5T tt vt. z 4 vemm 2 e. bPRd of td Z2802215 rtm EAM Lm ARA Aye nS "M 43 cl ust HSHETA ue 7a e iru t rte e Ama i ad ELLOS. PM e Mr Tm meme apa e^ apr Ie" VSeT BS UMS as t. - » uM. E - Me ud o M TEL , s d | Tq ME Vw IST OP LIA. Uv 1 di à VI ni LI - o i RENE in : M £H h ] UM AE | AN em "n do gn hi TM ENT H t AM, Jun A. 7 . " 4^ ^ b RU. n ^ be en MM ig? HJ mo EA nm cj AUTE RUIT ue APPELS yino dipl aram, apar,s rar, rr, S S T NS -- lx» *w* -V EN ENS AW Ta WV | pn LR TRITT | NNNN ASA S me. tel rr a T ira TOLL U AM | ii VAT ] TS ma SSSSSSSSS NIS i NIU VELLEATERIRE LE ELA LLLA CAE.S ARE AF, CVRIO.SORVM MEDICA : : : NATVR AF. -. NOVA ACTA. PHYSICO: MEDICA .— ACADEMIAE CAESAREAE . LEOPOLDINO: CAROLINAE - NATVRAE CVRIOSORVM EXHIBENTIA . EPHEMERIDES. |. OBSERVATI ONES HISTORIAS ET EXPERIMENTA — ONRda GERMANIAE. — £T EXTERARVM REGIONVM. VIRIS HABITA ET COMMYNICATA SINGVLARI STVDIO ' COLLECTA | TOMVS QVINTVS : ACCEDVN T APPENDIX ET TABEBD. AEN, CVM PRIVILEGIO SACRAE CAESAREAE MAIESTATIS NORIALBERGAE, urs |. Impenfis YOLFGANGI SCHWARZKOPFII. TYPIS DE LaAuNOTt ANNO MPCCAXXIIIL Bovwrsbi ipe M i, dp Ap inm cM sq ard «iov 3 [3 €— Award mi IP - * x. : à 1/0 NO e » EN SW QUE caf ^ ost t ; P Me i IN js TA ARES , ^ j Ij c —— ES ———— ^ Nt, "itl m v / . - tisasngiduagtaasdosnuquERAsAR MIT SEES inr L "uL TI" ICPeEJ LLg- "ts ML | SACRA TESIMO ET POTENTISSIMO - —. INVICTISSIMOQVE PRINCIPI - DOMINO DOMINO IOSEPHO I -. ROMANORVM IMPERATORI SEMPER AVGVSTO . GERMANIAE HIEROSOLYMORYMQYE : KEGI -. "HVNGARIAE BOHEMIAE DALMATIAE |^ CROATIAE SCLAVONIAEQVE REGNORVM —— — . PRINCIPI HAEREDITARIO : AR GBARFDGI AVSTRIAE |^. —. LOTHARINGIAE BARRIQVE- e : DVCI MAGNO DVCI ET RVRIAE dps ^. .ET RELIQVA | i IMPERATORI REGI GLORIOSISSIMO. ASSERTORI AC CONSERVATORI NOSTRO . OMNIVM CLEMENTISSIMO - IMPERATOR M CAESAR - AVGVSTISSIME. Hi ntereft omnino Mufarum manfuetio- JE. rum, ut alma fruantur pace, quando laborum fuorum penía abfolvere cupi- unt, Hanc AVGVSTISSIME IMPE- RATOR regimini TVO tranquillo pa- UOS iq. Cato cato leni acceptam refert Academia no- ftra, unicam falutem in TE, tamquam Deo Tutelari quaerens, qui hanc felici- tatem virtute et exemplo nobis dedit uberrimam, | Veneramur proin humilli- - mo fanctoque animi cultu tanti benefi- ciiStatorem et Amplificatorem divinitus conceffum, laetique deponimus ad So- lium TVVM folemni ritu noftros ingenii - foetus, et fübiectiffimam fidem, pium - | devotiffimumque obfequium teftamur, Suícipe, fupplicibus id oramus precibus, ' | gratiofiffi ima fronte hoc pietatis et devo- tionis qualecunque monumentum, füfcr- pae, pe, et ulterius gratiae TV AE radiis ftu- . dianoftraclementiffimefovere haud gra- vers. Nolumus hic in laudes excurrere TV AS, quas orbis decantat. Splendidiori opus eft eloquio, quam tenui ftilo, pau- - Cisque his lineis; unde filere praeftat,- quam inculto ore non aflequi tantum fa-. ftigium. Quae vero fub aufpiciis optimis - imperii TVI, MAXIMEPRINCIPVM, - claufafuerunt limina Jani, utin pofterum -occlufa maneant, eft fumma votorum noftrorum; plura infuper pro vita et in- . columitate SACR AE TVAE MAIE- STATIS. et AVGVSTAE DOMVS X K .. M nuncupabimus enixiffime. Siquidem ae- quitate, indulgentia et clementia in TVI amorem allicis univerfos, ut fufpiciant et | impenfe colant TE tot gentium delicias. SACRATISSIMAE . MAIESTATI TVAE devotiffimi Academiae Naturae Curioforum Praefes, Director, Adiuni, . et Collegae. /^—— PRAEFATIO. (3 officium noftrum eít, id praeítamus, j et exacto triennio in publicum propo- nimus, quicquid hinc inde congeffit Collega. ^ rum fedulitas, -Nulli proin dubitamus, quin fat numerofo eorundem acceffu multumincre- - - menti ac ornamenti in pófterum perceptura - fit Academia noítra, quos inter eminent genc- ris profapia illuftres, aliique extra forum me- . dicum degentes CeleberrimiViri. Quo magis . autem illorum nomina in albo noftro coruf- pant, eo magis confidimus fore, ut verae be- - mevolentiae documenta praedicare nobis li- E gno QUA NE ceat, écat, quofüpi filita grato cognofcimus animo. ! Siquidem favore et labore falus Academiae ni- titur, Quicquid enim ad augendam atque Or- . nándam Mufei noftri communis, Erfordiae in- ftru&i, fupelle&ilem, intra hoc temporis fpa- tium, ex Germania, Belgio, Italia aliisque re- gionibus liberaliter adve&um fuerit, fucceífive indicabunt fupplementa catalogi Bibliothecae, ut AK profiteamur , per quos profeceri- inu$. Quod fupereft, Le&orem benévolum. valere, et conatibus noftris favere iubemus. ^ IL Con- I Continuatio Lo | ! | 3 ES AIAELÓLOGI Dnn. Collegarum Academiae Caefareae Leopoldino - Carolinae Naturae | | Curioforum 1 Ab auno 1770. usque ad annum 1773, in eandem Ordo receptorum. | | zeceptioni$. 4 — . rdc | )£W 229. Dn. G'eor gius Chriflianus àNV OLFF, Caefareae Celfitu- dinis Imperialis Coronae Heredis , Succefforis in throno et totius Ruthenorum Imperii Magni Ducis Cubiculi Comes, in füummo Ducatuum Holfatorum regimine tu- telari Adminifter. aQualis, in fenatu fanc&tiori Confilia- rius, nec non Capituli Canonicorum Hamburgenfium Praepofitus, Maximi Ruthenorum S.Alexandri Newski et Divae Annae Slesvico- Holfatorum Ordinis Eques . auratus. Maecenas. 730. Dn, Godofredus FTenricus ab ELLENDSHEIM , aurati Or- dinis Divae Annae Slesvico - Holfatorum Eques, in fum- . mo Ducatuum Holíatiae regimine tutelari Adminifter a&tualis, in fenatu fan&tiori Confiliarius. ZJepbaeflion. | »31. Dn. ZMelchior Adamus N/EIKARD, Medicinae Do&or et Profefflor, Reverendiffimi et Celfiffimi Epifcopi et Abbatis Fuldenfis S. R. I. Principis Confiliarius et Ar- chiater. - Zmphilochus.. y ! 552. Dn. D, CRusius , Sacratiffimae et Potentiffimae Im- peratricis totius Ruthenorum Imperii Catharinae Jl, Archiater -et "t Status. drifiander, - | 733.. (Orde — v x JM | receptionis, - p 735. Dn. Chriffophbarus Ludovicus Liber Baro a4 MAIERHOFEN, haereditarius in Aulenbach, Reverendiffimi et Cel(ffi- — mi Epifcopi et Principis Fuldeníis Con(üliarius intimus — acualis, Vicedominus et Archifatrapa Centenae Ful- denís, Thales Creten[is. | 754, Dn. D. Caflen de ROENNOY , Ordinis RegiiStellae Po- - . latis Eques, Potenti(fimi Regis Stanislai P.M. Confilia- . tius intimus et Archiater primarius, Academiae Regiae Scientiarum Holmienfis Sodalis. Caffius Femina. 755. Dn. D. Chriflopborus Theophilus BiT TNERUS, Medici- nae Profeffor ordinarius in UIniverfitate Regiomontana, Phyficus Samlandineníis , et Collegii Sanitatis Regio- montani Sodalis, .Eupbranor, | 756. Dn. Ioachimus Fridericus HENCKEL , Medicinae et Chi* rurgiae Doctor et Pradicus Berolinenfis, Profeffor Chi- rurgiae primarius, Chirurgus Regii Nofocomiij Charita- tis Operator, Sereni(Timi Principis Haereditarii Pruffiae - aConfiliis Medicis Acad. Chirurg. Parifienfis Membrum. (UU Fryphbon. ; 757, Dn. D.C. H. v. MELLE , Nofocomii pedeítris Medicus Petropolitanus , anatomiae et chirurgiae nofocomii- ar ^ gs dics maritimi,demonftrator,Dioc/es Ca- riflius M. | 758. Dn. Carolus Gottlob S'TEDING, Phatmacopoeus No- rimbergen(íis, Claudius Rocardus. | 759. Dn, Erneftus Godofredus BALDINGER, Philofophiae et Medicinae Doctor, eiusdemque theoreticae et bota- nices Profeffor publ, ordin. in LIniverfitate Goettingen- . fi, Academiae Éle&oralis Moguntinae Scientiarum uti- lium Sodalis. | Soranus Il. 740, Dn. D. Joannes Erneffus NEUBAUER, Anatomeset - Chirurgiae Profefforin Alma lenenfi publ,ordin.Empe- — &ocles M. TW 74I- receptionis. 741, Dn. D. Francifcus Xaverius HARTMANN, AurataeMi- .litiae Eques, Comes Palatinus Caefareus, Collegio Me- dico Viennenfi adfcriptus, Dionyfius. 742, Dn. D. Philippus Ambrofius MARHERR , Inftitutionum ' medicarum et materiae medicae Profeflor publ. ordin, . in Academia Pragenfi, - T heodotus. : 743. Dn. Ioannes Henricus LINCKIUS, Sereniffimo ac Poten- tifiimo Ele&tri Saxoniae a Confiliis commerciorum, Pharmacopoeus Lipfienfis. — P/inius V, 744. Dn. D, Zndreas PASTA , nobilis Bergomas, non modo in patria, fed et Mediolani et tota Infubria Medicus. Philinus Cous. | 745. Dn, D, Leonardus TARGA, Veronenfis , Medicinae Pra- &icus, 4ntiphanes. — 746. Dn.D. Joannes MARSILIUS , Venetus , Horti Patavini publici Praefectus et Botanices Profeffor , inclutae na- tionis germanicae Dnn, Artiftarum Comprote&or. Pe- | íronius Diodotus. 747. Dn.D. Afichael GIRARDI, in regia Parmenfíi Univerfi, |. tate anatomen e prima cathedra docens. Pbilotimus M. 748. Dn. D, Francifcus ZANETTI, in alto Novarienfium Co- mitatu Cannobienfium Medicus. — Clicon, Ànno I77I. | . 749. Dn.D. Petrus BODDAERT, Urbis Fliffingenfis Confilia- - . tius Senior; Poliater UltraieGtinus, Societatis Seelando- Fliffingenfis Collega. 4fíaus. . 750. Dn.D, JIman lacobus van den BoscH, Poliater Hagi- enfis, 4elius Gallus. : PN. 751. Dn, ZMartinus SLABBER , Secretarius Baarlandiae in in- . fula de Goes, EleGoralis Saxonicae Societatis, Phyfi- . cae inLufatia füperiori, Societatum Scintacen. ol- : | ando. : i ; ) z o E NSNEN E E Orde |. ^ S, t Jue X « seceptionts, lando - Harlemenfis et Seelando - Fliffingenfis Sodalis, - "Aelianus 1I. TX MI. 752. Dn. Petrus BURMANNUS,in Athenaeo Amftelodamen- ífi elegantiorum ítudiorum Profcflor et Polyhiftor, - Plutarchus. | : 755. Dn. Lazarus SPALLANZANI, Sacerdos Congregationis ! Sanctae Virginis Mariae et fandi Caroli, Profeffor hi- ftoriae naturalis in Univerfitate Pavienfi, Societatum regiarum Anglicae et Goettingen(is, Academiarum in- ftituti Dononienfis, regiae Scientiarum Mantuanae So- dalis. Porphyrius. jet T 754. Dn, Joannes BECKMANN , Philofophiae Do&or, in Uni- verfitate Goettingenfi hiftoriae naturalis et oeconomiae Profeflor publ. ordin, diverfarum Societatum Collega, Euphranius, | m 755. Dn, D. Ohriflianus Rudolphus HANNES, Phycicus Vefa- lienfis, Principalis Hatliacae Societatis Academicae Giefenfis Sodalis. — Anfiffius. 956. Dn. Carolus Alpbonfus GUuADAGNI, Philofophiae et Mee dicinae Doctor, in regia Academia Piíana Philofophiae experimentalis Profeflor pub. ordin, Societatum regiae . Anglicanae Scientiarum et Botanicae Florentinae So- dali Papyrius Fabianus. " 757. Dn. loannes Fridericus CONSBRUCH ,Medicinae Licen- tiatus , Sereniffimi Ducis W'ürtembergiae in civitate et praefectura Vaihingenfi Phy(icus. O/ympius /Milefius, 758. Dn. Alexander Petrus NAHuYS , Philofophiae et Me- dicinae Doctor , eiusdemque theoreticae, Anatomiae et Chirurgiae Profeffor publ, ordin. in Univerfitate Gebro- Zutphanica,Societatis Philofophiae expérimentalis Ro- terodamenfis Sodalis. Pbhilonides. —— P 9. Dn, D, Carolus Cafpar SYEBOLD , in Univerfitate Wir- . ceburgenti Anatomiae , Chirurgiae et artis obitetriciae Profeffor A Du» 46. mom | feceptionif. Profeffor pub, ordin. Nofocomii Principalis Iuliani Chi- rurgus primarius. — Philofimus lil, | 760. Dn, M. Baltbajar SPRENGER , in Gymnafio Maulbron- penli linguarum orientalium, Philofophiae et Mathe- feos Profeflor primarius, eiusdem ecclefiae Paítor, di- veríarum Societatum Collega. Dion Colopbonius. 761. Dn. Joannes Cbriftianus 4ntonius THEDEN, Potentiffi- . mi Borufforum Regis exercituum e Chirurgis primariis et Legionum rem tormentariam exercentium Chirur- eorum Praefectus, /Heges. fec 762. Dn. Carolus Cbriffopborus OELHAFEN de Schoellenbach ef. Eismansberg , Inclutae Reipublicae Norimbergentis — — filvarum Praefedus. | Benedidlus Curtius. 65. Dn. Zdntonius CADET iunior , Profeffor Chimiae in do- mo regia Parifienfi, Apothecarius fenior et primarius iin. nofocomio invalidorum. Sfephanus Alexandrinus. 964. Dn. D, fanus Bernardus SANDIFORT, Poliater Hagien- fis, Silimacbus Vl, Anno 1772. ^ 765. Dn. D. 7odocus EHRHAR' TUS, in liberaS, R. I, Civitate Memmingenfi Phyficus et artis obftetriciae/ Practicus. - I»fias M, | 766. Dn. David Flenricus GALLANDAT, Demonftrator A- A matomiae, Chirurgiae et artis obítetriciae Fliflingenfis, eiusdemque Societatis Scientiarum Sodalis et Thefau. rarius, /Medeus. | 767. Dn. Petrus OSsBECKIUS, Potentiffimo Suecorum Re- gi a concionibus aulicis, Paroeciarum Hafsloeficae et W'oxtorpicae in Hallandia Praepofitus, Academiae Re- X XX giae Ordo SG X Ge ; ceptionis. ; giae Scientiarum, quàe in Suecia floret , ut et Scien- tiarum Societatis Upfalicae Sodalis. Pbilolaus Croto-- nienfis. . : 768. Dn. Georgius Florentius Flenricus BRüNING, Philofo- -phiae et Medicinae Do&or, Comes Palatinus Caefareus, oereniffimi Principis regnantis ab Hohenlohe W/alden- burg et Schillingsfürft Confiliarius et Archiater, Sere- niffimi et [lluftriffimi Capituli Effendientis , Urbisque eiusdem imperialis Medicus et Senator, Chbienus. 769. Dn. D. Theodorus tuis SCHLEGFR, Illuftris Almae " Carolinae Caflellanae Prorector, Serenitfimi Haffiarum Landgravii Con(liarius aulicus et Medicus, therapiae medicae ac chirurgicae Profeffor pub. ordin. Collegii medici membrum, Medicus provincialis, | £7eron. 770, Dn. M, JVicolaus SCHWEBELIUS , llluftris Carolino-Ale- xandrini Re&or et Profeffor, Societatum Academiae Inperialis Therefianae Roboretanae, Regiae Goettin- genfis, Electoralis Bavaricae et Latinae leneníis Colle- ga.. [lfocrates. | ! 271. Dn. W'ilbelmus Bernardus TROMMSDORFE, Philofophiae et Medicinae Doctor, Facultatis medicae Erfurtenfis Affeffor ordinarius, Academiae Electcralis Mosuntinae Scientiarum Sodalis, Zfriflander Il. 772. Dn. D, loannes. Emmanuel ROTHARDUS , Medicinae - Pra&icus Bernburgenfis. Charixenes l8, 773. Dn. D. Ioznnes Gerhardus KoENIG , Potentiffimi Regis Daniae in terris Malabaricis Medicus Miffionarius. Philippus zAcarnan. | Anno | NM k SEE EA feceptionis. | Anno 1773. 774 hm Henricus VINCK, Philofophiae et Medicinae Doctor, Poliater, Anatomiae Lector ordinarius et Chi- rurgiae Profeflor honorarius, Scabinus Senior Rotero- damenfis et Societatis Scientiarum Fliffingenfis Dire- - €or. ZTeliodorus 1I. 775. Dn. D. Leonbardus PA'TYN, Poliater et Medicinae Pro- —. feffor honorarius Roterodamenfis, Societatis eiusdem Philofophiae experimentalis Dire&or. Z4rcbimedes P. 776. Dn. D. Salomon de MoNCHY, Poliater, et Medicinae Profeffor honoraris Roterodamenfi Is, Societatis Phi- lofophiae Harlemenfis Sodalis, et Societatis Philofo- phiae experimentalis Roterodamenfis Diredor, 4le- . ius If. 777, Dn. D. Joannes Chriftianus KFRSTENS, in Univerfitate Kilonienfi Medicinae Profeflor publicus ordinarius, "Martianus. 778. Dn. D, Zntonius Cap de VILLA, Botanices et Georgiae | Profeílor Regius, Regiae Societatis Scientiarum Geor giae À' enftáe Sodalis, Mathefeos Profeilor Valenti». nus. Diophane;. 779. Dn. D. Ludovicus Tofepbus PEREIRA, Evofa Tr itanus, Ducis Medinae Sidoniae Archiater, Medicus Madri- denís. Jermogenes. OX XC Il. CA- - A- docsppo deos P TUNE. Ok EAS MS Dominorum Collegarum huius Academiae ha&enus, quoad quidem nobis conftat, demortuorum. . Ordo. feceptionis, : 29o, Dn. D. oannes Baptiffa MORGAGNUS, nobilis Foroli- - wienfis, in Patavina Univerfitate primarius Anatomiae. Profeflor et Praefes , Academiae Imperialis Naturae: Curioforum Adiun&tus, et plurium in Europa celebrium Academiarum Sodalis. 'T d. 6, Decembris 1771, an- -no aetat, 89, icu 411. Dn. D. Zaurifius Antonius CAPPELER , laclutae Rei- A publicae Lucernenfis Senator, Phyficus et Matherma- tum Profeflor publicus , Societatum Regiae Anglicanae et Phyficae Tigurinae Sodalis, -F d, 16. Septembris 1769. anno aetatis 84. «0€ j 462, Dn. D. Joannes Bernbardus deFISCHER, Auguf(tiffimae . A Rufforum Imperatricis, Annae , gloriof. mem. Per(onae Medicus, et per Ruffias res medicas dirigens Archiater, T d. 8.lulii 1772. anno aetatis 87. | 5oo, Dn. Ioannes Daniel SCHLICHTING, Medicinae et Chi- rurgiae Do&or , Pra&icus Amítelodamenfis. T d, 10. Maii 1770. | 3 528. Dn, D. Liber Baro van SWIETEN, Augufliffimi Roma- norum Imperatoris et Imperatricis a Confiliis, Comes. Archiatrorum, Bibliothecae Auguftae Praefectus, Gra- tiofae Facultatis Medicae Viennenfis Praefes perpetuus, nec non Academiae RegiaeScientiarum et Econ | ari- Ordo. CN uo . €eceptionis, | Parifinae , itemque Inftituti Bononienfis et Litetato- rum incognitorum Sodalis, T d, 18, Iunii 1772. anno | ;' qetatis 72. | | | 606. Dn. D. Wolfgangus Tbomas RAu, Sereniffimi Ele&oris | Bavariaein Comitatu W iefenfteig et llluftris Reipublicae Ulmenfis in oppido et territorio Geislingenfi Phyficus provincialis. T d. 5. Iulii 1772. ..— 626. Dn. Zacharias VOGEL , Medicinae et Chiruteiae Do- &or et Praéticus Lubecenfis, Academiae Regiae Scien- tiarum Suecicae et Monfpelien(íis Sodalis. T d, 18. Apri- lis 1772, anno aetatis 64, 673, Dn. Gerardus MEERMANN, Ze Dalem et de Vuyren, Ot- dinis S. Michaelis Eques, ^ Penfionarius Senior Urbis Roterodamenfis, Confiliarius fummi tribunalis et Syn- dicus, eiusdemque nomine ad confeffum Ordinum Hollandiae et W'eftfrifiae Deputatus ordinarius, Regiae Academiae Goettingenfis, itemque Societatis Regiae Scientiarum et Antiquariorum apud Anglos, nec non . latinae lenenfis Sodalis, :F d, 15. Decembris 1771. an- . . mo aetatis 49. 702. Dn. Petrus GABRY , Juris utriusque Do&or, atque Phyficus, Aftronomus et Mathematicus, Regiarum So- cietatum Scientiarum Londinenfis et Goettingenfis So. dalis, literarumque commercio cum Regia Academia Scientiarum Pariíina iun&us. *: d. 7, Maii 1770, 718. Dn, Gottlob Burcharí GENZMER, Praepofitus et Pa- - . ftor Ecclefiae Vetero Stargardienfisin Ducatu Mecklen- - burgo-Strelizenfi,. -- d. 20. Maii 1771. anno aetatis 53* . 726. Dn. D. Chriflianus RICKMANN, in Academia lenenfi Medicinae Profeffor publicus extraordinarius, T d.1o. . Februarii 1772. 2 XXX :s 743, Ordo O6 oU | "ANI. feceptionis, | $ 742. Dn. D. Philippus Ambrofius MARHERR , Phyfiologiae et materiae medicae Proteflor publicus oidinarius in. Univerfitate Pragenfi, -T- d. 28, Martii 1771. anno ac- tatis 32, | 769. Dn. D. Theodorus Auguftus SCHLEGER, llluftris Almae —— Carolinae Caflellanae Prorector, Sereniffimi Haíharum Landgravii Confiliarius aulicus et Medicus, therapiae medicae ac chirurgicae Profeffor publicus ordinarius , Collegii medici Membrum, Medicus provincialis, T d. 14. Decembris 1772, anno aetatis 35. III. "CATALOGVS ALPHABETICVS | Excellentiffimorum Virorum, qui pro quinto hoc Tomo Obfervationes phyfico- medicas | communicarunt. Dn, D. Chriflophorus Gottlieb BONZ , Liberae S, R. I, Civi- tatis Cslingentis Pnvücus ordinarius ,. Academ, N, C. Diopbantus IV. pag. 239. Dn. Georgius Florentius FIenricus BRüNING, Philofophiae et Medicinae Doctor, Comes Palatinus Caefareus , Sere. hiflimi Principis regnantis Hohenlohico WV aldenburgen-- fis et Schillingsfüritenfis Confiliarius aulicus et Archia- ter, Sereniífimi et Illuftriffimi Capituli Monde eius- | em- ux, 34 Ue | demque Vrbis Imperialis Phyficus ét Senator, Acad. N, C. Chienus, pag, I11. 209. 250. : Dn. D. Guilielmus Fienricus Sebaflianuss BUuCHOLZ, Poliatet Vinarienfis, Phyficus Praefecturae Berckavienfis, Socie- tatis regiae Francofurtenfis ad Viadrum ad incrementum Scientiarum directae Affeffor, itemque Ele&oralis Boi- cae Academiae Scientiarum Sodalis, Academ. N. C. Solinus III. pag. 46, 197. ! | Dn. D. Chriftophorus "T beopbilus Bü'T'TNER, in Vniverfitate Regiomontana Medicinae Profeffor ordinarius, Phyfi- cus Samlandenfis, Collegii Sanitatis regii Membrum, Academ, N. C. Euphranor. pag. 71. Dn. Antonius Alexius CADET, Profeffor Chimiae in domo regia Parifienfi, ApothecariusSenioret primarius in no- focomio regio invalidorum, Academ. N. C. Srephanus Alexandrinus. pag. 339. : Dn. Lic. Ioannes Fridericus CONSBRVCH, Sereniffimi Ducis ' Wurtembergiae in Civitate et Praefectura Vayhingenfi Phyficus ordinarius, Academ. N. C. O/ympius /Milefius, pag.74. 137. 301. Dn. D. Henricus Fridericus DELiS, Sereniffimi Marchionis Brandenburgici Onoldini et Culmbacenfis Confiliarius aulicus , in Vniverfitate Friderico-Alexandrina Erlan- genfi Profeffor Medicinae Primarius, Regiarum Socie- tatum Monfpelienfis et Rhotomagenfis Sodalis, Aca- dem. N.C. Adiunctus pag. 241. 332. - Dn.lacobus Francifcus DEMACHY;Pharmacopoeus et Demon- ftrator Chimiae Parifienfis, Academiae regiae Beroli- nenfis Scientiarum Sodalis, Academ, N. C. 5ynefius IL. pag. I9O. ; | "4 Dn. T. oM OE Dn. D, Jodocus EHRHART, Liberae S. R. I. Civitatis Mem- mingenfíis Phyficus ordinarius et artis obftetriciae Pra- . . &icus, Academ. N. C. Lfias I1, pag. 182. Dn, David Henricus GALLANDAT, ^ Anatomiae, Chirur- giae et artis obftetriciae Demonftrator, Societatis Flif- fingenfis Membrum et Theíaurarius, Academ. N. C. - "Medeus.. Append. pag. Io4. a Dn. D, GERVAiIS, Chirurgus primarius Regiminis de Borck .€ copiis Potentiffimi Boruflorum Regis. pag. 291. Dn. D. Joannes Auguftinus Philippus GESNER, Liberae S. R, I, Civitatis Rotenburgi ad Tubarim Phyficcus ordinarius, Academ. N, C. Z4oatbinus 111. pag, a1g. Dn, D. Ioannes Fridericus GLASER, Phyficus ordinarius Suh- Janus, Societatis Ele&oralis oeconomicae Lipfienfitim Membrum honorarium, Academ. N. C. 74ofchion III. Append. pag. 73. . Dn. D. Ioannes Fridericus Carolus GRIMM, Sereniffimi Du- cis regnantis Saxo- Gothani Coníiliarius et Archiater, Medicus fontis foterii Ronneburgenfis, Academ. N. C, Clidemus I1]. Append, pag. 117. | Dn. D. Chrifianus Rudolphus HANNES, Phyficus Vefàlienfis, Principalis Haffiacae Societatis Academiae Gieffenfis So. dalis, Academ. N, C, Zntiflius. pag. 64. 105. Dn. D. Paulus Ioannes Fridericus HELMERSHAUSEN, Sere- niffimi Ducis Saxo-Vinarienfis Confiliarius, Praefidii mi- ' litatis Medicus ordinarius, et Praefecturae Mega.Rude- ftadienfis Phyficus, Academ. N. C, £7ygienus I7, pag. 42. Dn, Joachimus Fridericus HENCKEL, Medicinae et Chirurgiae Do&or et Practicus Berolinenfis, Profeffor Chirurgiae Prima- MR, Mcr M Primatius, Regii Nofocomii Charitatis Operator, "S niffimi Principis Haereditarii Pruffiae a confiliis medi- cis, Academiae Chirurgorum Parifienfis Membrum, Academ, N. C, Tryphon. pag. 96. 169, Dn. D, Chriflianus Philippus HERWw1GIUS, Sereniffimi Princi- . pis ab Hohenlohe et W'aldenburg a Confiliis, et Prae-- fe&urarum terrae Waldenburgenfis Phyficus ordinarius, regiaeque Francofurti ad Oderam Academiae Scientia- rum Sodalis, Academ, N, C, Z7ycefius 111. pag, 206, Dn. D, lacobus Fridericus ISENFLAMM , Sereniffimi Mar. chionis Brandenburgici Onoldini et Cu'mbacenfis Con- filiarius aulicus, in Univerfitate Friderico- Alexandrina Medicinae et Anatomes Profeffor publicus ordinarius, Academ. N, C. Heraclianus 1I. pag. 171. Dn, D. Georgius Fridericus KORDENBUSCH , Reipubl. No- —. fimbergenfis Phyficus ordinarius et Profeffor Phyfices. et Mathematum in Gymnafio Aegidiano, e N. C, Ctefibius 1I. pag, 329. j Dn. D. Joannes Iacobus LERCHE , Medicinae Pra&ticus in Mofcovia, Primoribus Praefidii maritimi a Confiliis - medicis, Academ. N. C. Z/Jofcbus. Append. pag, 61. XX XX | Da. Um, xk OT Dn.D, OChriflopborus Andreas a MELLE, nofocomii pedeftris Medicus Petropolitanus, Anatomiae et Chirurgiae no- focomii tam pedeftris, quam maritimi Demonftrator, regiae Sueciae Holmienfis Academiae Scientiarum So- dalis, Academ. N, C, Diocles Cariffius. Pag. n . Dn, Alékatder Petrus NAHUYS, Philofophiae et Medicinae . Do&or, Ánatomiae et Chirurgiae Profeffor in Univerfi: taté Gebro-Zutphanica, Societatis philofophiae expe- . rimentalis Roderotamenfis Sodalis, Academ. N. C, Philonides. pag. 8. Dn. D. Cornelius PEREBOOM, Poliater Hornanus,W eftfrifio- rum, Academ, N..C. Philoxenus. pag. I9. Dn. D, Joannes Iacobus RITTER , Medicus Practicus Peylà- viae in Silefia, Acad. N..C, Zfundiuus Il. Aper 5 pase I. Dn, D, Ioannes Cafparus, de RuEFF, SereniíTimi Ele&oris Ba- variae Confiliarius aulicus et Archiater, Academ, N.C | "Ibeombrotus, pag. 276. " . Dn. D. Ludovicus Eufebius RüMPEL, Profeffor Medicinae ex- eer coa in Univerfitate Erffurtenfi, Cuftos Biblio- thecae ———————u P d "tox UA C thecae Academiae noílrae Adiun&us, Ar iftoxems II. page 247. Dn.M. Baltbafar SPRENGER, in Gymnafio Maulbronnenfi lin- 'guarüm orientalium, Philofophiae et Mathefeos Profef-- for Primarius, eiuftem Ecclefiae Paftor, diverfarum So. cietatum Collega, pedem, N, C. Dion Colopbonius, pag, 120. Dn, Joannes Chriflianus Antonius THEDEN, exercituum Po- tentiffimi Regis Boruffiae e Chirurgis Primariis, et Le- gionum rem tormentariam exercentium Chirurgorum "Praefectus. "Meges. pag. 282, Dn, D, jail AdamNUEIKARD, Reverendiffimi et Celfif. . fimi Epifcopi et Abbatis Fuldenfis S..R. I. Principis Confiliarius et Archiater, Profeflor Medicinae, Acade. miae Electoralis Moguntinae Scientiarum utilium, at-. queElectoralis Palatinae Phyfico - oeconomicae Sodalis, Academ, N, C. zlpbilochus, pag, 143, | Dn, IWilbelmus Ludovicus V/11 10s, Medicinae et Chirurgiaé DoGor, Sereniffimi Marchionis Dada-Durlacenfis Con- fi liarius, eiusdemque in Marchionatu Hochbergenfi et JOOCUC 2 |» Civi- -— "?G X JR CivitatisEmmendingenfis Phyfi Cus sraitadus Adis. | N, C. Leonides IV. pag. 153. SA | Dn, Francifcus ZANETTI, Philofophiae et Medicinae Do. - Gor, in alto Noviitteuli Comitatu Cannobienfium Po- later, Academ, N. C, C/icon, pag, 146. NOVO-. (a x» Pose Q—tR 2-—8 p 1 LE o Ww E VCUUEUAC SS GE M n IS "un l9» " Mir A y M : dT ; av. L—— Ááum ms A Áo» ES MIIDIDIJIUEDA y E OU bb. nv NOVORVM ACTORVM — PHYSICO-MEDICORVM »ACADEMIAE CAESAREAE Qi SATYR 2qR10 PO LV da Á EE ur OBSERVATIO 1. / Dn. D. C, H. v. MELLE, por unie Mali a id s : Ca'vilate glenoidea artificiali offis bumeri difformi, ebluxatione |— 1 clacviculae. i | ; poemas LOESEKE de articulatione artificiali fcapulae - mentionem iam fecit a), rari cafus in chirurgia, quem T uibus uoo E | Mine 2) Neue anat, und chirurg. ete. Wahrnehmung. p. 1-IO, | . Nov. 4d. Phaf. Med. Tom. V. ONE 2 . . Obfer«vatio I. fine exemplo effe, ipfe fatetur celeberrimus Vir b); dolet etiam, fe in ligamenta inquirendi nullam habuiffe occafio-- nem c). Quum igitur mihi cafus eiusmodi fe obtulerit, ubi artificiali cavitati glenoideae monftrofüm accedebat caput . humeti fimul cum luxatione claviculae, quam luxationem, . etfi non valde rara fit, tamen viro cuidam magno bis faltem contigit videre d), et quidem, ut os fupra acromium locum occupaverit, infra illud vero non vidit e), Quum autem noftro in fuübiecto os claviculae totum quantum füb pro- ceffü acromio obtinuerit locum, inde cafum noftrum di- gnum putavi, qui defcriberetur, ut res fc habuit. ' Anno 1765, Menfis Novembr. die 24. ex obfidiaria le- gione prima miles, icbaila 4brahamow KA'TSCHKOFF nomi- ne, febre lenta laborans, nofocomium intravit noftrum Pe- tropolitanum pedeftre. In eo, dum caufam morbi interro- eando evolvo, unum brachium altero immobilius , thoraci propinquius, et tam antrorfum, quam deorfum motum exet- - cendi impotens effe fentio, fic ut ad elevandum et depri- mendum humerum folummodo valeret, Manibus et ocu- lis expforaturus, fentio quidem, hic praeternaturalis quid la- tere, fed quid rei fit; detegere non potui, Praeter haec apparebat etiam, manum dextram praeternaturaliter con- ftru&tam efle et finiftra breviorem. "Vnde hanc deformita- tem ortam effe, mihi interroganti fequentia retulit. Homo nempe ifte VI. aetatis anno ioci gratia vas aqua - plenum, quod hic nuncupatur Ufcbat, (eft vas quoddam dolii inftar cylindricum, CX XXXIIII5 viij $ continens) cum . commilitone fuo ex vece pendulum, humeroque innixum portavit, quo fado ftatim tumorem rubrum doloremque TOUR | | | fenfit, b) Ibid, p. $. | c) Ibid, p. 9. É : d) Petit maladie$ des 0$, p, 114. T, I, De Cavitate plenoidea avíifiidi $c, — 3 fenfit, et immobilem fa&um humerum, | Anicula quaedam ruri degens herbas ipfi procuravit cocas, quibus applicatis tumor et rubor ceflavit, paulatimque motus brachio rediit, ad eum gradum, quemíüpra enarravi. —— * Poftquam haec refciveram, ante omnia ad febrem len- tam, qua laboravit, refpexi, et medicamentis idoneis pro- Ípexi, quae vero fine fru&u fuerunt; die enim r5, Decem- bris eiusdem anni animam efllavit. ScCtione inveni pulmo- nes corruptos, unde hectica orta erat febris, Quum autem ad anatomicas demonftrationes confervandum fuiflet cada- ver, in praeternaturalem humeri cum mufculis, ligamentis . et offibus conftitutionem inquirendi, valde idonea mihi enata eft occafio, | Myologiam praeparanti nil praeter naturam mihi ob- veniebat, nifi quod capitis longi mufculi bicipitis tendo, naturaliter in fulco offi humeri infculpto iacens f), extra fulcum fuerit, et fulcus obliteratus, Annulus ligamentofus, quo hic tendo cingitur g), fimul cum retinaculo ibi exiíten- te h) ruptus fuit, et in maflam irregularem confluxit, Muf- culus fubícapularis valde tumidus et deorfum retra&tus, reli- qui mufculi nullam alienationem paffi. Mufculis autem re- motis obftupui, luxationem humeri, fimul cum luxatione claviculae ibi, ubi coniungit fe cum acromio, inveniens, et quidem ita, ut extremitas fcapularis claviculae infra fcapu- lam refideret; lisamentá claviculam cum acromio nectentia, quorum robur VESALIUS eft miratus i), rupta, et ex his rup- tis congerieque lacertorum naturalium k) ligamentum ali- quod irregulare capfulare ortum, quod ex fibris validis con- A 2 flatum f) Albini Hift, mufculor. p. 432, g ) Ibid. | h) Weitbrecht Hift, Ligament. p. 24, 'T. I. fig, 9. i) Human. corp. fabr. L. I. C. XXI, Kk) Weitbrecht Hift, Ligament, p. 16, 4 | ' . Obfervatio I. flatum fuit, mox longitudinalibus, mox obliquis. Macera- tum aqua communi, addito acido vitriolico, refolvebatur. infibras vixevolvendas, Hocce ligamentum forte a margine proceffus acromii oriebatur, et margini inferebatur extremi- tatis fcapularis claviculae; tegebatur porro hoc ligamen:. tum praeternaturale membrana capfulari afcititia, a mufcue lis proveniente, — Difciffo ligamento, fuperficies inferior acromii et fuperficies fuperior extremitatis fcapularis clavi- culae cartilagine incruftatae reperiebantur, fic vt inferior tenuior, Capfíulare ligamentum naturale, ftatui naturali fa- tis conveniebat, nec nifi in eo difcrepabat, quod oriretur non folum a cervice, fed a laterali etiam parte fuperficiei internae fcapulae, itaut conum repraefentaret, cuius bafis in fcapula, apex in humero refideret, Craffities, quae na- turaliter inaequalisl), hic quidem etiam ita fe habuit, fed verfus internam füperficiem fcapulae infüper fibris, a fubíca- pulari mufculo proficifcentibus, et ligamento fe implicanti- bus, valde aucta fuit, quod mihi nunquam antea videre cons tigit. Ligamentum conoideum hic defuit, fed. loco huius ligamenti in origine et infertione tubercula, inítar piforum formata, ligamentofa quafi fuerunt, fic ut ruptum fuiffe pu- tem: idem hoc memoratu dignum eft de ligamento trape- zoide. A quibus autem luxationibus et rupturis nova curi» ofaque fabrica huius articuli exftructa fit, porro elucefcet inde has partes notatu dignas etiam defcribam, | Clavicula naturaliter quidem quodam modo incurva eft, figmoideae figurae non abíimilis m), magis tamen ad redili- neam, quam ad ferpentinam formam accedit, Extremitas eius poíterior, parum flexa naturaliter n) , hic vero valde incurva fuit, eiusque margo anterior praeter naturam valde : fer- 1) ibid. p. a4. | m) Cowp. Tab, anat. T. 9f. fig. 4. 3) Ibid, . De Ca'vitate glenoidea artificiali &»'c. $ ferratus, haecce etiam extremitas triquetra et quafi compla. nata exflitit; anterior vero extremitas nihil praeter natu- tam monítravit, | | | Extremitas fcapularis infra acromion detrufa erat, fic . ut acromion hanc extremitatem totam tegeret, in füperficie etiam inferiori acromii foveola quaedam, quafi nova arti- culatio adfuit. Cartilago inter claviculam et acromion exi- ftenso), quam invenire aliis non contigit p), hic adfuit, et quidem infra acromion detrufa novaque cartilagine, de qua mentionem feci, iunCla, fic ut hanc ab illa diftinguere facile potuerim, illaque ligamenta , hanc cartilaginem iungentia, ad trium linearum longitudinem prolongata. Tab,l. Fig. 1. Scapula figura et magnitudine naturali fimilis erat, et omnia, quae alias in ea notari folent, monftrabat, excepta cavitate glenoidea, quae naturaliter quodammodo ovalis eft, dein ab ambitu gracilefcit q) , quae et hic quidem ad- fuit, fed fürfíum et deorfüm acuminata. luxta oram huius cavitatis naturalis internam vero alia cavea, maior priori, et íemilunaris, fe fe formaverat, margine afpero, acumina- - ' to, ferratoque circumfcripta ; füperficies eius erat concava, valde fcabra et inaequalis. lpfía cavitas huius novae caveae cartilagine fplendida et laevi, aeque ut cavitas glenoidea naturalis, veftita fuit, Cartilago praeternaturalis craffitie . a naturali diftinguebatur; valde tenuis enim et rubella quafi fuit, naturalis vero craffior et alba. Tab, I. Fig. 2, | Os humeri füis quidem ligamentis ortum erat r), caput eius vero potiffimum in cafu noitro a naturali valde difcre- pabat, Secundum naturam pars füperior eius globofa s), et | | py We de fimul o) Vefalius C. H, F. L. Í. C. XXL p) Monro in the anatomy of the humani bones, Edit. 1I, p. 62, q) Albinus de offibus p, 236. | r) Winslow memoir. de l'acad. des fciences, s) Monro in tbe anatomy of the humani bones, gp" — Obfer«vatio I. fimul parum ovalis eft, eademque tubere magno oblongo, per fulcum in duas partes diítributo t), ornatur; noftro au- - tem in fubiecto extremitas fuperior plurimum alterata eft, et quafi ex duobus capitibus conftat. Vnum caput, quod na- turale vocari meretur, a latere interno compreffüm apparet, a latere vero externo naturalis alterum quafi caput valde acu- minatum, et interiora verfus incurvum, fe fe formavit ex- crefcendo. Inter haec duo capita cavea profunda, magna, ampla, interiecta erat, Superficies eius interna capita divi- denslaevior ; exterior fcabrior et tuberofa fefe obtulit, Haec- ce fuperficies, pariter ac caput, naturali cartilagine veftita fuit, cartilago faltem, eodem modo ut in fupra dicta prae- ternaturali cavea, tenuior fuit illa, quae confuetum caput humeri tegere folet. Hac etiam in füperficie, verfus caput naturale, foramen quodammodo rotundum patebat, ad ca. vitatem offis penetrans, etiam praeternaturale. Hae cunctae partes, feorfim defcriptae, hocce modo inter fe articulaban- tur, ut claviculae extremitas anterior tegeretur acromio, et caput. naturale humeri in cavitate artificiali verfaretur, e contrario in cavitate glenoidea caput praeternaturale con- tineretur. Exhis igitur patebit motus ante didi poffibili- tas, Tab, I, Fig. 5. | | | Certe haec obfervatio tam chirurgis, quam anatomicis, multa enucleat, ut ex Epicrifi patebit. Hominem noftrum vafe elevato, quod pondus ad minimum 145 t5 viij $ imple-- vit, articulationi intuliffe tantam vim, cui refiftere non po. . tuit clavicula, dubium non eft. Claviculam depreffam pro- trufiffe antrorfum humerum, ut collum humeri margini in- . fideret cavitatis glenoideae, quod hoc modo et margini in- fidens, quum offa in infantia adhuc exfiftant mollia, prae- ternaturale illud caput feu excrefcentiam humeri novam ef- fecerit, et ligamenta a vi hacce rupta, monítrofa conftruxe- | rint t) Syllabus anat. Tab, VI. fig. XVI, De Cavitate glenoidea artificiali &5'c,. ? rint tubera ligamentofa, Caput autem humeri detrufüm, fcapulaeque approximatum, impreffionem in fcapula, füb foveae defcriptae forma, excavavit, viciffim etiam margo fcapulae impreífionem, in collum humeri fadam, magis ma- gisque auxit, unde caput humeri divifum apparet. Quae et qualis eft potentia, haec omnia efficiens? Certe mufculi huius phaenomeni caufa primaria habendi funt, Mufculos » magnam exferere pofle vim, multae obfervationes practicae evincunt, v, g. in convulfionibus, ut GOHLEN et MEDI- cus recenfent, quid? quod offa a contractione mufculi fra&a, - [dem calculi mathematici füfficienter docent u), et mufcu- los in actione fe contrahere et reddi breviores, five fit ad tertiam v), five ad minorem partem w^) perinde eft, quin et vi valida adhibita rumpi, experientia probat, vti eiusmodi quid etiam annotavit ZiNNIus.. Mufculi igitur, offibus hifce per vim fupra dictam dislocatis, adfixi et inferti, confueto more agere non valentes, caput humeri ad fcapulam, et collum eius ad cavitatis glenoideae marginem, fortiter ap- preflerunt, et füucceffu temporis crebrioribusque actionibus iftas, quas defcripfi, malas conformationes et difformitates in offibus effecerunt, praefertim cum propter mutatum fitum faepius quafi irritati fuerint, Mufculi enim poft irritatio- nem fe contrahunt, ut experimenta HALLERIX), etobferva- tiones aliorum y) manifeftant. | . .Reftat, ut pauca dicamus de cartilaginibus noviter enatis, unde bae ortae fint? Offa pef folam preffionem de- formata fuifle, probabile eft; fed an compactiora reddita, an vero deraía fuerint ope contractionis mufculorum, non penitus conftat, Difficile creditu videtur, compadiora red. AUFS | | dita .-u) Borellus de motu animaliur, Bop 23: - v) Fried, Winter de mufculis p, 22; . Ww) Boyle opera p. 78. x) Memoir. für la fibre fenfible et irritable: y) Kaau de impet. facient, p. 277. $ - — Obfervatio Il. dita effe; hoc enim fi effet, partes hae duriores naturalibus efle debuiffent, offa vero fpongiofitatem eandem, ut fecun-.. dum naturam, monfirarunt, inde rofioni magis faverem. Nemo obiiciet, ubi partes derafae manferint? quum mate- tiae per anchylofin collectae etiam reforberi poffint; Eae. dem igitur per eandem viam ex articulatione eliminari po- tuerunt. Quin et ex derafis partibus, et fluidis, per vafa huc confluentibus, infpiffatis, generatas effe cartilagines, quae quidem eandem cum offibus poffidere videntur ftru&uram.. Neque omni veri fimilitudine careret, íi concluderemus quod vafa, ad offa abeuntia, et ex iis venientia, au&a nu- - tritione prolongata, quum ulterius tendere non potuerint comprefía fuerint et cartilagines iftas ftruxerint, Suadet hoc ars chirurgica, quae docet, poft trepanationem pullu- lare vafa z), haec feníim cartilaginea fieri, et dein offea a) In amputationibus membrorum idem contingere vidi, Haec circiter ad aliquam cafus noftri dilucidationem füfficere poterunt, rit | ! : Petropoli Norimbergam Wifa die 6, Martii, 1770. OBSERVATIO 11. Dn. D. ALEXANDRI PETRI NAHUYS j | Doc ud Colica evebemente, intolerabili, a eviolenta contratlione el an. . guflatione inteftini coli fubovta, e£ de uteri incremento [cir- rbofo, mirabili , offiumque totius corporis fingulari degeneratione, ! nno 1765. Nofocomium Dei Rhotomagenfe intravit foemina triginta annorum, quae diris per duos dies ^ z) Hofpitals Chirurgus, . | a) Schreibers Anweifühg und Cur. - -— ' De Colica vebemente, &5c. "m 9 torquebatur abdominis doloribus, et quidem tantis, ut cla. moribus fuis et eiulatibus haud interruptis omnium atten- tionis et mifericordiae obiectum eflet. Dolor hic totum occupabat abdomen, verum omnium vehementifífimus erat in ipfius laterali dextra, fuperiore anteriore, et laterali fini- ftra pofteriore parte; nünquam ceflabat, imo ne quidem per momentum remittebat, fed continuo eodem tenore et ve- hementia miferam excruciabat, imo fenfim potius exafpera- batur. Varia et quidem morbo appropriata a medicis in- gerebantur et extus abdomini applicabantur remedia emol. lientia, anodyna, vena fecabatur, balnea in ufum vocaban. tur, clyfmata oleofa iniiciebantur, impofDbile autem erat aegrae ea retinere, imo ítatim iam fub applicatione per a- num effluebant, nullum quoque folamen omnia haec reme- dia, licet affiduo et fufficientequantitate ingefta et applicata, aegrae adferebant, verum e contrario dolor de momento in momentum increfcebat, horrendo eo et flebili cum eventu, ut, doloribus tandem ad fummum evectis omnique humana patientia fuperioribus , aegra infequente nocle violentas manus fibi ipfi intulerit, mane enim eam mortuam, gravif- fime vulneratam et fanguine fuo quafi natantem reperieba- mus.. Loto cadavere duo in confpe&um veniebant vulnera, quotum primum erat fuper cartilaginem enfiformem, polli- cem dimidium latum et directione obliqua deorfüm abdo- men penetrans; alterum vero infigne, quatuor pollices la- tum et transverfim ad locum umbilici integumenta, mufcu- los rectos et peritonaeum abícindens, ita, ut integram ma- num per vulnus intra abdomen facile adigere poflem; aperto - abdomineet eluto fanguine arteriae epigaltricae ambaetrans- - verfim abfciflae reperiebantur, imo etipfüm inteftinum ileum. - ipfiusque vafa variis in locis laefa; uterus quoque enormiter vulneratus erat, et hinc non mirum, quod lae(ione tot va- forum infignium arterioforum venoforumque, tantaque fan- guinis deperditione, animam efflaverit mifíera, Nov. AG. Pbsf. Med. T.V. Is) | Curio- 10 —— Olfervatio . 11, Curiofus autem detegendi caufam, quae tantis, tam . continuis et horrendis doloribus anfam praebuerat, totum. abdoinen luftrabam fedulo, in eoque quaedam annotatu di- gna reperiebam, et quidem ftatim in confpectum veniebat uterus, qui mole tantopere increverat, ut ad umbilicum fere , fefe extenderet *), ad attactum inftar lapidis durus, figurae valde irregularis et multis tumoribus variae magnitudinis et fieurae duris fcirrhofis obfeflus, quorum nonnulli lata bafi, alii pedunculo tenui utero adhaerebant, imo ad ipfius an- teriorem partem tumor videbatur pedunculo adhaerens, qui perfecte figuram pyri maioris (bon chretien dici) referebat, Subítantia ipfa uteri traníciffi triplo et nonnullis in locis ' quadruplo craffior naturali erat, fcirrhofa omnino et tam ura, ut cultro vix dividi poffet, intus cavitatem habebat tantam, ut ad minimum uncias fedecim liquoris continere poflet, quamvis ne guttula liquoris adeffet, atque fundus ipfius variis tumoribus polypofis vel fungofis obícflus effet 5 pondus totius uteri erat fere quatuor librarum, adeoque ip- fius naturale pondus multum fuperabat, Quamvis autem hic tanta degeneratio locum haberet, nequaquam tamen eam caufam doloris atrociífimi confide- rabam, dolor enim per duos dies tantum faevire coeperat, dum haecce degeneratio procul omni dubio per longum tem- pus iam fuübftiterat; aliam itaque ipfius caufam quaerens, et eum in fipem inteftina luftrans, oculis fefe offerebat chorda. e dextro latere adfcendens, füb ventriculo transverfim lo- cata et in finiftro latere retrorfum defcendens, dura aliquo- modo, inaequalis five nodofa, trium quatuorve linearum dia- metrum ad fummum habens, et transverfim fcifía fetam por- cinam vix admittens, quaeque accuratius examinata intefli- num colon erat; incipiebat enim illa chorda ad diftantiam trium quatuorve pollicum ab eo loco, ubi ileum in colon tranfit, *) Haec ratio eft, cur a cultro vulneratus fuerit, | | ] | | 4 | | k * Eo € De Colica vebemente, &$c..— - I tranfit, ita quidem, ut coecum valde diftentum effet et fla- tibus plenum, colon autem fenfim anguftatum in chordam illam terminaretur, Summa 1lla inteftini coli anguítatio per . totum ipfius tradtum fefe extendebat fere ad ipfius finem, et. "vix pollicari a recto diftantia finiebatur. — Hoc confpedto nullus dubitabam, quin inteftinum illud fuerit fedes morbi, : et violenta ipfius fpafmodica conítans contra&io et angufta- tio caufa atrocis doloris, quem aegra perpefla erat, caufa, quae egregie refpondet locis fupra indicatis, ubi aegra om- nium atrociffimum fenfit dolorem , exa&te enim loca illa conveniunt cum decurfu huius inteítini per abdomen, Nul. ]o modo hinc quoque mirandum , cur enemata penetrare -baud potuerint, fed ftatim füb eorum applicatione iam efluxerint, . | | | -. . Caetera vifceratam abdominis, quam thoracis et capitis, non multum a ftatu fanitatis recedebant, fed illa prioris ca- vitatis diverfimode e locis fuis remota erant ob ingens illud incrementum uteri. | Offa huius foeminae, quae confervo, fere omnia diffor- miafünt, capitis enim offa, et praefertim illa cranii, tam te- nuiafünt, ut multis in locis fere transpareant, quod eodem inodo verum eft de omnibus ipfius offibus planis. — Offa extremitatum maiora mirüm in modum intorta funt, et, ubi duo, uti in cubito et crure, inter fe ad loca articulorum concreta et nonnunquam ingentibus tumoribus offeis obfef- fa, qui inaequales, porofi et friabiles funt, atque in cadavere carne fungofa repleti erant, Omnia infuper ofla, praefertim "ea extremitatum maiora, innumeris exoftofibus dimidio, uno, imo et duobus pollicibus longis et variae craflitiei hir- . futa (unt, | | | Pa OBSER. ». ^ a - - EN ons Obfervatio Ii. . —OBSEREATIO HI. — : Dn. D. ALEXANDRI PETRI NAHUYS. De ' AMor[ibus felis vabidae feliciter , absque infequente. hydropho- bia, curatis. je 25. Maiianni 1768. arceffitus adii viduam pictoris, quae paulo ante a propria fele domeftica, valde man- fueta antea et familiari, nunc vero fümmo cum furore pro- priae herae affiliente, binis in locis vulnerata erat, Circum- ftantiàe, quas mihi narrabant patiens et adítantes de fele, ipfius habitu et infültandi modo, ipfiusque actionibus ante et poft infültum, nullum dubitandi fcrupulum relinquebant, quin vere rabida facta fuiffet, Triftem hinc aegrae fortem mecum reputans, nifi efhcax et promptum ipfi adferretur auxilium, ftatim vulnera exami- navi, quorum unum. erat in anteriore parte tarfi pedis dex- tri, alterum vero ad articulationem primae phalangis digiti medii cum offe metacarpi manus finiftrae, Ambo vulnera - valde dilacerata erant, quamvis imprudenti confilio ab im- perito chirurgo, qui prius advocatus erat, futura ficca iam exaGe adunata, Statim itaque totum illum apparatum re- diciebam, et vulnera muria /alis marini forti lavari, ipfisque, hoc facto, veficatorium imponi curabam, eo fcopo, ut fic vehemente illo ftimulo omnem venenatam materiam, mor- fu felis communicatam, non tantum illis in partibus figerem, verum, ut et illam; quàe forte iam imprudenti chirurgi actione fanguini mifceri coeperat, eo verfus revocarem, fic- — que forti dein infequenda fuppuratione e corpore extermi- - narem, Interne hinc et forte propinabam fudoriferum ex fucci exprefft Herbae Rutae unc. ij. Salis communis dr, j, et Aceti Theriacalis unc. ij, ut fic et illud; quod mafíae fan- | | gui- P " i De moribus felis vabidae 5c. | 15 guineae traditum erat, et verfus vulnera irritata fluere ne- gabat, ea via foras elicerem, dj Die 24. Maii veficatoria infignem evacuationem humo- rum ex vulneribus et partibus adiacentibus cauíata erant. . ]ntetha remedia modicum tantum fudorem, fed notabilem urinae evacuationem concitaverant, Patiens caeterum, quoad corpus, optime fe habebat, absque febre, bene ap- petens et vigorofa; quoad mentem, quieta, hilaris et adhi- bitis remediis plene fidens, fuamque curationem ab iisdem omnino exfpectans. Vulnera de novo, ut praecedente die, muria falis marini lavabantur, et plumaceola, unguento ba- filico indu&ta et bona cantharidum pulveris copia füperfpar- fa, deligabantur. Interne nunc quoque remedia camphorata "et mercurialia, quae a quamplurimis depraedicantur, fe. quenti forma praeícribebam: E Pulveris Radicis Valetianae unc. j, Caftorei, Camphorae ana dr. ij. M, F, Pulv. in duo- decim partes dividendus, E Mercurii Vivi dr. ij, Pulveris Gummi Arabici unc, &. Triturentur diu in mortario marmo- reo, fenfim addendo Aquae Fumariae cochl. j, ExaGiffime miftis admifce Aquae Fumariae unc, viij. Syrupi florum pae- oniae unc, j. Horum pulverum unum vefperi, mixturae vee ro cochlearia duo mane, exhibebam, i35 Die 23, Maii quum initia füppurationis fe manifeftarent, bis de die vulnera, poft lotionem cum muria falis marini, nunc delieabantur unguento bafilico, cui notabilis copia piperis albi pulverifati admixta erat, ut fic ftimulante eo remedio fuppurationem quam maxime promoverem ; eiusque applica- tionem ut et ufum remediorum internorum usque ad 27, Maii continuabam, quando ulcera largiore fuppuratione profundiora et ampliora reddita notabilem puris copiam fundebant, Patiens interea perfecta fruebatur fanitate, at- que ab affumtis remediis nil incommodi animadvertebat; omnia itaque codem modo continuanda iuffi usque ad. 30, . Maii, quando pedis intumefcentia, dolor et inflammatio "s D3 atque | an - - 14 5 —Obfervatio III, atque his iun&a febris et conftipata alvus remedia paulo mi- tiora et fymptomatibus adaequata poftulabant. Defiftebam itaque a lotione ulcerum cum muria falis marini, eaque fo- lummodo unguento bafilico cum parca quantitate, piperis albi deliganda curabam, propinabam (imul purgans refrige- rans ex Tamarindis, foliis Sennae et Syrupo e fucco Citti, Die 3. lunii aegra melius fe habebat, febris ceffaverat in- tecre, fed pes adhuc multum inflammatus erat, et diverfa emninora ulcera nunc in unum confluxerant , ficque unum maius ulcus conftituebant, ad cuius partem inferiorem par- Va crufta gangraenofa confpiciebatur, Quum itaque inflam- matio nondum ceflaverat, et fuppuratio infignis erat, fimplici unguento bafilico ulcus deligabam, omiffo pulvere piperis albi, ufumque alvum laxantium continuabam. . | Die 10. lunii, ulcus. digiti, quod, quum ulceratio pedis tanta erat, unguento bafilico octo pofterioribus diebus tan- tum deligaveram, «confolidari incipiebat. » Vlcus pedis pu- riffimum erat, et crufíta gangraenofà, copiofa fappuratione integre feparata, pesquoque detumuerat atque ipfius inflani- matio et dolor penitus ceffabant; deligatio unguento bafi- lico fimplici continuabatur, et interna remedia camphorata et mercurialia de novo propinabantur. | Die 19. Iunii ulcus digiti perfe&te confolidatum erat, il- ludque pedis multum diminutum; patiens optime quoque fe habebat, nullumque incommodum fentiebat, continua- | bat tamen adhuc remedia interna ufque ad 11. Iulii, atque ulcus tarfí quoque remediis aptis ufque ad finem eiusdem - menfis apertum (ervatum fuit, tumque quam facillime con- folidatum, absque quod patiens unquam quid mali perce- perit; duo enim iam funt praeterlapfi anni et ultra, per quos perfeCla fanitate fruitur, nullumque mali metuendi indicium, me velleviffimum, experta eít, nullus hinc quoque dubito, quin ab eodem per totam vitam incolumis maníura fit, - Ex. e 4 " . , " —— MM EMEN EE n E RET. T á z À "C—— — 2 7 1 S SPUR — "nu - De morfibus felis validae 65e. EM Ex hac obíervatione itaque patet, quod venenum con- taviofum animalis rabidi, corpori humano applicatum, bona et tempeftiva remediorum adminiftratione iners reddi poffit, - vel, quod malo,tantopere adfluentibus humoribus dilui et ob- volvi, ut iis mediantibus e corpore expellatur, Internis eninx contra hunc morbum non muitum fido remediis, et, licet pa- tiens notabilem remediorum mercurialium et camphorato- rum quantitatem intus fumferit, cram tamen externis effica- ciffimis praecipue elaboratam puto remediis. Remedia enim hac acredine füa et vi ftimulante partes nudatas fenfibiles tantopere.irritant vellicantque, ut humores, undiquaque eo: verfus magna quantitate confluentes, materiam contagiofam diluant, obvolvant, aptamque reddant, quae una cum ipfis effluat, ficque fimul impediant, ne maflae fanguineae tra- dita et intra corpus recepta terribiles fuos, nec fine horro- te nominandos effeQus, diriffimamque hydrophobiam pro- ducat. Nunquam itaque, ubi fatis tempeftive appellamut;. remedia ea negligenda fünt, fed quam ocyflime applicanda, quum ab eorum applicatione patientum falus dependeat. Nunquam hinc et vulnera talia imprudenti deligatione et. futura ficca adunari debent; (uti hic perverfe chirurgus fe- cerat) verum, fi non fatis ampla, potius dilatanda funt, ut 3materiae contagiofae liber effluxus procuretur. OBSERF ATIO IF. : | Dn. D. ALEXANDRI PETRI NAHUYS. pn , De hus | Foemina gravida fatta, non obflante infigni mola im ipfius | - Mero bojpitante. PAS : Txor mercatoris huius urbiscozfilium meum petiit g. Apri- - / lisanni 1764, de. ambiguo, quo verfabatur, gravidi- tatis ffatu, Novem enim íam erant fere praeterlapfi menfes, | ! | per ^- * 166 ^. —Obfervatio IF. per quos omnia fucceffiva graviditatis figna diftin&te experta erat, menitruis unice exceptis, quae omni hoc tempore re- gulariter fluxerant, ita tamen, ut de menfe in menfeni co- pia minui viderentur. Cunum autem menfítruorum ille flu- xus continuatus ipfi fufpectus erat, ante fex meníes iam me- dicum quemdam celeberrimum confuluerat, qui figna prae- fentía eo, quo valet, mentis acumine et perfpicacia ponde- rans, eam non obítante menítruorum fluxu gravidam pro- nuntiabat, Idem et paulo poft obftetrix ipfi ordinaria poft primam explorationem affirmabat, fed nunc ante paucos dies, propter fupervenientes atroces lumborum pelvisque dolores, illam altera vice explorans, graviditatem negabat, De ftatu fuoincerta itaque et anxia volebat, determinarem, an gravida effet, an vero omnia haec phaenomena a caufa quadam morbofa in corpore hofpitante producerentur, Om- ni idcirco, qua valeo, attentione figna praegreffa et praefen- : tia graviditatis comparans, confiderans, ea tam diftinCta, tam numerofa reperiebam *), ut nullus dubitarem, eam gravidam declarare, fi nova exploratio et examen orificii uteri per x aliam obfítetricem vel magiítrum artis facta, reliqua figna con-- firmaret, Aít, poft explorationem obítetrix declarat, fe quidem orificium uteri reperiffe a ftatu naturali recedens et aliquomodo applanatum, nequaquam tamen tantopere mu- tatum, quantum in foemina, quae termino partus proxima eft, effe deberet. Incertus itaque, quid rei eflet, certum re- fponfüm dare nolui, dominaeque confului, eventum exípe-. &are et bono animo efle, ufque dum lapfu temporis de ftatu ipfius certiores fieremus, Sufpicabar quidem, corpus quod- dam heterogeneum five molam, five aquam,íive aérem intus. in utero hofpitari, fed certe determinare non audebam, et hinc in tanta ambiguitate nihil concludere et agere conful. | | : tius . T n opus eft omnia haec figna recenfere, quum unicuique artís ebftetriciae perito cognita funt, - . De foemina pra'vida fata, 65e. | 17 tius duxi, quam incerta methodo incognitum malum ad- gredi, Confilium fecuta eft domina omni animi conftantia, nullaque alia remedia adhibuit, quam quae ipfi pro miti- gandis doloribus, quos in lumbis et pelvi nonnunquam pa- tiebatur, atrocibus et affectionibus hyftericis, quae ipfi fa- miliares erant, praeícripti, Quinque fic praeterlabebantur menfes, absque quod ulla notabilis circumftantiarum mu- tatio fuperveniret, verum tum quoque menfítrua, quae ad hoc tempus ufque et hinc per quatuordecim menfes regu« Jariter fluxerunt, füpprimebantur in integrum, et fuppreffa manebant, absque quod ullum incommodum inde animad- verteret, Signa graviditatis, quae conftanter adfuerant, nunc adhuc magis diftincta fiebant, et verfus quintum menfem, poftquam menítrua fuppreffa erant et, conftanter inpofterum, tantam foetus commotionem in utero percipiebat, ut inde fere in animi deliquium incideret, venter quoque, licet mole dam infignis, notabiliter increfcebat, et increfcere pergebat, ita, ut de novo verae graviditatis idea, quae penitus iam deleta erat, renafceretur, imo de die in diem magis verofi- milis, et tandem, exploratione facta, certa evaderet, Neque . Opinionem elufit eventus, poft novem enim clapfos a men- ftruorum fuppreffione menfes filium bene valentem et opti- me conformatum peperit. Partus erat naturalis, nullis aliis ' infolitis fymptomatibus concomitatus, quam quod infignem, et folita longe maiorem, aquarum copiam evacuaret; fecun- dinae partum immediate fequebantur, et lochia fatis abun- de fluebant ; venter tamen vix ultra dimidium detumefce- bat, et dolores partus quoque non integre ceffabant, fed per intervalla redibant. Praeterlabebantur tamen viginti quatuor horae, absque quod praeter lochia quid appareret, fed tum, - cum conamine urinae emittendae valido et fonitu aliquali intus in corpore percepto, evacuabat molam tantae magni- tudinis, ut toram matulam, cui urinae faciendae caufa in« fidebat, integre repleret, imo excederet, Mola haec mo- Nov. AG, Pb3f. Med, 1. V. C | dice 18 Obfervatio IV. De Toemnitta pravida fala, &5c. dice dura erat, carnofa, irregularis figurae, plus minus ro- .tunda, multis eminentiis et membranulis undiquaque ob- feffa, nondum tamen corrupta, nihilque putridi vel ingrati olens, Poftquam molam hanc evacuaverat, venter infigni- ter detumefcebat, et ad confuüetam magnitudinem brevi redibat, lochia, quae abunde fluxerant , iam quoque mi- nui incipiebant, et dolores partus adhuc refidui in totum evanefcebant; uno verbo, poftquam puerperii tempus erat praeterlapfum, abomnibus prioribus incommodis integre li- berata fuit, | Quicunque decurfum huius obfervationis attenta mente confideraverit , mecum facile confentiet, 1) quod omnia graviditatis figna in foemina hacce, licet dittin&ta et nume- rofa adfuerint, per quatuordecim priores menfes unice prae- . fentiae molae fenfim increfcentis attribuenda fint, quodque vera ipfius graviditas tantummodo ab eo tempore, quo men- ftrua füpprimebantur, numerari debeat, hoc certe docet - partus nono a menítruorum íuppreílione menfe accidens, oc docet infans ipfe in omnibus infanti novem menfium perfecte fimilis, 2) Quod figna graviditatis admodum fint fallacia, ita ut, licet numerofa et diftin&ta adfint, nullate- nus tamen fufficiant diftinguendae verae a falía graviditate. Mirabitur etiam, quod, licet tanta'in utero mola haefe. rit, foemina tamen impraegnari potuerit, quodque foetus in utero contentus ab enormi tali corpore nullo modo com- preffus et laefüs, pluribusque in corporis partibus difformis - redditus fuerit, verum € contra optime conformatus ad naturalem et confüetam magnitudinem pervenerit, veram- que et unicam huius mirabilis confervationis caufam agno. Ícet falutare naturae. conamen, quo tantam aquae in uterum congefft copiam , ut preífioni molae cflicaciffime refi- flere potuerit, Horna Noribergam wiffae die 12, Aprilis 1770, OBSER- "Obferuatio VF. Corpus TINÓN ex ve[ica 6&5 c. 19 Xy id OBSERVATIO' P, «lus . Dn. D. CORNELII PEREBOOM. - Corpus ligneum ex vefica urinaria egeftum. ptimus meus Pater, fenex integerrimus, annorum 65, longis itineribus marinis, quippe Praefectus maris, ab ephebis fatigatus, caeterum adhuc Dei gratia vitam degens pro aetate incolumem, haud ita pridem de nihilo nifi de levi infolita quadam la(fitudine querebatur: accidit autem, ut, dum in matulam reddebat urinam, eius fluxus per momen- tulum plane interciperetur, moxque dein ex urethra, fine omni fere molefta fenfatione, profiliret cum urina corpus ' aliquod fundum petens, quodque examinatum durum repe- riebatur, lllud iam corpus ex matula exemtum, et fere fic- catum mihi examinandum praebuit indulgentiffimus parens. Apparuitomnino effe ligneum, coloris caftanei, figurae, quem- admodum piura oftendit , praecife referentis Echinum rout hoc animalculum pulcre defcripfit Vir eruditus /z- cob Cbriflian SCHAEFFER, in tractatu haud vulgari Zie Epel- Jebnecken in den Lebera der Schafe, quemque nuperrime ex germanica confüetudini vernaculae tradidi). Primo adfpe- &u cauda recta quidem fuit inítructum, feu tibiextremitatem | vocare placet, fed quae a ficcitate, ut in pictura, tantillum circumflexa eft. Microfcopio examinatum, tenuiffima pel- licula erat obductum, prouti annexarum figurarum pictor celebris Amítelaedamenfis Corne/us BUIs mecum obfervavit, et variis granulis arenofis, coloris partim albi, partim flavi, :afperfüum, quaeque videntur corpori accreta, atque hoc : quidem charactere omne dubium, quin ex vefica proventum fit, tollitur: Modum vero, quo generatum fuerit, immo ne hallucinari me pofle, lubens fateor. | C 2 TAIN Tab. pers ^0 | TM Obfervatio VI. Tab, , Fig- 4. Corpus defcriptum oftendit ab utraque parte in naturali magnitudine, Fig, s. Idem in ma- gnitudine aucta, granulis hinc inde confperfum. . A Scholium, Haec obfervatio Catalogum earum, quem dedit Vir Ce- leberrimus Jobannes Philippus BuRGGRAVIus in. Ad. Pbyf. Med. Nol, X, Obf. XXXVIIL p, 132, equidem auget, origi- nem phaenomeni, five derivationem corporis huius hetero- genei, eiusque rnoram haud moleftam in vefica, vero ali- unde repetendam effe autumo; quippe nulla unquam figna, ne quidem ulla fufpicio, adfuerunt, quibus de ulcere inte- ftinorum cogitare pofles. : | OBSERFVATIO FI. Dn. D. CORNELII PEREBOOM, AMitlus cruentus , purulentus , acuto. dolore flipatus, eí flatulentus. A J rederik Reyenfe, Olitorius, a multo retro tempore ne- phritide laboravit et ulcere veficae, quemadmodum hoc ex urina purulenta et. fanguine tincta cum cruciatibus feddita, palam fiebat, Die 20. Februarii h. a, quo accer- for, praeter haec fymptomata, iamque acerbiffima, flatus inter meiendum copiofos ex pene emifit, praecife ac fi ex pe crepafleat, Statim conclufi, veficam effe erofam; in ancipiti hoc cafu, ubi confulto auctores, occurfat mi- hi G. W. W'EDEL 2) qui huius phaenomeni duas caufas an- notavit: — uel per inteflinum vecum ad veíicam erofione me- diante a) Mifcell. Nat. Cur. D. I, Ann, 2, Obf. 46, p. 8$. Confer, etiam D. I. A, 1. Obf. 11. p. 28; et feqq. ubi malum a nativitate, AMidus cruentus, purulentus, &5c. ?I diante datur, vel vulnere ve[ica pertufa, ubi a£&r ex ventre. eo deduci potefl. Absque talibus manifeflis, inquit, nemo facile - illud obfervarit vel viderit. Agmen malorum complevit ve. hemenuffimus cruris finiftri fpafticus dolor, Die 23. eius-- dem menfis ingentem coagulati fanguinis molam, femunciae circiter ponderis, fimul et femel inter mingendum extrufit, una cum urina, tanquam fi fincerus eflet fanguis, cui copio- fa purulenta materia fubfidebat. Vomitum molettiffimum laxante mannato, et poft huius operationem fyrupo papa- veris albi compefcueram; iam vero praeter anodyna pro ra- tione doloris exhibenda, (übiundo pro victu iure carnis vi- tulini pingui, defperato quidem in cafu, ut mi&tus cruenti moderamen caperem, et methodum Ce/. W AGNERI in hae- moptoen a), faltem pro parte et fimpliciori cum apparatu, - imitarer, inclinabat animus, Summa cum cautela igitur - "praefcripfi quavis hora cochlear fequentis mixturae, inter- pofito ufu Laudani liquidi Sydenbami : E Aq. Meliff. 2vj. Cinnamom, 3j, Vitriol. Mart. 5j. Cort. Per. 3j, Magncef, alb, 56, Syr, Dialth, Fernel. 3j. M. | ; Eodem quidem tempore patiens quaaloores ferio me ro- gat, vellem poft mortem fediionem cadaveris fui haud de. negare, eaípe, ut morbus, quem incurabilem pronunciave- ram, faltem pofteris lucem aliquam afferre poffet, Ne vero mihi cum agnatis rixandi fupereflet caufa, me fuadente figna- . vit fchedulam, : Die 25, urina minus fanguinolenta erat, dolor mitior, pulfus ex opii ufu incitatior, Sequenti vero. die parum quidem vel nihil fapguine tinCta, aut parciffima copia, et, ut videbatur, cum faecibus alvinis fubfidentibus, Cathe- . tere in veficam inmiffo, hanc invenimus vacuam, et calcu- - lum hic me reperifle ex fonitu fiftilae incidentis nullus du- bito. lamvero hunc lufum excepit diarrhoea, quamobrem ' C 5 digi- a) A&, Phyf. Med, Nat, Cur, Vol. VIL, App. p. 150. feqq. N d 22 Obfervatio VI. Mi&us cruentus, &9c. digitüm in anum inmittere ad ulteriorem explorátionem haud confültum fuit. ipfe totum relinquere negotium hac - die naturae mecum conítitui, ne laedere viderer, quem fer- vare non potui, praefcripturus faltem diaetam lacteam cum Laudani dofi debita. | Intra nychthemeri fpatium tricies, - et quod excedit, alvum copiofe depofuit, Die 27. Febr, urina parcior adhuc foetidiffima , et cum fedimento fterco- reo copiofiori extrillavit, Prima Martii continuavit adhuc diarrhoea, ex urethra vero praeter pauciílimam quantitatem materiae ftercoreo mucidae in fila extra&tilis fummo cum do- lore nihil excretum fuit, Faeces alvinae manifefto foetorem prodidere urinofum, Pulfus naturalis, et patiens praeter debilitatem adhuc apparuit fano fimilis, et praeter iuítas querelas, conftanti et aequo animo miferias fuas, laus Deo! tulit; Appetitus recte fefe hucusque habuit, Continuavit e contra moleftia doloris in femore, fine dubio ex. motu eius partis fpaftico in confenfum rapto; quemadmodum ae- que certum puto, caufam diarrhoeae urinae ftimulo, in inte- Ítinum rectum influentis, effe adícribendam, Die 8. Martii praeter varia heterogenea, ftercorea, et purulenta, feminis pomi Chinenfis arillum pridie comeftum cum tantillo uri- nae excrevit; fcilicetquantitas urinaequotidie excretae huc- usque vix unciam unam alteramve exceffit, Poftridie (9. Maitii) iterum una vice ingens urinae quantitas reddita fuit, cui inter caetera affumptorum reliquiae ficuum aliquot, ut ét oryzae grana integra fubfidebant, diarrhoea huius diei fufflaminata, Quid vero hacce in controverfia caufae fuerit, haud petricofareseft, ne hallucinarer; obftru&a nempe com- municatione inter veficam et inteftinum re&tum talia necef- fario contingere debuilüe , utique ex legibus phyftologicis fponte explicatu eft. Hucusque nullam morbi curam gefIeram praeter prophy- lacticam , utque exactam obfervaret diaetam docilis patiens. lam veto convenimus, aliquam tentandam effe therapeuti- cam, Obfervatio VIL De Paralyfi FIyflerica. |. 23 cam. Internum in ufum praefcripfi decoctum ex Cortice Peruviano et millefolii fummitatibus, cui mellis portio fuit adiecta: huic adiunxi medicamini enema fequens, bis de die iniiciendum : Rec, Deco, Millefol. 2vij. Thereb, Venet. Vitell, Ovor. ana $j, Tin&t. Myrrh. Mell. ana 3$. f, Clyfter. Portio.clyfmatis cum urina fuit reddita: nihilominus tridu- um poft ulcus coalefcere coepit, et fymptomata plurimum remifere, adeo, ut fi non perfectae fanationis, prophylacti- cae faltem curationis fpes füperfit, OBSERV ATIO FII. Dn. D. CORNELII PEREBOOM, De | Paralfi Fiyflerica. pes Eufebia virgo benefactricem fuam , matronam egregiam, quam candido amore profequebatur et ae- ftumabat, haemorrhagia uterina laborantem, omni, quo par erat officio, adftitit; dum vero haec ex improvifo fan. guinis amiffione in illius brachiis animi deliquio corripieba- tur, quemadmodum id fpeciem mortis prae fe ferebat, tan- ta adfiítens anxietate adficitur, ut inde paralyfi artuum fu- periorum ipfo momento, una cum aphonia et conftridione faucium, corriperetur, — Quare me immediate accerfito, fanguinem validiffime congeftum cerebrumque comprimen- tem obfervavi, morbumque falutavi Paralyfin hyftericam, Largam hinc ftatim adminiffravi venaefectionem, eodemque momento vim motricem paralyticis in mufculis laetus prom- pte reftitutam comperi. Quam validus vero affectus fue- rit, ex co coniicere licet, quod ftatim fuübfecuta fit febris, ingenti cum fiti et fudore fumante ftipata, quaeque iteratio- nem venaefecdionis poítulavit, nitrofaque ut exhiberem, diaetamque refrigerantem ut obfervaret patiens, Die tamen | | * . fequenti 2 24 Obfervatio VIII. Scbies febre artificiali curata, fequenti peripneumonia laboravit poftea, fanguine iam ad pulmones congeífto, impacto, ftagnante, cui haemorrhagia narium blande obviam ivit,. Ego ut natura duce paribus ambularem paffibus,' communem Sydenhami potionem pur- gativam exhibui, qua alvus ve «ei «dra fuit exturbata. Cir- ca vefperam efflagitavit decumbens, ut Syrupum papaveris albi praefcriberem. Interea videtur illa ex levi diaetae er- rore fanctorianae perfpirationis negotia tantifper cohibuiffe: ad minimum media circiter nocte peripneumonica febris rediit cum vomendi conatibus, fociante rurfus haemorrha- gia narium, [terata fuit venaefeCtio et purgans, mixturam- ue pectoralem, polychreftam expertus dico , praefcripfi; Kec Aq. Meliff, *vj. Cinnam, Cord, 3j. Kerm. Mineral, gr. E iiij. Oxymell, Scillit, 38, Syr, dialth. F. 5j, M, fumat quo-- vis bihorio cochleatj, Febris poífthac intermittere, et Cortice, per excellentiam fic di&o, profligari haud recufavit, | OBSERFATIO VIII. Dn. D. CORNELII PEREBOOM. | Scabies febre artificiali curata. 3 pos famulus fcabie rebelli fcorbutica a duobus fere an* nis vexatus fuit, Humiditas praefertim manus occupa- - vit, quod autem ego ex opificio fuo derivarem; plures enim piftores curavi, quorum manus continua füba&ione emolli- tae, ubi fcabie affectae erant, magis quam caetera membra pruritus moleftiis cruciabantur. Quod ad noftrum attinet, Caeterum curato morbo, infuperabilis in volis manuum pru- ritus mali reliquit veftigium, neque prius ceffavit, quam pti«- fana guaiaci loco potus ordinarii in ufum vocata, et per ali- quot hebdomades continuata, donec ftrenua hac potatione febre corriperetur patiens; cui tandem a fcabie perone li- : LANE erato, 4 - XV / ] EL | : | ! ! . Obfervalio LX. Flaemorrboides ve[icae periodicae. "2$ berato, corticem peruvianum exhibui, eo tamen eventu, ut flatim fcabies febris locum occuparet, X Difpofitionem hancce pertinacem optime febre rurfum excitata extermi- natum iri confultus iudicavi; quo facto, deinde morbum guaiacinum, ut ita dicam, folis purgantibus trattavi; ita . perfecta fanitas glabra cute comparuit, [t OBSERFATIO 1X «^ Dn. D. CORNELII PEREBOOM, «Haemorrboides ve[icae periodicae. Toneftiffima matrona fexagenaria iam per aliquot vices H circa folítitia mictui cruento periodice fübiecta fuit; Accidens, ut mihi videtur, ex fluxu critico haemorrhoidum vel veficae enatum, non morbus eft dicendus «ev, réuaroc, Saltem cum eruditis Medicis Vratislavienfibus concludi po- terit, eiusmodi exclufionem fanguinis per urethram referen- dam effe ad haemorrhagias, quas natura pro fuo levamine, non ruptis, fed hiantibus tantum vafis, inftituit, Periodi interim adventum praefagit matrona ipfa, in infolito quo- dam, fed levi et conítanti fenfu laffitudinis in pede dextro; caeterum nefciviffet, fe talia pati, nifi confuetudine qua. dam circa urinam matutinam more medico obfervationes fuas inftituiffet, A ' His vero attonita meam opem extorquet, tuique eu- potriftum ipfi feliciter decoctum pomorum Chinenfium ta- leolatim inciforum num, iij, in Áq. font, zxx, praeícribo. Horum fru&tuum fcilicet cortex interior, five albedo, virtu- tem leniffimam tonicam exercet, quodin menftruisinordinatis etiam non contemnendum remedium íàepius experientia addidici. Praeterea pulpa gratam refrigerantem vim polli. det; unde in fimilibus levioribus quantumvis cafibus meri- to commendatur. | Nov. A&. Pbof. Med. T.F. D OB- " 26 Obfervatio X. — Deglutitio laeja. — OBSERF ATIO X. Dn. D. CORNELHI PEREBOOM. : Deglutitio laefa. 'obiliffima virgo, iam proveGioris aetatis, conftitutionis: N debiliffimae, phthificae et peCtoralis, per omnem ae- tatem menfítruorum incommodis obnoxia, cortipitur deglu- titione laefa a contractione mufculorum, — Morbus, quovis : anxietatum genere ftipatus, adeo organum dislocavit, ut - vixguttulam unam vel alteram per aliquot dies fuerit licitum: deglutire, Rebus ad extremum du&is, intolerabilem fitim, acerbum dolorem, cum febricula hectica patiebatur, adeo, : ut femel unicum fragum, recreationis caufa füb lingua de- tentum, füffocationem minaretur, Exhibebat aliquis ex adftantibus fruftulum mali Chinenfis, experturus, num eius. fuccus aliquid folatii adferret, atque res omnino ex voto fucceffit, Poftquam enim illud per aliquod tempus ore de- tinuit aegrotans, tantillum vifum eft deglutiri. Continua- : to ufu, fenfim aucta dofi, fimulque diaeta adiun&a , inex- pectato ex orci faucibus erepta eft. Sequenti anno morbo pe&orali correpta, iterum deglutitio fuit laefa, atque ab: eodem plane remedio in ufum quotidianum vocato, multa: d et diuturna comeftura, eundem vidi fucceffum, Pluribus haec confirmare poffem cafibus, quibus utiliffima. poma Chinenfia in deglutitione laefa adhibui, Iftis autem fu- perfedere licet, poftquam Societas Flarlemenfis ex inftituto: de hoc morbo fua monimenta evulgavit. Oportet vero diu : et abunde remedio ifto aegros vefci; fex, octo, vel duode- cim fcilicet pomis quotidie utendum eft, Non poflüm et. reticere, quantum aliquoties folatii attulerim, ubi ih iisdem: defperatis affedibus fpiritum vitrioli ad unciam femis cum: | quatuor unciis fyrupi violarum mixtum cochleatim praefcri-.- píi. Scilicet laxitatem ícorbuticam Henne morbi -— Obferuatio XI. Nova Geoimetrico-Catoptrica, 9c. ag morbi originem inter noftrátes autumo: atque idem reme- dium diu continuandum eíle repeto, neque tamen in omni caía convenire cuivis patet, OBSERFATIO XI. bd y Dn. D. CORNELII PEREBOOM, JVovua Geometrico - Gatoptrica, quaedam nec non' Catoptrice- Geometrica dilucidans. a E varia Philofophorum monumenta, quae in vaf'is fuis À Voluminibus, Centuriis, Adis, FD MUERE ILLUSTRIS- SIMA ac INCLYTA ACADEMIA N. C, ad quaevis temporis et oblivionis iniuria usque in Lunae finitionem, confervat, et NUNQUAM OTIOSA in incrementum auget, haud fine animi oble&amento, Obf. XXXIX. J/olum. VI, ACTOR. N, C. ubi Vir Cl, D, EHRENBERGERVS, Euclides ll, Nofter, ele- canter de JDeceptionibus Catopíricis differuit, perícrutatus fum, . Haud diu haefitavi fontem, quem Dotliffmus Audor indicavit, feu potius qui ex priacipiis Catoptricis fponte emi- cat, nondum exhauftum effe, immo, ex contrario, multis iucundis, utilibusque experimentis, argumentis atque inven- tis exundare, Simulac etenim ratiocinia mea ad notiífimum illud Theorema perpendi, n omnibus fpeculis illapfus angulus angulc reflexionis aequalis efl, nonnulla mihi, ut puto, haud vulgaria, quamvis intellectu facillima, Problemata formare, perífpicere, atque refolvere per divinam gratiam contigit ; faltem religio mihi foret hifce inftru&is intereffe, quo minus animum profiterer propenfum, ut me, pro tenuitate con- fcia, dignum ACADFEMIAE praeftarem SoZalem. | Docuit ci- tatus Cl, Zuor methodum, quo altitudinem inacceffam, datis duabus ftationibus, duorum fpeculorum planorum ope, cum dicta altitudine in eadem linea horizontali fitis, metiri liceat, Praefens vero, quod fequitur, Problema, plura quae. fita, minora vero data, continet, | : D 2 .. Pro-. - nm — E au Obfervatio: .XT. Problema. I. — Zlüitudinem, quamvis inacceffam , cuius vertex folunmo-. do ex unico pundo vifibilis , data unica ftatione, mefiri, eiusque fimul di(tantiam ab ftatione determinare. Supponitur autem Bafis altitudinis in eodem Horizonte cum ftatione.. ( Tab, IT. Fig, 1.) | Conftru&io et. refolutio. Y) Ante ftationem E, in qua baculus ED cognitae dimene fionis normaliter erigitur, pofitum fit ad libellam fpeculum planum, vas aqua plenum, aut, pro regionis conditione, fit fluvius, vel mare perfecte tranquillum, hac quidem ra--. tione, ut punctum À radians per reflexionem in C, ex D: fit vifibile, | I 5s 2) Applicato ad baculum Aftrolabio, fiat angulus. ODM — MDC; hinc inferatur: | DM: MO — DE: EG eritque ACFD -. ADEG, ] 3). Quoniam A directe in D vifibile, regulam Aftrolabii dio ' ptricam dirigite in punctum A, denotateque in limbo an- gulum KDM,, ex quo, continuata nimirum AD in K etF,, angulus KDD, et analogia fequenti adhibita. et GF et quae-- fita altirudo AB, innotefcunt: » Eft vero 1) GF: DE — CF: AB, 2) DP: PK — AB: BF, quare; 3) BF —EF — BE — diftantia ftationis a; bafí: . . altitudinis ,. et | 4) BF—CF — DC —diftantia fpeculi abaltitu...- ... dinis bafi; porro: ' . (DP: DK—AB:AF] conféquenter diftantia alti. s) |LDP: DK— ED: DF J tudinis. vifibilis A. ; apundo D —AD erit —AF — DF, Demon--.- . MNova Geometrico - Catoprica, &5c. 9 Demonflratio. Ex eo, quod latera 4ADPK, ut et 4«DMOY cum ipfo baculo fint eiusdem commeníüs, pariter ac ex vAADPK, DEF, ABF, CED, GED, ABC fequitur: et AADGF c ACF vc DFK et in refolutione problematis afferta infimul vera effe. Q. E. D. UO | INota. Ü Binis tantum it: cafubus huius problematis praxis reftat: valde imperfecta? — — I»» ubi punctum radians verticaliter fupra ftationem fit pofitum, tum etenim angulus requifitus difficillime formatur. 2) Ubi punctum radians nimis procul diftat, quo diffe- rentia inter EG et GF non fatis diftincte licet determinare, | Intelligimus, ut et hoc addam, per fpeculum, unicum et femper idenr pun&um in eius fuperficie, quod radium lucis ad oculum refle&it. lllud punctum adamante notari. confültum eft. , ug Problema: II. Diflantianitriun vel quotvislocornm inacceffibilium, ex unico folummodo ftationis pun&o vifibilium,, determinare,. unius fpeculi plani medio. | | dir Refolutio.. Supponitur angulum, quem CS (Tab,!I, Fig, 3.) cum fpe-- culo verticaliter pofito, interciudit, effe cognitum, ut et diftantiam fpeculi ab: oculo; fint itaque loca quaefita,. A, D,. et W,. poffunt obiecta: catoptrice in fpeculo, tum et dire- &e confpici, adeoque menturare quadrantis ope L,CSA et CSB, tum et ASB innoteícit; inveniri quoque poflunt an- guli ACBet BCS, quoniam LRCS, five reflexionis — Angulo incidentiae, ex hypothefi, cognitus fupponitur, qui vero cum ACB, vel cum BCS duos reétos conficiunt, inveiitum ergo ACS —ACB -- BCS, ergo in ACAS cognitum habet, CAS, Eucl. L. I. 32. idem valet de LCBS,, A EL "EE hinc: . 730 E Obfervatio XT. hincinferatur: 1) CAS:CS—CSA: AC Jiflantia A a fpeculo 2) CBS: CS—CSB: CB — diflantia B a [peculo 3) CBS: CS— BCS:DBS-— Ziflantia oculi 4 B. 4) CAS:CS — ACS: AS — diflantia oculi 4b A. . inventis ita, angulo ACB, quoniam RCS 4- RCS 4- BCS 4- - CB-— duobus re&is, quorum tribus cognitis, quartus inno- tefcit, tum et lateribus AC et CB, diítantia B ab A haud poterit defíiderari: nam trigonometrice —— ^ ut fumma laterum ad different, laterum, fic tang, 3 fümm, - LL incoghit, ad tang, $i different, LL incognit, 74c- - quet Probl. X. ic] hinc in ABAC BAC: CB — ACB: AB * Eodem modo diftantia W a B vel A, C et S inveftigate licet, . quoniam anguli ACW , BCW, CSW, ASW, WCS, W'SB, tum et latus CS funt commenífurabilia etc, Q. E.F, Problema IIl. Diflantiam Obie&i direGe invifibilis, verticaliter fupra flationem unicam datam , radiantis in fpeculum. planum, | eius adminiculo, suefare ? - Refolutio. E Sit obiedtum OO (Tab.1I. Fig. 4.) fupra verticem fpecula-- toris perpendiculariter elevatum, .et non nifi per reflexio- nem in C mediante fpeculo plano oblique inclinato vifibile, quodque baculo horizontaliter extenío, angulo fpeculi co-- gnito, teneat homo, qui fuam propriam dimenfionem SP £t Íciat, oportet, ^j Sit radius reflexus AS cum horizonte ut et cum brachio extenfo, parallelus, angulus RCS datus eft, hinc Angulus re-.- flexionis OCS invenire licet, eft vero CSO Angulus rectus, quare COS: C8 — OCS: OS, | nA : Proble- | Nova: Geometrico.- Catopirica, &5c. 2I " P oblema IF... ^ Aitudinem quandam lucentem, v. g. Candelam muro - appenfam, vel Pharum, directe invifibilem, ex unica ftatio- ne melir., - j Refolutio. ^^ Sit A pun&um lucens ex (tatione E direde haud vifibile; fed folummodo per refiexionem in C, metato angulo CDE. (Tab, H!, Fig. r, 2.) ut in Problem, I. alter baculus, lonei- tudine eiusdem cognita, conftituat cum baculo DE angulum: re&um DPK : fie umbra dabit PK, invento 4DDPK, reliqua. | utin Problemate T, fiant, — | | — Hoc artificio poffemus Solis et Lunae diftantiam, tum a. noftra tellure, tum et a fe invicem, exacte determinare, mo- | do menfura DP, PK, DM, MO, et DE fatis accurate di- | ftingui datum effet, | | Problema V. | ^ Omnes tres: profunditatis cuiusdam direde invifibilis, in: genere; nonnullorum extenforum dimenfiones, unica fpe- | culi plani ope, ex unica folummodo ftatione, Zeferminare,. os Refolutio. | Sit ABCD profunditas, (Tab, II. Fig. 5.) ad cuius mar- | einem in E conftitutus fit fpeculator ES, terga dans profun-. | ditati, qui in eadem perpendiculari cum oculo fuo füper ca-- | put fuum teneat fpeculum planum ita inclinatum, ut pun.»- | &a radiantia A et D fucceffive in oculum reflectant, Diftan-- | tia fpeculi a telluris fuperficie fit ex longitudine et dimenfio- - | ne ipfius fpeculatoris defümta et cognita ? angulorum vero- ASE, et BSE, ope quadrantis menfura datur, In & rectan- | gulo SCE, datis CSE idemac DSE et SE, trigonometrice in. | ventu facile eff CE et SC. Definitur quoque ACS;. Euc/jd, |. R5. ergo et SAC, Euclid... 52-. | quare in 4 ASC:. ! S bio —» CAS; CS—ASC — ASB :AC— IMEKTORMN S AC pofi- I * ; ! $32 -^* Obfervatio XII. (pofito fpe&tatore in eadem linea AC prolongata in E.) — verum et in A réCtangulo, praeter latus AC, datur angulus LACB-—SCE Eucli4.l. x5. ergo cognitus ABC ; inferat iterum ABC:AC— ACB: AB— profunditatis altitudo, Idem apparatus ad profunditatis fuperficiem 4 Tab. II, Fig.6.) metandam pulcre fufficit: fiteadem CALM ; pofito in E iam fpectatore in eadem linea AE, quando pundum radians A per reflexionem perpendiculariter radiat ex S in E, angulus reflexionis five A ASE facileinvenitur, eodemque mo- do ASEL fit cognitum. Catoptrice quoque metiri licet an- gulum ASL, five interceptio radiorum AS et LS, ergo et ALSA inventum eft. Eodem modo diftantia ME vel MS inve- niri poteft, fcilicet M radians per reflexionem in E, L for- | mat catoptricum MSE quae meti ri poteít Ergo AMSE in- ventum; metiri quoque poffumus angulum radiorum LS et | SM et cognitae funt eorum idiftantiae ab S , ergo LM in- | venta; eodemque modo MC expifícatur, » Invetía eadem ferme methodo, tres dimenfiones.camerae | cüiusdam, fcilicet altitudinem, longitudinem et latitudinem, x unica ftatione et a tergo ftante fpectatore licet definire, - uod vero inventum, ne nimis ampli fimus, lectoris indu- | ftriae relinquamus, ut refolvat. —- OBSERFATIO XII — . Dn. D. CORNELII PEREBOOM. Speculum Geometricum explicans. - NÉE refert, num fpeculum, modo planum, fit magnum - vel parvum, quadrilaterum circulariformeve, quoniam - unicum punctum fixum tantummodo in ipfo ad imagines re- flecendas requiratur. (Tab, lll, Fig, 1.) Proprium in ufum - elegi fpeculum planum, quale celeberr. Bakerus CJ. depinxit - | et Speculum | Geomeíricum explicans. 3 3 fcripfit a), Alterutri ipfius axi Indicem I adaptávi, mo- bilem ad rotationem fpeculi circa axin, quo quidem varia inclinatio fpeculi ad horizontem pulcre indicetur, Ubi v, .g. fpeculum conficit planum inclinatum ad 45*, index 45? monítrat in femidifcum IA, immobilem et perpendiculariter dependentem a femiannulo GG, divifumque in I80 gradus, Semiannulus vero, qui fpeculi axes fuftinet, inferne elonga- tur in columnulam O, mobilem in diíco ligneo BC, et -perforatam in O, per quod foramen tranfit alter Index, ut inclinationem obliquam indicaret fpeculi ad femidifculum | cupreum D, eadem ratione in gradus divifum, et paraliele | dico ligneo affixum. , |... Punctum fixum F adamante , vel alio modo in centro | motus fpeculi notetur, quod quidem facile invenitur ductis | linea perpendiculari ex O, et horizontali ex axil, erit pun- &um, ubi lineae concurrunt, quaefitum, reflectens, | . Erigatur ante fpeculum, ad diítantiam v. g. trium pe- | dum, bacillus HK perpendiculariter, cui ineft foramen H | ad accipiendos radios reflexos; quod quidem foramen fit | eiusdem altitudinis àc centrum motus fpeculi ; habemus |pun&um opticum, five oculum, obiecta in F refpicientem, Quivis radius réflexus ex F in H erit parallelus cum bafi |fpeculi feu difíco ligneo, cuius fitus ergo ad obfervationes optimus horizontalis erit, adeoque tribus cochleis, quibus linfiftat, inftruilicet, Simplici aliter appàratü punctum op- (ticum perpendiculariter fupra vel infra punctum refle&tens licet determinare; íc, erecto prope fpeculum baculo nor- mali KPH, cuius foramen opticum fit in H perpendiculare lad F, (Ubi HF — FH ponatur et H& — HP machina erit tum iproportionáta, et P& — HK 4- HF.) Tm !- Caeterum in Praxi convenit longitudinem baculi HK, lfivealtitudinem fpeculi, ut et eius diítantiam ab oculo, tive | lon- [d 3) Microfcoop gemakkelyk gemaakt Hoofdft. IV, Plaat r. | Nov. Ad. Pbf. Med. T.F. - E M Epis i. ua - 2. ; - e VN R^ , ) -— CA ^. 24 | Objervatio XIII. longitudinem radii reflexi FH, (vel et KP, PH, HF) pro variis circumítantiis ad arbitrium füumere, quemadmodum in fequentibus patebit: immo quod magis eft, in dimenfio- nem cuiusvis altitudinis haud abfolute requiritur, longitudi- nem radii reflexi praecognovifle, | | -." . Huius machinulae ope acquirimus tria puncta fixa, ra-- dians fcilicet, refleCtens, et opticum, five focum radiorum . quorumcunque in hemifphaerio vifibilium, cuius centrum - F eft, Anguli incidentiae et reflexionis indicantur ab indi- cibus] et O, prout fcilicet fpeculum vario erit inclinatum, Anguli quoque H et HKF ponuntur re&i; fünt tandem li- neae FH, five radius reflexus, et HK, five baculus, eiusdem cum fpeculo altitudinis, funt, inquam, hae lineae, vel. tantummodo ultima, ((ive longitudo baculi,) determinatae, adeoque cognitae, longitudinis: quae quidem poítulata, iun- &is iis, quorum mentio fiet in fequentibus, fufficiunt 44 | Geomeítriam Catoptricam ex unica flatione exercendam. | | | |... OBSERVATIO XIII. Dn. D. CORNELII PEREBOOM, Geometria | Catoptrica. Problema Primum. | Tab. HI. Fig. 2. Ititudinem inacceffibilem, cuius vertex tantummodo ex , unico optico puncto vifibilis eft, data unica ftatione, metiri, eiusque diftantiam ab ftatione determinare?a), - Bafis vero altitudinis fupponitur in eadem linea hori. . Zontali cum ftatione. 4] Refo- | &) Confer. praeter CI, Ehrenberger. in AG, Phyf. Med. Vol. VIIL p. 1; Wolf. Él. Catoptr, Cap. II. Probl, 5s. El. Math, T. III. p. um b —- — Geometria Catoptrica, 35 | Refolutio. n Sit altitudo AB vifibilis ex unico pun&o H, ftationis — HS; erit BSG linea horizontalis. - Perpendiculariter infra H ponatur fpeculum Geometri: cum, et tantum inclinetur, ut punctum radians A vifibile fit in H, ex inclinatione fpeculi cognita, notum. fiet angu- lus AFH: cognitum quoque aíffumfimus diftantiam oculi ab fpeculo HF. | Deinde dum A direde vifibile fit ex H, metiatur angu- lus AHF, quod ad Quadrantem facile perfici licet, Trigo- | nometrice inventu facilis eft longitudo AH et AF feu di. | ftantia altitudinis ab ftatione, Imaginemur lineas AH et | BS produdas, donec in G concurrunt, : |! InaHSG,cognitus fit angulus SHG per Eucl. I. 15, — E cognitus eft et HS, five diftantia oculi ab fpe- — culo HF, plus diftantia fpeculi ab horizonte FS, - angulus tandem HSG rectus eft, adeoque lineae HG, ut et SG fiunt cognitae; (Trigon.) | |nec minus angulus HGS determinatur; — |^ ficlinea AG — HG 4- AH: hinc inferre licet | A HG:5G:: AH: BS, Euc. VI. 12. | unde nota fit linea BG — BS 4- SG, - | In AABG, praeter angulum AGB cognitae funt AG et BG, quare et Trigonometrice AD, at | e oh Falls. Alio modo. Tab. III, fig, 5, Inclinetur fpeculum, ita ut radius reflexus HF fit hori- . Zontalis, erit ex praemiffis angulus AFH, nec minus HF 'Cognitus, | Quadrantis ope menfuüretur angulus, quem radius op. iticus AH efficit cum perpendiculo HS. | E 2 Quare 36 |." Obfruatio XII. E Quare, quoniam AHF, AFH, ut et latus HF fiunt cognita, AAHF erit per Trigonometriam notum, nec minu: AHPF, et APH, et HSO. Ergo innotefcit angulus AHD. Ew. ii I$. Et quoniam ADH eit redus, hinc invenitur AADH, Sed DB — H$, ergo AB — AD d- HS, Q. E. D, Alio modo, Tab. III, Fig. 4. ? Ponatur fpeculum C horizontaliter ante ftationem DE: fit vero DE baculus determinatae. longitudinis, et qui- dem ut punctum radians A per reflexionem fit vifibile in D. Quadrantis ope angulus ADE, tum et CDE licet in- veniti, | Ergo Trigonometrice cognitum tt ADEC, . eiusque la- tus CD, Eft vero angulus reflexionis DCE— ACB angulo íbciden. : tiae, quare innotefcit ACD, Íeu complementum ad | duos rectos, Iam porro in AACD notus eft ADC-— ADE — CDE, tum et ACD, nec minus CD, hinc Trigonometrice invenies | tur AC, | et quoniam ABC angulus rectus eft, QUI SUFAR eft AABC; Ergo AD etc. Q. E, D Alio adhuc modo in J/Vouis Ciditcn - Geometricis idem Problema diffolvi , quod vero brevitati (tudens hic - repetere omitto: immo facile plures aliae amies sf exco- gitari poffunt. Problema fecundum. Tab. IV. Fig..1 | Diftantiam quotvis locorum itáccefibiidat. ex unico - tantum puncto vifibilium, determinare? | Refolutio. | Conficiat Radius reflexus HF parallelam cum: horizon- te. Conttituat porro cum lords ope ipeculum noftrum an- gulum ! | Geometria Catoptrica. ——^ — 37 gulam re&um. — Sint loca quaefita A,B et W/, deinde fpe. culum oblique ita invertatur, ut punctum radians A inci- .dat in oculum H, : — Annotetur angulus, quem Index alter O oftendit, Deinde fpeculum convertatur, ut punctum B incidat in H, index O monítrabit alium angulum, et fine dubio pro. pertionatum ad inverfionem ípeculi. | . Hoc modo inveniantur et computentur anguli AFB, BFH, AFH. | : Deinde ex pun&o H ftationis HF quadrantis beneficio directe metentur anguli BHA et AHF, tum et BHF, cognita. tandem aflumitur diftantia oculi ab fpeculo FH. Ergo Trigonometrice inventu facile AAHF , cuius data -HF, AHF et AFH: et ABHE, cuius data HF, BFH et BHF, Ita inventis AF et BF, vel AH et BH, et angulis AFB ; vel BHF, invenitur AAFB; ergo AB... Q. E. F.- Eadem ratione AW/ et DW invenire datur, | Corollarium. | Diftantia horum locorum ab oculo ex iis- dem principiis fit cognita, MA yi: - Alio modo, Diftantia quaefitorum locorum ab oculo, tum ex problemate primo vario artificio; tum et ex prae- cedenti demonítratione, innotefcit; hinc Trigonometrice inveniri licet AAHB cuius data iam funt AH, BH et BHA ergo inventum AD etc, : Problema tertium. "ah. IL. Eig. Pu Omnes tres dimeníiones extenfionis cuiusvis regularis ex unica ftatione determinare? ^ ^ - - ; Kefolutio. — Sit extenfio( v.g, Camera vel Templum); obfervator ve- ro nullis aliis auxilüis ;' nifi baculo, quadrante et fpeculo : E | Geo. 38 . « Obfervatio XIIL. - Geometrico inftruCtus, pofitus ipfe in quacunqué ftatione, ubi per reflexionem, faltem pro parte, coenaculum, folum, | et parietes liceat confpicere ; five per feneftram, five intra extenfionis parietes hoc fiat, res eodem redit. E.c. ponamus fpeculum ante oftium F camerae cuius- vis AB, et conficiat radius reflexus HF perpendiculum cum horizonte: anguli camerae fint ACDBEGLM, erit altitudo AC, vel DM, vel BG, vel LE inter fe aequa- les: latitudo AL — MG — CE — DB, longitudo tandem AM — LG— CD — EB. Ponatur radius reflexus FH tri- um pedum, et quadrantis auxilio, pofito eiusdem pendulo fupra F five in eadem linea cum FH , ex H angulus MHF directe metiri licet; adeoque AM HF innotefcit, nec minus : eadem plane ratione A GHF, quare MF et FG fiunt cognita. lam vero fpeculo ita converío, ut pun&dum radians M deinde G, fucceffive in oculum H refle&tantur, docebit in- dex fpeculi O, angulum MF G; quare in AM F G latus M G, five latitudo camerae, erit inventum. | Sunt vero anguli AMF, utet FGL , complementa ad re&um , hincex FM.G computari licec FM A: et quoniam FAM eft re&us, inventum e(t A M; five longitudo camerae; immo et AF, utet FL y inveniri licet, feu locus, quem obíervator Occupat. Nihil iam reftat, nifi quod punctum radians D reflecta. tur, ita monfítrabit fpeculi index 1 angulum incidentiae DFH; et quoniam ME H re&us eft, eritc MF D — FH — DFH. In A ergo DMF tria cognita dantur, fc. praeter angulum - modo dictum, et angulum rectum DMF , latus MF. la. J ventum ergo M D five camerae altitudo, | QL E. F. OBSER- Geotneiria Opfica. | 37 | SOBSERVATIO - XIF. Dn. D. CORNELII PEREBOOM, Geometria Optica. "Tab. III. Fig. 5. e quid diffimulem , ea quae Catoptrice propofui Prob- N lemata, etiam Optice , vel (1 mavis, pure Geometrice, folvi poffunt; fupperaddito tantum uno Poftulato Proble- mati primo. Apparatus. Sit F H baculus perpendiculariter erectus ex tabula DL, et in foramen F verfatilis. Ducatur circulus centroF inter- vallo LD, et prope baculi bafin applicetur index O , ut gradus in circulo notatos monftret. — Ad verticem baculi adaptetur dioptra HV, mobilem ex centro H, ita femidifci ope, cuius centrum cadat in H, et fimiliter in gradus divifi, angulus VHF fit menfurabilis. Tandem diftantia ab H ad fuperficiem telluris fit praecognita, Problema primum. "Tab. III. Fig. 4. | . Altitudinem inacceffibilem, cuius bafis et vertex ex u- | nico puncto funt vifibiles , data unica ftatione metiri, eo- | rumque diítantiam ab ipfa determinare? ! | . Refolutio. Sit altitudo AB vifibilis ex H, mediante apparatu de- | fcripto angulus opticus AHF poteft inveniti , et ex hoc | fundamento FH G ( Eucl. 1, 15.) trianguli re&anguli HSG, | quod imaginemur nafci ex lineis AH et BS produdis in G, | inventum eft ergo idem ^, quoniam HS data eft, | Deinde metiatur angulus BHF, inventum erit ABSH, | . Ergo inventis latere BG, nec minus angulo G, Arectan. | gui ABG , erit AD, nec non BHinventae.. Q.E[D.— B. ts | Alio -— AD | Obferoatio mM Alio modo. Metato angulo BHF, quo invenitur A BS H,3 computari licet angulus ABH — A BS—HB 9, Ett vero AHD meníurabilis , ergo 4 AHB, five AB, inventu faci- le, .. ete. Problema fecundum. Tab. IV. Fig. 5 Diftantiam quotvis locorum ibacéeflibniioil ex unico | tantum puncto vifibilium , determinare ? Refolutio. | Diftantia locorum A, B et W , ab H vel F, ex praece- denti Problemate licet determinari; ergo inventae funt li- neae AH, BH et WH; et quoniam anguli ad H funt men- furabiles, hinc facile determinanda funt latera triangulorum - ABH,BWH, etAWH, Q.E.F. "Problema tertium. Tab. IV. Fig. 4 Omnes tres dimenfiones cuiusvis CAFE oun ex unica fta- tione invenire? Refolutio. . Pofitus fit obfervator in oftio FH Camerae v. v. AB in- ventu promptum eft ex Probl.I et IL, F M, ut et FG, MG, et M... Q E. 1, Scholion generale. | Oculi in locum ponatur fpeculum noftrüm Geometri- - cum, fic novus patet campus, in quo iucunda ac utilia ex- perimenta Catoptrica capeflere poffimus. OBSERFATIO XY. Dn. D. CORNELII PEREBOOM, JAvovum Organum. Muficum. Tes nondum vero perfeci, inftrumentum conftruere, - caeterum Mufices amatoribus gratifimum, ^ Conftat ex - theca, cuius altitudo circiter fit $ pedum, latitudo pm 3 tuor, profunditas fere trium. "3 Ipfius - Organuti novum muficum. — 41 Ipfius in fundo clavi ( belgice Ze K/avvieren) eodem mo- do dispofiti fünt, ac in communi organo, et eiusdem formae, acíi eflent communes fic didi Clavicymbali , tantum ad finem: perforati funt, ut admittant fiium DBK fericeum, quod debite tendi licet mediante clavis S ( de Sleutel belgi- ce vocatur), clavo infidentis. ^ Caeterum theca tabulata eft; infima contignatio infervit ad tegendum clavos, et im- ponendum librum muficum fimiliaque, ut in ipfa con- ferventur :' reliquae tres ad imponendum unicuique ipfa- rum pocula. | | * Super tabulam quamvis afferculus eft conftitutus, cui impofitae fünt vectes ED , praecife cum clavis correfpon- dentes. Af(ferculi inftru&ti funt pennulis pro motu vectium, et ne hae iaCtarent, euhb lae RR hoc impediunt, quibus motus ve&dium dirigitur. Vect cuivis dependet filo aeneo globulus ligneus, poft quem pocula locantur, quae itaque tangi poflunt a globulis, ubi vectes moventur, Pars ante- fior vectis E fit tantifper gravior ac quidem FD, 4 Ex aliquot centenis poculorum variae magnitudinis eligi licitum erit ea, quae debiti funt toni, eaque dein fuo ordi- .ne locentur. Ita acquiremus organum , quod nunquam con- fundetur, et canore refonabit. | Tab, IV,Fig, 3, repraefentat utcunque thecam defcriptam., : - AA clavi, MM contignatio prima, | ^ uPPP tresreliquae contignationes, . - JR. cancella ,. per quam tranfit vectis E D. F afferculus ad fuftentandam vectem E D, -G G pocula contignationibus impofita, B Fili fericei pars ad vectem movendam, Tab, IV, Fig, 4. vedem et clavum a latere. " "AB clavus. | -C afferculus cui clavi moventur, "Nov. Ad. Pbf. Med.Tom.V. — F UP BOSBD 42. . " Olbfervatio- XT, - SBD filum fericeum, altero fuo extremo veGti-D alliga- tum, altero vero clavi $, qua debite tendi licet, | DE vedtis, perforata in F, ubi tranfit pennula afferculo infixa: ita E. defcendet , ubiA digito deprimitur. EH filum aeneum cum fuo globulo ligneo, |." G poculum. P contignatio ad pocula fuftentanda, R cancella, | Horaa W'efifrifiorum Noribergam mifJae die 24. Maii 1770. o OBSERFATIO XVI. 5. Dn.D. PAVLI IOANNIS FRIDERICI | HELMERSHAVSEN. De | Singulari vifus imbecillitate. et tremore artuum ex atonia | . qartiun | folidarum. M's annorum viginti quatuor, ftrudturae et habitus cor- 7 YÀ poris mollioris , ab incunabulis optimae valetudinis, animi tranquilli, et vitae generis plerumque fedentarii af- füetus, repente tremore artuum et vifus imbecillitate verno? tempore corripiebatur, nebulofa et impetuofa tempeftate?] exercitia bellica faciens, Ita quidem et femper fubito affi-7] ciebatur, ut nunquam muneris et obligationis rationem ime] :plere poffet, interim tamen momentanea quies faltem affe-1l &um Iterum fiftebat , tremorem artuum nempe et vifus de bilitatem : per reliquum temporis fpatium exercitiis bellicis?] vacuum bona gaudebat valetudine, quod fe- et excre-]] tiones regulariter et naturaliter füccedentes comproba«4] runt. Centurio ab initio fimulationem füfpicatus, vi adj] officia praeftanda eum coegit , fed paulo poft de vero ftatu praeternaturali conviétas,curae et obfervationi Medici praes fidii militaris tradidit. Primo intuitu nec in oculis, nec in| toto corpore ftatum morbofum potui detegere, nifi quod] pupilla fub Jevi et aliquali comprefIione magis fe dilatabat j| ; - -et3 | | ! | et mufculibrachii et manus inviti poft fa&am compreffionem. vel potius contractionem fefe extendebant, ut vixnummum. quidem, multoque minus arma, in manibus retinere poflet, Succeflü etiam temporis nullum obfervabatur intervallum fub quiete antea accidens; caeterum de nullo querebatur fympto-- mate,nifi interdum dehorripilationibus et levioribus quibus- dam infultibus febrilibusquorum paroxyímos mox medicina fpecifica fedavit, Integra igitur fruens valetudine,et floridum referens vultum,et fibi,et reipublicae erat inutilis ac moleftus, quia nec litteras vel obiecta difcernere, nec fine lapfu am- bulare poterat. Ab initio fufpicabar, malum ex tranfpira- tione per labores aucta, et füb tempeftate frigida et humi- da iterum füpprefla, effe prognatum, eaque ex caufa nervos ex congeftione comprimi; per diapnoica igitur fixiora, in- terpofitis laxantibus , et tranfpirationem reftituere , fimul vero et accumulatas partes ferofas in interioribus ad partes ignobilioreset externas derivare intendi; fed fucceffus haud refpondebat intentioni, commotiones febriles quidem , ut antea iamiam dixi, ceflabant, fed tremor artuum et vifus imbecillitas eodem manebant gradu, Exinde igitur, quod haec fymptomata divería fimul et femel invaderent , quod pupilla nimis fefe dilataret , et lente contraheret , quod mufculi extremitatum officium fuum quidem praelítarent, fed ftatim perpefla contra&tione inviti iterum fefe relaxarent, quod fübiectum poft aliquod tempus etiam de vertigine que- reretur, attamen de nullo dolore, colligendum fuit,nervos comprimi non in totum, quia actio partium affeclarum re- ftabat, fed ex parte , fpeciem ergo adefle incipientis guttae. 'ferenae ex nervo optico affecto, et paralyfeos fpuriae, -Ma- teriam igitur fübtiliorem in cerebro ftagnantem et reíolvere €t derivare per fortiora remedia, fimul vero nervos debili- tatos corroborare fufcepi, qua ex caufa praemifla venacfe- &ione iterata , camphorata et fulphurea coniun&is phleg- magoeis et apophlegmatizantibus cum tonicis, nervinis in- Misc F 2 - ternis De fingulari, Uifus imbecillitate 65c. 45 | ! n . ternis et externis in auxilium vocavi, et memor differtatio- : " 44 | 2 Obfervatio XT. nis immortalis noftri Praefidis Zlluffr. Bü CHNER I. b, m, Ze remediis mercurialibus , falibus paratis per adiundum fulphur ad morbos quosdam magis accommodandis , in qua defendit, quod priacipem horum medicamentorum virtutem atque. effica- citatem fibi poftulent omnes affedus lymphae corruptae, et praxi edo&tus fit, virtutem huius remedii et in cataracta in- cipiente valere, et omnia illa mala a quacunque viíciditate humorum, obftru&dione vaforum, debilitate fibrarum origi- nem ducentia, optime huiusremedii ufum. perferre , ctiam haec remedia non inexperta reliqui ,, quia luce. meridiana clarius, quod in noftro fubietto vifciditas humorum , ob- ftru&io vaforum et debilitas concurrerent; at fpes, me fefel- lit, Afam foetidam, MP.de fuccin, Crat.Mixt.tonic.Stahlii, | deco&um et pulverem Chinae , . fuccin, volatile, martialia fub varia forma, externe fonticulos, veficatoria , unguenta fubefacientia et roborantia , fpecies cephal, fpiritum nervi- num, incaffum adhibui cum iactura trium menfium, Quod vero remedia efficere haud. potuerunt , id frigus et hyems abfolverunt. Notandum tamen eft, tremorem artuum per remedia modo commemorata evidenter imminutum effe , fed vifüs imbecillitatem et nubeculam ante oculos , qua im- . | pediebatur fubie&tum , quo minus obiecla et litteras diftin- - uere poffet , femper in eodem flatu manife, | Tempeftas - Eioida fub finem menfis Decembris evadens mirum in mo- dum huncce ftatum convertit, et quod mercurius fublima- tus corrofivus in fpiritu frumenti dulcificatus, ultimum ob- latus, non efficere potuit, id repente et omnino praeter expectationem everit. Subiectum quafi defperatum ct per diuturnam,etíi neceffariam et voluntariam;cuftodiam; melan- ' cholicum, die fefto nativitatis Chrifti templum introit fa. crum , in ie ingens fentiebatur gelu , et valde miratur, quo magis frigore afficitur, eo melius fe obieGa et demum litteras in hymnario diftinguere pofle, . Maximo gaudii gra- eu b De fingulari vifus imbecillitate 65c. 45 du affedus domum repetit, ere&o animo iufculum fervens. ingurgitat, fed eheu! coecitatem quafi plenam fentit, quo ftatu per totum diem triftis manfit, Altero die templum ite- rum frequentans, denuo vifus reftitutionem experitur, do- mum reveríus prandium bis coctum capit, ex quo quidem aliqualem oculorum debilitatem,fed non hebetudinem per- fentit, Hypocauftum ob frigus acre minus calidum non au- get affe&um et inde concludit, frigus vifui effe amicum, id quod vario modo et iteratis vicibus experitur. Experientia ieitur edo&us, quoties iufculum calidum vel alios cibos fer- vidos fumíerit, toties reverti affectum, nec non convictus de ratione et effectu frigoris in corpus fuum, ex hoc tem- pore fugit hypocaufta calida, cibosque eiusdem conditionis, et in praefentiarum quafi in ftatu naturali ratione vifus fefe fentit, Ego vero rationem huius phaenomeni fingularis ex contractione fibrarum relaxatarum per frigus, et relaxatio- ne illarum per iufcula calida quaero; fimul vero convi&us de arctiori. confenfu membranarum ut omnium inter fe; fic Ípecialiter ventriculi cum cerebro , ex eo tempore vinum medicatum tonicum martiale roborans fecundum praefcri- ptionem Celeberr. WHYTTS ex fuccis vegetabilibus, cre- more tartari acuatis , in quibus crocus et limatura martis folvitur, et-per vinum generoíüm virtute exaltatur, quo- tidie ad uncias quatuor vel fex aflumendum et id cum eu. phoria curavi ,interpofitis tamen ad humoris pituitofi prae- parationem et attenuationem, fimul vero ad praeparatae ma- teriae electivam expurgationem ,tam refolventibus cephali- cis, quam purgantibus Ípecificis per nares et alvum: quod impedit, quo mirus malum recrüdefcat , ac aegrotus, inpri- mis aere fereno, nec fpasmis extremitatum amplius vexetur, nec facultate litteras, praecipue praelo expreffas, et obiecta dignoícendi deftituatur, Radicalem curationem de vigore naturae, de tempore et de thermis Lauchftadienfibus expe- &amus, in atonia oculorum inprimis proficuis, | j b | TE VN S Obfer- 46 v à Obfervatio XV IL . Obfervatio noftra confirmatetilluftrat fententiam illorum,et — | praecipue nomináti WHYTTS, qui perhibertit,quod actio re- : mediorumin corpus determinetur et modificetur a ventriculo eteius membranis, quum vero,fecundum effatum HIPPOCRA- TIS,ventres hyeme et verecalidiores et robuftiores fint,de qua materia docta etiam proftat Differfatio Illufir. b.m.BüCHNERI de ventriculi Jub caelo frigido robore maiori , non mirandum - amplius videtur, quod 1n noftro fubiecto tam celer, quam -Optabilis effe&us fuccefferit. Mirabilis confenfus ventriculi cum cerebro negari nequit, fed quod reftitutio vifus quaft momentanea ex robore ventriculi maiori (üb coelo frigido, vel potius debilitas et amiffio eiusdem ex ventriculo per ca- lorem maiorem relaxato, evenerit, admiratione et obferva- tione digniffimum femper iudico et concludo, materiam vifcidam tenacem , et obftru&ionem in cerebro perremedia aciviora refolventia füblatam et refolutam , partes folidas membranaceas et nervofas adhuc relaxatas , debilitatas, et ob perpeffam longiorem compreffionem et per actionem re- mediorum elafticitate füa privatas fuiffe, quae per frigus in- tenfius iterum in ftatum naturalem reftitüebantur, Similem cafum fere allegat BAL'THASAR A GVLDENKLEE cafü XXIV, libri primi. '210 Vinaria Norimbergam mi[Ja die 17. Februarii. 1771. OBSERV ATIO XV II. Dn D. GVILIELMI HENRICI SEBASTIANI BYCHOLTZ. Experimenta folutionem corporum gummo[orum , gummi ve[ino- .— forum, refinarum, ad materiam medicam perfinentium, — d fpedantia. Mens illegummoforum corporum, gummi-refinarum, et pinguedinum, numerus, quorum in medicina e d | — Experimenta folutionem corporum gummoforum &5c.. 47 eft, licet magnus, maior tamen evaderet, nifi ingratus mul- torum horum corporum fapor aegrorum palatum offende. ret, Aníam haec confideratio dedit, diver(is folventibus tentandi, utrumne haec corpora formulis, tam iudicio me- dici, quam palato aegrorum, reípondentibus, infervire poflent ? | | : Opponenti, quod dicta corpora, in liquorem haud fa- - cile folubilia, in pilulas tamen coacta, deglutiri poflent, -refpondeo: 1) quod aegri pilulas faepius abhorreant, 2) mondum faàtis evictum eft, aegrorum ventriculum,cruda cor- "pora, informa pilularum deglutita, vincere femper poffe, .etíolvere, dum eadem, citra ullum commodum, per con- fuetas vias iterum faepe reiiciuntur. ids ;^« Dantur quidem diverfa media folventia , quibus dicta » corpora in liquores folvuntur, faepius tamen hactenus no- ,'tum folvens aegri circumítantiis e diametro contradicit. Sic «cera flava, [perma ceíi ,. aliaque huius tenoris corpora, alca- - lico quidem menít:uo, et vitello ovi, cedunt, et olea, fale .;:alcali volatili mixta, aqua refolvit, faepius autem aegritudo -ufui utriusque alcali repugnat, ^ Docet Pharmacopoea batea- Lu, ceram liquare, atque folvere, ope fpiritus vini, deinde -.colare, quo facto cera, butyri fpeciem referens, remanet, - Hoc vero artificio fpiritus vini ad eum gradum revocari nun- quam poterit, quin aliqua eius particula cerae adhuc ad- haereat. Qui igitur ceram hac ratione liquatam dyfente- . riae opponere vellet , noxium certe fpiritum vini haberet, "cum e contrario vitellum ovi hunc in finem maiori fructu adhibere poffet, Praeftatne itaque medium habere folvens, uen ad humores animales magis accedit, quam fpiritus - vini | Communicavit nobis celebris quidam pharmacopola - ]aAMES BoGLE FRENCH in Vol. l. of the medical obferuations - and inquiries by a fociefy of phyficians in London, utiles obfer. vationes et experimenta cum gummi arabico, eisque, mue | ; cila- * 49 Obferuatio XVII. cilagine. Mea interim conamina eo vergunt, ut plura eiüs- . modi inveniam folventia, quae liberiorem nobis ufum gum- - moforum corporum, gummi refinarum, balfamorum et olee orum, ad diverfas formulas pollicentur. Liceat faltem -folventis cuiusdam , paucis forfan lectorum meorum noti, magni tamen ad liquanda, praefertim refinofa corpora, ufus, priusquam alia aggrediar, mentionem facere, eiusque praeparationem indicare, - à | Recipias itaque magnefiae vitriariorum unc,IV. has mix- tas tribus partibus fulphuris communis, in vafe bene clauío, teverberio , ut chymici loquuntur, per quasdam horas committe, fic corpus habebis e rubro fufcum; cui refrige- rato adfunde libras tres vulgaris aceti vini, et per oCtiduum digere, ita, ut libra una humoris adfufi recedat, Erit tibi hac ratione liquor, qui indolem vitrioli refert , plurimaque refinoforum corporum, tritus, in mortario vitreo, auxilio, liquat, Nullum ha&enus mihi obvenit folvens, quod ma- lorem, praeter vini fpiritum, daret effectum, et multo mie nus, quam di&us modo fpiritus corpori humano noceret. Egit laudatus paulo ante Da. James: Bogle FRENCH in expe- rimentis fuis de quibusdam gummi refinis, ut de Gummi . Benzoe, Styrace etc, aft ego plura huius indolis corpora ad ' materiam medicam pertinentia, examini fubiiciam, atque —experimenta omnia, five eventu bono ftipata fuerint, five in caífum ierint, fincere narrabo, — Mucilago gummi arabici eodem modo praeparabatur, quo eam Dn. FRENCH in allatis experimentis fecit, Duae "nempe gummi arabici in pollinem redacti unciae, et qua- tuor aquae longo tritu inter fe iungebantur, Concentrata cerevifíia, quam ad experimenta mea, infra - recenfenda, adhibui, bonae indolis, lupulo bene maritata, fufci coloris, cerevifia fuit, Huius libra uva leni coctura ad duas usque uncias reducta, fpeciem tenuis Syrupi obti- nuit. lamque experimenta ipfa expofituro , nihil amplius addere De WES TS 1 ^ " , i , Experimenta folutionem corporum punaioforum €69c. 49 addere reftat, quam quod tritum, de quo paffim fermo etit, in mortario vitreo, vel e lapide ferpentino fado , femper exercuerim, Experim. 1. Gummi ammoniacum aceto, aqua calida et falina, lique» fieri, iam Celeb. CRANZIVS in materia medica Vol.ll. notavit; . quare haec experimenta quotidie fere obvia recoquere no- lu. Drachma dimidia gummi ammohiaci in lacrymis, ut loquuntur pharmacopolae , citra ullam impuritatem , una cum drachma mucilaginis egummi arabico per longum tem- » pus trita, in liquorem abiit, cremorem lactis aemulanterm, Huic miíturae dum quaedam aquae guttae addebantur, tri- tusque iterabatur, omne tandem gummi liquefactum adpa- rebat. | Poflquam tota aquae communis uncia cum dicla miftura , continuato tritu , commifta erat, uniformis ex- furgebat liquor, emulfioni per omnia fimilis,. Poft quinque . quidem dies, parva pars gummi ammoniaci, fundum vafis petierat, fed haec etiam, adhibito leni motu, cum aqua A ^ iterum coibat. : Experim. 1I. Gummi ammoniaci in lacrymis drachmam dimidiam et drachmas duas mellis puri per tres horas trivi, fed incaf- fum, quare drachmam unam mellis adhuc addidi, tritum- que per horam adhuc integram continuavi. — Quo fa&o mel quidem albicabat, ut cremor lactis folet, refinofa au- tem gummi fübftantia indifIolubilis remanebat, plenamque, ut in primo experimento, refolutionem non admifit, licet drachmam unam mucilaginis gummi arabici adiecerim. Praeter aliquam enim mollitudinem, pars refinofa nihil o- ftendit, Deeft itaque melli vis gummi ammoniacum liquandi. Nov. 48, Pbyf. Med, T.F. scd | Ex- 4 EL. 3 ueociot Olfervatio XIII... Experim. IIl. | Drachmas duas laudati modo liquoris magnefiae vitria- riorum et drachmam dimidiam optimi gummi ammoniaci, perifemihoram trivi. Pars gummofa hac ratione perfecte. " liquefcebat, refinofa e contrario dicto liquori nullo modo - .fe immifcebat, licet totam adhuc unciam aquae fontanae addiderim. Relictam refinam drachma una fpiritus vini re- &ificatiffimi, temporis pun&o , admoto leni calore , flui-- dam reddidit, Hoc quoque experimentum ad imperfecta quodam modo pertinet. | Experim. 1V. Siniftrum "praecedentis experimenti eventum debili li. quori magnefiae vitriariorum tribuens , partem quandam huiaüs liquoris, in vafe vitreo bene patulo, quod arenae balneo, chymicis noto, commendavi , ad dimidiam par- tem evaporare curavi ; huius drachma una, optimi gummi ammoniaci drachmam dimidiam illico refolvit, et adiecta - uncia una aquae fontanae optimum dedit ac unifor- mem liquorem. Experim. V. Vitellum ovi oleofa atque refinofa corpora , ut fatis no- tum eft, facillime in liquorem folvit. Drachma una vitelli ovi dimidiatam drachmam gummi ammoniaci exigua opera fluere fecit, hancque mifturam uncia üna aquae fontanae. in perfectam vertit emulfionem, quae tamen ob putrefcen-. tem ovi vitellum citra corruptionem ultra tertium diem non ftetit, Notari itaque meretur, quod parva faltem pars eius- modi emulfionis parari debeat, fi aegrotis forte propinare eandem velis. | : Ee N Experimenta folutionem corporum. eusmmoforumt5c. Sx Experim. VI. Gummi arabici mucilago cum tantas in folvendis cor- poribus exerat vires, tentare haud incongruum duxi, quid alia huius generis corpora regni vegetabilis praeftare pof- fent? Drachma una mucilaginis e femine cydoniorum con- centratae, tritus beneficio, confuetam partem dimidiatae drachmae gummi ammoniaci reddidit fluidam , hancque mifturam, adiecta uncia una aquae, ad gratam formavit e- mulfionem, cuius partes, fex diebus lapfis, eodem modo inter fe adhuc cohaerebant, quam illius, quae ope mucila- ginis gummi arabici facta fuerat, Experim. VII. Decodta illa cerevifia, vel fi mavis concentrata, quam. ad initia defcripfi, gunimi ammoniacum parem in modum fübegit. — Drachma enim dimidia huius gummi una cum drachmis duabus co&ura reduce cerevifiae, füpra defcri- ptae, trita, bonum dedit liquorem, . : Experim. VIII. » Bdellium quidem iuxta celeberrimi CRANZII fententiam difficiliori arte, quam gummi ammoniacum liquefcit; duae tamen drachmae mucilaginis gummi arabici et uncia una a- quae humorem fecerunt inftar la&tis albicantem, cuius par- X manebant, | ! Experim. LX. .. Pari ratione fe res cum bdellio et crudo melle habuit. Drachma dimidia huius gummi et duae drachmae crudi . mellis per aliquod tempus fimul tritae liquefcebant, ita ut, adfuía aquae fontanae uncia, liquorem conftituerent perfe- : G a Qum, | es conftituentes per longum temporis fpatium coniunctae - ^. $2 — .. Obfervatio XVII. | &um, Aqua autem guttatim faltem ad initia addenda eft : | fifieri, quod di&um eft, debeat. id Experim. X. Unum idemque folvens fub eodem ftatu non femper a-- ptum eít, ad eadem corpora liquanda, Auxilio enim liquo- ris magnefiae vitriariorum concentrati, melius fluebant cor- pora , quam fi idem liquor,fed debilior,in ufüm vocabatur; ut paulo ante monuimus, | Longe aliter autem fe res habuit cumgummi bdellii et hoc liquore concentrato. Huius enim — drachma una et gummi drachma dimidia, tritu in liquo- rem haud perfecte abibant , fed fibrofum et glutinofum conftituebant corpus, donec fenfim aqua guttatim addere- tur, cuius uncia una confueto modo admiíta , folutionem producebat. Experim. ' XI. Drachma dimidia gummi bdellii craffe faltem contufi, una cum drachma ovi forbilis trita , addita deinde un- cia aquae, uniformem fpiffamque dabant liquorem, in cu. ius incerítitiis gummi bdellium diu haefit fufpenfum, Experim. XII. Eundem plane fucceffum , quo gummi arabici mucila- go ammohniaci et bdellii gummata fluere fecit, oftende- bat mucilago fem. cydoniorum concentrata. — Huius enim - drachma , gummi bdellii drachmam dimidiam. reddidit brevi tempore fluidam, et adiecta adhuc communis aquae uncia emulfionem perfectam, | — Experim. XIII. Cerevifia concentrata em bdellii luorem promove-- tre non potuit. Nam drachmae duae huius — cum | : rach- Experimenta folutionem. corporum gutimoforum &5c. . 3 drachma dimidia gummi bdellii , ope tritus, permifceri plane non potuerunt, et addita aquae uncia maxima pars gummi fundum vafis petiit, | 8. | Ewxpernt. XI coo Galbani gummi , cuius ufum medici aeque ac chirurgi, experientia fuffulti, probarunt faepius, quo in experimen- tis meis dominaretur , digniffimum videbatur. Ideoque drachmam dimidiam huius gummi optimi cle&i, una cum drachmis duabus mucilaginis e gummi arabico, jam per antecedentia notae, trivi , donec galbanum in pollinem redadum effet, — Huic mifcelae cum unciam unam aquae fenfim adderem , liquor emulfionem aemulans adparebat, qui quidem poft longum tempus ad fundum vafis aliquid, ^nm tamen leni motu cum reliquo fluido iterum coibat, edit. Exprim, XV. —— j —. Seminis cydoniorum autem mucilago concentrata haud pari ratione, qua mucilago gummi arabici , cum folvere vellem galbanum, favit. —Drachma enim dimidia huius gummi et drachmae duae mucilaginis feminis cydoniorum, fimul et quidem diu tritae, maiori opera, quam in praece- - denti experimento, liquefcebant ; nec ádiecta aquae uncia impediit, quo imperfecta fieret emulfio , multum galbani brevi tempore ad fundum vafis reddens. Experim. XVI. . Maximam denique fpem in melle pofui, huiusque ope prium optime diffolvi pofle, credidi; — Duae autem rachmae mellis, quibuscum dracbma dimidia galbani te- rebatur , . gummofíam faltem huius corporis fubftantiam reddebant liquidaàm , dum refinofa, piítillo adbaerebat , E C omnem- A "* . d e Obfervatio XT/II. omnemque operam, qua fluor eius promoveri poffet, elus - debat, Calorem tandem admoveo, quo fado indomita - illa piftillo adhaerens refina obedit, quamprimum exiguus faltem calor mortarium penetrabat, ^ Poítquam calor mie íÍcelae aliquantum remiferat , uncia una aquae addebatur, quae coniunctionem horum corporum mirum. in modum promovebat. Emulíio inde nata perfecte albicabat, dií- folutumque galbanum tam apte cum reliquis cohaerebat , ne quidem poft aliquot dies fenfile eius fequeretur fedi- mentum. Experim. XVII. - Liquor magnefiae vitriatiorum, cuius liquandi virtutes fupra delineavimus, hic, ubi cum galbano res erat, nihil . lane effecit. Poftquam enim drachma dimidia huius re- | nae, cum drachma una huius liquoris magnefiae vitria- - riorum per longum tempus trita erat, ineptum plane ad concipiendam refolutionem videbatur galbanum, 'nec gut- tae quaedam aquae, quas ad accelerandum fluorem addidi, huic fini quidquam profuerunt, multo minus tota aquae uncia Rn fentimque adfufa; quanquam liquor magnefiae vitriariorum, aqua temperatus, efficacior fuerit, ut experi. . mentum paulo ante deícriptum teftatur, quam concen- ..tratüs. 'enax remanfit galbanum , nec nifi praeter pro- pter grana quaedam defecerunt, fluida fada. — Quia calor eiusmodi experimenta faepius promovet, in mortario cali- do drachmam dimidiam electi galbani fluere feci, eamque adhuc calidam cum duabus drachmis didi liquoris trivi; - durante calore folutio galbani perfecta quidem videbatur, fed prout calor decrefcebat , feparabatur etiam a galbano liquor magnefiae. Calori denuo mifcelam trado ,' unciam unam aquae adfundo , fed omnia iterum incaffum, - Ir Ex- i4 Experimenta folutionem corporum gummojorum &e. — s — Exprim XVHL . Drachmam dimidiam galbani in pulverem , qualem per eius tenacitatem babere licebat, redegi, cique vitelli ovi drachmas duasaddidi. Hoc enim medium;quoed ad liquan- da eiusmodi corpora alia tantum valet, hic quoque haud minus utile erat. Addita quippe uncia una aquae optatam produxit et uniformem emulfionem. Experim. XIX. | Syrupus dialthaeae Fernelii, debito modo comparatus, galbanum multo melius vicit, quam mel, fecundum Exper, XVI. Dimidia enim huius refinae drachma, cum duabus didi fyrupi drachmis , tritu per quoddam tempus coniun. .&a, perfectam dedit folutionem, quam, uncia una aquae fenfim adfufa, liquidiorem adhuc fecit. Caveas autem, ne aquam addas, prius quam galbanum a fyrupo perfecte fit fuba&tum, alias enim experimentum te fruftrabitur, | Experim, X X. Oxymel fimplex etiam liquidum reddidit galbanum, fub alio tamen ftatu, quam in praecedenti experimento. Drach- mae duae oxymellis, cum drachma dimidia galbani, tritu inter íe actae, permifceri, ut optabam, non patiebantur, Calori mortarium , ut in quibusdam experimentis, paullo ante allatis, iam feceram , commendo, donec flueret oxy. mcl, tunc galbanum illico fluidum , cum adfufa etiam a- quae uncia perfecte coibat, et emulfionem optimam largie- batur. Uterque liquor,tam is cum fyrupo dialthaeae, quam praefens cum oxymelle , egregiam opem contra tuffim diuturnam atque ferinam, aliosque pectoris morbos, non denegaturi funt, Experim, - 86 ^ Olfrvüo XVII. : Experin. XXI. í Mirabile illud corpus, eummi laccae in granis, ut vo- cant, quod, me iudice, magna iniuria, ad gummata rele- catum eft, fluori, quem alia gummofa et refinofa corpora - a mediis diffolventibus accipiunt, maxime refiftit. Hancob : cauffam ad id examinandum alia plane in ufüm vocanda e- - rant media, quam quidem priora experimenta habent, Obiicies forfan ,quod haec media diffolventia fini meo con- | tradicant,dum ad ufum internum minus applicari poffint;fed | fuperflua potius,quam pauciora facere verba, de corpore tam difficulter liquando loquens, malui. Donabunt hanc cul- pam fperanti lectores fcientia ornati , eo facilius, quo ra- | - riora forte, non dicam nulla, huius generis diffolventia legantur experta, Drachmam dimidiam gummi laccae in - granis , ad pollinem redacti, una cum duabus drachmis ce- revifiae decoGae vel concentratae per longum tempus in mortatio trivi, et unciam unam aquae adfudi; fed parüm admodum gummi liquidum videbatur, refidebat enim poft breve tempus in fundo vafis, fubtilioris' inftar arenae, et. liquor fupernatans cerevi(tae fimilis, rubro colore, fed levi- | ter, tinctus etat. | E : | Experim. XXII. Haud multo melius gummi arabici mucilago gummi. laccae,in granis, adibat, Quum confueta mucilaginis quan-- titas, nempe drachmae duae, una cum drachma dimidia | gummi laccae, in pollinem redactae,diu terebantur, et uncia | una aquae addebatur, corpora haec ftatim disiungebantur,. et fuperítans aqua colorem pallide rubentem oftendebat, ci- tra faporem fübadítringentem. " Experim.. X XIII." | | . Unciae tres cetevifiae ,, lupulo bene conditae, et fermen-. tatae,cum drachma dimidia gummi laccae in pulverem con. | -. tritae .3 Experimenta folutionem corporum pummoforum €9c. — $7 | tritae, fub continua agitatione lente coCtae, donec mellis | inftar fpiflefceret mixtura, ne veftigium quidem refoluti | | gummi laccae in confpectum dabant; nec quatuor unciae re- centis cerevifiae adhuc adiectae et de novo codae quidquam |profuere, Hae enim poftquam ultra dimidiam partem ite- | rum decoctae erant,gummti laccae corpus fuum folvens,nem- | pe cerevifiam , reliquit, et in maflam coiit, quae ponde- | rata drachmam dimidiam aequabat, quare ne granum qui- | dem huius gummi fluidum reddiderat cerevifia. - Experim. X XIF. Celeberrimus CR AN'TZIUS in fua materia medica, et | ante eum NEUMANNUS, beatae memoriae, in praele- | &ionibus chymicis, nec non alii cum his, affirmant, quod | falia lixiviofa hoc refractarium corpus optime doment, Hunc | itaque in finem drachmam dimidiam pulveris gummi laccae, | tribus drachmis olei tartari, quod vulgo vocant, per deli- | quium, miícui et calori tradidi, — Quo fadto gummi cum | oleo tartari ita coierat, ut mucilaginis fpeciem prae fe fer- -ret mifcela et dimidium fere recepti gummi flueret, Flui- | do omni aquam adieci, miíturam colavi, et bac ratione - | tin&turam eleganter rubram obtinui, Quicquid vero char- | tam bibulam non penetraverat, aqua calida tam diu coegi, , donec aqua citra omnem colorem deítillaret, deditque haec | methodus oGo uncias tin&urae rubrae, Id autem, quod ad- | huc in charta emporetica relictum erat, xv, gr. pondere ae- |.quabat, colorem puniceum, et quidem floridiorem quam | antea, prae fe ferebat, — Demonítrat hoc experimentum, | quod ea, quae dicit Celeberr, Dn. CAR'THEUSER , in fcri- | pto fuo le&u digniffimo,de senericis quibusdam plantarum | principiis hadenus plerumque neglectis,Editione III. Francof. | ad Viadr. 1764. pag. 36. fint vera: /Male, inquit, inter cor- pora pummoja. e£ minus quoque retle inter vefinas perfedas boc | concretum collocatur , quoniam ma[Ja quafi bermapbroditica ex- -— Nov. Ad. Pbof. Med. T.V. .H iflit, - M 58 | ^ . Obfervatio XVII. — FU. de re[inae aeque ac cerae natura participans ec.. — Mibi. | oc gummi laccae fubítantiam refinofo ceraceam vocat, | Cera flava lixivio alcalico, adhibito quodam artificio, flui- da redditur, ob eandemque rationem fluida alcalica corpo- ra maximam in gummi laccae vim habent. ; Experim. X XV. Nec minori fere vi falia alcalica volatilia hoc gummi ag- - rediuntur. Mixta enim drachma dimidia pollinis gummi : er duabus drachmis fpiritus falis ammoniaci vinofi, et in calore leni detenta, hunc fpiritum tam ar&e fibi adiun- xerat, ut parum faltem pulveris gryfei , remoto calore, in : fundum vafis rediret. Tantillum faltem degryfeo hoc cor- pore aderat, ut idem potius pro immunditie, qua eiusmodi gummi haud raro confpurcatur, habuerim. — Spiritus au- tem falis ammoniaci colore obfcure rubro füperbiebat, INo- — tatu dignum videtur, quod et haec mixtura, poftquam fri- eida erat, mucilaginofa appareret, quamquam talis re ipfa non effet, dum enim eandem chartae bibulae dabam, et . aquam fenfim adfundebam , quatuor uncias tin&turae pul- | cherrime rubrae obtinui, et quod aqua reliquerat in charta, | oGo grana habuit, Experim.. X. XE, . Spiritus falis ammohniaci, qui cum aqua paratur, gum- ' mi laccae minus mutavit, quam vinofus, fecundum praece- | dens experimentum. — Oriebatur quidem liquor quodammo- : do mucilaginofus, fed parum coloratus. Cum huic miftu- | rae unciam unam aquae fontanae addebam ,eandemque co. | laturae commendabam, gummi laccae adeo intumuit, ut ne : gutta quidem per chartam bibulam fluxerit, Plus aquae ad- | leci, fed exigua faltem pars colorati liquoris guttatim deci- - .dit, quod in charta relidum erat, perfecte pallebat, cum e | contrario illud gummi laccae, quod ope falis lixiviofi fixi | | ! —Üra- - Experimenta folutionem corporum gummoforum &9c. $9 tradaveram, fufcum referebat colorem. —Mirabar interim, quod refidua pars fex faltem granorum pondus haberet. Sequitur inde, falem lixiviofum volatilem maiorem gummi laccae partem reddere fluidam , quam fal lixiviofus fic di- &us fixus, quamquam hic profundiorem,illo ,inducat gum-. mi colorem, d Experim. XXVII. QuumMyrrba tam interne,quam externears medica abun- de utatur, fpiritui vini autem hoc corpus parum obediat ; haud incongruum duxi, aliis hoc gummi tentare mediis fol- ventibus, Affirmat celeberrimus CRANZiUS in fua materiá medica, quod myrrha perfe&e fluat in faliva, ^ NEUMAN- Nus e libra una myrrhae uncias XIII extracti aquofi eduxit, quae, gummofas huius corporis partes refinofas longe fuü- perare, fatis demonítrant, | Uncias octo cerevifiae bene lu- pulatae et unciam dimidiam myrrhae ele&tae fub frequenti agitatione fimul coxi , donec evaporatae effent unciae quin- que, Erat nunc myrrha perfe&te liquida et decoQum grati admodum odoris, Exigua pars in fundo vafis quieícens , vix quinque grana adaequare ,et ad indolem pulveris (Staub) .magis, quam refinae, pertinere videbatur, XOperae for- fan pretium effet, quantum vires huius decocli in arte chi- rurgica poflint , maiori induftria experiri. Experim. X XV III. k Drachmas duas myrrhae eleQae et quatuor uncias aquae, .jn qua uncia dimidia liquoris nitri fixi latebat, ad dimidiam partem decoxi, Miftura ab'igne remota, paulo poft ali-- quid, refinam fimulans, in fundo vafis habebat , fed cum mifturam in aliud vitrum effundebam,perparum huius refinae aderat, Chbarta bibula, cui banc mixturam committebam, tardiffime eandem transmifit, quamprimum vero frigidulae - aquae quidquam adieceram p libenter incepit, et aim ONCE 2 octo -— éo -Obfervatio XVII, o&o refinae in charta reliquit. Hic liquandi myrrham mo- dus, ad conficiendum fic dictum extradum myrrhae aquo. fum,ut ego opinor, optimus erit, quique myrrhae refinam, ad certum quendam finem ,' educere intendit, hac eat fa- - cillima breviflimaque via, | Experim, X XIX. Drachmas duas liquoris magnefiae vitriariorum bene concentrati et myrrhae electae 58 in mortario, e lapide fer- pentino facto, una trivi, donec myrrha perfecte fluere vi- deretur, Mifturam uncia una aquae fontanae temperavi, et. hac ratione liquorem , emulfionem aemulantem, qui fere nihil ad fundum vaíis dederat, inveni. | Experim. XXX. Drachmam dimidiam myrrhae eledaae in pollinem reda- | &ae, cum drachmis duabus mellis puri permifceo, morta- ' . rium modice calefieri iubeo, et in hoc di&ta corpora tam. diu agito, donec mel myrrham perfz&te fluidam feciffet , nunc aquae fontanae unciam unam fenfim fenfimque adii- | cio, pulchramque grat faporis emulfionem fentio, Experim. X X XI. Idem fub iisdem circumftantiis obfervavi, cum drach- : . mas duas fyrupi dialthaeaeFe:rnelii et drachmam dimidiam ) myrrhae electae , in pollinem verfae, tradabam. Emulfio | quoque ad eandem perfectionem, quam prior e melle et : myrrha facta habebat, venit, - " Experim. XX XII. Eandem vim myrrham refolvendi mucilago ràdicis al-:- thaeae oftendit, Aft non de nudo hic loquor ràdicis huius. deco&do, fed de vera mucilagine, dum nempe pars huius |. radicis in aqua fontana füfficienter coquitur, decoctum co. : latur, | Experimenta folutionem corporum gunmoforum €9c. — G1 latur, et nova co&ura magna pars humoris adhuc diffipa- tur, Drachmae duae huius mucilaginis et drachma dimidia myrrhae , brevi tempore tritae, docuerunt me, quam facile: haec mucilago refinofa fundat corpora, et fateri me opor- tet, quod hoc experimentum citius proceflerit, quàm cum mucilágine gummi arabici. Experim. X X XIII. Alterum poft mucilaginem radicis althaeae mucilago gum- mi arabici tenet locum. | Nam drachmae duae mucilaginis gummi arabici, drachmam dimidiam myrrhae bene con- tritae, exigua opera fluere fecerunt, Experim. X X XIF. Utrumne forían et cereviíia fecundaria quandam ad re- . folvendam myrrham vim contribuere poffit, hac quoque occa(ione experiri volebam, Hunc in finem eodem modo, qui in experimento cum cerevifia et myrrha fado legitur, roceffi, fed fruftra, dimidium enim myrrhae intactum re- manfit, : | | Experim. X X XP. . lamque gummi opopanacis quibusdam quoque fübiicie. batur experimentis. Nulla in confpectum veniebat diffolutio, quum drachmam dimidiam huius gummi et drachmas duas mellis mifcerem, ideoque mortario calorem, ut in quibus- dam experimentis antecedentibus, dedi, fed et haec me- thodus laborem fruftrabatur, Adfufa enim aquae uncia, gummi opopanax copiofe in praeceps agebatur, et qui fü- pernatabat humor , paululum faltem faporis paftinacae ra- dicis acceperat. | | Experiu. | X XXVI. . Quamquam mel, tanquam corpus confideretur faponem mitans ideoque aptum habeatur, eiusmodi corpora, quale ft opopanax, reddere nai: , hoc tamen in cafu vim fuam: 3 | non a VR |] CDS s - Obfervatio XVII. | non probavit, Opusitaque erat medio quodam agereffio- nem adiuvante, | Cum enim drachmam dimidiam opopa- . nacis in lachrymis,ut dicunt, et unciam dimidiam oxymel- lis fimplicis una tererem , et more folito cum uncia uná quae fontanae permi(ícerem, perfecta fere fequebatur dif- olutio, reli&a perexigua faltem parte opopanacis, — Hanc itaque diffolutionem acetum hic maturavit, ) | - Experim. XXXVII. Nec fyrupus dialthaeae Fernelii hac in re defuit. Drach- ma enim dimidia opopanacis et drachmae duae huius fy- rupi mixtae et tritae fluebant, adiedtaque folita aquae co- ia, emulfionem dedere odore et fapore paítinacae recenti aud diffimilem. ! | Exprim. XXXVIIL — : Eft quoque cerevifia, per evaporationem concentrata , medium diffolvens opopanacis, quod ante didis minime . poftponi debet, Ad initia quidem experimentum cum un- cia una cerevifiae concentratae et drachma dimidia opopa- nacis non fucceffit, fed mortario tepefa&o cerevifia opo- panacem perfecte fubegit, | Experim. X X XIX. : . Alio prorfus modo fe gerit gummi opopenax adverfus cerevifiam , fi invicem ambo coquuntur. Nam unciae tres cerevifiae bonae notae et drachma dimidia opopanacis tam diu coCtae, donec unciae duae cerevifiae in auras abiiffent, fluidum fecit, relicta cerevifia, maxima ex parte gummi ; idque. valde refipiebat, Experim. XL. | Liquor minerae marcafitae martis fupra defcriptus o- mnem fere difíolvit opopanacis maffam. Drachmae duae hu- jusliquoris cum drachma dimidia opopanacis tritae, et un« Cia una aquae purae fenfim auctae, perbellam — e- | : mul- —— Experimenta folutionem corporum ptmmoforum&$c. 63 ^ mulfionem, qvae poft viginti quatuor horas perpauculas fal- "tem partes decidere pafla erat. Experim. XLI. Di&am vero ( S. anteced, ) emulfionem antecedit ea, . quam conftituit mucilago gummi arabici. Drachmae duae huius mucilaginis et drachma dimidia opopanacis fimul tri- tae, quibusque poftea uncia una aquae fontanae additur, optatam largiuntur emulfionem, | | Experim. XLII. Diffolvitur Sagapenum adhibita, quam docuimus, me- thodo, ope aquae, liquoris minerae marcafitae martis, ace- ti, et mucilaginis gummi arabici. PerfeGtiffimam vero fo- lutionem ab oxymelle fimplici et mucilagine radicis althaeae expectabis. Cerevifia per evaporationem concentrata hic quoque locum obtinet, ; | Experim. XLIII. Drachma dimidia olibani ele&i et drachmae duae tel- lis, mortario calido exceptae, tritae, adiecta dein aquae . fontanae uncia , in liquorem haud difficulter abierunt. VOV Experim. XLIV. Idem pondus gummi fel bovinum recens bene diffolvit.- Quodfi erudito placere publico his datum effet experi- mentis, iucundiffimo impofterum labore meliora adhuc , quam quae hadenus innotuerunt media, quibus plura ad materiam medicam pertinentia corpora in liquorem folvi poffunt, tradere ftudebo. : Visaria Noribergam mia die 19, Februarii 1771, : | | OBSER- | dE Olfervatio XVIII. - OBSERFATIO XVIH. —— Dn.D. CHRISTIANI RVDOLPHI HANNES. De Gravi affeclione bypochondriaca periculum vitae minitante, el fala imaginatione polypi cordis. 4 ^ M quidam duodequinquagenarius, vitae literariae, net- vis praeditus erat tenerioribus et pronis valde tum ad : acutiores fenfus, tum ad faciles affectiones valetudinis, Ac- cefferant per tempus belli graviores commotiones animi, et eX accepta aliqua iniuria militari commotio infignior. Au- xerat forfan caufas mali meníe Martio acrimonia aeris. "Quindecim diebus ante füummum morbi gradum prima mo- letia percepta eft ex palpitationibus cordis. Quarum cau- fam, fi forte in inteftinis leviter lateret, vir ille frangere co- gitabat laxanti aliquo, — Palpitationes vero etiam poft id tempus per intervalla redibant , moleftia magis magisque intolerabili ,, quam augere coepit animus profpedu vitae periculi anxius. Erat aegrotus in notitia, et interdum in colloquio literario cum medico quodam, | Cum cor perge- ret graviter palpitare, fübiit animum aegroti primo levis - Cogitatio, et mox, quum commemoratus medicus piane | non diflentiret, períuafio corroborata , obfideri cor polypo. Quare cum antea a medico libenter medicamenta fumfiflet, quae diflolvendo fanguini vifcofo infervirent, poftquam o- : pinio de polypo invaluiffet , nihil quicquam amplius fpei in medicamentis ponere voluit. Senfus magis magisque e-- molliebantur profpectu periculi, et increfcebant cogitatio- mes moeítae,una cum crefcentibus caufis. Somnus palpi- tationes et moleftiam difficultatis fanguinis lenire videba. | tur, non exafperare. Quare etiam pridie eius diei, quo - | ma- - De pravi affe&lione bypocbondriaca&5c. | 65 malum fuum faftigium-habebat , tempore matutino vir il- le ita parum fibi videbatur valere, ut fibi videretur pe- ticulo exemtus fibique füisque de recuperata valetudine gratularetur. — Sed vix lecto fe extulerat, cum palpita- tiones redeuntes omnem fpem tollunt. Tum vero illae continenti incremento ita exafperantur , ut iam fub ve- Íperam vitae amplius intolerabiles viderentur. —Virille per incredibilem refpirandi difficultatem,hincque naífcentem an- xietatem fummam,putabat fingulis momentis cor ruptum iri, Quam rupturam etiam certiorem atque neceflariam exifti- mabat, fi corpus quieti dediffet. Quare, cum ei videretur motus corporis extremum momentum vitae aliquantum re- tardare, fuftinens fe pedibus totam noctem in cubiculo ul- tro citroque ambulando exigebat, quamquam ad eam arm- bulationem non tam ratiocinatio aliqua,quam coecus aliquis nifus naturae;anxietatem quoquo modo lenire volentis,illum videretur rapere. | Anterea dum aegrotus fingulis momentis putabat fe mor- tuum ad terram prolapfurum, et opinatio rumpendi cordis in labore eflet, accidit tandem aliquo momento, ut videre- tur fibi clare fentire, uno impetu vas aliquod circa cor rum- pi,et fanguinem diffluentem totum ventrem pervadere. Qui error fenfus et imaginationis, quod mirum eft, mox adiuva- batur infolito fuperveniente fenfu fübiti validique odoris vel- uti rei putridae. Fidem vero odoris coadiuvabat afleníus eo- rum, qui pronunciabant, fibi ex halitu itidem infolitum odo- rem fentiri. Mens quidem fibi erat praefens, fed fibi veluti nimis praefens, non delira quidem adhuc, fed tamen in de- liri finibus. Itaque poftquam femel per errorem fenfus atque imaginationis fanguis aegroto vifus effet,rupto aliquo vafe,fe diffudiffe, animus eatenus ufum bonae rationis amiferat,ut, - quamvis procedentibus momentis.et horis multae rationes hunc errorem potuiflent evincere , tamen pergeret rupturam credere, etin omnia minuta mortem exípeclare. Nov. AG. Pbaf. Med. Tom.V. I Ita , 66 J. Obfervatio X'TII. Ita no&e anxia et continenti ambulatione exacta, tan- dem, ut videtur , laffitudo aegrotum ad ledum propulit. . Paucas aliquas horas cubuerat, cum accedunt vehementiae morbi extremae, | Duae erant acceffiones acutiffimae con- vulfivae, prior vehementior, cum aegrotus fenfu omni füb- lato animam efllare videretur, | Interea ego , quem eng puduerat arceffere, quia me initio morbi non confüluiffet , ad vifendum infantem ali- quem aegrotum vocatus, in via ab amico iilius viri quodam - triftis eius morbi certior fio, ut eum viferem me rogante, - Non cun&abar adire, Offendebam illum fumme anxium, oculos fuos hinc indeque torquentem , maxime debilem; quo horrendo eius afpedu perterritus, de illius vita fere de- Ífperabam. Vix vero ad fe rediit, quum mox infignem co- piam fanguinis, quae in os adícenderat, exípuit, Quo fado, . cum valedixiflet adftantibus, acceffit quidem nova acceffio, fed cum deliquio aliquanto minori. | Poft id vero tempus novi eiusmodi infultus, quamquam eos aegrotus in omnia momenta exfpeclaret,non redierunt, forte maiori minorive intervallo redituri, fi morbus per to- tum illum diem fibi permiffus fuiffet, Confervandae aegro- ti mihi amiciffimi vitae cupidiffimus mox inquirebam in ve- ram morbi caufam. Naturam corporis aegroti cognitiffimam habebam, quae de polypi cordis praefentia ne quidem fo. mniare mihi permittebat. Nec in capite, nec in thorace hoftem latere, hasce vero partes ob confenfuüm pati , faci- le mihi perfüadebam, abdomen flatibus valde diftentum ta- &u obíervans. Quam meam perfuafionem corroborabant ea quoque, quae olim in Tradtatu medico HENRICI IOSEPHI REGAE 4e fympaíbia feu confenfu partium corporis humani ac po- £iffimum veníriculi in [latu morbofo, quaeque de hoc partium confenfu in celeb. LANGHANSII Differtatione inaugurali le-' geram. Exfíolo autem pedoris confeníu cum infimo ventre triftiffima mala oriri pofíe, minime dubitabam , quum in me- | moriam De gravi. affedione bypochondriaca &5c. 67 moriam ea revocarem, quae de hoc peculiari confenfu ex Differtatione inaugurali celeb. DEL1I .didiceram, de quo : confenfu eo minus quis dubitabit, qui communicationem nervi intercoftalis cum pari vago et vifceribus abdominali- bus fibi cognitam reddidit. Quam huius nervi communi- cationem vividiffime depinxit illuftris SCHMIEDELIUS , qui ex eius ortu, coniunctione cum aliis nervis, atque diftribu- tione ad varias corporis partes, abdominis cum capite quo- que confenfum explicat, Confirmabant porro meam hanc fententiam ea , quae Ze patbematibus gravioribus a flatuum caufa occulta oriundis ditleruit laudatus DELIUus. Idem hic vir aliquando palpitationem cordis diuturnam ac vehemen- tem ex hepate obítructo ortam vidit, folutam iceto füper- veniente. Qua occafione rediffime monet, faepiffime po- lypum cordis pto caufa palpitationis eius falfo agnofci,quum foli tantum flatus incarcerati illam produxerint, Qui error caufa eft, ut huius morbi fanatio non raro difloluto cordis polypo male adícribatur, Haec omnia animo mecum vol- vens,de caufa morbi viri illius in abdomine haerente certior certiorque fiebam, qu | . Tum gravitatem fymptomatum , tum ipfius fpumefcentis floridique fanguinis fputum minime mirabar, nervorum et in arterias imperium haud ignorans, quod nervorum impe- fium tam accurate delineavit folertiffimus naturae fcrutator illuftris HALLERUS, | Forfan medicum illum fefellerat intermiffio pulfus, quam et ego ipfe in aegro obfervabam, Propria vero autopfia edo- Gus eram, non a folo cordis polypo, fed ex variis quoque aliis caufis intermiffionem hanc oriri pofle, Et in recenti me- moria mihi verfabantur ea, quae Ze caufis pulfus intermittentis, moderatore illuitri quondam Praefide BüCHNERO,, differuit "brabamus 1 beophilus T R ALLES, qui ventriculi a flatibus vyehementiorem expanfionem inter caufas pulfus intermit- tentis referre non oblitus eft, pie fingularifenfibilitate hypo. x 2 chon- e oss - Olfervaiió XIII. €hondriacorum et inprimis de ea illius viri fenfibilitate con- victus, eius morbum non nifi pro affedu primarum viarum -. pasmodico flatulento, capitis atque pe&toris partes in con- - íenfüm trahente , agnofcere poteram. . T Vitae periculum imminere videbatur, — De cita ergo morbi fanatione cogitandum mihi erat, lUlfum clyfterum in omnibus fere morbis infignem dixit, Ze primis viis, uf fon- Ée plurimorum morborum,dilerens Philippus Fridericus GMELIN, cuius praematuram mortem doleo, et dolent alii medici, Nec mihi latebant laudes, quas Joannes KAEMPFIUS eius- que filius, KoccHius, ScuMipTius, ELvER' TUS , FAPE« | RusS,in infarctibus vaforum abdominalium refolvendis clvíte- ribus tribuerant. [n his vero repetitus atque diuturnus eo- rum requiritur ufus, Celerem autem clyfíteris effectum po- | ftulabat morbus illius, de quo loquor, viri, Sed et dece- leri hoc illius effectu minime hic dubitabam, ^ Adílantes hinc rogo, ut medicum, iam abfentem, quam citiffimear- ceffendum curarent. ^ Huic, fatis cito advenienti, facile perfüadeo, caufam: morbi nequaquam in thorace fed in fo- - lo abdomine quaerendam , neque quicum magis ere fore, quam fi inteftina clyftere laventur; fed magnum negotium : erat aegroto id perfaadere , qui per falfam imaginationem certum fibi habere videbatur, caufas mortis indeclinabiles | atque infuperabiles adeffe, — Per complures tamen amicos | . ad perfuadendum a me excitatos concupitum tandem adipi-- fcor. Clyfter dedit effectum fperatum, Quo fad'o, cum: etiam chirurgus, pertentato manu ventre, aegroto decla- | raffet, nihil aut tumoris amplius aut rei infolitae fentiri , menti agitatae aegroti prima cogitatio revixit, fieri poffe ,- ut revaleífceret, den T Teftatur aegrotus, cum primum coadus fuiffet cogitare, - fe etiam vivere pofle, fuae menti ex repentino nunquam ad- mirabiliorem cogitationem obortam efle, feque illum affe. &um aut motum animo capere vix potuifle, Palpitationes | tamem — -— De gravi affetlione bypochondriaca &$c. ^ 69 'tamen etiamnum manebant, quamquam debilitatae et tole- rabiliores. Praeter has vero et praeterquam quod aegroto mens et memoria erat aliquantum turbata, ei füb vefperam -ex clyftere repetito ita bene efle coepit, ut et cum appe- tentia. pro tempore- bene coenaret , et mox incideret in füavem et non. parum longum fomnum, — Poftridie aegroto, cum adhuc de manentibus palpitationibus conquereretur , mec adhuc valeret cogitationibus de polypo plane renun- ciare , affero "Theodori KERKRINGII opera omnia, ex quie bus, ut ei demonftrarem, cordis polypum non tam fre. quentem efle, ac quidem nonnulli medici putant, ei prae- lego id , quod de pfeudopolypis KER KR INGI1UsS fcripfit, Quod vero illum a polypr metu non plane liberare valuit, Nihil negligens, quod. inanem hunc metum avertere pof- fet, affero etiam Differtationem 4e morbis imaginariis bypo- ehondriacorum, Halae olim fub praefidio beati ALBERTI de- fenfam, Meo íuaíu legit aegrotus oculo volatico pa- ragraphum huius Diflertationis feptimum, qui haec habet verba: JVibil autem facilius fibi per[uadent (hypochondriaci), quam fe laborare cordis polypo , eaque opinio eo altius in eorum animis infixa baeret ,, quo- difficilus bic , fi revera adfit, cogno- fci ac- diiudiceri poteft. | Adducif autem eos im banc. fententiam potiffimum cordis palpitatio ,, qua laborare bypochondriaci folent, non folum poft affumtum cibum , aut motum corporis vebementio- rem, fed poft leuiffmos quoque animi adfedlus, imo nom raro absque manifefla dabili caufa. — Confirmat eos pujus inaequali- fas , qui modo celer efl , modo fardus, modo plane deficit e£ mlíermiiiere videtur. —Ridiculos bac in ve faepius lufus de fe praebent amicis, medicis praefertim, dum anxie de pulfu fuo Jollicili, non definit eum explorare, manus digito tangere, ef Ji quando deprebendevint. levem. aliquam. eiusdem imminutionem, continuo exiftimant , iam rumpi ac feparari polypum , bine mor-- fem fibi inflare fubitaneam ac inevitabilem. — Accedit. fingularis quaedam iuftautis veluti RENE Jenfatio , quae perjuadet ip- | E | n . , y 7o tesa ObfevaiioXVTIl. —- ——— | fis, inflare fibi fatum ultimum, et iamiam fanguinis circulum in Loío corpore deficere. Imo nugantur faepiuscule , fentire fe po[-. Je fanguinis in toto. corpore flagnationem. Cum in iis, qui po- Iypo laborant , nonnunquam dy|pnoea obfervetur , ac fimilem in fe animadvertant hypocbondriaci refpirandi difficultatem , facile piel ,.eos inde non parum confirmari in fua Jententia. lam in- cipit teftari aegrotus, fe hic legere hiftoriam morbi, quafi defcriptio ex exemplo fui morbi facta effet, ita melancho- .liam, cogitationes de polypo, errores imaginationis et o- mnia congruere, addens haec verba: /e vero amice cogis utique credere , me poffe plane convalefcere. Optatiffimam quoque die poftridiano mutationem pal. pitationibus cordis attulit venaefectio, quam in pede fieri iufleram, "Tum enim aegrotus declarabat, fenfui molefto palpitationum cordis fenfum verminationis fucceffifle non tam in meditullio regionis cordis, quam inftar haloris cir- ca cor, Rhabarbarinorum, et quae nervis amifIum robur reddere valent, medicaminum uíu prorfus convaluit, et in hunc ufque, quo haec fcribo, diem a gravi hoc affectu im- munis vivit, atque idem adhuc in numero meorum fuaviffi- morum amicorum. pen | Si unquam , fane in hoc aegroto propria experien- tia convictus fum de magno ufu Theoriae confenfus par- | tium corporis , quem confenfum beatae memor. yiZericus . HOFFMANNUS, dum illi totam Differtationem dicavit, me- : rito praecipuum pathologiae et praxeos medicae fundamen- tum dixit. Convicus fimul fum de praeftantifhmo clytte- rum effectu in tollendis fpafmis, et praefertim iis, quorum - caufa in abdomine haeret. Sed et didici quoque, quam : perniciofum práeceps nimis medici iudicium efle poffit, Fefalia Norimbergam mifa. die 22, Februarii 1771. | i OBSER- ! De exoflofi maxillae fuperioris in latere 6c, — "Y. OBSERFATIO XIX. Dn. D. CHRISTOPHORI THEOPHILI BUT TNER. ER ! De. | Exoftofi maxillae fuperioris in latere finiffro feliciter exemta. E ruftica gente natus adolefcens, octodecim annorum, * "cupiit, Chirurgus, 1764, menfe Aprilis nimio tumore in latere finiftro fa- ciei correptus, chirurgum urbis noftrae, Koeppen , adiit, abs- que illo veram huius tumoris externi caufam ac fedem fcire peracta vera indagatione, hunc tumo- rem non in partibus faciei mollibus,fed in ipfo offe maxillari - fuperiori finiftri lateris, fedem habuiffe fixam cognovit, Chi- rurgus, cui talis cáfus nondum notus erat , nec alioschirur- gos, nec medicos ad confilium fümens , curam cum aegro- tante folus inftituit; hunc tumorem vero externe in latere finiftro faciei aperiendum haud conducere iudicavit, hinc tantummodo in ore, perveftigato tumore offeo , varia apblicavit remedia, quae optimum produxerunt effe&um, »jta , ut tumor in mollibus faciei partibus non in abícef- fum abierit, fed tantummodo exoftofis maxillae füperio. ris, globulum in peripheria quinque pollices, et quod ex- currit, fiftens, fefe, relidis duobus dentibus molaribus, a re- - - liqua fübftantia offea maxillae füperioris die 28. Aprilisa, c. optime feparaverit, et a chirurgo, mediante inftrumento, — extracta fuerit. Adolefcens poítea in totum reflitutus, nec - cariem reliquam maxillae fuperioris, nec vitium in maftican- do expertus eft. |. 3) Annexa delineatio binas tepraefentat fuperficies ; Fig.I, fuperiorem, fie, 2, inferiorem Tab. V. |. 3) Exoftofis haec vere fphaeroidea globulum quendam in- aequalem , multis partim maioribus, partim minoribus foraminulis gaudentem, fiftit. | 3) ^ r x | J2 Ppios: Objervatio XIX. 3) Pondus feptem drachmas et unum fcrupulum tenet, - 4) Peripheria globofa maior fecundum dimenfionem geo. npo UEDE metricam eft 4398; peripheria veraminor 415, hinc dia- ; à 4) 9) meter maior huius excrefcentiae plerumque [ 39, diame- DET ter vero minor I3 2. $) Bini dentes pofteriores molares neccarie, nec fpongiofa fubftantia praediti , potius naturaliter conftituti duri,eo- rumque radices fubftantia offea firmiter circumdatae perfpi- cueapparent. Corona vero horum dentium libera a füb. ftantia offea obfervatur; tantummodo prioris dentis co- rona magis prominet, et parumper nigra exiftit, alterius vero dentis corona albicans oculisfe praefentat, Fig.2. —— 6) Haec fübftantia offea in füperficie fuperiori intus tota ca- | . Va vel cavernofa obfervatur, fed nec friabilis, nec a lue venerea corrupta cernitur. * | 1 7) Per varias aperturasin hac fübftantia vere offea hinc inde | difleminatas, mediante inftrumento , internam fübftan- tiam firmiffimam detegere licet. : | / $9) Ràdices binorum dentium molarium in numero 6, alle- gata fubftantia cavernofa non apparent, fed circum circa | cruíta oflea circumdatae occulte latent. 9) Plura in hac exoftofi rara detegere, et nota reddereim- - poffibile mihi fuit; hinc tantummodo quaeritur unde hu- ius origo ? A chirurgo curante id cognofcere haud po- tui, quia ad hanc indagandam nec curam nec attentio- | nem adhibuit : hinc illama nimio fucci nutritii in fpongio- * fàm fübftantiam maxillae affluxu, in tenerioribus annis , forte nimia refrigeratione accedente, primum traxifle or- tum, fecundum neotericorum in fcientia chirurgica ex- | perientiffimorum opinionem, concludere poflum. E OBSER- T Officulum albifmim, loco ovi &5c. yz But bap. c GBSER/ATIO XX. | DaD. CHRISTOPHORI THEOPHILI EE seo BULLNER. As. |! Officulum albiffnum , loco ovi , a gallina quadam quatuor bora- rum [patio fummo cum labore exclufum. | cans officulum, quatuor drachmas, vel femianciam | £4 X ponderans, figura oblonga , fuperficie fuperiori con- | vexa, inferiori plana, multis tuberculis ac fulcis feu impref- | fionibus gaudens, loco ovi, a gallina quadam in praefectu- | ra Lithuanica Polommen, multis, ut obfervatum eft, co- | natibus, quatuor poft horas, tandem exclufum fuit, Non i.ovi figuram, fed magis caput vel cranium repraefentat: Si | imaginationi locum concedere velles, facile prominentiam | anteriorem, os frontis, fub hac bina pun&a lateraliter lo-- rata, oculos, parvam inter haec pun&a defcendentem emi- | nentiam, nafum, et füb hoc impreffionem, vel potius rimam. quandam oblongam, aperturam oris nomifare pofles, | | |^ Figura;huiusofficuli oblonga,fecundum dimenfionem geo- - | metricam, qua fphaeroidis inftar, peripheria maior continet DE "nins : Ms bi : /325;minor vero250, hinc diameter maior huius officuli eft: EDD e ! nid | 103,minor autem diameter tantummodo 79. : |". Hoc officulum (nifi nominare velles ovum induratum et | jn offeam fübíftantiam reda&um)certiffime a gallina quadam, | fub cuftodia et vigilantia dominae praefe&urae nominatae, | multo labore.exclufüm eft. Hinc fufpicio ceffat, hoc offi- ' culum fortaffe aliomodo effe exortum vel productum,Ovum. ! hoc induratum licet domina nominata raritatis gratia confer- | Vaverit, neminique extradere.voluerit ; attamen amici cu- | jusdam mei, precibus illam fatigantis, perfuafionibus locum - Nov. A8. Pbyf. Med. T.F. K dedit, (& 0 Olfervalio XXI, dedit, ipfumque hoc ovulo indurato donavit, quod ille fta- 1 tim ad me transferendum curavit, Plures circumf'antiasde conftitutione gallinae, eiusque ulteriori ovorum exclufione, mihi ignotae funt; hinc plura de hoc officulo fari vel fcri- | bere fuperfluum effet; fagacioribus potius naturae perícru- : tatoribus explicationem orti, indurati et in offeam fubítau- - tiam converíi ovi relinquo. "m NC Regiomontio Noribergam mifJae die, 30, Aprilis 1771. OBSERFATIO XXL. Dn.Lic.JIOANNISFRIDERICICONSBRVCH. | Ulcus cancrofum cum carie offis temporum , berbae cicutae externo ufa peranatum. |a decennis, macilenti corporis habitus, in dextra tem- L. porali regione tumorem accepit durum, indolentem, - avellanae magnitudine. Quoniam aliquot menfes ante vac- Cae, in ipfum tendentis , cornu hunc forte in locum percuf- - fus fuit , parentes crediderunt, exinde rem duxiffe originem, Diu tamen poft leviorem hanc laefionem nil mali ibi fenfit aegrotus, Qui füb initio accerfebatur chirurgus, emplaftro quodam tenaci, charta compadia et fafciae praelongae are | &a circumvolutione eum coercere voluit. "Tuberculumde- in auctum, inflammatum et in mollitiem verfum, ut diffe- . caret, nullo modo potuit induci , anevryfma fübeffe fibi | erfüadens. UInguenta tunc digeftiva et varii generis empla- ftra adhibita funt, Re autem quotidie in peius declinante, | elter, isque dexterior, in auxilium vocabatur chirurgus, | priori penitus neglecto. [lle ulcus fquamofae oflfis tempora- . lis regioni infidens deprehendit, Longitudo unum et dimi- - dium pollicem habebat, latitudo, tantum non unum pol- . licem,. Quam proxime fupra apophyfin zygomaticam finus | definebat, infra mufculum crotaphitem proferpens, et fty- | [ . lum — Ulcus canevofum eum carie offis £5c. | 75 . Tum ad pollicis fere extenfionem admittens. Inibi vero in- ftrumenti ope caries detegebatur, quae parti fquamofae of- fis temporum inhaerebat. E |finu atque ex ipfo ulcere co- piofus foetens ichor promanabat, vicinam cutem ubique arrodens ,exulcerata infüper fuperficies luxuriante carne fca- tebat, Stylo vel fufpenfa manu ad ulcus finumve duco,fta. tim fanguis profluebat, Chirurgus epithemata ex radice a- | atitetochise rotundae, ligno guaiaco, herbis agrimoniae et rutae in vino decoctis, addita effentia myrrhae fine alcali, admovit, Ad cariem tollendam finuofum ductum diffecare voluit, fed ob pueri morofitatem id perficere nullus potuit, atque idéo per finum euphorbii eflentiam oleo caryophyl- lorum acuatam , ad locum mifit cariofüm. Dum haec age- bantur, acceleratam fanationem ulcus fimulabat, aft, poft breves inducias, omnia iterum in peius ruebant, quin infi- da haec rerum permutatio aliquoties accidebat, Intra hoc longum tempus ( tres fere menfes enim fic praeteriere ) ali- quoties exiguae offis corrupti lamellae, e du&us fine prodi- bant, Poítea aqua phagedaenica DifpenfatoriiW'irtembergi- «i in ufum vocabatur, infimul ego tum confultus, aegroto .deco&um lignorum praefcripfi, pilulasque mercuriales, ad alvum laxandam interdum fumendas. Attamen omnia haec ^itrita erant , ulcus potius proferpens, fuüperficiem habens "maioribus , quam antea excrefcentiis diftindtam, margines- - que duros , luridos, hiantes et reclinatos, ac ichorem fun- dens peífime olentem , de cancroía fua malignitate nullum amplius reliquit dubium, Suafi ideo, ut lintea carpta, ul- ; €eri imponenda , decod&o faturato herbae cicutae in aqua ' calcis vivae faGto,in cuius libra una mercurii füblimati drach. ma integra folvebatur , imbuerentur, In finum mixtura fpi- rituofa ex tadicibus ariftolochiae rotundae, peucedani, iri- . dis Florentinae , gummi euphorbii ,cortice ligni guajaci, ca- ryophyllis aromaticis atque camphora iniiciebatur. ^ Aeger "infüper, nunc lactis ferum yo per vices adhuc laxans A- dic 2 mer- 76 . Obfervatio X XH. | * mercuriale fumebat. Quae, dum ita gerebantur, laeti vi- - dimus ichoris copiam imminui, malamque eius indolem . quam optime emendari , et ulcerofam füperficiem in dies - aequabiliorem reddi et puriorem. E finu aliquot cariofae offis temporalis lamellae educebantur, cauta dein a chirur- go compreífione adhibita , du&tus claudebatur. Atque hoc modo fanatio cancrofi ulceris, cum offis carie coniuncti, di- vina adiuvante gratia, intra quinque feptimanas erat peracta, | Ipfe puer per dimidium iam annum integra gaudet valetudine. | . De externo cicutae ufu liceat hic annotare, me fae- pius eum in fanandis mali moris ulceribus, et duris glan- dularum tumoribus refolvendis, inveniffe proficuum, In ex-. | ulcerato tamen mammae cancro ,nunquam mihi contigit, ut | aliquid magni per hoc remedium praeítarem, | Noviffime fa- turatum eiusdem herbae decoctum aquofum,lithargyrii ace- - to auctum , nefandos cancrofae mammae dolores multum fopivit,et deterrimum foetorem profluentis ichoris quodam- modo correxit, fed ultra nihil profuit, contra diriffimum - malum fcalpello poftea fublatum, In fupra expofito cafu, - ad felicem rei eventum quam plurimum fecit conium, a- | qua phagedaenica etenim fola adhibita nihil laudabile egit, Nolui tamen eam, ob virtutem fuam mundificantem etex. : ficcantem omittere. Caeterum conítat, calcis vivae aquae ' mercurium non intime immifceri, utpote qui praeceps ad fundum datur, acido falis cum alcali calcis vivae femet u- | niente. | OBSERFATIO XXII. Dn.Lic.I|OANNISFRIDERICI CONSBRVCH | Febre intermittente. Lertiana foporofa , cortice peruviano | Jublata. n^ ^! WV'g nobilis, ododecim annorum, temperamenti fangui- neo-cholerici, optimaeque valetudinis menfe Septem- | | Ji : - bri 3 De febre intermittente lertiana Joporofa &5c. : 47 bri anni 1770. poft (trenuum tnotum, corpus aeri ventofo - incauta expofuit, fitimque multa frigida aqua, fucco citti acuatà, fefellit. Vix hora elapfía frigere coepit, dein calor in fudorem deíinens eft infecutus. Paroxyfímus, per horas . circiter feptem productus , oris amaritiem , naufeam ct ali- qualem praecordiorum anguftiam habuit comites, Tempore intermedio, praeter laffitudinem, et imminutum appetitus vigorem , nil mali accufavit aegrotà , neque fecunda exacer- batio, tertio adveniens die, aliquid notatu dignum exhi. buit, Tertia acceffio priores duabus fere horis antevertit, fub ea capitis temulentia et nimia in fompum propenfio ob- fervabantur. Ego tum in auxilium vocatus, pulfum inveni : » parvum et celerem, linguam mucofam , pàálpebras inferio- res molli et quafi oedematofo elevatas tumore, ac oculo- rum album diluta flavedine tinctum. . Hisce addebantur dif- ficilis refpiratio ,tenfio praecordiorum viriumque decremen- tum, Ex fomnolentia vero et aliis iam notatis fufpectis fym- . ptomatibus, ne aliquid maligni fübeffet, veritus fum, non- nulli tamen loci incolae, tum temporis tertiana haud gràvi- ter laborantes, metum imminuerunt, Dedi tamen in eledua- rio corticem peruvianum, adiectis rheo et fale ammoniaco, "fitim vero acidiufculis potibus duxi reftinguendam, | Urina -pottero die rubra confpiciebatur, a fumto rhabarbaro, ne- -que turbida erat. — Vefperi eius diei, qui quarta notabatur - acceffione, denunciabatur mihi, illam iterum proxime an- tecedente duabus horis citius rediiffe, aegramque fub initio de dolore in finiftro hypochondrio effe conqueftam , poftea vero in profundum delapfam fomnum. — Quicquid egerint adftantes, ut fopor excuteretur, id tamen perficere eos - nullo modo potuiffe, aegram etenim, poft exhortationes et conquaflationes qualescunque, vix oculos aperientem, pri- - ftino ftatim fe dediffe fopori, Videns nunc perfpicue, fe- brem hanc e peffima foporofarum familia effe, illam folo "cortice petuviano fum aggreflus. ^ Dofes vero fic fuerunt "t TEC we TS difpo- "9 ! Objervalio XXIL difpofitae, ut per diem uncia forte dimidia remedii fumeres tur, Altero mane ad generofam virginem iter feci, atque .- tunc percepi, fomnum per horas circiter quindecim duraf- fe, noviffimis tamen horis minus fuiffe profundum, Me prae- fente, aegra titubante gradu in conclavi poterat obambula- re, faciem exhibens pallidam, pulfümque parvum et tardum, "palpebrarum inferiorum tumorem fere nullum, Ego ftatim curavi, ut furis veficatoria imponerentur, iniundo fimul flrenuo corticis ufu, His itageftis, nulla amplius terruit fe- brilis acceffio, aegrota potius inter co&as urinas et modera- tos fudores, acceleratis greffibus, ad integram pervenit fa- nitatem. Quum autem fpecifici medicamenti ufum nimis mature negligeret, et diaetae minus rectam haberet ratio- nem, intra trimeftre fpatium bis rediit tertiana febris, nullo tamen fufpecto fymptomate gravis ,fed cortice et lenioribus | Evita facile füperabilis. : Scholion. | ADM: . . Quoniam febres tertianae intermittentes foporofae tam tallide mitem indolem fimulant,, ut illico eas iugulare, pia- | culum effe videretur, e re fane medici eft, ut is attentus | fit, ad exploranda qualiacunque latentis malignitatis indicia, lili etenim in nervum demum erumpenti , fruftra plerumque : fera paratur medicina, Nolo hic omnia fymptomata enar- rare, quae loERDENS, WERLHOF , LAUTTER aliique cla- riffimi viri exponunt; contemplationem tamen meretur tu. - mor palpebrarurm inferiorum, in aegrota tertia fub exacer- batione a me obfervatus, Huiusmodi tumores HIPPOCRA- ^ 'TES inter lethargi figna notavit , usraesio 72 0zoS4Apa dixit. — a). Idem alio in loco afferit, quod homines, qui lethargo - conflidentur, partes fub oculis habeant elevatas b). Prae- - ter aegrotam quidem neminem fcio, qui in ifta tertianae fe-. — bris epidemia foporem inciderit, fed tum in eodem pago et. — vicinis locis binc inde aliquis febre putrida detinebatur, - | cui 2) Coae, praenot, I, 192, b) Ibidem I. 139. De febre intermitfente tertiana foporofat&9c, ^ 79 -cui fopor accedere confuevit. Annon in virgine generofa putridae febris genius tertianae fe immifcuit? Ipfum fopo- tem eximo ventre confenfualem fuiffeja veritate non alienum cenfeo, Naufea, oris amarities, hypochondrtii finiftri do- lor aliaque complura fymptomata, hanc me iubent amplecti fententiam. Neque incongruum erit annotare, quod CAE- LIUS AURELIANUS ex eodem fonte lethargi ortum de- duxerit; nam, quidam, inquit, attenderunt etiam naturam aegrotantis, fi falivofus femper fuit, Etenim declives atque faciles iftiusmodi naturae in preffuram veniunt c), | Quod autem eft huius auctoris íncultum et falebrofum fcribendi genus : per falivofos intelligendi lienofi vel hypochondriaci, uos alii fputatores dicunt; per preffuram, fopor Iethargicus à. Non minus tumorem ad fegmentum mufculi orbicula-. ris palpebrarum inferius ex imo ventre confenfualem habere videtur Cous, dum ait: Quibus füb oculis partes vehemen- ter attolluntur , hos habere magnos lienes deprehendes e). Dein medicorum fugit neminem, quam late pateat ventri- culi et inteftinorum in univerfum corpus imperium, con- currunt enim hic famofa iíta bina paria nervorum fympathi- corum, magnum puto intercoltale, et medium, par vagum. Quantam efficaciam habent quandoque medicamenta et ve- nena in ipfum cerebrum, licet tantum in ventriculo hae- reant, e quo; fi excutiuntur, evanefcunt omnia mala! Cor- . tici peruviano, ad educendam e primis viis biliofam fabur- ram, lubenter laxans adiunxi, fed videns quarti paroxysmi perniciofas machinationes, non potui, quin in latens illud - folum agerem, quod excitat novos paroxyfímos. Corticem ideo largis tunc in dofibus dedi, omittens laxantia et qua- liacunque ea, quae egregiam fpecifici virtutem potuiffent infringere. : ee OBSER- c) Acutor morbor, L. IT c, 3. d) Clariff. Brendelii Differt. de Lethargo. pag, 26» EiPraedid, 1b 429 —— — 9 — — Obfevaio XXIII. — 4OBSERVATIO XXIII. Dn.LicI|OANNISFRIDERICI CONSBRVCH | ! De eum. | Difficili deglutitione,per plures quam quadraginta annos durante. ui gulae tubum coar&tat, ícirrhofus tumor, ut pluri- mum 1ntra fesquietinium aegrotum perímit, nonnun- quam tamen inu(itatam eius lenitatem confpicere licet, quae homini quidem moleftam, aft fatis longam vitam permittit, Vir quinquaginta, et quod excedit, annorum, gracilis: et biliofus, in tenerrima aetate crebras a dentitione re:- vorum diftenfiones eft paffus, Dum fextum egreflus effet annum,laxans quoddam, prunae damaícenae fragmento in- volutum , devorare debuit , atque exinde deglutitionis dif- - ficultatem fibi ortam putat. Hoc enim faBo, ingefta non aeque commode, ac ante, ad ventriculum defcendere po- tuerunt, quae res per plurimos annos lenta cepit incremen- ta. Ab undecim annis viri valetudo sihi nota eft, atque intra hoc tempus morbum potius perftitiffe, quam audtum fuifle, obfervavi, Aeger liquida et folida deglutire poteft , Optime tamen exiguos, molles et pulmentares bolos, id o- mne autem multa adhibita cautione peragere illum oportet. Quoties enim aliquid improvide deglutit, praecipue, íi ma- jorem ingerit offam, excitatur ftatim gulae contradio, qua cum impetu eiciuntur per os ingefta, fequente faepius co- piofae aquae vel pituitae vomitione, |Obex , quem deglu- tita praeterlabi debent, ad fenfum aegroti in ea oefophagi - regione haeret , quae cum quinta colli vertebra aequalem habet altitudinem, Omnis vero morbus intus confiftit,cum eracile collum, neque tumorem, neque duritiem exhibeat. Interdum feverior fpasmus gulam urget, is, fi maximae per- tinaciae eft, per duos vel plures dies durat, et facillime ira, taedio aut frigido hauítu excitatur, Eo tempore, ne n | iufculi ^ De difficili deplutitione per plures &5c. 8t iüfculi vel pültis portiuncula , absque fumma moleftia ad ventriculum ferri poteft. Tum quoque extra deglutitionem - non omnis gulae contractio ceflat, itaque aeger cibo potu- . que parciffime refectus, quamdiu hoc fymptomate vexatur, triftem et languidam trahit vitam. Quaecunque contra hunc fpasmum tentata funt, irrita fnere, Quondam vapore quo- d:m emolliente, in os admiflo, laxare volui ftrictas oefo- phagi fibras, fed eo nihil profeci, Quies tantum et folicita evitatio rerum, quae nocere poflent, certam-praeftant uti- litatem. Quod reliquum eit, aeger contra morbum ultra quadraginta annos durantem, multa medicamina, a variis . medicis praefcripta, ufurpavit, refolventia inprimis et anti- Ípasmodica, fed mali pervicacia cunda elufit, Data etiam - fuerunt anthelmintica, quum fecundum quorundam opinio- L^ - nemfieri poffet, ut fpafticus ifte affectus a vermibus com- , moveretur, nulli tamen prodierunt. Aegrotus itaque videns, quam imparia fint morbo fuo medicamina, horum utum - iam per longum tempus negligit. | . Scholion. Villofa oefophagi tunica copiofis inftru&ta eft glandulis, "quae humorem mucilaginofum praepatant, canalem hunc —intus lubricantem, Facile igitur in hoc viro, eo tempore, quo laxans, in pruni damafcenae fragmentum reconditum, coadus devoravit, oefophagus in tam tenera aetate vi ex-- teníus et preffus , in loco maxime vexato tumere, et tan- dem in fede tumoris fcirrhofus reddi potuit. :Nervorum ve- . fo alimentarii tubi ad fpasmum mobilitas, ex crebris in in- - fantili aetate toleratis convulfionibus, quae fine dubio fre- - quenter gulae fibras ftrinxerunt, maxima ex parte petenda - videtur. ! -*- Inter veteres GALENVS a)fimilis mali mentionem facit,(ic -enim habet: 51i vero tumor aliquis ex non calidis fuerit, fi- E" 3) De locis affedis. L. V, c. $. CHARTER, T, VII. p. 491. o E ne -— Nov. Ad. Pbyf. Med. Toii. V. EE 02 Objervatio AXXIH. ne febre et calore et fiti, deglutitionis inaequalitas fit, re- - tentis in parte quadam alimentis; praefertim, fi maioraaut - folidiora deglutiantur , acceditque dolor aliquis exiguus, | Nolo hic aliorum obfervationes de hoc morbo appohere;, : complures leei poflunt in auctoribus, qui hiftorias de eo collegerunt b), fed afflidionis huius perfeverantiam , ultra - quadraginta annos propagatam, rariflimi exempli effe cen- feo, WiLLISIUS c) quidem defcribit morbum, noftro quo» : dammodo affinem, qui aegro plus fedecim aanis vitam con- | ceílit, dum per artem via parabatur deg/utitis, ut in ventri- | culum delabi poffent, . De eius caufa tamen ipfe auctor du- | bitat, an ad paralyfin, an vero ad tumorem praeternatu- - ralem, gulae fittulam coardantem, fit referenda, ioa co . .-Dum morbus initia capit, praeter alia efficacia refolven- | tia, mercurium dulcem praecipue, et herbae conii extra- | &um in ufum vocanda duco, collo vero.emplaftrum quod- | dam mercuriale, cum eo de cicuta mixtum, applicari pof- | fet. Lubricantia et emollientia decocta, ac blanda olea, | utcunque profunt , dum ingeftorum defcenfum per lubrica- | tam viam reddant faciliorem , caeterum nihil faciunt ad fo- | lidam curam. Ad deglutitorum defcenfum promovendum, ' varia inftrumenta ab ingeniofis viris excogitata fünt, quae . pro re nata adhibere licet d), | Quodfi infuperabile (übfit | malum, omni inftrumento vel tubulo tranfitum prohibens, ' clysmatibus nutrientibus fuccurrendum eft e). Quamvis au- | 1 tem 1 b) v. BoNETI Sepulchretum L.III. S. 4. p. 745. et feq... Clariff. Mav- | CHARTI Differtatio de ftruma oefophagi. p. 16, etfeq. Iiluftr.v.SwiE- | TEN Comment. in aphorismos BoERB, T, il. p. 647. et feq. 2 c) Pharmacevt. rational. T. I, S.2, c, Ip. 44. Tiuftr. v, SWwIETEN Comment. T.I, p. 649. : | | ^d 4) Huiusmodi in(trumenta defcribit Clariff. MAvCHART in Differtatione | de Struma Oefophagi. p. 30 et feq. : TRRRARTE. e) Materia de clyfmatibus nutrientibus, ingeniofe ventilata eft a cele- .— berrimis Viris LITFRE et LEMERY, v. Hifteire de l'Academie royale — des Sciences de Paris, ann, 1717. Edit, Amftelod, | Y L OR | De fcirrbofo colli fumore &5c. 83 | tem praepoftero hoc nutriendi modo, corpus non tantum | nutrimenti accipiat, ut vita in longum produci queat, ma- | le tamen ifta clysmata negligerentur; aliquid enim eft, quem | fervare integrum non poffis, eum, quamvis miferum et af- | Bidum, ad tardiorem exitum componere c). | i" OBSERF ATIO XXIF. ! Di.LicIJCOANNISFRIDERICI CONSBRYCH. [| ^5- | De: ia | Scirrbofo colli tumore, oefophaoi fundionem tollente. ccidit nonnunquam, ut inter afperam arteriam et oefo- 4 X phagum durus fe infinuet tumor, is plerumque primo coarctat, et fenfim occludit gulae fiftulam. Quae res homi- nem, poft Tantali poenas diu toleratas, conficit quam cer- tiffime. | .. Mirgo I9 annorum, temperamenti cholerico -fanguinei et boni corporis habitus, menfium fluxum iufto parciorem experiri confuevit, Hyeme anni 1769. valido occipitis et cervicis dolore , huiusque fimul rigida tenfione frequenter fuit divexata. Morbus initium fecit, poftquam virgo, fluen- tibus menftruis, ftrenue faltans, et magno excandeífcens ca- lore, fubitaneis frigidis hauftibus fitim reftinxit. Menfe A- prili malum taedio ac ira exacerbatum eft, nam tuflis fpas- modica, vomitus, fingultus, virium decrementum et corpo- ris attenuatio , graves iftas mentis commotiones exceperunt. Notari vero meretur, iam tum deglutiendi moleftiam ad- fuifle, inter bibendum praecipue confpicuam, Sub finem Maii exigua menítrua et animi defectiones apparuerunt, Quando nunc aegra aliquid aflumere voluit,fupervenere fta- tim fpasmodica tuffis, fortisque faucium confítrictio , quae | 2 in- ' £) Sunt verba PEcRLINI in Obfervationibus phvfico- medicis. p. 187. Tx éa —— UXOMcMPXNUCLA ingeíta tanta faepius reiecerunt vi, ut per: os et nares refi. - irent. Acerbam hanc afflidionem femper copiofi muci ex- ícreatio eft infecuta. Ipfa aegrota fedem obicis ittiusjin quem -. deglutienda impingebant, in ea oefophagi regione fenfit, - . quae fupremis afperae aiteriae annulis, quam proxime adia« cct. Praeterea afferuit, offam, antequam profundius defcen- | dere poflet ,ibidem colliculum quafi füperare debere. Deglu- | . titionis autem difficultas tantum increvit in modum, ut mi. | fera vix exiguam refrigerantis lin&us portiunculam absque | fübitaneae ftrangulationis metu poflet in ventriculum coge- ' re Haud raro fub eiusmodi conamine, fauces veluti ftri&to | laqueo fuerunt praeclufae, tota interim facie livefcente, Fa- | mes et multo magis importuna fitis, dici non poteft, quan- ' tum auxerint inufitatas morbi miferias, | Depioranda haec | rerum conditio usque in menfem lulium perftitit, tandem, . noviffimis vitae diebus, inflammatoria fupervenit febris,quae ' in peripnevmoniam de(inens , die 16. lulii, virginem beata | morte detantis exemit calamitatibus, Remedioruni, quie | adhibui, taediofam recenfionem lubenier hic omitto, iila | enim omnia illufit indomabilis morbi atrocitas. 4 Setlio Cadaveris. B 1) Corpus, contra morbi rationem, non fumma macie fuit - extenuatum. | | GM 2) Ipfa fectio haud multum cruenta effe potuit , ob fangui- - nis raritatem, — ir E 3) In glandula thyroidea fcirrhus refedit, fipremos annulos .. afperae arteriae occupans et latera eiusdem cingens. Sed. et fcirrhofus tumor inter oefophagum et afperam arteriam ' delituit, is gulae parieti, aereae fiftalae proximo , intri- | catus, canalem alimentarium compreflit, Omnis tumor in | unam globofam coaluit maffam, quae mole füa gallinae. ovum tantum non aequavit. Non licet hic reticere, thy- ^ roideam glandulam , dum viveret defun&a , per complu- res iam annos fcrophulofum exhibuifle tuberculum., Ti-: Inens — De incipiente amavvoft venerea &9c. .85 "mens ifto tempore virgo, ne formofitas fua inde detri- . mentum capiat, me inconfulto, varia, ex parte forfan no. xia, contra hoc malum remedia ufürpavit, ; 4) Colli vertebrae nihil inconfueti habuerunt. — - $) Cor fuit flaccidum, uterque pulmonum lobus peripneu- moniae. notas geffit, . | 6) la reliqua oefophagi portione et ventriculo nullam info. | , itam rem deprehendi, —.— | |. 7) lateftina, praecipue tenuia, uterum atque ovaria hinc inde inflammatio occupavit. | 8) Hepar msgnae molis ,. inferior margo maioris lobi in- dSammatus, veficula multa bile turgida. Crtanium non fuit apertum, ..- ' Faybinga Noribergam mijJae d.13. Maii 1771. — - VIT QB$SERFATIO. X XV, | Dn.Lic. [OANNISFRIDERICI CONSBRVCH iu 3r De di | -." Jacipiente amavroft venerea , ufu. interno mercurii [ublimati corro[ivi in Jpivitu frumenti Jolut?, depulja. | Catan quadraginta etaliquot annorum, homo bibax et li- kJ bidinofus , menfe Septembri anni I766 meum petiit con- fiium, siam ult'a annum vifionem fibi fenfim hebefcere fenfit, denique omnia, quae afpexit, tenui quafi nube vela- ^tà apparuerunt, oculisque ignes obverfati funt, variis fplen- dentes coloribus. Ego tum oculos infpiciens, eos ,neque in- flammatos, neque male ferenos deprehendi, fed mira ifta iridis, ad lucis mutationes fenfibilitas, languit, | Acgrotus, m'lta medicamina incaffum fe ufurpaffe , conqueftus eft, aft reícivi, illum quondam venerea labe fuiffe inquinatum,quod .et aeger demum mihi eft confeflus, licet nullum amplius vul. garium huius mali TpRpeprmatams im corpore füpereffet, Ita- | | | que . 96. ua Obfervatio X XVI. que procul dubio vifüs depravatio, a venerei virus reliquiis in oculorum nervos translatis, provenit, quam ob rem de efficaci remedio cogitandum fuit, quod tolleret morbum, priusquam is perpetua caecitate mul&taret hominem, — ^ — - : Praefcripfi ad modum illuftris de HAEN (in Rat. medend, — etc, Part.Il. p.209.) mercurii fublimati corrofivi grana tria, — ' in fpiritus frumenti unciis fex folvenda, De hoc medicamine aeger mane et vefperi cochlear unum fümens, poít quamvis dofin , libram , apti alicuius decoGti aquofi , quale illud fuit, ex radicibus althaeae, bardanae et liquiritiae , affufo prius : lade, debuit bibere. Alvus interdum pilulis mercurialibus pharmacopoeae W irtenbergicae expurgata fuit. Fateor, me in danda mercurii füblimati corrofivi folutione, fub initio | timidum fuiffe , quum aegrotus macilentus effet,et ficca tuf- — ficula crebro divexaretur, metum tamen excuflit eiusdem | remedii , femper absque noxa a me adhibiti, memoria, Sat- tor vero , cum fentiret, oculis fuis opportunam efle hanc medicinam, faepe per diem, me inicio, quinque illius ce- Ps cochlearia, quod, cum mihi enarraret, ferio prohibui, Itra feptem menfes medicamina affumfit, aft non continue, prout enim morbum augeri vel imminui putavit , remedia ac- cipere aut negligere ipfi placuit, neque curatius diaetae prae- cepta obfervavit. Nihilominus , his ita pera&tis, falfa ifta. . igniculorum fimulacra defierunt oculos illudere , et aeget. tam bonum obtinuit vifum, ut filum promte in acum traii- cere, et opificium fuum, tam interdiu, quam ad lumen no-. - &urnum, exercere poffet, | die I | OBSERVATIO XXFTI. m Dn.Lic IOANNIS FRIDERICICONSBRVCH ^ De. 1 Gravi ef periodico dolore, in dentis evulfi. alueolo, cortice - | | peruviano diseufo. — - EL uando dolor quidam homini intermiffiones praeftat,cer- tisque redit temporibus, is,five eum febris comitetur, — Li fve .De pravi et periodico dolore &5c. 87. five folus aegrotantem invadat, cortice peruviano plerum- que opprimitur, A9 $E ! .. Mulierem aliquam, annos natam plus minus triginta ,in dentis molaris , rudi fabri alicuius ferrarii manu evulft, alveo- lo, atrox et diftentionem nervorum minitans dolor afflixit. ]lle autem alternis diebus, febrilia inter fymptomata, vim fuam coníuevit exercere, Aegrota, plebeculae in morem ,. tanto damno nondum fapiens, male fano tunc empirici cu- jusdam conílio eft ufa , qua ex re, uti fieri folet, pius damni habuit, quam emolumenti, Ego demum confültus, nihil praefcripft, nifi pulverem, ex corticis peruviani uncia inte- gra et nitri depurati drachma una, cuius tres cultri cufpi- des aegra, omni trihorio, in aqua debuit capere. Optimus cortex protinus morbum tam potenter diícutlit,. ut nulla amplius in nervum eramperet exacerbatio, — | OBSERVF ATIO XXVII . Dn.Lic.J OANNISFRIDERICI CONSBRVCH | De 3 Graviori artuum inferiorum [pasmo, olei calidi diuturna | | peruntlione foluto. ' J V" quidam robiuftus , quadraginta circiter annorum, poft | eraviorem lapfum, pedum mufculos rigida et pertina- cius inhaerente tenfione fibi comprehendi fenfit,qnamvis nul- libi in corpore notabilis aliqua laefio in confpectum fe daret, Illud autem non videbatur tutum , quum imminentium con- yulfionum faceret fufpicionem. Diftentos tum artus, calido olivarum oleo perungere , tantae fuit utilitatis,ut nihilfupra efie poffet. Ultra quindecim horas fere continuo hoc peragi debuit, priusquam evanefceret malum, fiquidem aegrotus, quoties per breve tempus cmittebatur perunctio, toties illi- €o de rediturae calamitatis minis eft conqueftus, d id - lad ; auxilii 85 —' Obfervalio XXVI —- auxilii huiusmodi in afflictionibus magnum remedium efTe, fuo difcrimine didicit GALENVS 2),1lle enim, dum in palae- : ftra exercebatur, divulfum habuit a clavicula acromium, | Palaeftrae magifter, laxatum eius humerum credens, füm-. ma vi et repetitis vicibus diftrahebat partem, nempe, ut re- : ftitueret os luxatum. — A tam valida diftractione, mufculis: et ligamentis adhibita, GALENUS convulfionem fibi inftare | fenfit, iam evitavit, quum vexatas partes, per totum diem - noctemque, calido olco perfundi iuberet, — Afferit quoque, - fe, dum vel modico tempore intermitteretur olei affufio, . fenfifle (tatim. cervicis müfculos diftendi, et propius abeffe - convulfionem, | ; ; 3 OBSERVATIO XXVIII . : Dn.Lic.IOANNISFRIDERICI CONSBRVCH . De Bona liquoris nitri fixi in bydrope afcite efficacia. 'ydropicis, quando fractae funt vires, nocet vehemens - 4À peralvum purgatio, et, quo plus humoris ex intefti-- his elicitur, eo maior ipfius copia brevi in ventrem refluit | b). Ipfe HIPPOCRATES c) potius incipientem morbum . pu'gantibus impugnandum eíle docet, quam illum, qui iam | nimium increverit. Itaque, cum eo eft ventum, praeftat, : per urinae iter abundantes aquas foras propellere. Unum ex | praecipuis remediis, quae huc apta funt, liquorem nitri fixi d) habeo, fiquidem nunc medico minus anxio efle licet, in | an | ' prae- —- .a) Galen. Comment. I. in Hippocr. de articulis. Chart. Tom. XII. p.323. Illuftr, v. Swieten Comment. in Boerh. aphorism. T. 1, p. 242, b) Richardi Mead monita et praecepta medica, p.76. c) De intern. affe&, c. 6. p 626. ^u d) De cauta praeparatione nitrifixi , legi merentur, quae docet ilIuftris - Dn. Archiater et Prof, VOGEL, praeceptor quondam meus fumme ves - nerandus, in egregiis fuis inftitutionibus Chemiae. f.582. - ee -— — EN -— De bona liquoris aitri fixi &$c. 89 - praebendis falibus alcalinis fixis, ex quo celeberrimus PRiN- - GLE a) probavit , illa non favere putredini, imo vero eidem refiftere, Memini, me quoncam mulieri fexaginta feptem an- norum, hydrope abdominali et difficillima fpiratione infe- - ftatae, magno cum fructu liquorem iftum dedifle, fed pluri- ma eorum, quae tum aegrotae contigerunt, neque memo- riam fübeunt, neque in chartis meis funt notata. Aliud igi- tur exemplum, ab erudito quodam amico mihi relatum, proponam. Ruíticus fexaginta circiter annorum, hydrope afcite graviter tentatus, fub initio accepit purgantia, poftea ulveres alterantes Plummeri, camphora auctos, fed omnia incaffum ,morbo interim in peius (e inclinante, Ergo liquor nitri fixi cüm decocto radicis lapathi acuti , florumque ge- niftae, mane et vefperi eft adhibitus, atque hoc dilutus , fern- per ifte debuit affumi. Prima liquoris dofis quindecim con- tinuit guttas, et quaevis infequentium upa gutta aucla fuit, usque eo, dum quinquaginta guttae fimul caperentur, His ita.geftis,-urinae abunde fluxerunt, et aquofus tumor fub- fedit, quin liquor, ulterius in noviffima dofi fumtus, curam perfecit , omnibus abfolutam numeris, | OBSERFATIO XXIX. Dn.Lic. JOANNIS FRIDERICI CONSBRVCH. m j ^ro Be | tte - ZMujculorum in finiftro faciei latere paralyfi , poft plurimorum | vermium excretionem evane[cente. p duodecim annorum, dum preces clara voce pronun- . Clabat, fubito inarticulate loqui incepit,mufculis fimul, qui in finiftro faciei latere collocantur, refofutis, fenfu tamen In us fuperftite, Quum varia medicina, per tres circiter fe- Eco siiis .02 .sopti- 3) Pringle Verfuche über feptifche und antifeptifche Subftanzen. — In dem Anhang zu denen Beobachtungen über die.Krankheiten einer 2o Armee p.3j4. NE MR Aov. AG. Pbyf. Med. T.V. — — M ZI 0 . 90 | | - - Olfervatio. .XXX.X. | ptimanas fruftra tentata effet, meae demüm curae aeger tra- debatur, Ipfi vero omnis faciei gratia ademta fuit, compre- heníae etenim partes, turgidulae, molles et flaccidae pende- -: bant , os in dextrum latus intorquebatur, finifter oculus ru«.— bebat, palpebris eius leviter inflammatis, et ab acri humore - arrofis. At, fia refolutis partibus difcefleris, reliquae omnes nihil exhibuerunt, a fanitate alienum, — Antequam morbus puerum cortiperet , fluentes capitis puftalae, quantum fcio, fponte funt exficcatae, infuper alvus vario tempore liquida | effe confüevit, etcupiditas panem comedendi fuit nimia, ^ Itaque remedia adhibita funt ,, tum, quae refolvunt fpiíflos | humores, tum, quae acres emendant, Data etiam funt lum- bricis advería, fiquidem eos fimul fübefle, fas fuit credere, ' In occipite nullae puftulae repullularunt, licet ad easexci- — tandas nuchae veficans unguentum. fit inductum, — Quam | primum autem mercurius dulcis purgantibus immixtus, et . magnam lumbricorum teretium copiam, et numerofam afca- | ridum progeniem, per alvum exturbabat, protinus omnia - profpere venerunt, Nimirum, iam proxime infequente die, . reíolutis partibus rediit mobilitas, brevique, praeter vocem, . paulo minus, quam antea expeditam, nihil priftinarura calas | mitatum füperfuit, | 4 - OBSERVATIO XX X. | Dn.Lic. J[OANNISFRIDERICI CONSBRVCH . Gravilfima pleuritide vera et vaporis cuiusdam anedicati infigni SON. in ea efficacia. IM wr on cuiusdam uxor, mulier 29, annorum, procerae ; &À ftaturae, prefli pectoris et gracilioris corporis habitus , - per omnem fere hyemem tuffi affligebatur valida, cum plu. rimis mucofis fputis, Binis noviffimis menfibus confuetug der MM | fanguinis v P nif a. p . . De graviffima pleuritide Vera &9c. . — 91 fanguinis ex utero fluxus non redibat, qua ex te gravidita- tis fibi fumebat indicium, Eg | Die 28. Martii anni 1771, vera corripiebatur pleuritide, acuto ifto dolore finiftrum thoracis latus invadente, Prius- quam accerfebar, bis vena fecabatur, prima vice in lateris . affli&ti brachio, altera , minus rede, in dextro pede , qualis. autem effet emiffus fanguis, nulli attendebant, .. Interea ni- . hil medicamentorum porrigebant aegrotae, nifi herbae hyf- fopi infufum, lateri vero dolenti ,'cepas, in lini oleo toftas, fuperdabant, | Morbo itaque in dies augmenta capiente, ego.die 3I, Martii vocatus, mulierem inveni debilem, tuffi crebra et fic- ca divexatam, fpiritus frequens erat et difficilis, pulfus ten- fus, parvus et celer, lateris dolor paulo mitior. Vires, iam. . tum adeo labefactatas, nolui nova fanguinis miffione magis infringere, ad revellendum tamen humorum ad peus afflu- xum, pedibus larga veficatoria duxi imponenda.. Nox fatis commoda, haud tota infomnis tranfigebatur. - . Die rz. Aprilis, veficae in pedibus amplae et turgidae,ca- ; lor nondum imminutus , urina pallida , fputà rara, fubflava et tenacia, lateris dolor pertinax. Vefperi vomitus mucofae . et biliofae faburrae, cum vivo terete lumbrico. Nox, pro- - Xime antecedente non deterior, Die 2, fputa plura, thoracis cruciatus imminuti , fpiritus - facilior , calor minor, pulfus parvus, fed mollior et minus. "acceleratus. Advefperafcente vero die iam omnia in peius - delabebantur, Aeítu etenim febrili validius recandefcente, fputa fupprimebantur, pectus fummis gravabatur anguftiis , lateris dolor acrius faeviebat, et pedum ulcera fiftébant flu- xum. Haec ómnia non poterant, quin no&em redderent - triftiffimam et plenam difcriminis, ^ - — Mane diei 5, miíferam aegrotam tantüm non conclama- : -tam deprehendi, Dorfo etenim culcitris, ad altum fitum - -exftruüis, incumbens, caput continuo iactitabat, fpiritum edit | M2 - . hiante 0o» — ^ Obfrosdio XXX. | E hiante ore et quórumcunque ad refpirationem facientium :müfculorum nifu trahebat. [n pe&ore iam ingratus quidam. - audiebatur ftrepitus, fatifcentibus interim ad tuí(fiendum et - egerendum , per morbi atrocitatem, viribus, Pulífus erat tre-- mulus, inaequalis, extremitatum calor exiguus, facies col. | lapfa, et oculi turbidi, neque lateris tormenta defiftebant, | : Praefcripfi protinus ea, quae ad exfcreationem reftituendam | et inflammationis impetum compefcendum credidi efficacif- fima. Poit meridiem vero adveniens, ne minimi quid hisce . calamitatibus abíceffiffe dolui. Aegra nunc folam mortem, - tantorum malorum finem, ardentiffimis votis defiderans,ul. teriorem remediorum ufüm modeíte abnuebat, Mihiautem ferio animo agitanti, quale in extremo hoc rerum ftatu ca- - . piendumfit confilium, mentem fubiit,inum non vapore quo- dam irritante et refolvente, falutare quid poflet effici. Cu-— | ravi igitur, ut herba (alviae te&o in vafe cum aqua leniter : ebulliret, pofteaque haud parca aceti vini portio affundere- tur, Hoc fa&o aegrotantem inftruxi, ut, quantüm id vires permitterent, per impofitum vafi infundibulum, calidumin fe traheret vaporem, Per breve tempus id agebat, quum ex- citata tuffis, aliquot iam eveheret fputa. Tam profpero e- ventu, meisque et adftantium adhortationibus permota mu-. : lier, creberrime per reliquum diei ac integram no&tem va-. — pore ifto.eft ufa, quo contigit, ut magnam fane eiiceret - fputorum copiam, cum aperta dirorum fymptomatum im- ^ minutione, | Diei quarti matutinis horis, fputa absque vaporis adiu. mento aliquoties prodibanr, et omnia videbantur ad melius. | reditura, fed poft meridiem infignis debilitas, exícreationis füppreffio; cum quorumcunque fymptomatum increfcente | pravitate, fpei noftrae primitias praecidebant, Spiritus ta- men gravitas ad eam prioris diei minime afcendebat. Aegro- .— tá quidem aliquid medicamentorum fümebat , fed vaporem. - recufabat. luffi tum, ut ex(iccatis pedum ulceribus mitiga. ' HUM NUUS tun — ^ - P. We De graviffima pleuritide vera Se. ME 93 tum veficatorium emplaftrum imponeretur, Nox infeque- —batur moleíta et omni orbafomno, . — | -— Die 5, ( erat autem morbi dies 9.) priftinis calamitatibus nova acceffit , deglutitio nimirum difficilis, ob linguam et fauces fpifía et mucofa obdudas crufta, Malo huic proti- nus neceffariis fuccurrebatur remediis. Poft meridiem aegro-- . ta dolorem per totum fe diffundentem abdomen accufabat, - profluebant infüper crebro et largiter urinae, ex pallido fla. vae ac albo diftindae fedimento. | Obfervabantur quoque cocta fputa, füdor tepidus, fpiritus facilior, pulfusque mol. - lis, patvus et frequens. Vefperi dolor ad dextrum thoracis latus tranfibat , atque exinde interdum verfus claviculam. Sed et novus dolor dorfum et oflis facri fedem infeftabat,ab- dominalibus torminibus nunc fere fopitis, Bona nox refi- - cientem adferebat fomnum, tepidosque fudores,totum irro- rantes corpus. Ex utero aliquid fanguinis profluebat, - 4. Die 6. laeta fane aftulgebat rerum facies, pectoris enim - dolor, in.duas quafi divulfus partes, ad dextri lateris clavi- culam et hypochondrium ferebaturqualibuscunque interim fymptomatibus , in melius verfis. Sanguinis exutero ftillici. | E non penitus ceffabat. Expergefactano&u aegrota de- bilis erat, et paulo difficilius fpirabat, fed iufculo refocilla- ta, redeuntibus fputis, mox, melius fe habere, profitebatur. — . Die 7. calor modicus, pulfus parvus, aequabilis et pa. catus, fputa multa, fpifla, flava, facilia, refpiratio egregie allevata, decubitus utrumque in latus commodus, fudor "frequens, alvus per morbum rara, nunc fua fponte liquata, . urinae citrinae et albo notatae fedimento, NoGurna quies bona, et non, nifi fputorum irritamentis interpellata. .. Die S, demum omnia exoptato ifto tramite pergebant. . Urinae nunc copioftori onuftae confpiciebantur fedimento , . e clavicula et hypochondrio pun&io cedebat. Poft meridiem - dolores ad partum ingruebant, prodeunte dein abortuquem . vix trimeítrem fuiffe coniicio. Eum moderatus fanguinis u- ^ dbi. i-i terini SD 7. JObfervatio XX X. 4 terini fluxus excipiebat. Nox,ob fymptomatum lenitatem | fuavi opportuna fomno. |. .— ^. . 220 vw | Atque fic inter criticarum evacuationum conftantiam, aegrota denique cum fanitate rediit in gratiam, — Ipfa im-- portuna ifta tuífi, per plures menfes cedere nefcia,cummor- | bo evanefcente, | T "3 .. Praecipua, quae tamfaevae pleuritidi oppofui remedia, fuere nitrofa, oleum amygdalarum dulcium, gummi ammo- | . fiacum, fülphur auratum antimonii 3. praecipitationis,oxye« mel fquilliticum, camphora, hordeique decoctum melle e- dulcoratum, 5:8] | Scholia. 3) Vapores medicatos, magnae in quam plurimis pectoris motbis efficaciae effe, nemo facile dubitabit, quum to- tum alluere queant cavum aereum pulmonum. Sicvapor pleuriticae noftrae adhibitus, potuit irritante, refolvente .- et humectante fua virtute, pulmones ad exfcreationem in- citare, fputa mobiliora reddere, fanguinisque per hoc vi- Ácus expedire motum, Hoc autem medicinae genus,quam- vis, quod non metuit, rarioris fit ufus, omnitamen aus . €oritate non eft deftitutum, Ipfe iam HIPPOCRATES a) fuadet , ut iftiusmodi in morbis, ex lagena, cui parvum fit — . Otificium, bibatur, eam forte ob caufam, ut partim li^. : quor et halitus diutius conferventur calidi, partim, ut mi- nores uno tempore hauftus fiant, atque ideo vapor ote et. naribus attrahatur copiofior b), Dein video, clariffimos : viros HUXHAM c) PRINGLE d), et TISSOT e), in pecto- - rij! 49 [E j a) Libro IIL, de morbis. S, XXIV, edit. Lind. v b) Hvx&HAM in operibus phyfico-medicis. T.Il, p. 182. x / €) Ibidem, T. Il. P. 183. : E 1 d) V. Recettfionem editionis anglicae V, obfervationum de morbis mi- , : litum, in Comment. derebus in fcientia naturaliet medicina geftis, — | 1) XIV, P. $7* dvd ^r | T à e) Anleitung vor das Landvolk, in Abicht auf feinc Gefündheit.p.85.86, — al Y De graviffama pleuritide vera &5c.. 95 -yel aqua diluto, haud exiguas laudes tribuere, — — | In pleuritide confüetum naturae conamen eft exfcreatioy per eam íolam tamen morbus haud facile folvitur, fed po- tius variae fimul criticae evacuationes in decumbentis fa- lutem debent confpirare, PerfeCtiores crifes dedicant fibi praecipue verae pleuritides, et generatim febres ad con- tactum ardentiores , ortae ex eue , quos rigori re- fpondens aeíftus excipit, Viciffim crifibus imperfectiori- bus opportuniores obfervanturiparvae potiffimum febres, quales plerumque ex horroribus incipere, aut aeftum non ad rigoris rationem, aut horrores admixtos habere, ob- fervamus f). Harum tribules cenfeo malignas iftas febres, ex larvis pleuriticis initia capientes, quae et HIPPOCRATI . dg i ds d 4s s E * í ? ' 7 — fis inflammatoriis affectibus , vapori ex aceto , vel folo, ; . videntur fuifle cognitae, g) 2 . 3) Felicem morbi eventum exfpecaare licet, quando clavi- culas, fcapulas , dorfumve.dolor occupat, cum latera- ]is doloris manifefto levamine. Etfi hanc rem Covs non tam.dilucide expofuerit ,quam noftrae aetatis auctoresh), videtur tamen docere, quod aliquid boni a dolore circa - claviculam in pleuritide fperaverit, dum dicit: At fe&io ( venae) non fimiliter dolorem folvit, nifi dolor ad cla- ' viculam pertingat i)J. Quodfi vero dolor ad ifta loca ex- tenditur, infiftentibus fimul lateris cruciatu, fpiritus diffi- - -eultate et febris vehementia, nihil folatii exinde polliceri Á poterit medicus, quum haec grave inflammationis aug- mentum fignificent, k) f) V. clariff. BRENDELII differtationem: de fcriori ufu: evacuantium im quibusdam acutis, $. 6.. ! . €) V. Coac. Praenot.. n, 491. h) V. inprimis Ill. TRiLLERI Commentationem de pleuritide p, 5, et: - adie&tas aegrorum hiftorias ,. paffim.. : i) De acutorüm vi&u, Text.10.. -k) V. illuftr, v. SwiETEN: Comment, in BOEKHAVII: aphorifinos.. T, Ul, - | pe 26, 27. et 64. í A $6 ! Obfervatio XX XI. | 4) Gravidis pleutitidem abfolute lethalem effe, pronuncia- vit HIPPOCRATES 1) , hanc tamen íententiam noftra mi- tigat obfervatio m) Periculofiorem eundem morbumiudi- - cari graviditatis tempore, nemini quidem mirum videbi- - tur , qui abortus , ex febris impetu periculum , fubitas - vaforum depletiones, ob fanguinis miffiones largas et re- petitas, uteri per tuffim validos concuflus, fpiritusque ob abdominis molem auctos labores, perpendit. In noftra tamen pleuritica, fanguinis ex utero fluxum, ad inflam- matoriae in thorace ftafeos refolutionem multum feciffe, a veritate non videtur alienum. ^ 7 Vaybinga Noribergam mi[Ja die 27. Maii 1771. | OBSERVATIO XXXL Dn. D. IOACHIMI FRIDERICI HENCKEL- De i Sedione Caefarea. C fe&io caefarea fatis nota,magnisque inartevirisaptif- | fime defcripta fit: fuperfluum foret in longum fuper ea. : excurrere fermonem. Tantum expono, quae mihi, in praxi. - medico. chirurgica verfanti, brevi abhinc temporis fpatio de illa occurrerunt obfervatu digna. Rari cafus, quo maio- : ris momenti funt, eo magis medicorum attentionem me. , rentur. Mihi enim, theoria hyíterotomiae quidem im- buto, nunquam tamen hactenus occafio fe obtulerat, iftius. operationis adminiftrationem confpiciendi , multo minus: eam propria encheirefiinftituendi, Ante aliquot annos eius. neceífitas quidem urgebat apud matrem, quae tamen una . cum prole praefentaneo fato potius cedere , quam partum ' | | | | | caefa- — ]) De morbis, L.I. c, tT. E m) V. Obfervationes huc pertinentes , quas profert illuftr, v,SWwIETNE . in Comment, in aphorifmos BoERH, T. llL, p. 7t. E - | De fedione caefavea, SU . caefateum fübire, malebat, Frequentia cafrum rariorum, mihi in praxi obviorum, me edocuit, quam neceffaria me. - dico fit concinna plenaque theoria eorum queque, quae mi- - nus frequenter occurtunt, Operatio caefarea huc meritore-- férenda eft, quam variae partus difficultates infuperabiles pa- titer inevitabilem nonnunquam reddunt. In praefenti, quem mox fufius narrabo, cafu nimis anguíta pelvis in caufá erat. Virgo 37. annorum, parvae deformisque ftaturae, gravida - fa&ta partus termino SPENCER Una dexterrimarum - Obftetricum Berolinenfium , nomine P/esman, in adiumentum. "vocabatur; molimina partus incipiebant, aquae praetet o- | EM eflluebant, quamvis nullam infantis partem ob- etrix tangeret, anguftia pelvis claufoque ore uterino ma- mui introitum, et accuratiorem explorationem quoque ne« gantibus, Tunc ego in opem et auxilium rogatus, cum pro- pria manu eadem ob impedimenta ulterius penetrare haud poflem, partusque per viam naturalem abfolutionem plane Ampoffibilem effe convincerer; nihil contilii habebasm,quam .ut operationis caefareae adminiftrationem fuaderem, utpote unicum difficillimi cafus remedium, — Attamen reiiciebatur "operatio , pofcebaturque vivae prolis difle&tio, extractioque per partes, Huius: quoque encheirefis impoffibilitatem de- Amonftrans , monebam, ut alii periti medici confulerentur. nter alios unus ex chirurgis gallicis, regiae munificentiae alumnis, acceríebatur , qui vero partum in 3. feptimanas ad- huc differens, hoc fpatio praeterlapfo, felicem eius abío- lutionem fpopondiffe dicitur. Brevi tamen neceffitas urge- "bat, partus caefarei inftitutionem a me efflagitandi, quam- "quam aligs doGus vir, fpem aliquam felieis partus fovens, . "operationem per unum diem adhuc removebat. Tandem -eodem alteroque experientiffimo chirureo confentientibus, - et adítantibus iisdem multorumque ftudioforum corona,diffi- -Xile opus aggrediebar. Parturiens angufto lecto commode -dmponebatur, omniuim ad operationem neceflariorum prae- -— Nov. AG. Pbyf. Med.Tom.V. — N miffa - -— 98 — — .Obfervatio XX XL..— miffa cura. Linea alba eligebátur pro loco fe&tionis,. quam a íemipollice infra umbilicum inchoans, usque ad dimidium | circiter pollicem fupra fymphyfin offium pubis terminabam, Ad integumentorum. communium. difledionem faciliorem | reddendam , a me alioque ad latus adftante illa elevabantur, | quantum fieri poterat; ipfe vero incifionem bac ratione di. rigebam, ut, cultrum continuo furfum deorfumque ducens, non prius defifterem , quam cutis difciffio perfe&ta effet, L-- dem erat culter, quo Chefelden utitur ad fecundam fpeciem | fe&ionis lateralis lithotomiae inftituendam, | Tum manu fu«- fpenfa lineam albam fubiedtumque peritoneum parvo vul- : nere transfigebam , poftea iftud dilatans eodem cultro fuper - fpecillum fulcatum conducto. Deinde duos digitos finiíftrae manus introducens , eorum ope interque eos difciffionem | ter pollices fübítantiae uterinae ut. et velamentorum contis» nuabam, Humerus finifter infantis faQiam aperturam ftatim. intrabat, quem ipfum tum invertens trahensque per pedes: €ductbam , cum id per caput efficere non fatis commodum effet. — Collum infantis uno gyro circumdabat funiculus, uo ftatim remoto diícifloque, curae obítetricis infans trae abiur Deinde placentae, fuperius vulnus fponte ingre: dientis , reliquam portionem a fundo uteri folvens, integram. eius molem producebam, | Tandem fanguine per fpongiam. abluto, uteri artificialis plaga apte uniebatur, bids exe ternum vulnus, fuper quod emplaftra glutinantia aliquot fae tis longa, plumaceoli balfamo Arcaei illiti, fplenia et fae fcia uniens ad confirmandum imponebantur ; regimine ng« ceíflario tum quoque ordinato, potioneque fubacido - ande leptica et anodyna praefcripta. Puerpera paulo poft ex vo» | v.s AM De felione cafarn. 0000 99 | to bene fe habebat. Hg vero in enartatione pergam, adhuc annotandum , quod, cum lineae albae et peritoner | incifionem furfum umbilicum verfus ampliarem , unciae ali- | quot flavefcentis liquidi fuperius ex abdomine ex(lirent ; dein quod tam parca fanguinis iactura intra totum opera- ' tionis tcmpus fieret, quam absque hàc experientia nunquam | mihi perfuafiflem. Porro lochia rite fluebant ; urina redde- batur füfficiens ; fomnus noGurnus puerperam reficiebat , | evigilansque nil aegre ferebat. . Hefterna deligatione remo- ta, uterus apertus circa totum vulneris ambitum peritoneo | quafi agglutinatus confpiciebatur. ' Deterfo vulnere infufum | ex herb.fcord,falv.et melle rof;paratum in uteri cavum iniicie |! bam, mox revertens per uterinum oftium vaginamque; vul. | neri glomer lineum, cylindricum, filo affixum, balfamoque Arcaei illitum inferius immittebam; tum longorum emplaftro- | rum glutinantium ope vulneris labia, imprimis fupra iun- | gebam; plumaceolos balíamo Arcaei imbutos, linteumque carptum infternebam ? totumque apparatum fafcia uniente | iniecta muniebam, Reliqua, ut pridie inftituebantur, Puer- | pera per diem , proximamque noctem bene fc habebat,pul- | fusque fere naturalem rhythmum pergebat, Praeterea ta- | men fubiungendum, quod abdomen füperius magis quam | naturali in ftatu tumidum; etfi fatis molleexítaret, ficque etiam maneret, (Caufa huius phaenomeniflatus effe vide- bantur, Ha&enus univerfüm abdomen panno laneo frifio, | tepido oleo emollienti intin&o, involutum erat, id quod nunc cum ante memorato infufo calido,aceto vini remixto, | commutabatur, iniuncta fimul huius fomentationis reitera- tione, Tertio mane vin&ura füblata optabilia omnia, vul- | nusque totum jam bonae notae monfílrabat, [n utroque ! vulneris latere aliquantum infufi, ex herb, fcord,falv.et melle | rof. parati, abdominis cavo iniiciebam, tentansque poftea, |num per aptam Mee extravafati, forte ibi commo. | rantis, quid inde haurire poffem, vel nihil omnino, vel ad- / N2 modum ] | - | 400 1o -Obfervatio X X XI. modum parum educebam, ^ Quoad reliqua, omnia eodem - . modo repetebantur ut pridie, Lochiorum fluxus perfeve- | rabat, Verfüs meridiem clyfter' parca quantitate provide-- que immiffus, alvum aliquantum referabat. Attamen polt - meridiem optima fpes felicis futurae fanationis fübito fruítra- : batur. Vix enim duo ftudioft, per integra nychthemera al- - ternis vicibus vigiles puerperae adftantes, pranfüm difceffe- | rant, cum ftatim aegra erigi fe, fuper latus imponi , et pul- : vinaria fübie&ta commutari finebat, Tum vero non multo . poft enormis ordiebatur vomitus , magno impetu inteftina per vulnus externum foras propellens, Ego quidem feftinan. | 'ter advocatus, deligatione revoluta inteítina fenfim leniter- | que in abdomen reducere. conabar, reftituens poftea fafcia- | tionem , magis confirmatam adhuc per faíciae unientis ap- - plicationem, cuius $. 18:1. in Introdutlione mea ad emenda- | fionem deligationis chirurgicae ed.2. memini. Interne liquor a- ' nod, min. cum laud. liqu, Syd, maritatus, ut et infufüm thei- | forme ex Fl, famb. et" chamom, propinabantur. Sed irrita | omnia, Vomitus continuo fortiterque urgebat, ita, ut ame ' . bae adiuvantis manus vincturae etiamfi firmiffimae, tamen - nimis debili, fuccurrere deberent, Po&ridie uterque expe- | rientiffimus medicus, in confilium apud puerperam rogati, - et ego fpem omnem abiiciebamus, pulfu parvo debilique : exiftente, extremis frigentibus, fudore frigido manante, de- liriisque accedentibus, — Vinctura fatis adhuc firma relicta, | . abdomen infufo füpra memorato aceto vini remixto foveba- | tur , et utrique pedi veficatorium apponebatur, ' Potus thei- formis, modo laudatus, aliudque analepticum fubacidum | ad ufum internum commendabantur, | Nihilominus tamen | puerpera, magis magisque viribus deficiens, tandem circa - meridiem animam reddebat, Cum parentes nobis indica- | rent, defnn&am iam 10. abhinc annis frequentes eiusmodi | vomitus per 4, 6, feptimanas continuas nonnunqüiam per» - - peffam effe, absque diti mali medela ; quin intra graviditatis | teme. | , JDe feüione caefarea. ^ &ol tempus faepius vomitum recurriffe,ut et ante operátionem, quamquam minus fortiter et continio;veniam fecandi cada- ; verispetebamus, ut inde plenior rariffimi cafus notitia ad nos perveniret. Qua concefía, fectio aliquot poft horis a me . inftituebatur,praefentibus duobus illis clarifftmis viris multis- que ftudiofis. Reiecta ligatura, fürfüm et ad utrumque latus abdomen apertum confpecui noftro exhibebat fere omnia jnteítina tenuia interíe et cum colo coalita, quorum ;nter- ftitiis cellulofis multa flavefcens lympha inhaerebat. Omen- tum, infignibus vafis fanguiferis abundans, inteftinis quoque concretum videbatur. . Colon atque ventriculus flatibus ni- mie expanfa turgebant, | Maculae parvae leviterque inflam- -Jmatae fparfim per ventriculum ac inteftina apparebant. Ute- gus, in fatis exiguam molem iam contractus, tam quoad eius externa, quam interna, nihil infoliti monftrabat, In pelvi . circa uterum nullus fanguis extravafatus latitabat, excepto pauciffimo, dextrorfum verfus annulum abdominalem fe prodente, qui tamen alias facillime ad vulnus appellere, eo- que effluere potuiffet, quique forte tum prodiit , cum ute- rus in noviffimo illo vomitu pes expulfa inteftina dextorfum compreffus , eiusque plaga ab externo vulnere remota erat, Diameter aperturae fuperioris pelvis offeae, ab anterioribus fetro du&us, 3. digitorum latorum tantum; ab uno latere ad oppofitum manus transveríae etat. Inferior apertura utra- -que amplitudine füperiorem fere acquabat, In fpecie autem 3. ultimae vertebrae lumborum, introrfum valde prominen- tes,una cum fuperiori ofle facro tantam conftituebant protu- berantiam, ut capitis in nimis compreflam pelvim defcen- |. fus omnino plane impoffibilis fuiffet. Infans puella, foluta "funiculo umbilicali revindo, languidam vitam agebat, cui excitandae follicitam curam omnemque operam impende- ba: diligens. et eximius chirurgiae ftudiofüis GOTHARD, ab Epifcopo Bambergenfi ex W'irceburgenfi Berolinum miflus, | in chirurgia ulteziores progreffus faciendijaffiduus idem quo. N3 que J. | , HIE | M | * 00$ ——' Obfwvilo XXXI. que praele&ionum mearum auditor, meaque utens familía- ritate, In dextro capitis latere puellae offa valde intro preffa erant, illisque in naturalem rotunditatem redigendi quam- vis manus meas applicarems irriti tamen erant conatus mei. Obtegebatur ergo tantum caput fplenio vino calefa&o intin-- &o, defüperque mitra velabatur, Sequenti die offibus ex- trorfum reftitutis, capiti naturalis aptaque forma redierat; — uellae autem vividae, beneque valenti ulterius profpicie- atur, nutricis curae eam optime commendando, Exhis : itaque apparet, per feCtionem caefaream vivam fervatam ef» — íÍe puellam ,| quam ex matris parentumque defiderio ne- care debebam , ut; mater coníervaretur, quod perficere cum plane impoffibile cognofcerem , praevideremque fimul. - matri necem illatum iri, operationem in medium proferebam. Ratio impoffibilitatis difcindendae in utero prolis extrahen- daeque per partes confiftebat in eo, quod uteri orificium, | aperturae pelvis fuperiori imminens, tam parum fe dilatave-- rat, ut unum modo digitum immittere, et explorationem non fine magnis parturientis doloribus, propter pelvis an- : guftiffimae refiftentiam, inftituere poflem, Poftridie oftium - uterinum per.reiterata molimina in tantum modo amplia- tum erat , ut duo disiti ingrederentur , infantisque caput : leviter parumque tangeretur, Ante 4, dies iam eflluxerant a-. quae; parturiens maxime inquieta de ferociffimis doloribus ^ conquerebatur, atque pluribus vicibus vomebat. Congrua : remedia, fed irrita adhibebantur. Num füb hac rerum facie - infantis difciffionem audere mihi licuiffet? Quicunque mo- : do huius operis difficultatem rite intelligit, diffe&ionem reiis | ciet, Perpendatur, quaefo, cranii apertura, eius evacuatio, - infantisque per caput extractio, tum periculum inftantis ma- tri necis inclarefcet. Omnino autem, ad iuftum aptumque - de ifta operatione iudicium ferendum, ipfius adminiftratios : nem in levioribus cafibus iam praeceffiffe oportet, Certe pe- — riculi atque terroris pleniffima eft encheirefis, quae unquam i | | a | De fetlione caejarea. |. 105 à chirurgo inítituenda fit; fed quis cognofcit? Attamen a vitis, qui his intelligendis et ponderandis idonei iudices pu- tantur, expectandum foret. Sed fileo. Num vero D,BOSSEL infantis inverfionem, et CRANTZIUS forcipis ufüm adhibuif- fent? Non nifi difficulter haec ab eorum experientia et iu. dicio mihi perfuadeo, ^ Sitamen, praeter opinionem, eo- rum confilia eo collimarent ; tum felici mihi contingere optarem, fpectatorem teftemque agere , ut a tantorum viro- rum dexteritate proficerem, atque encheirefin inftituendam, mihi plane impoffibilem, ediícerem. Porro, quale iudicium CRANTZIUS de feCtione caefarea hic a me adminifkrata feret? Nonne tegeret, maturius eam adhibendam fuifle, priusquam jnfantis caput tantopere compreffum fuiffet, cum id folum - qatrem prolemque interficere potuiflet? Fatendum omnino eít, contufionem non levem fuifle. Sed quid agendum erat? Ea autem eít dexterrimi , aptiffimique artificii infelicitas, ut poftea contradictiones ineptaque convicia illi opponantur 'à viris faepiffime,a quibus nemo talia fibi perfuafiffet, Nun- quam nimis providum effe nocebit, quam ob rem arduis in «cafibus experti probique viri in confilium et opem femper 'trahantur. Num vero CRANTZIUS comprobabit, quod in 'virgine dudum valetudinaria, vomituque babituali laboran- te feCtionem caefaream inftituerim? Statim occurrit excufa- 'tio non nifi abíolutam poft operationem me illud reíciviffe, Sed etiamíi mihi ante conftitiflet, num propterea eam. de- trectare, matrem prolemque certiffimae morti relinquere de. buiffem; et tum quoque, cum praevidiflem, infantem me quidem confervaturum , facile, aut certe tamen matrem. necaturum efle? Ratio, et propriae confcientiae vox mead "operationem impellebant. Sequatur CRANTZiUS fuas. | Ni- hil intereft praefdium an fatis tutum fit, quod unicum eft, Demum an damnum fórte attulit operationis locus, in linea "alba electus, non ad latus ex communi confilio? Nullum vi- deo; potius levius periculum, variaque commoda inde re. | dundant. ds" "t4 7 —— 'ONPvdoXXXL dundant. Accidere quidem poteft,veficam per urinae reten- tionem magnopere dilatatam fedioni impedimento fore,pro- pria id teftante experientia, Tum vero ea evacuetur ante fe- &ionis ipfam inftitutionem, Quod fi tamen vefica, antea ni- - is extenfa, in minorem molem tam cito fecontraherehaud . valeret, uti neceffe eft, tunc omnino alterutri lateri incifio. | infligenda foret, Ab urachi difciffione, fiforfan ea contin- | geret, nihil mali inre timendum efle cenfeo, Caeterum fe- Bioni maxime idonca ac tutiffima linea alba eft; Si enim in | uteri apertura periculum quoddam minatur, a vaforum fan- : guiferorum inftgniorum difciffione pendet, quae tamen ra- | riores in uteri anteriori parte occurrunt. Tum ex confue- - to naturae ordine placenta utero ahtrorfum minime adhae« : ret. — Demum cum per plagam, peritoneo inflidam, ilei | det ftatim foras a finiftro latere prodiret , quanto maiot . inc erupiffet portio, finiftrorfum magis vulnere illato, Ni- : hilominus tamen excipio certis füb circumftantiis , fuperius | allegatis, fectionem ad alterutrum lineae albae latus praefe- rendam efle. Reftat quaeftio , quam ob caufam gattroraphia - non ufus fim? Refpondeo, rationem , quae iftam operatio- nem ad vulnus continendum neceflariam poftulaflet, me nul- Jam intellexiffe, fafciamque unientem huic fcopo adimplen- | do füfficientiffimam me cognoviffe, Inteftina quidem impe- — tuofe proruperunt. Sed heu? quam enormis vomitus! Prae- ^ tere3 aegrae in le&o inverfio et commotio vinCturam necef-- fario aliquantum relaxarunt. Quod fi poteftas fuiflet celerri- - mae medelae vomitui afferendae , aut ego de inveterato, frequenterque recurrente malo inftructus fuiffem: . tum huic | maiorem attentionem atque providentiamimpendiffem, Tan«. tum vero abeít, ut gaftroraphia eruptioni inteftinorum re-- fraenandae par fuiffet, ut potius easdem filis evulfis eo ma«- jora apportaflet damna, nifi fatis firma fafcia uniens maxi«- mam partem , ad noxam avertendam, fimul contuliffet, 1 Berolino Noribergam miffa d. x. Iunii 1771. | E. : : OBSER-- e | De calculo Jub lingua: exirado. — - 10$ — OBSERFATIO XXXIL Dn.D. CHRISTIANI RVDOLPHI HANNES. - pes! Calculo fub lingua extratlo. (concessis irs dolorem fentit ad angulum maxillae inferioris, in latere finiftro, Tumet fimul locus dolens, Fovetur tumor facculis ficcis, ex herbis refolventibus para- tis, Non refolvitur tumor, qui durus eft. Increfcit ad fabae maioris maioremque magnitudinem, Eadem manet tumoris durities. Augetur dolor, qui iam ad &urem fe extendit. In- cipiunt etiam. dolere fauces, fimulque inflammari, Deglu- titio fit difficilis. Leni laxante remedio. ducitur alvus. Re- petitur remedium hoc, Adhibentur gargariímata refolven- tia et iniectiones refolventes, Nullum ab his mali levamen. Cataplaímata nunc tumori imponuntur, Molleftit inde tu- mor. Mollefcendo (imul evadit minor, hnminuuntur etiam reliquae moleftiae. Sed alius in ore fe prodit tumor durus füb lingua, ad finiftrum fraenuli latus, prope radicem eius, Redit,quae imminui videbatur deglutitionis difficultas Huic accedi: difficilis loquela, Emolliendo huic tumori opera da- tur. Emollitus incifione aperitur. Effluit pus, Inde levamen aeger fentit, qui poftridie ita parum male (ibi videbatur va- lere, ut in publicum prodiret. Aliquod tamen füb lingua fentiebat adhuc loquelae impedimentum. Vix triduo elapfo redit füblingualis tumor, ^ Redeunt cum eo reliquae mole- ftiae. In auxilium revocantur, quae emolliendo tumori in- fervierant. Denuo pus exítillat, Tumorem apertum, quum fpecillo argenteo examinaret chirurgus legionarius D. BIN- GERT, inítrumentum füum corpus durum attingere fentit, Hlud, volíella captum , extrahit; et ecce verum prodeun- tem calculum. En eius magnitudinem faciemque fuperiorem, 8 facie eius inferiori vix diverfam, Tab.V. Fig. 3. Poft extra- — Nov. 48. Pbsf. Med. T.F. EDU &um 1066 — — Olfervatio XX XII. &um hunc calculum intra pauciffimos dies priftina Succen- | .turioni rediit fanitas, | ue | P Glandulam maxillarem finiftram fedem huius calculi na» : talem fuiffe, haud dubium eft, Non enim omnino eft infoli- : tum, in locis glandulofis calculos nafci, Sic in glandula pi- : neali iuvenis apoplexia exítin&cti vidit calculum Baríboldus KRuGERUS (Znafomic. curiof- Deodid. cap. Y2.p.38.). Lapile | los huius glandulae, in quinque mente alienatis, deprehen- : dit GuNzius, qui doGiflimus vir, poft fata etiam celebris, : varios citat auctores medicos, qui in eadem hac glandula | calculos obfervarunt. Praeüdit Vefalienfis militi fuppurabat . parotis dextra, cum pure lapillus prodibat, pifum magnitu- dine aequans; fequebantur plures alii. Ab aliis medicis idem | obfervatum eft, Amplus fane fe mihi offerret dicendi campus, fi omnes illos medicos recenfere vellem, qui inthymo,glan- : dula lacrymali , glandulis bronchialibus , meíenterii glandus lis, aliisqué calculos invenerunt. | Jsic sd A Illis, quae rarius accidunt, calculos füblinguales iureane . numerat b, m. SALZMANNUS, - Hic vir celeberrimus cum cl, - SCHERERO obfervationem communicavit de calculo, fabae ' indicae minoris magnitudine, ex ductu falivali warthoniano - excreto,quem quarto poft huius exclufionem die alius minor - . fecutus eft, Haec obfervatio viro huic, qui iam e cathedra : Duisburgenfi medicinam docet, anfam praebuit, de calcu- ^ lis his fcribendi differtationem fuam inauguralem Argento- | rati 1737, defenfam. Calculos fublinguales obfervarunt et» - jam W'IRSUNGIUS, Gerardus BLAsius, Rofinus LENTILIUS, - AVENZOAR , Stephanus BLANCARDUS,. Emanuel KOENAG, Felix PLATERUS, £Jieronymus MoNTUuUS , Fridericus. LOS» - sius. Hos pluresque alios nominat 7/aríinus SCHURIGIUS ( Litbologia cap.2. S.1$.) | Nominat eos Chrifl. Frid. GAR« — MANNUS ( de miraculis morfuorum Lib. lll, Tit. Ill. $. 5$1.). - Guil. COWPERI et Conradi Ludovici VV ALTHERI, qui fmiles - viderunt calculos, meminit laudatus SCHERER. Quibus ex — recen- | Eno s De mitu verminofo. — | 107 fecentiffimis fcriptoribus celebrem illum Suecorum medi- cum, doGiffimum ACRELIUM ( chirurpiske Flaendelfer pag. 392.) addere fufficiet, ^^ — — | | | |. OBSERFATIO XXXIII. Dn.D. CHRISTIANI RVDOLPHI HANNES, . "Midu verminofo. Com quaedam , usque ad tertium aetatis fuae annum va-- A letudinaria valde, tertio hoc aetatis anno in magnam incidit mingendi difficultatem, Dolores atrociffimos ex mi- Gtione fentiens, inter miferrimos eiulatus urinam non nifi gut- tatim mittere poterat. Parentes, de vita fuae filiolae folli- citi, meum implorabant auxilium. Huc illuc me tunc tem- poris vocans aegrorum cohors, impediebat, quo minus ae- grotulam, ruri degentem, ipfe vifere poffem. Praefcribebam interim remedia, quae morbo tollendo, vel ifti faltem le- Nando, idonea iudicabam. Horum vero ufus nullum morbi levamen attulit. Nunciabatur enim mihi, dolorum, quos jnter mingendum féntiebat aegrota, non folum eandem effe vehementiam, fed poft fingulos mictus remanere etiam in vulva pruritum moleftiffinum , matrem infantis vero, quum inquifiviffet, an forfan peregrini aliquid , pruritus huius cau- fa, in vulva haereret, detexiffe in ifta parvos vermiculos, eosque acicula abftuliffe , eoque facto ceífavifle pruritum, fi- miles vero vermiculos fefe denuo vifui obtuliffe , et rediiffe pruritum , quoties urinam aegra mififlet. Facile hinc mihi erfüuadebam, vermiculos hos non ex inteftino recto, folito oc afcaridum hofpitio, ad vulvam prorepfiffe, uti forfan quis credere poffet, — — Propria a[caridum figna funt (& nempe in inteftino recto haerent ) vehemens ani pruritus , continua vellicatione fenfilijfimi oci moleftiffimus , femefmi et ad T deponendam frequens irri- Bn... | : 2 $1 faíio, - X08 Obfervatio XX XIIT, TTC fatio, quibus nonnulli addunt flercora, inflar equinorum aut ovi- — norum per globulos eiedia : (i autem bi vermiculi adfint, fatis ci- .— £o in faecibus fe mon[irare folent , inquit, de vermibus intefti- nalibus hominum do&i(lime differens, celeb.vuan DOEVEREN, | nulloque medico rationali haec figna latent, de quorum ve- : fo in aegrota mea abfentia literis certior fiebam. An igitur - in vulva funt geniti? [n hac aícarides obfervarunt BIANCHI, | FoREsTUus, TiMAEUuS, RODERICUS a CASTRO, quos citat cl, PALLAS in erudita fua differtatione 4e infeflis viventibus | iuíra viventia, Sed nonnifi poft mi&tum apparuerunt, Ut er- - go ex renibus vel ex ipfa vefica urinaria prodierint, neceffe - eft, In his enim quoque partibus quandoque vermes reperiri — obfervata docent, ^ Uit autem indolem ac formam horum vermium cognofcerem, parentes aegrotae rogabam , ut in- | quirerent, an etiam urinae filiolae fuae vermes innatarent, - mihique aliquam eius quantitatem transmitterent, Aderant : enim aliquando temporis intervalla, ubi puella lotium fine | magno dolore et fatis magnam eius copiam mittebat. Refe- | rebant mihi, multos fe in iíto deprehendi(íle vermes parvos | ac viventes, quos mortuos vero in ifto ,quem mihi miferant, lotio deprehendi, Vivebant enim hi vermes in urina adhuc . calida, moriebantur in frigida. Eos autem, microfcopio fubiectos, fimillimos illis afcaridibus deprehendi, quos faepe . ingenti caterva homines per alvum deponere folent, — Medicamenta ordinavi, quae enecandis vermibus apta | reperiit ars noftra, ettalia quoque ab aliis medicis praefcrie pta effe, expertus fum. Horum ille fuit effectus, ut aegrota aulatim a morbo fuo convaluerit. . | c ort tr Rarior fane morbus mius verminofus eft, tamen et ab - aliis quoque medicis obfervatus, Per miülionem cum urina, inquit Fe/ix PL A'TERUS ( Prax. med. Tom, lI. p. m. 873, quales in cafeo putri gignuntur , vermes exiguos illisque omnino fimiles vivos innumeros , urinae innatantes, "fed mox fundum pes. fentes , illicque extintlos conglomeratim iacentes , a colico Xue 3 4 De miu verminojo. Io9 emi&los vidimus. . Poflea idem. in. alio aegro eveniffe obfervavi- mus, atque Alios boc. quoque. obfervafJe legimus. . Reinerus SO- LENANDER ( Confil. ed, Se&, V. Confil. 15. ) teftatur, fe vie diíle exiguos vermiculos vivos , fenues , in urina excretos, qua- les putvidis cafeis innafcuntur. . Quotidianum horum vermium miétum vidit etiam illuitr, Tur P1 us ( Obferv. med. Lib. II, cap.51.). Poft quinque dierum ifchuriam,ut refert cl ACREL — (chirurgiske baendelfer anmaerkte uti Konpl. Lazaretet p. 232.) mulier quadraginta annorum multos vermiculos, afcaridibus fimiles, per urinam excrevit, Vermiculos teredinibus maio- ribusin cafeis confpicuis fimiles, minutis pedibus nigroque capite gaudentes, cauda aculeata, a puero decenni cum uri- na excretos vidit celeb. DELIUs ( Z4moenit. med. pag. $3.), Hos vero teredines nihil nifi veros fuiffe afcarides, iudicat celeb. de SauvAGESs ( JVofol. meíb. Tom.1lI, pag.202.) qui fi- milem afcaridem cum urinis a viro eiflum vidit, qui dyfu- / tiam et dein ifchuriam patiebatur , antequam verriculus il- le eiiceretur, unde afcarides hos ifchuriae caufis iure an- numerauit D.D, HOLTZHAUSEN ( Diff, inaug, Ze Juppre[[ione urinae vera pag, 33). Sed praeter hos viros alii quoque me-- dici midionem. verminofam viderunt, quorum plurimos a laudato cl. PALLAS, amiciffimo meo EZuardo SANDIFOR' TIO (A:Natuur en Geneeskundige Bibliotheek. s,.Deecl. 1. Stuk ) et "Abrabamo Iacobo... GRAEUWEN ( Diff, inaug, (ift. medicinam ex urina , pag. 64.) citatos lego, Eademilla, de qua locutus fum , puella elapfis pauciffi- mis poft morbum illum annis, febre corripiebatur vermino- fa. Plures tunc per vomitum atque alvum reddidit lumbri- cos, et per hanc ingentem fimul afcaridum copiam. Vifi il. lam et febrem valde validam deprehendi. Ore nihil nifi e- mulfionem aliquam refrieerantem papaverinam aflumere vo- luit. Clyfmata praefcripíi chinata, quorum repetito ufü in- 'tra quatuordecim dies convaluit. Nulla adfuit hoc tempore "ftranguria , nullus vermium mictus. Sed hic cur iam defuit? Us An & 1 : : LAO Avr SS " - 3x fló — Olfvuo XXXHL- An priori illo tempore vermium ovula ex inteftinis per vafa láctea ad fanguinem, cum fanguine ad renes et ex his ad ve- ficam urinariam ac urethram delata font? Huic theoriae fa- ventem invenio celeb. DELIUuM, Favet illi D. D, v2n PHEL- SuM, ZTiftoria fua phyfiologica ajcaridum clarus, Cl, KR A'TZEN- STEINIUSs forfan eorum ortum muícillarum ovis adícriberet, . ad vulvam ac urethram depofitis, Amplum fane difputandi | campum invenirem, fi in omnes de vermium ortu fententias — - inquirere vellem. Tantum vero hoc fententiarum difcrimen quid aliud eft,quami incertitudinis adhuc verum argumentum, - Reticere autem hic non poflüm , in patria mea a vulgo - et praefertim a gente ruftica ut optimum authelminticum aeftimari daucum fativum feu carotas luteas(zelbe Mobrrüben) crude comeftas, quas ut tale remedium, inprimis contra a- fcarides, etiam ab illuftri ROSENSTEINIO laudatas invenio. : Parentes aegrotulae illius, de illarum virtute hac experiene — tia convicti, liberis fuis magnam faepius earum quantitatem comedendam concedebant, Alia eorum filia quinto aetatis . Íuae anno incidebat in pertinaciffimam alvi obftrudionem . cum vomitionibus continuis. Advocatus aegrotam maxime febricitantem invenio, eiusque abdomen tumidum valde et : fere tympaniticum, Evomebat, quicquid vel remedii vel : alimenti aflumeret, cui femper illarum carotarum magna frufta admixta videbam, | Experiebar, aegrotam praegreílo : ante morbum die ediffe magnam carotarum copiam, — Ex . caufa morbi! Quaecunque ad alvum referandam tentabam irrita omnia erant. ncreícebat febris, cui aflociabanturdi- rae convulfiones, Sub harum gravi paroxyfímo aliquo mane | fponte folvebatur alvus, cum qua fimul magna carotarum . frufta prodibant. lam affulgebat fanitatis recuperandae fpes, ' Hanc vero fallacem fuiffe , docuit feptimo die fub atrocif- . fimis convulfionibus fecuta mors. Carotae igitur illae infan-. - tibus non nifi in minutum rafae praebendae forent. Codcas - ego crudis praeferrem, Per coctionem enim — "Uum 1 i e - V 3De-mi&u verminofo, — OMNI helminticam earum vim , propria autopfia didici, In prom-. ptuario Hamburgenfi lego, Longofoliae et in tota Thurin- gia, teftante id. cl, SCOBERO, ex carotis illis coCtione prae- parari fuccum melleum dulcem , qui, uti in tuffi ficca et- phthifi faluberrimus fit, ita virtutem quoque anthelminti- cam poffideat. — NU UEM Qd Fefalia Noribergam miffae die 26, Iunii 177x, OBSERFATIO XX XIF. | Dn. D. GEORGII FLORIANI HENRICI Uteri bydrops graviditati iun&us. . | eerie quadragenaria, per plures continuos annos pere iluftris matronae pediffequa, vitam fedentariam agens, menfium difficultatem et Zrazia», huic vitae generi familiarem fere morbum , fociaque huic fymptomata fubinde paffa eft: Quibus, quae ars iubet praefidia, tam diaetetica, quam phar- maceutica, non (ine fructu oppofita funt, Caeterum bona fruebatur fanitate, — j MS: NM — Haec polt fata herae, animum ad coniugium intendens, viro nubit fütori, cumque eo vitàm,quam ante connubium degerat defidem, inactuofam, fedentariam, cum victu levi, es , cupepto , lam vivere pergit victu utens difficili,crafIo, ravi. 213 e [A —- Lapfo uno alteroque poft celebratas nuptias menfe, ap- petitus laedi, dolere caput, ventriculi munus turbari, de- «colorari facies, oculi livida circumfundi zona, alvus fegne- Ícere, torpere corpus, urina minui, filere catamenia, ele- vari abdomen, tumere füb vefperam pedes, mammaeque prominere coeperunt : Quae tamen omnia, cum veram ar» - guere graviditatem mulierculis viderentur, omnino non cu. fabantur, potius, quae ad inftantem partum requirebantur, : | tam -— Hio o OW XXXW^ oc tam matti , quam infantulo nafícituro, neceffaria: compara- bantur follicite, - 3 es d Praetetibat unus poft alterum menfis, ad nonum, deci- - mum, undecimum, ad annum usque , absque quod exfpe- Catum quotidie puerperium fequeretur: Pergebat interim jinijngentem molem elevari venter, — y. . A lam peribat fenfim concepta de graviditate idea , eius- que locum occupabat ingens de mola, dc hydrope, de fcir- rho, de vermibus, hydatidibus , tympanitide etc. metus, Quibus omnibus in confilia et auxilia vocati undiquaque me- dici, pro varia ingeniorum fertilitate, varia quoque oppo- fuerunt medicamenta , emmenagoga , pellentia , crocata, hy- dragoga, purgantia, anthelmintica, carminativa, difcutien- tia varia , externa, balnea, unguenta , fexcentaque alia, hic non memoranda. Haec.promifcue per longum tempus fine Vel minima affulgente felicis fucceffus fpe adhibita funt. — . Per biennium forte haec rerum facies non mutata per- ftitit, elevatum quam maxime manfit abdomen, gravidae gemellos gerentis partu proximae fimillimum, fine alio no- tabili, nifi quod ventris infolita moles advehebat , incom- . modo. ' , lam autem motus accedebant infimi ventris fpasmodici, dextrum latus potiffimum occupantes , valde dolorifici, ma- nu abdomini impofita facile fenfiles, no&u praeprimis in. gravefcentes; quibus varia iterum medicamenta tam exter- na, quam interna, fed fine fru&u, adhibuit. Tandem vige(íimo feptimo circiter poft morbi principium: menfe, doloribus colicis atrociffimis corripitur; accedit vo- mitus, perquam moleftus , enormis, largus, poft vehemen- tiffimos nixus, fuffocationem minitantes, incredibilem ma- : teriae aquofae ,limpidae copiam per periodos evacuans. Au- gentur exquifitiffimi dolores, profluitque per muliebria,ite- ratis vicibus, pleno rivo, ingens aquae colledae, lentae, - » maufeofàe, quantitas, ad animi deliquia usque ; Ma re : | olo- . [ ; : í : ^ B - Uieri bydrops graviditati iuntlus. O3 - dolorum, vel minimo difpendio : Potius hi ita incteverunt, - mt tandem fera.noCte, fruftra vocatis in auxilia et ftupenti- - bus novum hoc et dirum morbi genus vicinis, poft devora. -. tas tot incertitudinis aegritudinumque aerumnas, accedenti- - bus fpasmodicis artuum motibus — et quid? filiolam enite- retur, vegetam, fanam, i — — Detumuit infigniter, poft egreffum hofpitem remotaque - impedimenta, abdomen, valet et viget mater, vivit,valet, — et bene valet neonata, ficque totum hoc intricatum maxime ^ medicisque indiffolubile aenigma, fola obftetricante natu- ta, Íolutum eft. E Scholium.- - ^ Hydrope foeminam hanc laboraffe nullum dubium eft, —Docent hoc collatae morbi circumítantiae, Eventus hoc comprobavit et evacuata tam per vomitum, quam per mu- - Jiebria ingens colle&ae aquae copia. - Vomitu hydropicorum aquas faepe reddi morbumque fic fanari novum non eft. — - exempla notaverunt Marcellus DoNATUS, du VERNEY , FO- —RES'TUS, SCHENCKIUS , MONRO etc. — Symptomatum ratio, ^ abdominis elevati figura, elevationis ipfius modus,manuque: facta in morbi principio cauta exploratio, uterum primario —diftentum et aquis quidem diítentum arguebant, .- Ardvae -ideirco decifionis quaeftio haec forte foret : Uírum gravidi- "fas bydropem , an potius bydrops graviditatem bic antecejjerit -— - Utrumque maxima non caret difficultate, - Collectarum jn utero iam gravido aquarum exempla plura notavit MAu- JRICEAU etc. idem probat ,qui fequitur cafus. Sed undetam - derum, poft feptem et viginti menfes demum eveniens puer- -perium? -. Differt quidem nonnunquam natura, fi ex qua- -eunque fontica caufa impediatur, foetus iam maturi exclu- fionem: qualia exempla in Diariis medico-chirurgicis ( lour- - mal de medicine et chirurgie ) bina, plura alibi proftant, - - | Saepe oblivifci eiusdem omnino videtur, donec tandem no- [a L Nov. 4d. Pbyf. Med. Tom.V. P - Wà ]^ i | : WA e ' fS xor j - ^ *u — — Olea XXXV. ». O* E va accedente caufa, vel externa , vel interna, laceffita eius exitum moliatur ; tunc autem corruptus utplurimum proe - dit et folutus iam in frufta foetus. - Notabilem cafum cl -- BREHM in Diff, fua de hydatidibus notavit: ubi foemina pet - biennium pro afcitica habita, tandem (ex faccos fpithamain ' - longos, aqua foctidiífima plenos, unum autem fceleto em- - bryonis gravem ex utero exclufit. - Sed hic puerperium fe- lix, et partus infantis , novimeflri fimilis. - Praeter natu- | ram diítentum iam aquis uterum conceptui capacem ego vix. crediderim, - Factam conceptionem, clauío licet p.n, oftio. | uteri interno, vidit RIOLANUS. - Fieri eandem poffe in Fallo- pii tubis docnit me iam autopfia, Crefcere ibidem polle et in ' notabilem quoque molem augeri, antequam in uterum eli- - Ícat, obfervata fubinde monftrarunt, quin ad plenariam em- ' bryonis organifationem eundem ibi morari, et in dilatatis | uam maxime huius tubae fic dictae membranis hofpitari : - poffe, ad ipfius partus tempora usque, triítes aliquot obíte- ' torum Gallicorum experientiae nos docent. - Sed horum o--- wein - fübftratum cafum applicatio ? - Hoc opus, hic . abor eft. a 3 Nan ER OBSERFATIO XXXV. : j Dn.D, GEORGII FLORIANI HENRICI. | r e s BRüNING. XC Gravidiías cum uteri bydrope et afcite iun&la.Y Roues trigenaria et quod excurrit, habitus fani, torofi, ' BÀ alacris, viro per aliquot annos nupta, bis mater, ob- füppreffum per bimeftre tempus lunatetributum, aliaque nata" - fibi fymptomata e.g. odontalgjam , matutinum ptyalismum, - nauíeam , intercurrentes vomitus etc. gravidam fe putat 5' praeprimis, quum elevatum abdomen ,fpontanea laffitudo, appetitus irregularitas etc. huic opinioni patrocinaret'r,Ve- - TNT | da 4A4um — A | ^ Yat » Ae. — Graviditas cum uteri bydrope et afcite iun&a. IIS - um enim vero poft natum fponte largius urinae defluvium - per aliquot dies continuum , omnis haec intumefcentia , fi- mül cum concepta graviditatis idea perit, redit corpori vi- gor:et alacritas, redit rofeus faciei color , ftrenueque folitis laboribusiterum vacat. sd .* Brevi poft revertitur praeternatutalis corporis tumor; augetur cito, inflantur pedes, urina mingitur pauca, alvus- que fegnior multum faceffit operis, decoloratur vultus, pe- rit oculorum vivida ferenitas, opprimitur peus, interclu- ditur refpiratio, dolorque ventris accedit gravativus. Hinc cum de afcite nulla fuperetle videretur dubitatio, waria a variis, vicinis, amicis, medicantibus vetulis, aliis-. que circumforaneis , quae hydropi convenire remedia didi- cerant, adhibita remedia funt: ex quibus, quae reícire li-- cuit, fequentia fuerunt, ! | - — Stercus vaccinum cum feminibus cumini et fülphure vi- vo mixtum, abdomini circumponi iuflerat medicans iam a longo tempore facerdos, pulveremque nigrum, purgantem, Bielticum, antimonialem fimul capiendum dederat, a cuius unica dofi trige(izs faltem deiecerat, Iterata haec aliquoties - Ícena fuit, cum aliquali abdominis ad témpus detumefcen- | tia, celerique morbi reditu, IT "^ Pilulas ex fcammon. Gamboia, refin. ialapp. tartar. vitr. an. gr, viij calomel. feu mercur. dulc. 36, ol. füccini gtt. iij. thereb. ven. q. f. ad confittentiam, dederat. chirurgus vici- nus, qui piluias quoque hydragogas cl; Shaw ad gr. xx. pro dofi cum infecuta enormi hypercatharíi exhibuerat. Formula earündem haec 41 ; Rec. Extr. aloes unc.ij. fcam-. mon. 5j, refinae ialappae, extra&i colocynth. aa. dr. v. Gam- boiae, extr. bened. *) aa, $6. tartar, vitr. dr. vj, elaterii, ca- o 19 mavis ibis CP29 m mmust 2 Loctyoph.- 2 *) Extra&um benedi&um ex unc. femis fo], fennae eum pari quanti-.- e tate rhabarbari duabusque drachmis agarici conftat, | Haec fpiritu. "e yini et aqua. la&.. infunduntur, et dein leni igne ad confiftentiaga .afl .,extra&i exhalant, | | r4 « - * —— fyoph. macis, caftor. Ruff. croci an. dr. ij. calomel, 216. fyr. — de fpina cervina q. f. ut fiat máfla. — ^ - , amica,qui tamen crefcenti indies malo parum vel nihil pro- -: deprehendi,quam quidema foetu legitime formato effe folet, - que inháerens pondus : Turgebant lace aquofo m wash : PP : » n6 - . Olio XXXV. L . Fregerat horum ufus omnimode laceffitas iam vi morbi ^ vires, evacuabatur quidem collectum hoc p. n. ferum, redi- - bat autem tanto citius corporis moles, - Ex iuniperiligno : et geniftae ftipitumque fabarum cineribus potum decoxerat fuit; non magis, quam exhibitum brevi poft gummi guttae, - deco&um corticis interioris fambuci, cucumerisque afinini | fuccus infpiffatus. : Tandem medicum adiit, empyricum quidem, fed fatis felicem: hic vomitoria hoc morbi genus feliciter nonnun- | quam debellare videns, dum incaffum purgantia adhiberen- tur, infufum croci metallorum ad tertiam usque vicem,non - fine fru&u exhibuit, praefertim quum interpofita, ex robo- - rantium clafle ,, medicamenta, vacuis temporibus fumeren- | tur , fimulque appofitis fafciis laxata nimis partium compa- : ces firmaretur. ET noli Detumuerat infigniter abdomen, redierant ad ftatum - naturali propiorem pedes: Verbo, figna aderant rei feliciter | erundae, quum iam depleto ventre tuber in abdomine re- : aret magnum , fphaericum, nulla arte domabile, uteri gravidi figuram aemulans. | Acceflerat ifchuria, aegram ad | extrema usque agens. Haec rerum facies erat, quum meuin | rogaret anxilium. Sextus iam agebatur a prima morbi in- vafione menfis, abdomen diftentum erat a protuberantere- vera utero, quem tamen aequabilem magis et rotundulum Tumebant muliebria a contenta in illis materia aquofa len- ta, cuius acrimoniam ardor et voluptuofa partium titilla- - tio prodebat, Claufüm erat, ut in graviditate vera, et retta« &um uteri osquin oblitum fere materia viícofa tenaci. Se-' queba tur quemlibet corporis motum abdominis tumor, ei-. » po- — (8 hy £ Li Graviditas cum uteri bydrope et afcite iunda. — 117 protuberabant.papillae, quarum difcus decolor et lividus obfervabatur. Comprefferat uterus, laxatis fuis ligamentis, adeo ultimas ürinae vias, ut catheteris ope evacuari cumu- latum ibi iam per aliquot dies lotium effet necefle, —— Re bene confiderata vix dubii aliquid penes me mane- bat,de latitantibus in ipfo uteri cavo aquis, quamquam vivi- . dus faciei color, mammarum torofitas , pulfus agilis et ple- nus, concoGio laudabilis etc. contrarium füuadere et gravidi- tatem potius indicare videbantur. | . Certior itaque cum de hac re fieri vehementer cuperem, leveque et omnis periculi expers fcirem faciendum, quod penes me conftitueram,tentamen ; poftridie, quum cathetere infignem rurfus urinae copiam e vefica traxiflem, omni,qua potui, cautione, inmiflo in vaginam digito conductore, catheterem ori uteri lente inmifi, et obtinere revera, quod fufpicatus fueram, deprehendi, Prodibat magna aquae ibi .colle&ae flavefcentis copia, Libras forte decem fimul et fe- mel ex utero haufi, ventrem ligaculo cinxi, ficque aegrotae - de brevi futura plenaria reftitutione gratulatus, domumte- dii. Sequenti die fponte iam redditum audivi lotium, eo- demque modo eandem circiter aquae lentioris quantitatem fiphone eduxi , quum aegrotae tremor, conatus vomendi, anxietas, fudorque frontis unctuofus, frigidus, de finienda Operatione moneret. -— . Calidis itaque linteis involuto firmatoque nonnihil ven- "tre, exhibito aegrae cardiaco ,imperataque quiete, quod re- liquum erat in craítínum diem remifi, cum libras forte binas materiae vifcidae , naufeofae acciperem, - Et neque tunc omnis evanuerat infimi ventris tumor, quin potius notabilis fupererat abdominis, praefertim in finiftro latere elevatio; - cuius tamen caufam brevi poft detexit exhibitorum robo- fantium medicamentorum effectus, et rediens vifcerum to- mus. Veros foetus vivi motus fentiit mox foemina; fentii et dmpofita manu ego, Sicque " hic veram graviditatem cum jum 3 | uteri 03888 00 000 0valio EXP Som E uteri hydrope et afcite fimul iun&am deprehendi, Abfoluto termino infantern feliciter peperit vivum et vegetum. Scholion. ^^ ] | P Inter morbos difficillimae diagnofeos profedo et uteri hydrops numerandus. - Graviditatem hic faepe mentitur, et vice verfa in hydropis formam faepe fe induit graviditas, Dederunt quidem cl. SCHOLZIus , SENNER TUS, FORES TUS, RoLriNCIUs, MAURICEAU etc, certas quasdam characteri- | -fticas huius morbi notas ; verum ad certi et indubitati quid — - hac in re ftatuendum non füfficiunt. Fallunt, quaecunque | dederunt,et fpeciofiffima licet,pathognomonica figna. Quid . mirum, fi circa lata in huiusmod: morbis prognoítica, erra- | ^ Serint quoque magnorum nominum viri. Sic praegnantem . nobilem Helenam de Mocenigo, medici inclyti Veneti Fr, ^ STABILIUS et Ben.FLANGINUS uttympaniticamtraCtaverunt: | neque ita diu eft, quod celebrem in Belgio auftriaco lCtum, — Cancellarium T. de fimili medicorum, in coniuge fua gravi-..— | da, commifílo errore , graviter querentem audiverim. Ha: ^ lucinátus iam eit in propria uxore circa eandem hanc rem | AVENZOAR, - Crefcit haec diagnofeos difficultas, fi gravi- — ditati iunctus fuerit hic morbus. Movit in hoc fubie&o íu- fpicionem hydropis uteri a) morbus focius afcites brevi ante . ; expulfus,b) oedematofus genitalium tumor, c ) fphaerica et. aequabilis omnino uteri diftenti figura, d) humoris aquofi in mammis praefentia,e) decolor et luridus, qui papillas ambie- . - - bat, difcus, f) gravitatis feu ponderis infolitus fenfus,qui gra-: ^ viditatibus praecedentibus non adfuerat, g) tumoris, feu uteri diftenti quemlibet corporis fitum fequax natura, h) tus. — moris huius in infimam venttis regionem decubitus, x1 Ín iis , quae uteri hydrope laborant, vividus faciei co- . — lor, externusque fanus corporis habitus animique vigor,fae- i peinalterata manent, ob intada plerumque digeftionis et. nutritionis organa. - Ín afcite non ita, meg & $t N- Gra- 3 a - |o .- Graviditas cum uteri bydvope ei afcite iuntla. 1xg -». Gravidis exhibere vomitoria, emmenagoga, purgantia, - diuretica, fubinde noxium, - Non tamen tanta moliuntut- - embryohi pericula , ac vulgo quidem creditur, - Notaeni- - mis funt meretricularum infames artes, earumque faepe nue - mero irrita conpamina ad expellendum novum, honori fuo - detrahentem hofpitem. ^ VenaefeCtiones largae , iteratae, - baufta, quae pellere foetum dicunt,aCtuofiffima medicamen- - ta, omniaque illa, quae facra vetularum officiofitas puellis * porrigere folet,expertae virtutis fecreta matrem facpius,quam - foetum iugulant, Conferri meretur cel, HOFFMANNI Diff, de - laefionibus externis abortivis, venenis ac philtris. Venaefe« '* &iones et largas et iteratas gravidis innocuas probant Rod. . |a CASTRO, zdmátus LuSI'TANUS. MAURICEAU foemi- - nam gravidam memotat, cui quadragefies quinquies in bra- "chio, bis in pede, femel iugularis fecta vena fuerat, idque -fine ullo embryonis perieulo, — Alterum addit exemplunx - gravidae, cui octavo graviditatis menfe vigefies bis in bra- —€hio, bis in pede phlebotomia inftituta fuerat: toto atem - graviditatis eiusdem tempore eadem haec nonagefics fangui- —nem miferat. Idem proríus diaria medico- chirurgica con» -firmant, quae et vomitoriorum graviditatis tempore inno- -euum ufum experientiis probant, [ncaffüm exhibita fcioad -eiiciendum foetum emmenagoga fortiffima; movent haec - "quidem fanguinem , totique circulo rapidiorem imprimunt "motum , nil autem promovent, per accidens pellentia fiunt, ^Vehementiffima purgantia et in noftro cafu embryoni inno- ^cua fuerunt. - Tunc nocent, fi partium fimul internarum | fpasmos producunt graves,dolorificos,- Hine dulcia omnia- -que illa, quae flatulentias in corpore generant, et (ic fpas» A libera- J20 | -. Oljfevaio XXXVT. 3 liberatis. - Temerarías huiusmodi evacuationes fequi facile . folet tenefmus. - Hic embryoni multo periculofior,- Abore | tuum inde natorum exempla notavit FoREsTUS, LANZO- ^ . NIuSetc. - Timuit eundem iam fenex noíter Cous: Prae- | gnanti, inquit,fi tenesmus fuperveniat, abortire facit, Ne- | hriticis fpasmi infimi ventris dolorifici folennes effe folent, | inc et foeminis hoc morbo laborantibus frequens abortus - eft, tefte MAURICEAU etc, | ' Ve[alia Noribergam mifae d. 1. Sept. 1771. . . OBSERFATIO XXXV. Dn. M. BALTHASARIS SPRENGERI -Ad medicinam ele&ricam pertinens. . i N uxor civis cuiusdam Goeppingenfis, in Ducatu Wür- * tembergico, nata menfe Decembri anni 1706, corpo- - ris obefi, fpongiofi, et, ut videbatur, conítitutionis phleg- - maticae, vitae autem fedentariae , exeunte anno 1766, apo- - plexia ferofa graviffime correpta, adhibitis remediis in hoc | morbi genere ordinariis, mox e morbo convaluit,fecutis ta- men per intervalla 3 - 4. menfium aliis tribus eiusmodi inful- tibus, fed minus gravibus, Inde ab infultu ifto primo pedes - fenfim debilitari, vifus vero hebefcere ; quibus vitiis corrigen- — . dis, novisque infültibus avertendis crebro inedicina alvum : ciens et fonticulus in pede ad derivandos humores, et ne- fcio quae alia ad eosdem attenuandos oppofita funt: ipfa, ut fieri folet, oculis corroborandis varia , inprimis fpirituofa, fubinde adplicuit, Sub ínitium anni 1768, cum Maulbron-- ram, ad me meosque invifendos , proficifceretur , ea fuit pedum imbecillitas, ut difficillime fe moveret , et pupilla - , utriusque oculi, inprimis dextri, tam coardaata, ut apertu- - rae diameter vix ultra 2 lineas poll, W'ürt. poffet ullo. modo dilatari, Nec vifu fuos difcernere, nec, qui cibi in menfa. ec -— / LA. medicinam eleflvicam pertinem, — 151. ei proponebantur , ipfa potuit diflecare , nec quicquam ab aliis diffe&um fufcina, fine pluribus aberrationibus prehen- dere. Quibus malis prefla perfuaderi tandem fibi paífa eft, ut electricam, toties oblatam medicinam experiretur, Cum jam ftatuerem, hoc medicinae genus, nonnifi peritiffimis medicis, Dn. Collega, ce/. CONSBRUCHIO, et cel, Dn. KOEHL- REU'TERO, quos honoris cauffa nomino , confultis adhiben- dum effe; ex illius confilio fonticulus acceffit, in cervice fetaceum, ex huius autem praefcripto, hic fübiuncto, deco- &um ad mundandos et attenuandos humores. fuit quotidie praebendum, una cum pilulis e cicutae extracto formatis , quae fola praecepti pars pofterior non eft obfervata ,R Rad. Bardan. Sapon. aa. 31j. Valerian. ^ Cort. L. faffafras an. zj. Hb. Millefol. M, iv. Rutae M,ij. Sem. Foenic. $&.C. C.M. D. S, Species, zum Tranck. Ej. Extr. Cicut. 3j, F, Pil. pond, duor.gr, et Sem. lycop. confp. D. ad Sc, Uterque iuffit caveri, ut ne fenex , apople&icis obnoxia infultibus, et continua la- orans. cephalalgià , commotionibus electricis, praefertim fortioribus, fubiiceretur. SRelaturus, quae ad hanc pertinere videntur curationem , digeram , quae obfervata funt ,| in quatuor periodos. | | py m Periodus I. ee — [neunte itaque Martio di&i anni 1768, b, c. D, adhi- bendae cle&ricitatis initium feci, et quidem, quod a necef- faria fupellectile nondum inftru&us eram, hoc modo: .- .. 1) Foemina zn continente pofita, et proxime ante quemli- — bet electricitatis ufüm 1 — 1 $15 z///us decothi. bibens , ut (ex confilio clar. ZEZELII in Confectariis ele&rico- medi- cis fub titulo: Contra&ura ) vafa aegrae liquore con- gruo implerentur, ne qua in motum acta materia noxia .. .in nobiliores partes proiiceretur, . . 442) per oQiduum, 2/5 quotidie, mane fcilicet et vefperi, -. à) Senfit primo ventum eletiricum ex cufpide gladii, qui '.... condu&or globo proximus erat, primo in oculos pal- Nov. 4G. Pb3f. Med. 3. V. Q. pebris 122 Obervaio XXXVI. ^ | pebris claufos , deinde in eosdem rete&tos exeuntem, | Secutus hic fum cl, GISLERUM T. XVI. AG, acad.fcient. | Stockh, p. 159, qui hac ratione caecitati medebatur. Sollicite cavi, ut ne fcintilla ex oculis prorumperet, - quod alias peffime ceciderat fcintillarum ex ipfo bulbo : Oculi nudiexitus, ^ Curavi propterea, ut, antequam - elobus fricandus machinae gyraretur, oculus cufpidi : adpropinquaret, et a cufpide tam prope abeflet, ne pof- fet fcintilla exoriri. Vifüs hebetior fieri, incipere lippie - tudo oculi, maxime finiftri, oculorumque exinde ob- - Ícuratio. Commutavi hinc, precibus aegrotae victus, - ventum | | 3 b) cum fomentatione eledirica , admovendo globofum con- : du&oris ferrei extremum oculis nunc tectis, nunc rete- - . &is,ita 1) ut oculos, antequam globus circumageretur, ipfos tangeret, 2)et hic contadus aliquandiu perfifteret. : Credidi, fortaílis hoc modo materiam ele&cricam ma- iori copia, fed minori impetu leniusque, quam fi ven- tus elcétricus illaberetur oculis,ad hos acceflurám. Non- | dum potui Divifchianam fomentandi rationem adhibe- : re, id eft, condudtorem, cera totum, exceptis ambo: | bus extremis, obductum adplicare. Nec fomentatione, | femina ádhuc in continente pofita, quicquam me pro. fecifle inveni, ! E C) Parvam ergo phialamLeydenfem, quae vix 1 b aquae. poterat capere, clectricitate replevi, quam manuütenens - feminae filia ad foramen orbitale utriusque oculi alternis- vicibus ita adplicuit ,ut ex nervo fcintillas , fed fine com- motione electrica, debiliores et eradatim fortiores e/i- - cereí. Continuata hac per aliquot dies agendi ratione, qnae ftatum feminae nequaquam mutavit, percommo- | D de accidit , ut octennis feminae nepos, ad quem de. circulo electrico concuflorio auditiuncula pervaferat, - fubito interveniens eodem tempore, quo pueruli mater Ren | | A | : di 30 Ad medicinam eledvicam. pertinens. 3 lazenulam aviae admovebat, altera manu manum aviae, altera autem manu manum matris, qua haec phialam tenebat, prehenderet, et hoc modo forte fortuna com- motionem ele&ricam avia in capite fentiret, quae, cum anteà nihil harum rerum fenfiflet, novitate feníationis - fuübitae et infolitae admodum perterrita eft. Elapfis au- : tem aliquot horis totum fuum corpus multo melius ha- bere, caput inprimis, quod, uti dixi,continua cepha- lalgia premebatur, valde levatum effe, adfeverans roga. vit, ut huiusmodi commotiones in poíterum repete- rentur, £u Periodus II. Parata iam fella electricà, et reliqua fupelle&tile electrica ad hoc inftitutum neceífaria, potuit poni in infula, opusque Coepit ferventius urgeri, neque tamen depofui memoriam moniti de commotionibus aegrae periculofis follicite evitan- dis. Collocavi itaque illam in fella ele&rica, et per alterum . octiduum hoc modo tradcaavi, ! 1) Non niíia)/i/s, mane et vefpeti, primo per horaequa- .. drantem, deinceps prr dimidiam horam , b) uno die non nifi filicem , altero fimplicem eledricitatem cum concu[Joria coniunctam adhibui , ita, ut nunc praecede- ret, nunc fequeretur concufforia, c) et Zecottum ante quemlibet electricitatis ufum, ut dixi, per omne huius - curationis tempus, fumeretur. . 2) Catena, quam femina manu tenebat, connexa fuit -. .€um condu&ore, et, admotis illi vel digito vel corpo- re metalhco non eleciricis, gradatim poft minora ab initio,deinde poft maiora temporis intervalla fciníillas e- letiricitatis fimplicis debiliores fortioresque emifit pluri- mas,nunc ex pedibus, nunc ex digitis, nunc ex tem- poribus, nunc apud angulum oculi exteriorem , nunc fecundum aurem, nunc ex foramine orbitali, nunc ex cervice, E pede finiflro, a^ íc, et digitis eius, plurimae P 2 exie- X24 Obfervatio XXXV. exierunt fcintillae, quod puerulus ifte, huic pedi pro- ximus, furtim eas inde copiofiffime provocavit, : | ) Commotiones ita fubiit, ut quavis vice | a) fer vel quafer concuteretur, phiala ampliore , qua. lem celeb. SCHAEFERUS Medic. Ele&r. p. 4. fs. not. de-.— fcribit, nunc minus nunc magis onerata, conculfioni- : bus nunc tardius, nunc celerius fibi invicem fuücceden- | tibus. | | | b) Ipfa primo catenam füperficiei interioris lagenae,quam brevitacs cauffa aZucentem vocabo , tenuit una manu, .. alteri eiusdem manui admovi ego globulum plumbeum catenae füperficiei externae lagenae, quam abZucentem | nominabo, Poflea globulum catenae abducentis füb- jeci uni eiusdem pedi , et catena adducente elicui fcin- tillam concufforiam ex altero pede vel manu, "Teríio homo non ele&ricus adplicuit globulum catenae abdu- centis ex filo ferico pendentem foramini orbitali nunc. dextri nunc finiftri oculi, ego 9globulo catenae addu- . centis elicui fcintillam concufloriam ex occipitio. Si- mili ratione ambo tempora, et ambas regiones fecune - dum aures inferui circulo concufforio. — d 4) In principio huius periodi fecundae, finita eledtrifatio- - ne qualibet, modo ventum ele&ricum , modo fomentatio-. - nem, hancque methodo Divifchiana ( c£. I, 2; b ) addidi; - fed vehementer recufavit, quod videretur vifus(loc.cit. | a) debilitari, ideoqne ab his oportebat me àbftinere; 5) Cum per octiduum hanc viam perfequerer; redierunt - corporis, inprimis pedum,vires, aucta corporis animique - alacritate, vifu nec meliore, nec deteriore, nifi quodin . .* dextrooculo leviffimas nonnunquam punctiunculas per - intervalla fenfit, Urinam mifit frequentius, alvus coe- - pit effe minus adftridta. Ut fudaret, tantum abfuit,ut ' nequidem in eius corpore vel tantillus humor vel calo« - pis incrementum ab ipfamet aliisque poffet fentiri,etpule ' poor cM t füs — 4 Ad medicinam eledricam pertinens. ^ ^ Yag fus adeo vix immutatus efle videretur. , Commotiones,. quod valde mirabar, cum videret alios aegre ferre, et - de iis acerbe conqueri, irritit, quod ipfa vix eas perci. peret, nulloque ex iis adficeretur dolore, i Periodus III. | - Atque haec, cum praeterea maritus reditum matrisfa* milias maturandum urgeret, me adduxerunt, ut ele&ricita- te animofius utendum decernerem, eamque: pedetentim et gradatim augerem, i | ^y) Ab hoc igitur tempore per tres feptimanas quotidie fer , mane h, 8, poft meridiem h. 3, et h. 9 - to, ante- quam fe in le&um recepit , utrique electricitati tam fim. plici quam concuflforiae eam fübieci, ut feptimanis dua-- bus poftremis a) fimplici per horam dimidiam, et b) concufforia ultra horae quadrantem 10- 15.íc. concuffio- - fibus validis ,. ea. ratione adficeretur, quam per, Il, nr. 3. expoful. "die | ( | . £) Prima iam harum trium hebdomadum effectus per. II, n, 5, recenfitos pleniores reddidit, et praeterea vifüm eo». usque reftituit, ut, redeunte pupillae dilatabilitate;,. cibos apte diflecaret et fufcina prehenderet, ut füos et: ^ alios, etiam die ad vefperam vergente, ut per feneftram: —— profpiciens hominem in platea 70- 8o patlibus a domo: diftantem agnofíceret, fed . adhuc nec fudor, nec ullum notabilis tranfpirationis in-- dicium, nec maior.commotionum fenfus ; pulfus tamen: quo tempore ele&tticitas adhibita eft ; aliquanto cele-- riot, calorque corporis aliquanto maior, Interimin dies: omnia ad laetiorem exitum provecta fünt,ut tertia heb: . domade exeunte ipfa filum per foramen maioris acus: preter, - - | -..$) Sub finem huius hebdomadis itt mentem venit éxperi-: ri,annon poflet.tranfpiratio fenfibilior, maiorque calor ct.commotionis electricae fenfus obtineri. Statui pros. 136 | Olfrudio XXXV. pterea hac in femina ele&ricam ita materiam cumulare, ut eam totam repleret. Coníedit ergo in infula fellae e- leQricae, catenam adducentem conductoris fere per di- midiam horam manu tenens, quo omni tempore ne unicam quidem fcintillam quisquam ex ea eduxit, folli- — - citeque cavi,ne corpus non electricum ullum adpropin- | quaret, et materia electrica ex ea efflueret, | lam inca-- [uit, iam manus et facies tangentibus humidulae funt vifae, iam, cum concuffio fequeretur, conquefta eft de acertimo eius fenfu, Poftero dié a) eodem modo, abs- que fcintillis edu&is, decoctum manu tenens, fimplici ele&tricitate aliquandiu perfufa,decoc&tum bibit, et poft. ea ultra 4 horae porro eleQrifata efl. — Incaluit, ma- duit, concuffionem tam vehementer fenfit, ut lacrimis profufis abhorreret ab omni fere electrifatione, Super- . venit maritus, et uxorem fequenti die Goeppingam re- duxit, . Periodus | IV. d Operam dedi, ut et ibi machina electrica cum ne- ceffario adparatu praefto eflet; fed fruftra fui. Ele&rifatio- nes omifífae funt, fetaceo mox poft reditum fe liberavit ,fo- lis contenta fuit medicinis alvum cientibus , per intervalla I-0menfium fümendis , et. adeo autumno anni 1770, fon- ticulum, fuafore marito, obturavit; Nihilominus ab inf(ul- tibus notabiliter apopleGicis immunis fuit ; vifus quidem ali- quanto debilior factus eít, longiílime tamen remotus perftitit a ftatu, ante periodum primam deícripto. Potuit neceffa- tia fatis bene diftinguere, inprimis coelo fereniore. Interim bis terve quotannis ei conflictandum erat cumfebribus eryfi- pelaceis,quaruin ardores 24-36 horas continenter duraverunt, - et interdum cum delitiis coniuncti fuerunt, Solo pulvere .- antifpasmodico vulgata ufa mox liberata eft, confequente quamlibet eiusmodi febrim tumore peZis finif]ri valde ruben- te. Adplicuit ex confilio empyricorum unguenta, tumor- - que . 4 e - Ad medicinam ele&vicam pertinens. I2Y que confedit, Cum inde ab aeftate anni 1770. integra ute- retur valetudine, et ideo maritus iudicaret, fonticulo eam praeclare carere poff:; ineunte anno r771. invafit febris di- &i generis vehementiffima ; confugit ad empiricos; tumor pedis multo periculofior fecutus eft; puftulae nigrae exortae, forfice diffedtae funt; unguenta folita adhibita funt, pes ni- grum colorem induit, et fphacelo tandem obnoxius factus eft, Lit folet fieri , non niíi poft aliquot dies huic fe impa- res profeffi funt empirici ; fero advocati uterque urbis me- dicus omne artis falutaris fübfidium adhibuere, fed vis mor- bi et impedimenta domeftica eluferunt conatus omnes; mor- tua eft femina d, 26, April. 1771. Liceat fubiungere obfervationes quasdam , quae, cum hanc curationem ele&ricam füfciperem, fübnatae funt, et partim ad eam, partim ad electricitatis nfüm medicum ge- neratim fpectare videntur. ! | I Quae pars effetlus ex hac curatione oriundi fonticulo et fetaceo, quae decocto, quae electricitati denique tribuen- da fit, aliis me peritioribus diiudicandum relinquo ; pu- - tem tamen, ele&ricitati non poffe abiudicari omnia, ——— M -. ll. Admodum diverfus fuit oZor, qui ex condu&ore exha- latus eft, pro diverfitate materiae, ex qua conftabat con- du&or. . Alius odor füit, cum condudore ferreo, alius cum ftanneo, alius cum plumbeo uterer; alius cum nu- dos adhiberem condu&ores alius, isque balfamicus,cum cera refinaque eos obducerem. — Ventum ele&tricum ex. ferro nudo femina minus perferre potuit, qui videbatur — oculis inducere rigiditatem, ^ Omnium minime perferre potuit ventum ex ftanno et plumbo ; gratior erat ex con- du&tore cera obdu&o, Ut omnes particulae ieneae excor- pore cum vaporibus halitibusque evolantes ,. videtur ma- teria electrica partes tam conductorum, quam aliorunr corporum, ex quibus proficifcitur, et per quae tranfit, fubtiliffimas fecum abtipere, et easdem fibi coniunctas a- | | lus. - - " ? " "V OARSPEERISIT A46. ' ; . "28 —— . Olfervatio XXXFT. liis ingerete corporibus, Alii iudicent, num in huiusmo- .- * . dicurationibus perinde [it , quibus condutloribus uíamur. E-,. lectricam materiam folam, feiunctam ab aliis materiis,vix credo obtentum, et ulliihomini infertum iri, | Ill. Cum in fextam usque hebdomadem fere quotidie aliquo- | ties eleckrifandum effet, et globus vitreus manu fricare- tur; fadum eft, ut fricantes, iique afferibus abiegnis , qui pavimenti loco erant, hiberno hypocautti calore admo- dum arefattis infiflentes, fubinde effent cum aliis permu- tandi, quod , reliquis omnibus eledtricitati quam maxime .- faventibus, manu etiam fricantis prioris quantumvis fic- ca, et probe praeparata, nulla potuit alias vel valde de- - bilistantum excitati electricitas. Accidit id hominibus di- verfae aetatis, conflitutionis, fexus etc. fi quis e.g. per X4 aut plures dies continuo fricavit, inprimis fi per totum hoc tempus fe aedibus continuit. Ex quo tempore homo fua friGione electricitatem vel nullam vel debilem excita- - vit; alius languit , alius tremore artuum correptus eít, a- Jius alia fenfit incommoda , et non nifi poft notabile tem- - poris intervallum priftinas vires et vim eledrifandi recu- : peravit, Conftitui fricantem ;n fabula metallica , afferibus - pavimenti füperpofita ; diutius huic labori fuftinendo par. fuit , fed tamen et in illo tandem vis electrifandi evanuit. | Vidiigitureum,qui fricaret, et omnia cum eodem connexa, - Aegative ele&rifari , i. e. ex eodem materiam eledricam ex- hauriri,et per globum transfundi in conductorem;adeoque : fricantem, fi non aliunde alia materia electrica in eum con- tinuo rurfus füfficienti quantitate influat ,et damnum ple- | ne refarciat, quotidie minus electricae materiae, quamres - liqua corpora in ftatu fuo naturali pofita, poffeffurum, immo tandem vacuum futurum- Videtur ex his confequi 1) Ut fricans fanus hunc laborem illaefa valetudine per | fatis longum tempus, fub propofitis quidem conditio. - nibus, perferre nullo modo poflit, lacturam quida nul. | . iam 1 Ad medicinam "ele&ricam pertinens, — Ya9 lam ele&ricae materiae faciet , fi infiftit aut alio modo connexus eft metallico corpori, quod per filum metal. licum cum continente e, g. arbore viridi, aqua, terra " humida ita cohaeret, ut in eum tantumdem influat, quantum materiae electricae exillo in globumet condu- . €orem effluit; fed tamen continuus influxus, tranfitus et effluxus per eius corpus non poteft non a) motus corpori alienos inferre, et augere motus naturales , b) atque in partes folidas et fluidas nimium agere. Conful. tum itaque erit, uti pulvillo inanimato , capillis metal- - licisque particulis repleto, etperfilum metallicum con- nexo cum continente. | 2) Transfundit fricans ele&ricam materiam ex fe in con- du&orem, et per hunc in hominem, cui adhibetur cu- ratio. Ex illis, quae obfervatione fecunda adlata funt, non interfuerit nihil, ex quo fonte electricitas hauria- tur, utrum ex puro an impuro, i.e. utrum ex fricante fano, an morbido, in hominem curandum ingeratur, IV, Cum femina, alias ad commotiones electricas obdure- | fcens, et in omni vita atque in ipfa curatione difficillime | ad fudores perducenda, pofita in infula, et per femihoram | fimplici ele&tricitate, absque fcintillis, perfufa,, tranfpi- | farit, et commotiones vehementer fenferit; patere vide- tur, non in folis iftis duobus electrifandi modis, qui ma- | Xime cogniti funt, fubfiftendum efle, fed reliqua genera | eledrijandi intentata non effe relinquenda. Spero, mihi vitio verfum non iri, fi potzora hic genera recenfeam, 1) Pono , in quolibet corpore naturali determinatam efle materiae electricae quantitatem, et ab ea, quaeex- tra hoc corpus in circumftantibus aliis haeret, et ab at- tra&ione f. cohaefione cum particulis ipfius corporis ad aequilibrium et quietem redactam, ut fe intra fines cor- poris illius contineat, Pozo, illam cohaefionem et illud aequilibrium tolli poffe , partim tremefadtis aut frictio- 1 Nov. AG. Pbf. Med. Tom.V. R ne - | X30 ims - Obfervatio AGUOEPL. V. peaüt introitu fluidi elaftici particulis corporis, pártim ' aut ablata in vicinia alicubi aequilibrante materia ele. &rica,aut imminuta huius vel quantitate, vel elafticitate, Pono propterea a) poffe materiam ele&ctricam corporis in motum 491, b) pofle puram vel minus impuram aliam | corpori zmmitti, c) potie hoc modo praefentem COrpO» tis ipfius materiam electricam commutari cum alia in«- trante, falua manente quantitate materiae ele&ricae cor-- poris generatim fpectatae, d) pofle e contrario quan titatem eius materiae in corpore mutari, itaque vel 2g- geri vel minui , e) poffe motibus materiae eledricae,tam.. quam fluidi elaftici in corpore fe moventis , intrantis,. influentis, effluentis, tranfeuntis, fibi occurrentis, par-. ticulis corporis fe impingentis, concuti partes corporis: folidas et fluidas, et hoc tremore varia fluida elaftica in-: de decuti. Dubito autem ,quin, pronatura fluidi huius. elaftici, materia electrica corporis in eodem ipfo poffit moveri, ita ut non effluat,et locum ab effluente relidtum non ftatim nova influens iterum occupet, ad aequili* brium reftituendum, 77ia igitur tantum e/eGrifandi vi- dentur efle genera, I. Effluxus et continuo fübfequens influxus, ie. Tranfifus materiae electricae in motu con- ftitutae per corpus , fine adcumulatíione et evacuatione. lI, Adcumulatio , 1, e. augmentum materiae electricae in corpore ultra quantitatem eiusdem naturaliter alias iti corpore contentam, Corpus tunc dicitur pofitive ele&ri- fatum, Ill. Evacuatío ,1,e, decrementum materiae ele&ri- cae infra quantitatem corporis naturalem, Corpus tunc dicitur negative electrifatum. |. Quibus coniundis, ut ei- dem corpori unum genus poft alterum ferie non inter. rupta adplicetur, cooritur IV, genus, quod zixía poffit vocati ele&tricitas. Cuiuslibet generis funt gradus,prout unumquodque genus vel diutius, vel inteníius , vel et | In: A | "R " N^. "M Ad medicinam ele&ricam pertinens. 12I intenfius et diutius fimul adhibetur. Species iftorum ge- nerum funt plurimae; quasdam in fequentibus indicabo. . 2) Ele&trifariigitur poteft homo | | A) TiRANSITU, fine adcumulatione et evacuatione, pofitus in continente. ! ^ 8) Materia electrica Jenifer per eum tranfit, fi aa) cum eo communicatur I)per ventum ele&ricüm, .2) per fomentationem electricam, conductore vel nudo, vel cera obdu&o, vel alia materia congrua ilito, 3) pet sexum cum condu&ore, cuius cate- fam tenet manu, vel cuius catena aliam corporis. partem immediate tangit, 4)per immediatum ne- | «um cum globo absque conductore alio, $5) per vi- ciniatem conductoris cera vel pice etc. obdudi, 6) per corpus cufpidatum, cuius cufpidem homo . aliquantum diftans a conductore huic obvertit. 7) Vix credo , fpectatores propinquos nihil electrici tranfitus fenfuros , inprimis fi quis electricitatem . aliis adplicat, quod meo didici exemplo. bb) Poteft communicari materia electrica pofitiva e :globo vitreo, et negativa e fulpbureo etc. ; poteft communicari , cum homo phialae Leidenfis cate- nam vel adducentem vel abducentem manu tenet, . aut aliqua corporis fui parte tangit, ! b) Vebementius tranfit materia eledrica per hominem, fi, in continente pofitus , aliqua füi corporis parte tangit catenam abducentem vel adducentem , id eft, con- - nectitur cum condu&ore et füperficie interna lagenae - - Lugdunenfis, vel cum füperficie eiusdem externa. O- nerari phiala poteft vel ope globi vitrei, vel refinofi. c) Pebementiffie tranfit per hominem, fi, in conti- mente pofitus , et vel abducentem vel adducentem tangens catenam, mox poftea priori cafu , condue R 3 | &orem 132. Olfervatio XXXV. .' &orem, pofteriori füperficiem lagenae externam tan. ' git, verbo: fi concuticur. | | SOM d) Poteft etiam tranfire per hominem , in infula pofitum, " ficum una parte corporisconne&tatur conductor,cum - .. altera parte pulvillus f; fricans homo, Ita idem homo : fricans , fi catenam condu&toris cum fuo corpore con- - nectit, efficit , ut per fe materia electrica tranfeat. Tranfit per eumdem, fi, non cum condudore, fed cum continente conneGtitur, Cf, Obferv, lil, [ Notae. 1) Scintillae in his experimentis eliciuntur nullae, E 2) Eo velocior eft tranfitus, quo magis connectitur homo | cum continentis eiusmodi corporibus, quales funt aqua et metalla, in experimentis per a) - c) inítitutis ; vel quo - magis in experimentis per d) inftitutis conneQitur cum | conductore et cum pulvillo, et quo plenius globus ma- : ior etc, exhaurit e pulvillo f. homine fricante electricita- tem , pulvillusque lacunam in fe ita ortam ex homine, . quocum connexus eft, iterum explet. ,, Generatim:quo - , magis negativum eft corpus, quod hominem ex una. » parte contingit, et quo magis eft pofitivum illud cor- » pus,quod hominem ex altera parte contingit, eo. » velocioret vehementior eft tranfitus materiae eleCtri- , Cae per hominem,ambobus corporibus interpofitum. 3) Non videtur materia electrica per corpus tranfire pof fe , quin, uti fec, Obferv, II, ex eius particulis aliquas - fecum abripit, ita fuarum particularum, et aliarum, quas fecum infert, aliquas in corpore, per quod tranf. it, deponat, corporis partibus adhaerentes. - 3 4) Nefcio, an non et huc referenda fit ele&trifandi ea ra. - fio, qua ex bomine continenti infiflente, celerrimealiae ex" aliis fcintillae educuntur, ab adpropinquante condu&o- - re fimplices et debiliores, ab adpropinquante autem ca- P: | tena Ad. medicinam ele&hricam pertinen. | 1933. tena phialae Leidenfis abducente vel adducehte fortio- res, Sienim homo infiftit corpori metallico aliive eius generis, comnexo rite cum reliquo globo terraqueo , ftatim influit rurfu$ in eumdem materia electrica, repletque locum ab illa materia derelictum , quam fcintillando eiecit, Fortaflis mmomentanea adcumulatio ab ingre. . diente ex condu&ore vel catenis materia electrica poflit locum obtinere, - B) ADCUMULATIONE f, POSITIVE eledrifatur homo, fi in infula ponitur , et eidem infunditur materia electrica mo- dis, apud A) a) et b) indicatis. a) Eo magis adcumulatur in homine materia, 1) quo plus materiae ingeritur, et 2) quo tardius procuratur mate- . riae ingeftae exituse corpore hominis, adeoque quo diu- tius abeft homo ab omni contactu corporis vel non ele- - &rici,vel negative electrici, Camprimum enim homo vel relinquit infulam et continenti rurfus admovetur, vel ex eodem in infula morante fcintilla educitur ; avolat ad. cumulata materia. Si igitur opus eft, ut hominem valde inundet materia electrica; 1) non folum magna eius co- pia celeriter illi infundenda eft, 2) fed etiam follicite ca- vendum,ut ne quam rimulam poffit perfluere,Seiungendus eft homo ab omni corpore non electrico ét negativo per fulcra fatis alta; coelo et aere conclavis ficciffimo; ca- vendum a vicinitate corporum ele&ricitatem abforben- ^. tium;arcenda multitudo ;cavendum ab halitu oris, ma. muum hominisalterius. | Forfan non inutile fuerit, ho- -. minem clectrifandum, quantum fieri poteft, totum in- volvere materiis per fe electricis, e,gr, ferico, laneis, ce. ratis, et per unicam aperturam ad eum derivare electri- - citatem; inprimis cohibere cufpidata in eo prominen- tia e,g, capillos, per quae materia electrica largiffime, uti notum eft, eflluit. An non et potus, etc, electrici- E (UAE | tate ru ME ID. D4 Olei XXXVT. tàte perfufus, et ingeftus, ad eius in corpore adcumula- 1 tionem aliquid conferre poffit? cf, period,lll, 3. b) Si imbutus eledtricitate homo poft breve vel longum | temporis intervallum fcntillando reducendus eft in (tatum | naturalem; explofio per fcintillam facta, et motus inde | . in eius corpore fubíequens erit eo vehementior, 1)quo | plus materiae electricae accepit, 2) et quo aptius core. pus homini adpropinquans eít ad eliciendas fcintillas, . adeoque aa) quo minus idem efteledricum, bb)etquo. convenientior eius eft materia e. gr. metallica, magnitu- | do, et figura e, gr. globofa. | C) EVAGUATIONE i. e, NEGATIVE cle&trifatur homo plu» . ribus modis . | a) Generatim id fit,fi ex homine copiofe educitur ma- teria electrica, nec eadem copia illi ftatim reftituitur, | Educitur per /cintillas , et per contatium corporum negae £ivorum inprimis cufpidatorum. Reítitutio impeditur,fi- homo vel n infula ponitur , vel infiftit corporibus,non qui- dem per fe electricis, fed tamen non nifi debiliter pet. communicationem electrifabilibus,qualia funt ligna ari-- da etc.et fi haec cum reliquo continente non funt valde. connexa, verbo: fi proximus eft homo, quantum pot-. eít fieri, corporibus electricitatem avide imbibentibus,. et remoti(fimus a corporibus , eamdem largiter commue nicantibus, cf. B) a). | b) ZMagis negative ele&rifatur homo, fi, pofitus in infula, vel 1) ipfe globum fricat, vel 2)cum fricante, in infula pofito, connectitur. Quo maior eft globus,et quo ma- gis efficitur, ut condudor , cum continente connexus, copiofe difpergat hauítam eglobo et fricante eledtricam . materiam; eo magis evacuabitur homo, E D) JMixtam voco electricitatem, fi eadem ferie E fucce« unt - aiii 4) Omnia di&a tria genera eXcitant motum in corpore - T ÓÁ—ÀÓoÀ - Ad medicinam elettricam. pertinens. 15 dunt quaedam recenfitorum (A - C) generum, e. gr, fi, ut Period. Ill. nr, 5- fa&tum eft,homo, aliquandiu pofitive ele&trifatus, deinde concuffiones aliquot fentit , velali- quot fcintillae non concufforiae ex eo eliciuntur, ) Cum electricitas homini uno vel altero horum gene- rum adplicatur, poteft a) vel toti corpori, b) vel parti uni, c) vel quibusdam partibus adplicari, prout ftatus hominis vel poftulat, vel patitur. E. gr, fi motus vehe- mens in corpore per tranfitum excitandus eft, et ideo concufloria adhibetur eledricitas; commotio, ut notife fimum eft, poteft ita inílitui , ut e, gr, phialae oneratae altera, e. gr. abducens, catena prope alam ponitur, et altera, e.gr. adducente, catena fcin- tilla ex extremis digiti alicuius elicitur, b) Si catena altera pedi dextro fübiicitur, altera fcintil-- Jam e manu finiftra evocat , plures partes fimul con- cutiuntur, €) Regulae alias funt, 1) catenam alteram cum parte cor- poris adfe&ta connedtendam, e, gr. manu dextra, et fcintillam concvflorism altera catena ex parte oppo- fita c, gr. manu finiftra evocandam efle, 2)non facile - . commovendur efle pectus et caput, 3)tam longum, quam fieri poteft, iter electricae materiae concutienti per corpus effe praefiniendum ; quibus 4) notabilior accedit, corpus non facile efle commovendum ultra cas partes, quas commoveri maxime opus eft. hominis, maxime autem (rarnfifus vehemens concuffo- rius. liti motus videntur motum fanguinis augere, (ta- gnantes humores refolvere, obítru&tiones tollere,et ex- citare igneas particulas in partibus corporis fulphure, . fale, tezra conítantibus. — Z4Zcumulatio videtur calorem inferre ! a) non nifi brachium dextrum concutiatur , quo cafü - 156 - Obfervatio XXXVI. jnferre maiorem, viresque augere, fiquidem fluidum ner- - veum et materia electrica cognatione fe invicem cone - tingunt; videtur eadem leniffime refolvere, Certe Divi- fcbius olim, adcumulatione per fomentationem fuam | ufüs, eta violenta eleGrifatione, quam non nifi defpe- - ratis rebus adhibebat,abhorrens, dicitur pluresaegrotos : tuta lenique ratione fanaffe per Balfamum Naturae,quo : nomine ingeftam ita homin: materiam ele&tricam infi» — gnivit. [nfervit ea maximetranfpirationi augendae,excie | tando calori, tumoribus nondum inveteratis depellen- . dis, membris paralyfi infirmatis corroborandis, et. maxime doloribus ex partibus maxime fenfibilibus e.gr, - . dentibus, lenius, quam per fcintillas, abigendis. Eua-- » €uátio videtur tentanda effe in hominibus, quorum ca- lor f: ardor eft ad mediocritatem redigendus e. gr. in fe- - bribus ardentibus, inflammationibus,rel, Quorum nere vi funt admodum fenfibiles, vel vires exiguae,iis videtur : maxime convenire fomentatio in continente, in infula, ' fcintillarumque edudio fine concuffione,in continente,in | infula, Aegerrime ferunt cruciatus ettormenta commo. tionum violentarum impetusque fcintillarum fortiorum | e teneris partibus cum explofione vehementi erumpen- - tium,Sed medicorum eft,conftituere fuum fimul cuilibet" morbo genus electrifandi, et exponere, quid in corpore humano valeat unumquodque genus; meum autem eft, optare, ut, praeter modos hucusque maxime frequen-. tatos, evocandi fcintillas fimplices et concufforias,ele- | Grifatio negativa et pofitiva fine fcintillatione, tranfi- : tusque fine tcintillis, pluribus experimentis explorentut. fecundum vires fuas in fanando corpore humano, Fa- teor, me,remotum a medico, qui pro conditione mor. bi, electrifandi genus, partem corporis electrifandam,et. per fcintillas commotionesque follicitandam ,qui medi- cinas cum electrifatione coniungendas defcribat;et fym«. | po- — EL 6. | ! Ls / A en ^ — ^d medicinam. eletricam pertinens. 337 ^», ptomata diiudicet, timidiorem efle quam ut plura cius- modi pericula faciam. Video, ipfum celeb. Dn. HAR T- MANNUM, omnis electricitatis peritiffimum, non nifi me- dicis confülentibus,hucusque medicinam eledricam ex. ercuifle. . ' | | | JVola. | » — . Superfinum videtur , monere, quo fignificatu adhi. buerim voces: in infula, in continente collocare , circulus ele- - &ricus concufforius , hactenus non explicatas, fed patlim in - hoc argumento frequentatas, Explicuit priores duas voces cl. BAUER in Ele&r. theor. et ufu p. 7. $. 4. not. Circulus e- | Jectricus oritur, fi phialae oneratae catena abducens coniun- | gitur cum adducente vel conductore, Commotionem tum ! fentiunt. omnia huius circuli membra, et quidem eatenus tan- | 9, tum, quatenus huius circuli funt membra, i,e, eidem funt. |,» inferta, ubi tenendum eft, adcumulàtam, ad fuperficiem |» phialae oneratae interiorem, materiam electricam irrvere | 3y 1n füperficiem phialae externam evacuatam via proxima | 9 brevifbimaque, certe facillima, quales viae facillimae funt |», metalla et aqua. | Maulbronna Noribergam mi(Ja die 9. Iulii 1771." E ORSERIAMTIO XXXPIL |. Dn. Lic IOANNIS .FRIDERICI E C C-CONSBRVCH. — x. e: Eo ^ " SONS - S - : : | De: er pu xd i Amauro[i imperfedia dextri, et perfeda finiflri oculi, utraque m purpuram. ruübram infequente. | i /'qoemina quinquaginta novem annorum, irae indulgens et | pers diaetae praecepta, per complures annos finiftri brachii rhevmatismo , atque hyfterica cardialgia frequenter fuit infeftata. Quondam etiam oculorum inflammatione ex |. levibus momentis affligi confuevit , quocirca ante duodecim |— Nov. 4G. Pb3f. Med. T.F. S annos Ms L .. DN -Obfervatio X XXII. annos fonticulus dextro in pede eft excitatus, qui haGe- nus perfiltens , valetudini huic magno fuitauxilio. ^ Ante . quinque feptimanas purpura rubratentari coepit,morbusque : moras fecit, novis femper efflorefcentibus exanthematibus, | antequam priftina difparuerint. Denique elapfis tribus fepti- . manis , aegra, utcunque valens, domo exiit, quin in horto, . cum humida effet terra, leviores quosdam peregit labores, | Sed ex o&o diebus vifüs aegrae, dudum paulum hebes, us- que adeo imminui Ue , ut metus de proxime infecutura . caecitate infurgeret. Ea in calamitate ego die 17 lulii, anni | .. 3771, in auxilium vocatus, ftatim iter ad feminam fum ag- - greflus, Quum primum illam convenirem, tri(tis enarravit, vifus poteítatem in dies fibi magis labefieri, et dolorem ali-- quem oculorum orbitis fuperioribus infidere, feque ferena lue | ce non tantum videré, quantum moderata et crepera. Ocu- los vero infpiciens, eos nihil tenebrofi in fe habere deprehen- | di, pupillae tamen ad quaevis lucis incrementa folito magis - permanferunt dilatatae. Tum vero mifera vix veftium colo : res diftinguere potuit, pulfusque tardus fuit, et purpurea ex«- - anthemata repullularunt. Ubr pomeridiana inluce candelae. flammula àegrotae oculis opponebatur, eam obfervare mini- me potuit, Nihilominus imbecillitas ipfi tanta non fuit, ut - perpetua ledo fe continendi neceffitas adeffet. | Noffe vero oportet , corpori iam a longo tempore aliquid obefitatis ad- : emtum efle, et nuperrime fonticulum foetidiori pure maderte coepiffe , brachiique finiftri rhevmatismum, füb morbi initiis. feverius, quam unquam urgentem, nunc fere defiiffe, Medis camina,hucusque morbo obverfa, fuere nitrofa ,terrea abfore: bentia, cortex peruvianus, et nefcio quae alia plura. Praee ter haec pone dextram aurem veficans empla(trum eft po i tum. Sed ego apta huc remedia exittimavi, tum, quae fta- d pue humores discutiunt, tum, quae emendant corruptos, temque utile duxi, et exanthematum proventum incitare, et moleftam materiam ab oculis in tutiora loca avertere, dee . inde - An PB Ja De amauvofi imperfeBa dextri 5c. nee i 29 -jnde etiam roborantia atque nervina adiungere, Ergo datus eft quavis quinta hora pulvis, qui habuit pulv, contr. acred, gr. xxv, et fulph, aurat, antim. tert, praecipit, gran. i&, Capi quoque debuit pro potu ordinario, decoctum aquofüm, ex rad, valerian. fylv. farfap. lign. guaiac, faffafr. et caff, lign, at- que infimul veficatorium finiítro brachio et dextro pedi fuit admotum, Die r9.luliijmorbo nondum in melius converío, - aegram profufi fudores fatigarunt. Sulphurauratum antimo- niitert. praecipit. imbecillem ventriculum ad vomendi ni- fum folicitans, ob cardialgiae metum omittendum fuit, Prae- - fcripti vero funt pulvereés, quorum qüivis continuit, pulv. re- folv. St. fimp. fcrup, j, rad. ferpent. virg. fcrup, 8. la&, fulph, gran, v. Horum unus quavis quinta hora debuit devorari, ie 22 lulii, exanthemata maiori numero prodiere, oculo . . dextro vifus paulo melior rediit, pupilla huius oculi minus, -quam illa alterius dilatata, Pulveres in eo duntaxat immuta-- :ti funt, ut locum radic. ferpentar, virg. radix contraj, occu- paret, et quoniam ulcera, cantharidibus concitata, exarue- funt, tum quoque fuper dextri brachii et finiftri pedis con- - fueta loca datum eft veficans emplaftrum, ' Die 24 lulii per- - cepi, finiftrum oculum omni lucis ufüra orbum effe, at dex- "trum non item. Pracícripfi igitur mixturam ex aq. fcord.fams "buc aa. unc. iij, caftor.fcrupul, &pulv. refolv. Stahlii compos. ^mixtur. fimpl. ordin. aa. drachm. ii, fyrup. contraj. unc. j. - Huius medicinae cochlearia duo quovis. bihorio aflumenda ' fuerunt, atque eadem iterata vice eft affumpta. Die 29.lulii -res in melius fe inclinaffe videbantur, relatum enim mihi fuit, -oculorum valetudinem illam effe, ut femina, qualiacunque "alterutri eorum propius admota, conípicere queat, tardam »alvum fuppofitoriis obedire, ulceraque cantharidibus exci» *tata, rite fluere, atque exanthemata vigere, Data eft mix- "tura a priori non diverfa, nifi quod, mixt. fimpl, carens, ef- - "fent. fuccin, Gmelini Pharmacop, W irtenb, drachm. ij. reci- "peret. Scire autem convenit, eflentiam hanc optimas füccini E deas 23 partes - pt ' " P2 Ede E Y E LEO 1 À ao — 2 Oewio XXXPIO 5000 — partes, in liquore anodyno minerali folutas, continere, At. nixt, fimpl, ordin. feparatim tüm eft propinata. Poft haec, - fudore ex aliquo tempore ceflante, urinae ubertim profluxe- | runt, id quod, cum reliquis bonis rebus, fiem fecit fecundae | valetudinis, lam inde etenim videndi beneficio pedetentim. augmentum acceffit, neque nova prodierunt exanthemata. Quapropter non alienum duxi remedia adhibere, quae-ad | promovendam urinae excretionem facerent.Nimirum bis pet diem praeberi iuffi tinct. antim. tartaris, gutt, 70, müxturae - vero , omiffo pulv, refolv. Stahlii compoft. pulv, antifp.nitrof. drachm. j, et terr.fol. tart. drachm. ij. adieci. His ita geftis, | cervicem tenfivus dolor occupavit, fed oculi tam commode rerum confpectum praeftiterunt, ut aegrota in libro maioris - bus formis exfcripto, ope perfpicilli, ipfi dudum ufitati, le- gere poffet. Remedia noviílime praeícripta ulterius capienda | fuere, Die t. Septembris percepi, feminam pridie paulo pe- : | jus ex oculis laboraíIe, iam nunc vero rem in melius efíe mue ^ tatam, Diebus hisce me infcio purgans quoddam aflumfit, quod, et vomitus, et creberrimas alvi deiectiones excitavit, | Auctor fui, ut tint, antim, tartaris, gutt;6o, ter per diem ca- | peret , addidique decoctum ex rad, valer. fylv, gramin, lign, 2uajac, et faílatr, Die ó, Septembris haec mihi relata. funt: Superioribus oculorum orbitis pungens dolor ineft, finiftri ^ brachii rhevmatismus urget acrius, oculorum vis nec aucta. eft, neque imminuta, at purpura repullulat, Praefcripta fuit. mixtura, ex aq.ífcord. fambuc, aa. unc, iij. pulv.refolv, Stahlii: comp. mixt, fimpl. ordin. aa, drachm.ij.et fyrup.contraj.unc.j.- ac ptiítini decocti ufüs eft continuatus. Die I9, Septembris: ipfe aegrotam vi(itavi, illa fane fatis bene fe habebat, cum. et minutala obiecta, oculis vicina, et maiora longius remos. ta, probe confpicere poflet, licet tenuior quaedam nebula adhuc ante oculos obverfaretur, hanc multum imminuebat moderata lux, contra augebat eandem corufca. Utraque pupilla ad lucis incrementum coar&abatur, appetitus et vie | | res -— E Ei uU OP vb MT Ta Aag b AM. T [ e (d 1 —De amavrofi imperfe&a. dextri 5c. X4Y "res vigebànt , omnisque aberat Map Dorfotenfionem et - .preffuram exercens dolor inhaerebat , finiftri brachii rhev- matismus augebatur, atque fonticulus foetidum pus fundere pergebat. Indicationi refpondit fequens formula : E&. Extr, .cort. peruv.drachm, iij. extr.millefol.tart.tartaris. aa,drachm. / 4j. folv. in. aq. meliff. unc, v. add. tinct, antim. tartaris, unc. f. iulep.ros. unc. j.' atque capiendum fuit aliquoties pet diem cochleare, fpeciebus pro decocto caffiam lign. adieci. Vifu | denique fatis bono perfiftente , et valetudine ita conftituta, | ut ea feminae domo exeundi copiam faceret, modo defcri- | ptum elixirium .denuo parari iufli, praefcribens fimul balfa-- | mum ex effent. caftor. balf. vit, Hoffm. aa. drachm.i]. ol.caiep. | fcrup. j. palpebriset temporibus afiricandum. Erectus autem | tam profperis rebus aegrotae animus, iam iterum iracundiae | dominatum in fe percepit, id quod tamen nihil ad medicos, | fiquidem eiusmodi animi morbis exturbandis , SOCRATES . potius opus eft, quam HIPPOCRATES, ; Scholion. .. Prout oculis ex caufa nervum opticum retínamve affi ciente, videndi poteítas, aut omnino eripitur, aut certe quam | plurimum debilitatur, ita amavrofis oritur, five perfecta, five |amperfedia. Aegrota autem noftra gravius ex oculis laborare |Coepit, cüm purpuraé materia, ex parte in corporercetenta, jin ea fanguinis et lymphae vaícula fit recepta, quae, vel per nervum ittum retinamque diftribuuntur, vel prope ea decur- irunt. Quia infuper tum temporis confuetus finiftri brachii | imultum molefti humoris caput occupet, Vaícula igitur di- latata, prernente vi ,- tenuiffimos nervi optici et retinae tu- fbulos urgebant , quapropter fpiritibus animalibus tantum $non omne iter per eos eft interceptum. | Atque id mali , ut Rinitio in utroque oculo nerveis iftis canaliculis accidit, fic. ein in illis finiftri oculi tegere increvit ut aliquandiu irhevmatismus fere evanuit, non potui non fufpicariforé, ut — "m ' 43 APT E QW WOOL 342 ! Olfervatio XUXPIL 'inhiberet , quo minus ullus per eos fieret fpiritum tranfi- — tus. Quam facile vero oculi caecitati pateant, aliud quod. - dam, idque triftius exemplum, aperte oftendit, Nimirum - puella quaedam ruftica, annorum feptendecim , fana alias, etiamfi fluxus men(trui adhuc ignara, dentium dolore et fa- ciei rnevmatismo fuit divexata. Utrumque malum fumo ex floribus fambuci, prunis iniectis, afcendente, diícutere eft annifa, Admi(lus ad afflictas partes fumus, fopivit quidem. . dolores, fed ingens fucceffit calamitas, vifus videlicet ob- nubilatio, definens, cum in guttam ferenam, tum in my- — . driafin. Probatiffimae virtutis medicamina, et ipfa electrica — - Vis, incaffum fuere adhibita, imo mifera usque adeo oculis . capta permanfit ut ne quidem meridianam lucem a tenebris — poffet difcernere, Quodfi vero cuiusquam difficilioris morbi, — amavrofeos certe infidi et ancipites exitus effe confueverunt; quandoquidem vis infertur tenerrimis partibus, quae facile tantopere deftruuntur, ut noxae gravitas eludat quamcun- — que artem medicam, Nervus opticus quidem membranis in- veftientibus ab utraque cerebri meninge donatus, in fuo de- curfu tenax et firmus apparet, at pars intima eius medullofa - eft , et cerebro continua, Porro, ubi medulla huius nervi in — tunicam retinam expanditur, tantae ea eft mollitiei, ut, ni- — fi aequabili preffione ambientis liquidi fuftineatur, in mucum -- quafi informem fatifcat, Atque hic interrogandi fit venia, cur mydriafis plerumque amavrofi fe praebeat comitem? an 1 tunm iridis nervi refolvuntur ? Sed quali ex confenfu, et cur non idem accidit nervis ad oculorum mufculos pertinentis .- bus? Huc aliquid lucis afferre videtur anatome. Nimirum, — vel ex ipfo trunco tertii parisnervorum cerebri, vel nonnun« quam ex trunci ramo, ad mufculum obliquum inferiorem. "progrediente; ramus oritur, qui fub abducente muículo, in. 7optico nervo,ophthalmicum ganglion ovale efficit. Ex - ERE tee TIR Re Ter EBENE TERT -ganglio, et nonnunquam etiam a trunco tertii, quintive;qua- ;tuor vel quinque ciliares nervi, flexuofo du&tu circa opti- Km | p. | cum — , P. Dec — De amavrofi imperfe&la dextri &9c. — L5. ! eum ludentes, globum oculi adeunt, perforant fcleroticam » pene mediam, cum arteriolis longioribus venisve, rc&i de- - - currunt per choroideam, et confpicui ad itidem feruntur a). Annon igitur aflido nervo optico, facile noxa et ad cilia- - - res nervos fe inclinate poteít? Annon ea res rationem ali- "quam fuppeditat, cur toties amavtofin pupillae diffufae at- y 1 i : * -. que immobiles comitentur? — Fajsinga Novibergam sifJa die 13, Iulii Y771, EL OBSERVATIO, XXXV IH. Dn, D. MELCHIORIS ADAMI WEIKARD, B. Virius ferri emmenagoga. fallax. Y agna eft íummorum in atte virorum de ferro exiftimatio, -. LVÀ magna chloroticarum ferro fanatarum praedicatio,ma- ? jor virtutis roborantis commendatio, Sed medica quoque . eft pese. an menítruis morantibus chalybeata conducant? 7 Auda&er id , uti paffim folent medici, aliquando adfirmavit -— fofephus LALLEMANT , Praefide M. Carolo Ludovico LIGER, — D. M. Differt. f, Quaelít. med. parif, ex bibliotheca G. FiZ. — SIGWART denuo edita. Novi ego, quam pulchre ferrum cor- - pora laxa, pallida roborare, tonum reftituere aut elaterem ^ vifceribus impertire valeat; neque inficior , craíi, copia ac — motu fluidorum reítitutis non raro catatienia languida, mo- - tigera prodiiffe. Verum tam univerfaliter, feu indifcrimina- - —tim,ac vulgo folet,etiam in corporibus laxis vim a ferro em-- — menagogam expectari haud poffe, trina mihi nuper expe- ——rientia probare videbatur. Experiendo quippe circa vires me- ^ dicaminum, magis quam difcendo cognofcimus. Ex obfer- vatis meis facilius eruam , ferrum vi fua aditringente aptius —efie-ad fiftenda in debilibus menftruorum profluvia, quam ea .—— deficientia ad reftituendum. i| sd | A Virgo : —— 3) liluftr, de HALLER primae line&e phyfiologiae p. 327, et 328» " iod hé. s c OMM XXXTTRO 7 00 9] Vitgo nobilis diutinis doloribus arthriticis, praecipue. . véhementiffima chiragra, tumultu pofthaec ac turbinibus in: inteftinis, et nefcio acerbis quot malis immaniter urgebatur.: Alleviationem, quam vix fperare auía fuerat, iam per annos. guítarat, Aderant muículofus habitus, calor, color, fanis fat ' Íimiliá: quamquam querelis, pro more fexus nobilium,et mes ' dicaminibus femel affiefa&a, fere quotidie fua timebat ma- la, tutumque pufillanimis petebat pharmacum, Vocatts ali- quando ad eam,de diutino acido in ventriculo debili latitante- plurima audiebam. Afleveravit quoque aegrota, fluxum mene — Ítruum, bene licet coloratum, parce nimis extillare. Propis | - mato prius purgante rhabarbarino, id nunc dabam confilii, ut pilulas fequentes martiales, earumque ter de die quinque deglutiret. R, Limat, ferri puriff, dr.iij. Extr. cort. peruv, dn s rhab. dr. iij. Extr. abfinthii q.f; F. pil, pond, gr.ij. Dimidiam.- - forte harum pilularum portionem confumferat, cum catame-: nia inftabant, Aft fanguis iam fere nullus, parumque duntae xat aquofi, loturae carnium fimilis, prodiit. rd ' , Matrona nobilis,habitu molli et fenfili praedita,primipa2 ra, abortum poft molam pafla, pallida, debilis, parce mene. ftruata,a medicamine robur ac fpem prolis defiderabat; pie lulas fupra dictas martiales fua(u meo deglutivit, Vifcera fere ro roborare animus fuit: inde forfan praemiffis, ut aiunt, raemittendis , obtinenda foecunditas, praefertim fi nunc fterilibus conveniant, qualia olim ab oraculo in medicamene tum Zpbiclum improlem accepifle legimus. Menftrua, quat antea difcolora et quafi nigricantia füerant, iam poft pilulas loturae carnis non abfimilia, parciffime fluere cernebantut Adiit poftea matrona ifta balneum noftrum Bruckenavienfe quo ipfi falubri fa&o, melior primum valetudine, dum gra vida fiebat, atque dum baec fcribo, partui proxima eft. - Eiusdem profàpiae coniux hyfterica, tàediis ac animi foe licitudine forte plus iufto afflida, dudum valetudinaria, pof clyíteres, feu purgantia feces alvinas glutinofas fat pi ofe Virtus ferri emuenapoga falla, — X45 Jg wi illi aperientia incidentia fat bene conduxerunt, Poft haec "carmitiativis hauriendam fuafi, tandem fequens roborandi NL cort; péruv. cinnam.w inter. limat, ferri aa, "unc. £. M.F, pul- nwis,;cui affunde vini generofi lib.ij. inleni.relinque. digeftione 3per viginti quatuor horas, dein colaturam exhibe. D.et 2S. Sümarur ter de die cochlear unum.Robur inde, continua- 'to per tres feptimanas medicamine, fenfim obfervabatur, Irn- minente autem tempore menfium ingens:capitis dolor, cor- sporis animique vires profternens, fluxus .menfium parcus, bceteraque mala rebellia comparuerunt. -.. Nihilo fecius ufüm »medicamenti fincere experturus, commendavi infufum mar- Mgeebeendan, aft codem circa menfium negotium-caruit h 5. Num igitur cautius menftruis morantibus curn ferro fit gmercandum? an vero parciori adhuc dofi ferrum dari opor- "fuiffet? jan vis ferri adftringens aucta, combinato cum eo "cortice? aliis relinquam difcernendum. B LN. | - Scholion. | -. Martialià apetientia interdum mitius refpondiífe indica- "tioni novimus, prout vel difpofitio fubie&orum, vel diverfa commixtio comparata eft, Cauffa primaria confiftit in dene- "fere proprio, unde pigriora et refiftentia infe-evadunt ; fe- xundaria vero patet ex principio corticis adítrictivo , quod in mitigandis haemorrbagiis facram praebet ancoram. - | hs »w€6sn Xi 31163 «dh Yr 25: Ferd, lac. Baier. ÉEwon4P.PhMdfowV. . T —— OBSER- t, doloribus àrtuum crebro correpta fuit. Propinata utem-aquam laxativam Mannagettae cum fale fedlicenfi et: $copo a clat. D. STOERCKIO ordinavi medicamentum. R..- "gata refolutione et corporis motu imminuto , fexui fequiori | b su ute - ^ » Hf c. oy Tumore ffrumofo poft. vomitorium immainufo, potius collo anteriore circum tumido deformata ;: fubinde pto bile aut alia ventriculi faburra eiicienda , gutras emeti- - : habuit," Colluta antea €t vomitionis femper ligarat, | tra quem varia antea medicamina incaffum tentata fuerant, . . valeat motus mufculorum citatior in difcutiendis glandula» Dn.D.FRANCISCI ZANETTL | - / PU 146 2c Obfevatio X XXIX. 75 E ^ QQBSERYATIO XXXIX ^ cl ! 3 MAD AS 3.4, (3 : : " LAE E "ico ur E Dn. D. MELCHIORIS ADAMI WEIKARD. . 29. Tirgo viginti , et quod excurrit, annorum cuius quidem - W medicus non fuetam, a pluribus annis fat ftrumofajant Cas, ex vitro antimonii, ut aiebant, paratas, fibi familiares - Aít iam 1770 méníe Septembri maiore dofi vomitorium iftud. fat vehementer evacuans adhibuetat, collumque ligare prae naufea et aegritudine neglexerat. Mirum, quod ipfa, et qui» - vis alius diebus fequentibus viderit ultra dimidium colli tu- —- morem evanuifle. | Ambigua nunc erat, utrum repetere vo- — mitorium idem, aut omittere foret fatius ? Verum, nullo id .— cordate fuadere audente, non vomuit. Tumor interim, con- ultra dimidium perftitit imminutus, manifefto indicio, quid rum obftructionibus. | | Fulda Noribergam mijJae die 2; Septembris V771. -. OBSERFATIO .XL. "T - De : i51 Lbs J - Nr - Mofcbi ufu interno. contra tetamm et. convulfiones. —.—— ( X'amvis virtutes mofchi a tot tantisque in arte peritis — meaque laude maioribus viris pridem decantatae fue- rint, et in antecedente tomo novorum actorum egregios ob- act es .tinue- - cCrogy, EI , y N 7: "7r UN : E - j * - - * ^ NM pP" RS T 3 De mofcbi. ufu. iüferno: contra tetanum efc. — Y4y. 'tinuerint praecones, quid conducat interne propinatus hy- drophobia et delirio ex fpasmis abdominalibus mifere vexa-- tis; mca tamen qualiacunque fiftere mihi licebit experimen- - . tà, ad efficaciam einsdem ulterius confirmandam. J ^ Anno 1765. menfe Octobri, quo in cella vinaria putga- bantur. dolia, unum ex his, dum tractabatur à;baiulis, ex- cidens a' pedàmento ,:quo fuftinevatur, impulit in dorfum adítantis virginis, quae viginti annorum erat, fana et robu- fta, atque-eam in terrám proftravit, || Sublevata queritur de eravi dolore circa: partem allifam, idcirco in ledum defertur mifera." Accito chirurgo locus dolens exploratur , ubi leviffi- -ma'circa-undecimam -dorfi vertebram confpicitur laefio, cui emplaftrum anodynum refolvens imponebatur. NoGes fequuntur moleftae, poftridie aboletur appetitus cum dolo- ré faucium; oritur febris, difficilis maxillarum apertio,quin- toque die, accedentibus validiffimis per intervalla totius . cotporis concuffionibus, cum infolita cervicis rigiditate ma-- - nifeftus increbeícit tetanus, ^ Medici fuafu alvus emolliente - elyftere fubducitur, bis tunditur vena, potio laxans porri- - gitur; atque mixtura analeptico-antifpasmodica fubfequen- - - tibus vefperis praefcribitur. | His peractis , licet quandoque inde remittere per aliquot horas viderentur fymptomata; "brevi tamen , datis induciis, rurfum vehementia recrudeíce- - bant prioribus ftrnilia. In tali rerum ftatu opem a me, et ipfa et parentes eius cfilagitarunt quar follicite; in confilium ac- - eerfor , et percipiens pulfüm adhuc valentem et plenum, pe- - dis venam iterum fecandam praecepi; pro potu ordinario decoctum molliffimum copiofe bibendum inftitui, nec non pres mofchi cum diacodio, cochleatim omni trihorio —fumendum, praebere iuffi, cuius defcriptio eft : RE, mofchi -. 58. facch. canarienf, i$, terantur in mortario , dein adde dia- - €odii folidi 5j. aq. fl, tiliae, chamaem.vulg, aa. 3v. M.. Ex hu- ius fumtione patiens tam falutarem intra octiduum confe- - quitur ^T TNI MESE euphoriam fudore;fenfim mi- - m nou Ca OA tiga- "4 BLUR ^oc misst. 148 coe Obfergatioc: XXE. oes s Z . tigarentur fpasmi, os melius diduceretur., deglutitio-faciliot: | | eit, et febris ipfa remitteret, denique per menfem et ültra. - in cura continuato ufü eiusdem fyrupi plus minusque modee. rato, atque praeter clyfteres pro. re nata infufos ,interpofito: laxante, aliisque remediis. extemporaneis ,, una. cum: debito: | vitae regimine ,, omnia molefta acquieverunt: fymptomata atque appetitu ac fomno redeunte, aegrota, Deo favente, — perfecte: convaluit. Urs ifrtigiv Sspp:- aen iioii SN —. Piftor annorum quadraginta, cholerico temperamento »raeditus , nudis pedibus. incedens, apicem. digiti pollicis im. ruftum affis ligneae lariceae impingit, et ibiinfigitur fpina. - cum infigni totius pedis dolore. Haec a chirurgo: extrahitur. | ope inciftonis ,, digeftoque per o&iduum: vulnere et fere adi.— cicatricem: perdu&to, patiens decimo a pun&tione die affici. — tur quadam deglutiendi difficultate et fücceflive: horripilatioe ne, fébre cum vigilia, nervorum fubfultu et diftenfione, itay ut dorfum flectere non poflit, fed. cogatur extenfüm fervare, — Praemiffis praemitcendis, meo confilio utitur mofchoadgrae- - nà octo, cum as marchionis. ad: drachmam femis ,. bis; — de die-in aqua 8l;; paeoniae- ac papaveris erratici propinato, hinc ab infolenti. huius. morbi faevitia. intra. menfem: libera- — Efficaciam: mofchi: etiam füperiori-armo expertus. füm ini - puero decenni, fenfibilioris naturae,qui. a terrore incidit it —— tam ingentes totius corporis convul(íiones, per intervalla re» — LA eiie utevidenter vita periclitaretur. Varia.a variis remee —— ia: praefcribuntur, fomenta, clyfteres, decocta; pulveresetc. fed truftra. Ego fuafi,ut praebeantur duo grana. mofchi.cuns — diacodio; mane ac vefperi,in aqua ff. tiliae, per dies aliquotz hoc fa&um fuit tam felici.eventu,ut.motus illi effrenes pau —— latim: compofiti:, feliciter demum profligarentur, ES . Vires mofehi: in: fanandis quibusdam: morbis multiplick experimento: praedicantur; Etenim: de fingultu cordisque. paipltatione per mofchum: fanata. cafum refert ANONYMUS ; | Obfervw. — — , : / "t 2 7 fc hi ufu inferno conira Letanum &5c. 149 Obferv.diverf, mat. med. obferv. x, edit. Venet. 1763. Eoderr remedio in doloribus hyftericis atque hypochondriacis Rei- . merus SOLENANDER Confil, 15. Sect, IV, Gregorius HORs'TIUS . de morb. mulierum Lib, V. RIVERIUS Prax. med. Lib. xv, - cap. 6. et obferv. 65. Cent. I, in variolis RosENiUS Differt, . de variolar: cur. in febribus nervofis HUuXHAMIUüS Efl fur - - les fievres : in morbis convullivis Fig. HOoFFMANNUS Med. fyftem, Tom.IV, ut et in convulfionibus, quae febribus a- €ütis accedunt, Dominicus GALE&TI Commerc. Bonon. Ill. . Mon ANDuUs Diflert. de rabie canina ;; SAVAsius Differt. fur - la rage, et alii tam feliciter ufi fünt,ut in hac parte nihil fer- . me defit z non fepofito illo pulvere Tunquinenfi, qui in mor- fü-canis rabidi, in febribus malignis et inflammatoriis ,atque - jn maniacis melancholicisque affe&tibus , maximam füam vir- tutem mofcho: debet. tefte RuZo/pbo VOGEL Hift.mat.med, - dé mofcho, ac i//ufiri van SWIETEN. de rabie canina, Com- H "C9 ii eee. OBSERFATIO XLI - UDa D.FRANCISCI ZANETTL ^ debeo ec ; Es Remedio doloris: ventriculi eupovifloz T À juotidie iam ad. femeftre (temachi: dolore gravativo, re« Mw! currente per intervalla. nullis remediis internis atque - externis cedente ,. aflligebatur nobilis quaedam monialis en- - norum 55, mollioris texcurae,. Nulla:aderat febris, naufea, vo- .3mitus ,. nullumque vitium in epigaftrio ac reliquo. abdomine -motatu dignum. Llterus in catameniorüm: purgatione optie me fuis defungebatur muniis: | Ventriculus tántum , etfi vi- - deretur cibos:appetere,. illis.etiam moderate affumtis, tem- "pore concoctionis eorum: dolorifica gravitate ac oppreffione -Sorripiebatur, Ego in confilium: vocatus , folo vainigliae de» : nik I y . cocto ^ AEN y. - No c c Obwvaio XLH. 000 C co&o, mane ;jejune ad triginta dies epoto ; patientem ab hoc moleíto'pervicacique morbo liberavi. |. 64 20 O:BSERFAATIO ^»XBEITT 0 3d DS . Secundinae ad menfem eb ultra velentade. . — 7e Y F«morabilem cafum vidi in puetpera, annorum 28, fan- À guinea ac vegeta. Haec menfe-Maii 1767, poft congru- um geltationis tempus, feliciter foetumiterum enixa eft,pars — - vo fübfequente lochiorum eflluxu; Rupto fübindeumbilica- li fune , os uteri clauditur retentis fecundinis, Harum ex- tractionem molitur obíletrix, aft cum in uterum manum ime mittére non poffit, ne illi, fi quid finiftri puerperae in partis — bus cogendis contigerit, imputetur, nüllum aliud opus au- . det intentare, imo interrogata de integra fecundinarum exe - tractione facta, affirmative refpondet, De fa&o diebus fuc- — ceffivis nullum perfentit incommodum puerpera, et ficut fe | habet optime, praeter quandam ventris diítenfionem, edit, bibit; le&um relinquit, et ad domefítica munia obeunda . redit, Nondum elapíis fex hebdomadis, doloribus vehemen- tiffimis corripitur, parturientium fimilibus, quibus compe- - Ícendis ego accitus, clyfterem emollientem ano iniiciendum 7 fuafi," dato: etiam intus oleo amygdalarum dulcium cum fy» rupo de artemifia, fed vix quicquam levaminis expejitur, Qnid referam? füb iisdem fpasmis fponte fua os uteri laxa* tur, et poft duas horas integra prodit placenta. Evacuato utero.omnia ceflarunt molefta, lochiisque ad aliquot dies flaeatibus, venter detumuit, et patiens priftinam fanitatem — eft affecuta, Anno 1770. denuo facta gravida, in partu felis — citer foetum excludit,retenta ad duos menfes placenta,quae, obortis doloribus , ut fupra feparatur, D EI M £9 Ws ^ 4E t "^ Scholion. / : ; -— - -— Secundinae ad menfem et ultra vetentae, — 38Y — « « Quodfi nonnullam in dubitátionem cuidam placeat ad. ducere, vix probabile videri fecundinas, per aliquot fepti- - manas in utero retentas, absque omni labe matris exclufas. -fififfe,- du&us ratione , quod ceffat illice poft foetus egref- ' fum; abfciflo nempe funiculo umbilicali, fanguinis circulus jn placenta uterina , quae neceflario putrefcere et gangrae- mam inducere folet... Dt gud Yats : 5. Vetifimum fiquidem effe refpondeo, fed non obftat, in- - sterdum fieri pofle, quod actio ea peculiaris circuli, quae in "partu aboletur, poft foetum editum fuperfit in fecundinis, et es diu haerentes utero vegetationem füam ad tempus fuíti- meant, Etenim fi extincta in illis foret actio ea, in irritum . fortaffe non cederent conatus uteri, fed uno quafi nixu ca- . deret placenta ,. nec diu retineretur, Si ergo firmiter adhae- . et utero, ut connexus non tam facile amoveri poffit a na- - turae viribus, iure affirmandum, licet exclufo foetü com- - munis effet communicatio, ex parte tamen uteri per inofcu. -Jationem humores in orbem adhuc ferri, ac moveri debent -hydraulico füo peculiari concentu, per telam hanc cellulo- fam, unde elafticitas in fibris, et contractibilitas in fuo vi- -gore , quibus a corruptione facile fe vindicabit, et impollu. - ta ad tempus fervabitur , intercepto etiam humorum circu: - .lantium motu, et praefertim fi aer externus non accedat. - Hoc pofito non abfonum eft concludere, fimiliter contigif- -fe in mea puerpera, quae per aliquot feptimanas fecundinas —haerentes utero a parva fanguinis copia ante partum, in par- tu et poít partum exclufa, ut notat SWIETENIUS text,1321. 1 Gomment.in Boerbaauium, fine ullo incommodo retinuit , et -áncorruptas edidit, quod fandte affeverare poffum infpeGis ^ uftratisque involucris, Aft non deficiunt fimilia exempla: " triduo absque corruptione expulfà placenta fuit; vid, de la - MOTTE Obferv. 265; poft triduum MAuRICEAU Obferv, E. | 162; - ^. 3 o*5» —— 5 Objervatio XLIIT. B ' 162:integra et interrupta quatuor menfibusa partuKERCK- RING, Obferv, 36, atque de his non diffitetur HALÉERUs ia. Doerh, praelect. text. 683. not, 34. ita , ut etiam VINODONA de morbis mulierum cap,3.concludat his verbis:**Coniiciant - ii quidem,fecundinas eas vere nequaquam fuiffe, fed corpora - eisdem analoga, cuiusmodi fere funt concretiones ex con- - €reícente fanguinis parte, qui in'uterum effunditur, Atífa- . - teantur et ipfi tandem neceffe eft, quod alii volunt, fecun- - dinas vere fuiffe, atque adeo a corruptione liberas in uteto diu fervatas, quod ab aere inta&ae fuerint , ut ipfi foetui mortuo eadem fere de cauffa contigit" Conf, HILDANUS - Obferv, chiturg. cent, 2. obferv. $1. QUESNAY Memoiresde l'Academie Roiale de Chirurgie, | DEDE " à OBSERFATIO XLIIL - e Dn.D.FRANCISCI ZANETTI De | | Panis fecalini efficacia in contumaci. alvi obflrutlione, | Shri magiíter, fcorbutico - hypochondtiaca intem- ' A4 perie laborans, vix fuperata quartana febre, contuma- | cem alvi conítipationem ad annum fere füftinuit, ita; ut vix — per dies octo vel decem , cum gravi moleftia, eiusdem be- | : teficio (emel frueretur, Multa adhibuit, clyíteres molles, -. varia lenientia, victum medicatum, fed haec tantummodo - tempore ,quo affumebantur, faeces quandoque proliciebant, - Impatiens aeger a me quaefivit, anne hoc incommodum pe- nitus averti poffit, cui, utique refpondens , füaíi, ut pane. . fecalino in omni paftu vefceretur, denec quotidiana fücce- . deret alvi excretio, Hoc fa&o, brevi fun&io haec naturalis in priftinum rediit ftatum, et integritas valetudinis viguit, - . Eandem praefcriptionem in pluribus aliis felici cum eventu ^ expertus fum , quem pani fermentato tribuo. " — ES Cauaobio Noribergam miffae d. 14. 9ept. 3771. — EE | OBSER JT - 2 PEERS. » 4 4 De afiite in foemina &5c. X54 ah " —' OBSERFATIO XLIF. rhe .. Da. D. WILHELMI LVDOVICI WILLIL - Bi eo De | "cite in foemina, quae fedecim in annis paracentefin per XLVI m adii vices perpe[ja ejt. Mm utplurimum vifcerum abdominalium conftitutio- IYÀ nem veram et proximam a(ícitae eife caufam, omnes ae- que fciunt medici, ac illis etiam notiflimum eft, corruptio- nem interanearum partium hoc in morbo non fcmper unam - eamdemque habere originem, et non in fingulis huius mali . fübie&is unum idemque vifcus, fed in uno hoc, in altero il- lud, et in aliis plura affligi. Non minus attenti practici co- gnitum habent, ipfas aquas , in afciticorum abdominalibus cavitatibus collectas , contentasque diverfos monftrare colo- - fes, variasque tenere confiftentias, In nonnullis enim limpi- |. dum, in aliis viridem, in aliis vel laCteum vel loturae carnis inftar, iterumque in aliis alium oftendunt colorem, innon. - nullis porro fluida, in aliis vero mucida atque gelatinofa ad- '-parent confiftentia, Merito ergo canon ille phvficus: quo unius effedus plures e[fe po[Jint cau[ae , e£ unius caujae plures ope- "randi modi , etiam in afciticorum adfeGlibus ac fymptomati- - bus prudentem meretur adplicationem. Haec effata obfcr- .vationibus afclepiadeae artis folidorum vereque doctorum [acerdotum confirmantur. Sic celeberrim. D. Sam. SCHAAR- - SCHMID ann. 1. hebdom, 39. et 40, Indicior, medico- chirur- gicor. afciten e fteatomate in melienterio,XXxVIII, libras pon. derante, ortum recenfet. I//ufir. D./Micb. ALBER'TI. Tom. II, urisprud. medic. pag. 637. feq. cafum afciticae foeminae, in cuius vefica fellea bilis loco humor tantum gelatinoíus albus duobus lapillulis mixtus inveniebatur, cuiusque uteri prae- grandis interna fuperficies multis tuberibus magnitudinem »evorum gallinaccorum , partim carnofam , partim pultae - -Jiou. 48. Pbyf. Med. T.V. u: «eam vA 14 ^ Obfervatio XLYP.. ^ ceam tantum fübítantiam , varios autem colores repraefen- — tantibus occupata erat, refert. Obfervatio 1. Tom.111. AGor. no[lr. novor. hiftoriam aícitici exinterceptopodagrae decur- '. fu defcribit, in quo viro , inflituta poft mortem feCctione a-. natomica, ventriculus et duodenum joteftinum plurimisve- | ficulis, atris maculis , multisque ulceribus obfeffa, hepar du-. - rum Vil. libras ponderans, etin interna fubftantia humore putrido repletum, veficaque fellea plurimis calculis effarcità — inveniebantur, | Obfervatio: XVIII. "Tom. 111. modo citator. - Aor. afciticae foeminae mentionem facit,cuíus hepar mole —- le, nigrüm, et'quafi gangraenofüm, in duplicatura perito- naei vero magna buría, treslibras puris continens, reperies bantur. Aícitae etiam caufae, in binis nunc enarratufis Ca- fibus, non unam eamdemque habuerunt originem, In primo enim cafü , univerfi vifcerum abdominalium fyftematis ad-.— - mirandus ftatus praeternaturalis a praegrefía dyfenteria in» — - flammatoria fuit ortus; in altero autem fcabies male curata; - diarchoea chronica, et longa in fluvio commoratio, primo - hepar et lien adfecerunt, tandemque hanc hydropis fpeciem produxerunt, m His praemiffis, expono nunc tam a me ipfo geftas ,vifas- que, quam ab aliis mihi relatas res, 53^ x E | Hiftoria - morbi. ^g Bene formata et in vico huius Marchionatus Ieisuveil e gente ruftica anno MDCCXXI. nata foemina, practeriam - in tenera fua aetate , nefcio autem quo cafu, adquifitam her-. - miam inguinalem, per totam infantilem aetatem optimeva- - lebat. Anno vero XV. vel XVI, aetatis fuae gravi corripiebas - tur dyfenteria inflammatoria , et confüetum huius morbi fymptorma, tenesmus nempe , herniam valde augebat. Cum: - que eodem in tempore in virginum ordinem fe conferre, — menítruusque fluxus in ea apparere deberet, hic noníolum tunc, fed et per totum vitae curfüm emanebat, eiusque loco , fine ullo.amen ordine , doloribus circa lumbos et. ^ m DP De afcife in foemina &5c. E» 74 uteri regionem lancinantibus et pungentibus vexabatur. Cir- 'Ca aetatis XVIII, vel XIX. annum abdomen eius adeo increfce- - bat, ut fingulis graviditatis poncto fufpecta effet , quamob- "rem confeflionarius etiam ei excitabat confcientiam,bonum- que vitae commendabat inftitutum. | Sub idem tempus , a Miitons graviditatis libera, tam a veris, quam falfis medi- €is.confilia petere, et medicamenta pracícripta et accepta - fumere inchoabat. | Sed incaffüm adhibebantur fingula, ab» dominis enim moles de diein diem maius capiebat incremene "tum, Nihilo tamen minus anno XXV. aetatis cum robuíto futore coniugale contrahebat foedus, Sed et haec mutatio . votis non refpondebat, tumor enim abdominis tantum ca- piebat incrementum, ut quotidie ruptio eius circa umbili-- . cum expedaretur.. . Saepius etiam. adflicta locum hunc acu perforare, et contenti. in abdominis. cavitate conditionem - examinare tentabat , femper tamen fine excidit, Anno tan- . dem falutis noftrae MDCCLxVIII, ardor eius cupiditatuin re- - ftinguebatur; cum enim maritus, nefcio autem , an per fe- - zia, an per ludum, relatum tamen mihi eft ;; quod per iram- i E nht cultellum fuum crepidarium.in uxoris fuae.ab- ,domine defigeret , mox ultra librtam humoris. aquei pro- - fluebat, Et fic etiam in hac foemina afcitae praefentia cafu, - uti Z//uflr. HEIS'TERUS in chirurgia, et RoussETTUS inlibr, ;de partu cacfareo iam adnotarupt,detecia eft, Certior nunc -fadia, copiam aquae in abdominis cavitate colledtam veram - ventris tumidi efle caufíam, aquarum edu&tionem operatio- - nischirurgicae ope curabat. Ipshemium ergo, vicum quem- b E -. dam in Alíatia fitum, migrabat modo indicato anno, ibique - inftituta per famofam empiricam paracentefi,a LX1I, libris a- i: juae .in abdomine colle&ae liberatur illa, Quo fa3&o non fo» 3 im bene evacuato ventre,verum etiam optime purgato mar- - fupio, quinquaginta enim et.fex florenos rbenanos buiusnon ^3magni momenti operationis cauía folvere debebat, laete do- mum redibat. Haec autem lactitia brevi erat durabilitate, - ap | "ONT. pau. Ae j » ue 09e NiD^ — paucarum enim hebdomadum fpatio abdomen, aquatum ex-.— travafatarum et exhalatarum copia, priftinam recuperaverat - molem. Ímo humorum collectio tam cito femper procede. . bat, ut non folum, tribus elapfis menfibus, eadem aquae : quantitas paracentefis beneficio iterum educi poffet, fed et Jj haec operatio aliquot per annos levaminis gratia fingulo tri-- - meítri tempore repeti deberet. Primis annis humores edu . - fubviridem pellucidum tamen femper monftrabant colorem, fine autem menfis Augufti anni MDCCLXIII.adfpeCus eorum, hucusque confuetus,cum fubrubro inftar loturae catnis mu-. tabatur, qui etiam aquarum arte emiflarum color ad mor- tem usque immutabilis perfiftebat, | Ad excurrentem O&o- brem vix memorati anni usque foemina haec ubique obam- - bulare, labores fuos domefticos bene perficere, cibum, po» tumque confuetum fine ullo incommodo adfümere, acna- - .'turaliter dormire valebat, Poít hoc tempus leco adfigeba- . tur, vires et adpetitus protternebantur , aeftu, fiti et agry- pnia adficiebatur aegra, febris in ea accendebatur hectica, et. tandem die XXV. menfis lanuarii anni MDCCLXIV,eodemad- . huc die ultima vice inftituta paracentefi, animam efflabat, : Tam officio (^ phyfci euim Bada - Durlacenfium. ditionum fingulos cafus rariores [ludio perquirere ,. et adnotare tenentur ) quam curiofitate permotus, et autoritate huius Marchiona- .. tus fupremi magiítratus fuffultus die XXVII. modo indicati — menfis inítituebatur a me ; - d Sedio anatomica. | ZU , Hoc in à&u manus auxiliatrices et chirurgus iuratus .— Hochbergernfis primarius Dn, ECCARD, vir in anatomica in- dagatione veríatus ac indefeffus, et chirurgus loci mihiad- — hibuerunt,. fpectatores vero Dominum Paftorem , duasloci — obftetrices , et aliquot foeminas demortuae agnatas, habui Sequentia in hac perfcrutatione adnotabam. BEL . 4. In tota corporis peripheria, praeter herniam in dextro — vulvae labio contentam, et magnitudinem ovi —— ha- | entem Nh. D ia 1| LI l | Ü | E |. De afcite in foemina &5c. I5p » -— entem, nil inconfueti, et né quidem femorum aut pe- . dum tumorem inveniebam, ; : 2. Diffe&is integumentis communibus etabdominalibüs mu- — fculis, in interna fuperficie circa umbilicum mox tumor. cartilagineus quafi magnitudine iuglandis,hydatide tumo- ris dicti magnitudine tectus, in confpectum veniebat. 3. Interna iliacae regionis pars,ubi ultima punc&ura facta erat, - gangraenofa, multoque fanguine extravaíato repleta re- . | periebatur, 4. Vifcerum et inteftinorum interftitia humore fübcruento . plena erant, : $. Omentum plenarie fere corruptum, et huc illucve fru- ftulum tantum eius putredine adfectum comparebat. : 6. Ventriculus, inteftina tam crafía quam tenuia , et mefen- J terium non folum inter fe invicem tam aicte concreta, ut . - fme dilaceratione feparari non poflent, fed et eundem in - . modum plurimis in locis abdominalibus mufculis adfixa . erant: imo concretiones hae cartilagineam patfim habe- A bant duritiem. Mirum etiam in modum partes vix indi- catae multis bydatidibus, partim iuglandum, partim avel- lanarum magnitudine, erant confperfae. x .. *, Hepat globi inftar conftrictum, diaphragmati accretum, | —— jn peripheria colore albido ,et nonnullis hydatidibus cir. - . cumcin&tum , in interna vero fua fubftantia fubfufco, fla- J voque, intermixtis fanguinis extravafati globulis, adfpe- . &u adparebat, Vifcus hoc libras quatuor civiles cum di- h. midia ponderabat, : S. — $.Lienin parvam triangularem farcinamerat corrugatus,Párs - eius media cultello cartilaginis inftar refiftebat. Externe . pallidum, interne autem fufcum monftrabat colorem, ac |. omni erat privatus fucco. : -$. Renes integri etab omni ftatu morbofo alieni reperieban- o tr, | ! EV us 2n IQ, " x Kis o " "Obfervatio XLIP. 10. Uterus fphaericam figuram habebat,. et fex vel feptem digitos in diametro. AdfpecQtus eius externus erat lividus, . et fübítantia eiusdem fpongiofa multo cruore extravafato repleta, Cavitatem in eo naturalem reperire non poterani, - .Ponderabat libras quatuor civiles. "ii 11, Vagina uteri adeo erat conftricta, ut vix calamus fcripto- . rius immitti potuerit. Pars eius pofterior cartilagineam, anterior vero tendineam poflidebat duritiem, — Totaque eius peripheria et hydatidibus et fcirrhofis tumoribus erat. circumdata. ja » -—-— 12. Fallopianae tubae, ovariaque cum partibus vicinisadeo — - erant concreta, ut ea, omni adhibita diligentia, fepara- Te, et perfcrutari non pollerem. Bien me Foeminam hanc coitus crebrioris valde cupidam fuiffe, .- ut maritus palam proferebat, quis, partibus modo defcriptis — - €t tam male conftitutis, credat ? i NU 233. Vefica urinátia ab utero deformi os ifchion dextrumver- — . fus erat preffa ; duas vel tres adhuc urinae uncias conti- nebat, et in fundo eius tres maculae gangraenofae erant. — confpiciendae. Ji E 14, landem herniae in dextro vulvae labio incarceratae conditio examinabatur, et etiam hic inteftini prolapfi et — herniam formantis portio cum continente parte in unum —- corpus arctiffime erat coalita. À quo autem inteftino her- —— nia haec originem duxerit? ob totius vifcerum abdomina- | ése fyitematis confufionem praecife determinare non audeo. ! - us . .Maxime omnino mirandum effe puto, foeminam hanc, — tali vifcerum vitalium metamorphofi, tam diu vitam con- tinuare potuiffe. Satis mifere et calamitofe autem eam fuiffe —— transactam, quivis facile perpendere poteft. MER 24 ': SONA E )H v Em OPUS $ hu; t 1 I OBSER- - - . De.afciie. in. viro &5c..— - . 159 I uoo OD BSERPFVATIO XLF. NES — Dn. D. WILHELMI LVDOVICI WILLII. — — Mfcite in viro, qui fex ih annis paracentefin per X XV. 27 fri aet Uices periülit. — | ESI . Relatio: morbi bifforica.. enm quidam huius civitatis, in qua habito , a pueritia : femper pallens, anno aetatis fuae circiter decimo aut duodecimo mox tertianis, mox quartanis febribus, quae va- - riis profligebantur domefticis remediis, . corripiebatur, Ab - illo tempore optime valebat, et furnaria inftructus anno - MDGCXL V], loca vifitabat diverfa externa, ibique pittoribus - famulando duos confüumebat annos, Anno MDCCL, inter co- hortes auftriacos militaria petebat munera, Non longo poft - tempore in Olomucenfi praefidio collocabatur , ibidemque - mox-inficiebatur fcabie, quae poft quinque hebdomades un- .. guentoe fuülphure citrino,femine coculi et oleo olivarum pa: - fato, depellebatur. Hancdyspnoea fequebatur, quae fponte - iterum ceffabat. Tribus pofthac annis ,cum Pragae miles erat - praefidiarius , iterum fcabie adfligebatur , quae iisdem reme- - diis tollebatur, | Dyspnoeae vero loco pedes tunc tume- bant, ac in eis maculae et veficulae lividae adparebant, .quae fponte paulatimque deficcabant; Paulo poft diar- t Mut. per feptem feptirnanas durante, cruciabatur. | Ad . hanc tollendam in nofocomio fedecim,ut defunctus mihi re- | - ferebat, dofes remedii cuiusdam laxantis trium hebdomadum - fpatio (ine omni effe&u, interpofitis pluribus dofibus theria- — cae Andromachi, et tandem infufüm quoddam amarüm pro- | pinabantur ei: huius infufi-ufüi hoc malum denique cedebat, | Durante hoc morbo, iufculis e carnibus, pulmentis e hor- . deo , oryza, et farina paratis, prunis damafcenis cos, et - . pomis áflatis. nutriebatur ,, et nonnunquam EREADo sad Cii EM . K€il» —- 160 | . Obfruatio XLV. reficiebatur, Morbum autem hunc minime fimplicem diar- rhoeam,fed potius dyfenteriaefpeciemfuiffe prorfus arbitror, - Vix cum convaluiffet hic afcitae candidatus, per qua- - tuordecim dies prope Pragam füper Muldaviam in rate ten- - torio, ut ille credebat fine ullo incommodo, morari debebat, Tam illo autem iam , quam fuübfequente tempore centurio . eius de incremento abdominis faepius ad eum faciebat verba, . ipfe vero aegrotus hoc fymptoma nondum obfervabat. - O&avo tandem militaris fuae vitae anno Pilfeni litteras. miífionis teftes accipiebat, atque itinere XXXI. dierum locum fuum natalem hic Emendinpam redibat. Mox poft hunc re- ditum, et familiaribus et agnatis abdomen fuum debitam magnitudinem excedens admirabile videbatur, ipfe folus ve- ro triftem fuam porro vilipendebat conditionem. — Eodem circiter tempore pes eius dexter exulcerabat, qui autem, fed nefcio an fponte aut arte, trium hebdomadum fpatio iterum confolidabat. Aliquot, poft domum fuam reditionem,elapfis menfibus abdominis fui incrementum ipfe fentiebat. Cum . vero nullam de eo animadverteret moleftiam, anno poftdi- - &um in patriam reditum transacto, coniugium inibat,atque duas durante matrimonio generabat filias, et quidem unam ' primo matrimoni! anno, alteram vero mox poft fecundam. inftitutam abdominis paracentefin. Brevi poft nuptias tem- pore ambo pedes denuo exulcerabant, et propullulabant in €is ulcera phagedaenica, ad finem vitae eius perpetuo du- rantia, quae dextrum tamen vehementius femper prae fini- . ftro adficiebant. Pari tempore abdominis farcina primum ei oneri erat, et increfcente hac farcina etianr pedum , femo-- rumque tumor magis magisque increícebat, Ceterum facile : refpirabat, ciborum adpetitus minime proftratus ei erat,nule - la fitis eum vexabat, tranquille , placideque dormiebat, fe« et excretiones bene in eo fuccedebant, «et füfficientes ille - poffidebat vires ad exercendam rem piftoriam , modo facies eius pallida , unacum pectore et brachiis tabefcebant; tali: : que De afcite in viro. &9c; | Y61. que. in ftatu , fine omni medicamentorum ufu, ut ille perhi- — bebat, aliquot tratfigebat annos. . b dm - — Sub finem tandem Maii MDCCLIX. me adibat, meum- - que petebat confilium, auxiliumque. Tam ex antecedentibus et jam deícriptis, quam praefentibus circumftantiis , et prae. - Gipue confueta inftituta encheirefi ,, percepta aquarum in — abdomine flu&uatione, inveteratam adeffe afciten iudicans, - huic declarabani patienti: fe nunquam in totum reconvale- fcere, fed commode per aquarum eductionem paracentefis abdominis ope tantum levamen moleítiarum fuarum fubinde impetrare poffe, Ut vero aliquod ei afferrem folatium, o:di. on pulverem refolventem falinum ,fcilla marina praepa- . fáta'mixtum , unacum conveniente diaeta. Adhibebat aeger peraliquot hebdomades hunc pulverem , qui magnam uri- mae copiam expellebat , nihilo tamen minus abdominis tu- -3nor non imminuebatur,fed maius potius capiebat incremen- tum. Nunc commendatam operationem fufcipere decerne- Jbat, eumdemque igitur locum , eamdemque empiricam in Alfatia, quorum in antecedente obfervatione mentionem fe- ci, eligebat, Ipía haec operatio die XXIV, Augufti dicti anni -MDCCLXX. infolito modo, operatrix enim acum perforato- tiam 1alleo ligneo in abdomen pangebat, inftituebatur, ea- "que et abdomen ab aquis contentis, et marfupium a fexagin- ta florenis rhenanis purgabantur, Vix quinque erant exacti meníes , cum abdomen priítinam fuam recuperaverat magni- "tudinem. Denuo ergo meum efflagitabat auxilium, et tunc. perfuafor fui, ut chirurgüm huius Marchionatu$ primarium o Eccardum ,inftituendae abdominis pun&turae grátia,fa- lataret, qui etiam fingulas paracentefes, in ordine nunc re- cenfendas , mea (emper in praefentia omni dexteritate admi- miftravit, lt - | M17 —— Anno MDCCIX. die vri Febr. die XXx. Maii, die Xx. Au- T gufü, et die xii. Novembris. mu Tur meam | Ap dt - Nov. 48. Pbyf. Med. Tom. . X TOC RB. a62 -— Obfervatio XLV... Eu | Anno MDCCLXI, die V, lanuarii, die xrJ. Aprilis, et die - X XVlH. Novembris. 5 coronal 3 6.2ndsd Anno MDCCLXII, die XVI. Aprilis, et die IV. Odobris, . Anno MDCCLXII, die XI, Martii, die Xxiv.lunii, et die — A NV, Decembris, "" Anno MDCCLXIV. die IX. Martii, die xxirr. Maii, die | xx. lunii, et die xix, OGobris. nto hos Anno MDCCLXV. die 1t, lanuarii, die xx. Februarii, die - XXX. Martii, die XX111. Aprilis, die XXXI, Maii, die Xll. | lulii, die XVI. Augufti, die Xxt.Septembris, et tane - dem die xx11, Novembris. ! 11350 ra Mox primas poít evacuationes hunc afciticum per duo- - decim femper horas vehementes cruciabant dolores colici, | poft iequentes operationes mitius autem fe gerebant, ettans dem prorfus evanefcebant. | set Ultimo in anno aliquoties, peractis iam operationibus, - lipothymicis opprimebatur debilitatibus. TL Quod qualitatem edu&tatrum aquarum attinet,fübviridem | illae pellucidum tamen monttrabant colorem, qui vero co-. lor vitae finem verfus in fübflavum pallidumque mutabatur.- Inter effluxum fuum fpumam,, faponis in aqua agitati inftar, - lures horas durantem, formabant, Tactus earum glutino- | s erat, et refrigeratis illis in fundum reponebant fedimens tum mucidum. Nares nullo ab eis feriebantur odore, Eas: autem fecundum guftum examinare,nullain me incendebatur. cupiditas. dÉ Semel Lv. alio tempore LXX, plerumque autem LX, vel LXV1. librae civiles aquarum depromebantur. Concedamus. nunc fingulis vicibus libras tantum LX, aquarum eductas ef fe, fequitur, virum hunc a pondere MDLX.librarumaquarum, in corpore fucceffive colle&arum, liberatum effe, Quod eg. magis mirandum videtur, cum aegrotus hic perpaucum feme per, et faepius plane nullum, ob fitis defectum, adfumferit potum, lImpeditam autem in vafa humorum exbalatorum qe. X - / Í - | E | De afcite in viro &5c. - 163 geforptionem, veram tantae colledionis aquarum in abdo- minis cavitate fuiffe caufam, infra anatomica monftrabit íectio. | : p —. Anno MDCCLXII. circa medium OGobris mifer hic dyf- enterica diarrhoea, epidemice tunc graffante, corripiebatur, ab ea autem coríicis peruviani cum cremore taríari mixti ufu mox liberabatur, | ; : | Anno MDCCLXIV. patiens de maiore incremento tumo- tis in pedibus femoribusque, ac dolore in iisdem, refpira- tionis difficultate, et oris ficcitate faepius conquerebatur, DieXv11. menfis Iunii eiusdem anni me domum fuam, ob in- E fcroti tumorem , quem tactu admodum durum, co- ore e füfco rubentem, paffimque humorem aqueum ex(ü-- dantem , ipfum vero aegrotum in facie tumidum , et de ma- ena fiti querentem , inveniebam, vocabat. Ad difcuffionem tumoris fcroti ordinabam hasce fpecies: &. Ra. bardan. bryon. altb. 2a. zvj. FIb. malu. melilot. Fl. chamom. vulg. aa. Aj. M. D.ad Ch, S, íacculo linteo includendae, partibus a- maticis aquae calcis vivae et laGis decoquendae et faepius calide adplicandae. Ad exftinguendam fitim et febrem au- tem , unacum conveniente diaeta , praefcribebam hoc reme- "dium : Rt, Cort. peruvian. opt. 3j. crem. tartari 5iij. /M. F. pulv. fübt. div. in XI1. part, aeq. D. ad Ch. S, fingula quinta vel fexta hora una dofis aut e vino aut aqua fumenda. Harum -medicinarum virtute et tumor modo di&us, et fitis tolleban- tur feliciter, et clinicus in fine eiusdem menfis in publicum iterum prodibat. Id adhuc notandum efle credo, urinam du- Tante etiam tumore fcroti, in fufficiente femper quantitate fi- me ullo incommodo ,aurantii autem coloris, profluxifie, — . Anno initiante MDCCLXV. fingula in peius cedebant. "Aquae enimtunicam etiam cellulofam abdominis inferiorum- que partium magis magisque implebant , refpiratio moleíte fuccedebat , lotium parce et cum dolore fluebat, induebat. - que colorem lixiviofum, ciborum hucusque bonus adpetitus m uc X35 evane- 164 » Obfervatio .:XLY. . . « evanefcebat, aeftus, fitis et horripilationes febriles increbes fcebant, vires collabefcebant, crebriores accedebant alvinae | deie&tiones , et nonnunquam tormina cum crebriore tenes- — mo vexabant aegrum hunc meum,quod vero fymptoma fem- er u(ü fequentis hauftus ,fpatio unius horae cochleatim dee — glutiendi , faufte profligebatur, R&. 244. mentb. crifp. 5iij. yr. — cicbor.c. vb. sij.pulv. &jis polychr. 31j.M.D.ad Vitr. In fine tan-. dem menfis Septembris gangraenofa pedum et fcroti inflam- — matio , levia deliria, agrypnia, et totius corporis molefta des bilitas, ad le&um affigebant aegrum. Exeunte denique No- vembre pedum tumor fubfidebat , fitis, doloresque ceffabant, fomni defe&us et virium proftratio maximum capiebant in- crementum , die demum XXVII. modo didi menfis hora ma- - tutina quarta tranquille ac placide vitam, per plures annos anxie et molefte fatis actam, finiebat. 'Ad examinandam er. — go vifcerum conditionem horis poftmeridianis eiusdem ade» : huc diei a. me, füpra laudato chirurgo comite , cadaveris | fufcipiebatur D | "fhnatomica. perfcrutatio. Hac in occupatione fequentia occurrebant confiderandag 1. Singulae corporis füperiores partes tabe erant confümtae, 2. Tetum genitale membrum lividum habebat adípecum, | Circa aftragalos utriusque pedis ulcera, ichorem putridum fundentia , margineque fphacelofa circumcincta , confpi- * * y " i De afcite in viro $c. X6$ ^'weéfica urinaria , ureteres et pancreas nihil monftrabant .— morbofi. ; : | , | . "s, Lien tam latitudinem, quam longitudinem fuam natura: - ^ ]em accurate adhuc poffidebat, 7747, W 1NSLOW anafom, - -*-eorp. buman. defcription. Tom, IV.$.330. Craffities vero eius ftatum naturalem duobus fuperabat digitis; habebatque hoc vifcus pondus duabus pm civilibus maius; Maxi- imam eius partem alba, firma, unius digiti craffitie, multis - foveis avellanarum impreflarum inftar exftructa circum- 'Cingebat membrana. Interna huius vifceris pars femiputri. . dam, intermixtis pluribus granulis puris , magnitudine fe- '- minis cannabis , monítrabat confiftentiam fubfuíci colo- -—ris,corruptumque hoc magmain füo medio flavum durum. . quemediocris iuglandis magnitudine continebat fcirrhum, 6. Hepar oblongum quafi repraefentábat hemisphaerium, ' . .et ultra libras quatuor civiles ponderabat. Membrana id — cingens eamdem habebat figuram et confiftentiam ac lie- nis, modo craffities eius lineam mathematicam haud fu- perabat , pluribusque, fed multo minoribus erat exftructa — foveis, illis, quas variolae relinquunt , fimillimis, Circa —— fic dictam portam autem hoc vifcus naturalem fuum reti- .. nuit habitum atque adfpectum, Subftantia cius interna . Ípongiofa atque pallide rubens pulmonis coctae inftar e- . fat. Vefica fellea externe flaveícens et magnitudinem ovi - circiter columbini referens atra, tenaceque erat repleta EE o vun .. 9. Ambo quamvis renes in integerrimo et ab omni labe libe- .. rO fe praeíentarent ftatu, in tubulofa tamen finiftri parte - »« tres inveniebantur extrinfecus bruni, intrinfecus autem al- - »bi coloris, duri(fimaeque confiftentiae calculi. Unus eorum magnitudinem uvarum feminis, alteri vero milii granorum '.. adaequabant. | | | -8- Thoracis tandem vifcera in illaefa reperiebam conditione, W | X 3 Pri- —-— - 4356 tt Obfervalio: XL. Primariam ergo chronici huius mali caufam in malahe-.— du lienisque conftitutione haefiffe, facile quisquam vide- — it; et hac tam nobilium vifcerum depravatione magnam copiam vaforum lymphaticorum deítruGam, reforptionis- que negotium humorum exhalatorum turbatum fuiffe, om- ' nino credo. ! | | OBSERFATIO XLVI. Dn. D. WILHELMI LVDOVICI W'ILLII. wont De & EM | Singulari adfettu melancbolico in foemina moeflitia fuborto, e£ per quatuor annos cum dimidio durato, ac repentino terrore | iterum fublato. uk | UNZERUS, Animi patbemata medicamentorum funt fpecies, five bene frve male nobis. — fapiuat j femper tamen certif/mum eft , ea certis tantum perfonis, certis — fub cireumflantiis et in. determinata ac nunquam tránsgredienda P. menfura proficua , praeter bauc autem noxia ele. Co robufta , ab infantia perfecte fana , laboriofa, optimo praedita iudicio, duodecim partus feliciter eni- — xa foemina ruítica, et a marito, liberis, vicinis, cognatis et familiaribus dilecta, honorata et aeftimata uxor, mater et a- — mica,fexagefimum nonum nuncagensannumanno MDCCLIV — faepius vehementibus adeo cepbalaloicis corripiebatur doloribus , — ut fervis ,ancillisque ruri opera facientibus cibum, fecundum huius regionis confüetudinem, in capite apportare non am- - plius valeret. O&obre vix di&ti anni una filiarum füarum, in. vico a domicilio fuo unam horam diftante, foetum eniteba- tur , fimulque magno adfligebatur morbo. Hac in calamita- . te mater filiam quotidie vifitabat, talique in itinere iudaeus remedium ad reconvalefcentiam filiae proponens , fed quale — nefcio, femel occurrebat matri, Hoc remedium ob fimplici- - | | tatem — x De fingulari adfedu meláncbolico &9c, 167 tatem fuam reticebat, et tandem filia octava poft partum hebdomade moriebatur, decemque relinquebat proles, — Jie XIV, Februarii anno MDCGCLV. domceítici foeminae huius eam delirare, prima vice obfervabant, quod etiam . fymptoma ab eo tempore de die in diem, et fpeciatima XXIV Julii ad 13, Novembris tantos faciebat progreffus ,ut volunta- riam ciborüm adfümtionem prorfus refpaeret; eique duo- rum vel trium hominum ope alimenta per vim infarciri de- :berent, Modo autem di&to die ultro uvas, confüetamque füam.efcam, iura nempe e pane cum aqua fale et butyro con- fe&a;edere incipiebat.Prima in aeftate plures horas diei velin - area,et etiarn in maximo aeftu folari,vel circa torculate ftando femper, complicatisque manibus ftatum liberorum fuorum gemendo,' commorabatur, reliquo tempore in leo fuo, in - hypocaufto locum habente , retro velo perpetuo et quidem tam tranquille, complicatis pariter manibus, fedebat, ut a femine neque obfervari, neque audiri poflet. Toto huius de-- - liri tempore nullum verfus hominem ne unieum quidem fa-- - eiebat verbum, iura tantum , pultes et paftillos farinaceos, — et panem edebat, nemini autem domefticorum in memoriam fedit, eam hoc in ftatu ullum adfuümfiffe potum. Noctu fem- | per cum marito, qui nonnunquam eam exili voce preces di- - eere audiebat , in le&um decumbeébat. Ceterum omnem ob- fervabat honeítatem ac munditiem, ^ Semper etiam tam ad exonerandam alvum , quam emittendam urinam, non aliter ' mifi veftibus fuis induta locum, fecundum confüetudinem et ordinationem rufticorum noftrorum ad haec in area deftina- —— tum , vifitabat. à; | —' "Ultimo menfis Iunii die anni MDCCLXIX. cum melan- - €holica haec fola in hypocaufto verfaretur , ac retro velo fuo — fübreperet, e feneftrisque in aream cerneret, privigni duorum "annorum infantem in puteo inoperto fedentem confpicie- bat. Infantis maximum vitae periculum perfpiciens foemina, velociter puteo accedebat;pulillum ab eo removebat,et poft. En. Co - , €aà Z * 158. os Obfervatio XLYT.- | s ea tam marito, quam.privignis, anxiis geftibus periculum, in quo infans erat, indicabat, Die fexto lulii infperato-privi-- gni fex annorum filiolo dicebat , matri fuae fila lintea eum - poftulare , fe tibialia illitexere velle. Puerulus referebat hoc matri fuae,o0mnesque familiares ob tam cito recuperatam hu- ius, per aliquot annos mutae quafi , mulieris loquelam valde: admirabantur.- Interim fila petita fuppeditabantur ei , cum-- que durante delirio melancholico fingulos. fugeret labores; reipía tibialia nunc texere incipiebat. Die 1x, xi, et xiii. eius dem menfis ore primum coagulatum , deinde vero fluidum , modi- ca auiem Lantum in quantitate. cruorem. ,: qui fecundum fenfum fuum. e capite defluxit , eiiciebat, |." Die tandem xvi. vix didi. menfis loquela et fentuum ufus repentine redibant,. --. ..- Quamvis unus iam eflet elapfus annus cum dimidio, cum foeminam hanc poft fuam reconvalefcentiam inviferem,adeo — tamen adhuc erat languida, ut non alios nifi facillimos ad. concoquendum cibos , nullamque plane carnem perferre, et. domo nondum exire valeret, Etiam tunc omnibus adhuc ab- ftinebat potulentis, et teftabatur, nullam fe unquam percipe- re fitim, Ceterum fatebatur, fe non aliam repraefentationem. durante animi fui perturbatione facere potuiíIe quam quod a Deo, fingulisque hominibus deferta in loco maxime folita- - rio degat, feque (emper nudam ac inveftem efle crediderit , quare etiam perpetuo tam folicite abditam fe habuerit... ... Hoc etiam in ftatu morbofo neque medicamenta, neque remedia fic dicta domeftica ei propinabantur, fed fingula na- turae molitnina propriis viribus unice relinquebantur. E An vero dolores cephalalgici , melancholico huic ftatui. antecefíli, non ab inflammatoria congeftione fanguinis ver- fus caput originem füam duxerint, anne in fine mali cruor. ore excretus critice eiectus fuerit? id accuratius inveftigare — potuiffe vehementer optaveram, r d Emmnendinga Noribergam mifJae die 29. Septembris v771. OBSER- y - | * Bütui monftrofas, velamentis fuis inclufus &c. 169 : n OBSERVATIO XLVI1I. stro: Dn, D. IOACHIMI FRIDERICI HENCKEL. -Foetus monflrofus , velamentis fais inclufus et velamentis alterius 200 0t dnfantis recenter nati adhaerens. | | A* uot abhinc diebus chirargus quidam nofocomii regii | E Charitatis dicti, puerperae ut opem ferret, appellabatur. Domini /7rfpruch et Sevens in domum puerpe- rae fe transferebant, quorum prior verfionem foetus necef- fariam iudicabat, qua inftituta, foetum mortuum educebat, «Hoc fa&o, alter placentam extrahebat, quam contemplan- tes, foetum duorum circiter pollicum , propriis velamentis inclufüm, velamentis alterius foetus mortui, a placenta illius duos circiter pollices adhaerentem, inveniebant. Perparum aquae foetum circumdabat , funiculus umbilicalis unius pol- licis,verfus umbilicum craffior,fenfimque decrefcens nusquam adhaerebat.. In his velamentis , magnitudinem ovi anferini aequantibus, fruítra placentae veftigia quaerebantur. Chi- -turgi haec fibi omnia vifa, placentam cum adhaerente ovu- lo mihi tradebant, quo aperto, accuratiori contemplationi fubie&to, fequentia apparebant: Foetus monftrofus erat, ca- ,pite carebat;pars fupetior trunci anterius inaequaliter,et ma- -gis quam convenit, diftenta erat. E latere finiftro protube- tantia parva videbatur , quam primo afpecdtu pro aure habe- bam, íed verofimiliter manus finiftra eft, quippe duo digiti -cernuntnr, E latere eius anteriori proceffus quidam curvus, gigi longitudinis, inveniebatur,quem non fatis cognofco. - E latere dextro nihil cernitur. Prope umbilicum funiculus umbilicalis brevis et craífus eft ,in fine vero tenuis et nullibi .adhaerens. Spinam doríi et coftas tangere mihi vifüs fum. Num vifcera in pe&ore et abdomine finr, affirmare haudau- deam , dum integrum foetum in fpiritu vini confervo. Offa- ánnominata cum oflejfacro.et coccygi adefle videbantur, fed | — Nov. 4d. Pbyf. Med. T.F. | anus | í I7O Obfervatio. . XLV II. | anus deeft. Partes genitales fexus potioris effe videbantur. Extremitates inferiores naturales erant, nifi quod pedes ex-- j tremi anterius curvi fint, et duobus digitis aridi rout - manus : fic delineandum curavi; vid. Tab.VI. fig.1, E foe- mina compertus fum,quod maritus eius valde libidinofusifit; | quod durante infantis geftatione illi non pepercerit, fed (in- eulis fere diebus, imo quindecim dies ànte partum coitum - inftituerit. | Ia p Explícationem huius cafus difficilem iudico. Num fü- | perfoetatio fit? an gemelli concepti fint , quorum unus par- - vus et monítrofus manferit ex defectu nutritionis ,; cum fu- niculus umbilicalis nullibi adhaerebat, et placenta deerat ?- num hic foetus diu vixerit ? nonne forfan diu mortuus fit, - cum nondum putrefa&io in illo obfervari poterat, aut num | diu fine putredine manferit carente aere? affirmare non au- deam. Dno PLENCK potius affentio dicenti, quod multi ob. fervatores erraverint, et quod faepius etiam partus gemelli pro füperfoetatione habiti fint : porro quod inaequalitas. in-. fantum gemellorum füperfoetationem nom probet, Simulta. men fatetur , quod apud autores obfervationes quaedam ex«- ftent de fuperfoetatione , de quorum certitudine non dubi- . tandum fit (quos tamen non indicat). PLiNIUS obfervavit ,. quod gemellorum unus patri , alter adultero fimilis fuerit.In Pbyfiolog. magna.Dn..de HALLER. completa collectio omnium. füperfoetationum, quae hucusque innotuerunt , invenitur, Dicit, quod etiam fieri. poffit, cum infantes. in utero: indus ruerint, et nihilominus foeminae poftea. feliciter parturive- rint : Duos uteros àut duas cavitates in eo invenerunt etc. Quamvis ergo huius rei theoria non aeque pateat, haud ta- men tes ipfa negari potett. In animalibus, quibus uterus plu- rium cavitatum eft, füperfoetatio minime rara effe dicitur, Ad opem ferendam quod attinet, mihi neceffe effe videtur, ut poft partum primi infantis inquiratur, anne venter, ut fo- let, collabafcat:. fi: dolores;ceffarunt, nec: aliud quid accidat, -nà-. Flaemorrboides veficam urinariam perforantes. 71 - faturae caetera relinquerem; quodfi motus infantis fecundi fentitur; füperfoetationem opinari liceret, quod ulteriores . obfervationes forfan docebunt. | | ^ Nupet obftetrix quaedam me docuit, cui ob dexterita-- . tem et experientiam fuam fidem haud denegare pofílim, fibi accidi(le in praxi fua, ut abortui foetus trium menfium affi- fteret, foetum velamentis integris inclufüm , fimul cum mul. to fanguine fecetlifle, Tribus menfibus elapfis foeminam hanc -.. denuo infantem mortuum feptem circiter menfium in lucem — edidiffe.. d quod.me iudice aut theoriam fuperfoetationis - confirmat , aut. faltem probat, gemellorum unius abortum alterius abortum.-non femper provocare, fed fieri poffe, ut praegreílum abortum pattus feptem menfium , adeoque ve- rofimillime etiam partus naturalis, fequi poffet. gre -. : Berolino Noribergam miffa. die 19. OG ob. 1771. | 5 $OBSERFATIO XLV. Dn. D. IACOBI FRIDERICI ISENFLAMM. coo Haemorrboides veficam urinariam perforantes. — "nter dogmata rationalem medicinam profitentium, quae CEL-- M ue .l.in praefatione recenfet, id quoque additum ?deprehendo: neque, cum dolor intus incidit fcire , quod doleaf, eum, qui, qua parte quodvis vijcus inte(lHinumve fit, non cogno- - werit ; neque curari id , quod aegrum eft , poffe ab o, qui , quid - fit, ignoret. Haec quam (int vere dicta, ii, quos muneris ra- tio mederi infirmis iubet ; quo frequentiori eo fane triftiori "edocentur experientia. At non de iis folum hic agi , qui iu. fta deftituti corporis humani cognitione ad medendum ac- — «cedunt, verum etiam eandem interdum efle fortem eorum, —quos,quae humana praecordia recondant, non latet , poíte- fior dogmatis pars exhiberevidetur, Accidit enim perfaepe, ut fi qua regione dolor adíit quae potiffimum pars aegrotet, difficillime determinari poffit, geduss quo exactius, -" füb. . eee | T2. fnt, pa oo Obwodio XLUINS O0 9] fint, aut pati poffint, con(ideremus , cumque morbi compa" remus fymptomatibus, eo denfiori in explicando malo invol- - vamur caligine, Merito hinc füummos paffim anatomicos de difficili morborum topicorum diagnofi conqueri video,dum;. quid fit, quod aegrum eft , ignorare fe ingenua interdum faten tur eruditione. Callide perfaepe coriiicere licet, at coniectu- tisfolis inaixi nom fine formidine medemur. Eft trifte quod- dam voluptatis genus , dum, quem fervare non potuimus , conceffa fecandi opportunitate, eo, quod adefle dudum fu- fpicabamur, immedicabili malo füblatum deprehendimus, coniectura quippe fic noftra ad certitudinem evecla, erroris- que ablato taedio, Verum nori mots femper, non ferrum in- €iforis abftrufi morbi caufam manifeftat atque indolem; fu- perítite faepe aegro, inque medio morbi decurfu ea interdum repente apparent phaenomena, quae omnes prorfus a mor. bo hucusque abtrultiffimo abigunt tenebras ,.nullo iam pe» nitus in formanda morbi diagnofi relicto dubio. Morbus iam. fic pertinaciter hucusque omni-.fe fübtrahens indagini, - manifeftatur diftinctiffime, at non cum rebus infirmi melio- ribus,non:via ad' medendum ftrata faciliori; quo enim nunc. — clarius, quae fit mali indoles, ars perfpicit, eo fibi.ad id fa- — nandum minus ex fuo fuppeditari agnofcit promptuario.Pet- | multae funt ,.quae id validiffime:confirmant,eruditorum ob» fervationes.; neque tamen fequentem adiicere, cumprimis fi, quae laeíae fuerint partes, refpiciatur , incongruum efle iudicavi. Licet: enim: vitiorum huiusmodi fucceflive in. vefi- — €a urinaria enatorum paffim apud autores exempla deprehen-. dam, eà tamen ,.quam praefens caíus exhibet, veficae laefio: inter minus: frequentes referenda videtur, eoque magis fiy - quae.in ipfo morbo , et latente laefione et manifeftata obve: nerunt ,.ponderentur follicite. | ji [ Vir aliquot uina fexaginta annos natus, habitus corpo- ris admodum ftricti etgracilis, faciei coloris eius, quem vere - FORESTUS haemorrhoidalem vocat, patreque genitus hae- | | mot- s AA 5 ' e vost Ay Elaemorrboides veficam: urinariam perforantes, 123 — güiorrhoidario, duro admodum ipfe initio adolefcentiae et juventutis ufüs eft, dum laboribus peregrinationibusque mul tis commercii caufa füfceptis fat valide corpus exerceret,nec. tamen vi&u femper laudabili vires decenter reficere, aut ex. haufti corporis curam gerere curta fuüppellex permitteret, Superavit tamen cuncta haec robur iuvenile, nec, de quibus . multum conquereretur, infirmitates tum paffus eft nofter, Ve- . rum ad confiftentem magis icr rta iatrique, dum priftinis laboribus optime rei fuae familiari confuluiffet, hac longe feliciori, hincque quiete et vita fedentária ütens, va- fiis iam adfligi coepit molefliis, quas tamen, cum in prin- cipio fatis eflent tolerabiles nec continuae,per aliquot annos patienter tulit folisque aut proprio aut amicorum confilio - adhibitis euporiftis mitigare annifus eft. infidum tamen id fuit et inconftans levamen, iamque fuas fenfim ingravefcere fentieris moleftias ,, de radice mali exftirpanda fibi cogitan- dum ,medicique implorandum auxilium ratus eft. Hoc igi- .tür fine cum- me media anni. MDCCLXIX. aeftate accederet; talem eius , ut fupra defcripfi, habitum externum deprcehen- di, quamve retult, vitae ante actae rationem ab eo percepi, . eut id adiecit, a. multis iam retro annis fefe fluxum haemor- -. thoidalem haud quidem adeo copiofunr, fatis tarrien ordina« - tum fibique femper fere proficuum, expertum effe, De prae- fentibus, quibus adfligeretur, incommodis eorumque initio interrogatus , fequentia retulit: Triennium iam, a quo fani- . fátem faam labefa£lari fenfiffet , elapfum effe, malaque,qui- - bus nunc vexaretur,- pedetentim quidem, aft in dies aucta, — Piaec in abdomine foloque tra&tu inteftinorum refidere ;; ma- - nifefto fe convinci; inflari fibi fcilicet faepius in miram ten* fionem et duritiem , cumprimis fub utriusque lateris coftis fpuriis , abdomen, fed brevi evanefcentem, prorumpentibus — Kilicet et ore et ano: cum levamine flatibus, Appetitum fa- tis interdum conftare, interdum prorfus deletum efle, fitim — 4 ignorare, potumque ratione non fenfu duGum aflumere;, m Y3 alvüm i I Li 04 —- 05 Olfervatio XLI, alvum interdum foeces naturales, interdum lubricaset aquo- fas,interdum cibos femicodos reiicere,haecque faepe uno eo- demque die. contingere, comparuiffe quidem interdum hoc tempore et adhucdum comparere fluxum haemorrhoidalem, at minus ac antea frequentem et copiofum, parum faepe, faepe nihil levaminis.adferentem : in excernenda urina in- terdumyaft raro,fe inipfo quafi veficae collo obftaculumquod- dam fentire, ita ut maiori nifu et conatu tum haec.expellene — da fit, quae-profluens copiofa faepe, faepe puoi , pal- lida femper et füblactea , fedimentum quafi chylofum de- ponat: fentire fe praeterea pondus quoddam in ea inteftino- rum parte, quam, cum defcriberet, inferiorem coli flexu- ram. efle cognovi : verum omnium moleftiarum moleftiffi- — mam, quave potiffimum liberari unice et vel maxime cupe- : | ret, efle miram quandam alvi incontinentiae fpeciem, longe | A vera alvi excretione aut etiam diarrhoea diverfam , qua absque ullis praeviis torminibus flatum, cuius ftimulum fen- tiret, excreturo, fimul invito illico vel pituita vitrea fübcru- enta, vel utplurimum materia tenuis et aquofa, copia ta- men unciam circiter dimidiam nunquam excedens,ex inte- ftino re&o erumperet, idque fibi plus quam quinquagies diu — noctuque accidere, quo vel toties in feceflum fe recipere,vel flatus comprimere, vel linteaminibus perpetuo fübftratis fi» bi coníulere cogeretur vir munditiei ftadiofi(fimus, Haec il- le. Ego pulfum tum explorans,parvum et debilem, caeterum fat naturalem, refpirationem liberam ,fun&tiones cerebri in» — tegras labia palpebrasque internas pallidiffimas deprehendi, ut anaemia iam, non plethora laborare hic haemorrhoida- : rius videretur, . Maturo cuncta trutinanti iudicio haud adeo . difficilis aut obfcura videbatur mali diagnofis: adefle fcilicet in fuübiedto ad haereditarium. morbum difpofito, iamque a vita mobili ad fedentariam diaetamque lautiotem converfo, — paffiones hypochondriaco- haemorrhoidales, minus expedi- tum per vifcera abdominis in corpore ítricto fluidorum eir. | cui- Haeniorrboides veficam urinariam perforantes. 17$ — cuitum; debitum inteftinorum tonum paflim labefactatum, eaque interdum ingruentibus conftrictionibus fpafticis eo gravius adfici; exprimi fic et colligi in inteftino recto forte magis laxo pituitam vitream , feu, fi quis malit, haemor- thoides albas et mucofas, et ftimulo et excretione moleftas: dyfüriam levius interdum infeftantem, nec his in malis a- deo infrequentem, infar&tui fine dubio vaforum veficae uri. nariae cüm vafis haemorrhoidalibus communicantium effe tribuendam: reliqua fi deme facile ex fanguificatione laefa , aut genito acido hypochondriaco atque fpontaneo explicari; neque hic, abfentibus aliis fignis, de lithiafiaut te- nesmo calculofo effe cogitandum. Prognofis anceps licet,in " utramque tamen partem aeque videbatur diftincta;aeque ex- pedita, Vel enim metuendum erat, ne, fi irritus effet reme- diorum effe&us, in affectum hydropicum aut tympaniticum 'tranfiret malum, vel forte he&ica abdominali aut marafmo: conficeretur emaciatus fenex , vel fperandum, fi quid medi- "camina valerent, fore,ut malorum nonnullis füblatisaliis mi- — tigatis,fatis placida per plures adhuc annos fruatur valetudi-- ne. In eo igitur et fpes con(iftere videbatur et confilium, ut, -. quae obítruda forte effent, aperirentur leniter, vifcida abfter. gerentur , aequabilis per abdominis vifcera fluidorum motus - feftitueretur, inteftinis cumprimis debitum robur ac tonus redderetur , hisque obtentis ipfum haemorrhoidum modera- men naturae committeretur. Hoc confilio abftergentia le- — "miora, apetitiva , amaricantia , roborantia, carminativa, rha- " barbarina, chalybeata et chinata remedia fucceffive variis fub " formulis adhiberi fuafi, nec remediis externis proficuis negle- €&is, eo quidem effe&tu, ut füb diuturno: horum ufu, haemor-- — rhoidibusque quovis circiter menfe, parce tamen comparen- — - tibus , fümmopere fe levatum fentiens.aeger fatis corimode — — aeftatem anni fequentis MDCCLXX. attingeret ; cumque tum — fpadanarum aquarum ufum fübiungeret, tantum inde emo. -—lumenti percepit , ut prorfus fe. convaluifle arbitraretur, ap- cl peticu. / r E96 c. Obfrvalio XLV 128. T peti Ícilicet naturali et viribus redeuntibus, colore faciei. on ge minus lurido , oedemate n quod praeterita hye- . — me fupervenerat , vehementer decrefcente et hypochondtio- rum tenfionibus penitus fere conquiefcentibus, Reftitit ta- men contumaciffime omnibus hisce remediis, utut caeterum maxime proficuis,illa, de qua (upra didum, moleítia, quam, cum diarrhoeam vix nominari poffe in fine patuit, alvi po» tius incontinentiam feu verius ftillicidium dixero, intercur- rentefübinde leniori dyfuria,quarum quidem haec,epithema- tepubi applicato, multum felevari pafía eft, illa verroomnem et internorum et externorum remediorum elufit efficaciam. Nata quidem iam dudum erat fingularis cuiusdam vitii topi- - ci circa inteftinum reQum aut veficam urinariam fufpicio; verum cum, quale illud proprie effet, aut quid ad id tollen- dum fieri poflet , vix diftin&e pateret, contra vero non fim- - plicem fatisque caeterum frequentem dyfuriam haemorrhoi- dalém hic fubeffe conftaret, remediis fupra dicis, e quibus tantum hucusque profeciffet aeger, infiftere e re iudicatum eft, adíentiente, cuius in morbo abítrufo rogatum eft con- fillum, medicinae in academia noftra Profeflore primario, Aft media aeftate fübito ad infirmum evocor,repentino quip- pe quodam infultu iam in mortis difcrimen praecipitatum, Advolo. Referunt adítantes infirmum ftimulo folito adactum - in feceffum fe recepifle, ibique valida lipothymia correptum cortuiffe , iamque nunc in lectulum deportatum ibi femiani- mem cubare: immanem fanguinis congrumati copiam in ma tula repertam, Ad leQulum accedens, femianimem revera deprehendo , pallidiffimum quippe, frigidum, vix prae debi- litate verba proferentem, pulfüm celerem , minimum, vermi- - culantem , ftillante adhucdum ex inteftino recto fanguine. Stragula infpiciens et linteamina, puerperam me non virum invifere mihi vifus fum, illa fcilicet non fanguine folum tin- &a, fed infignibus cruoris erumis contaminata deprehendens, ut adie&ta , quantum aeftimari poterat cruor matula conten- - Hhaemorrboides veficam uvinariam perforantes. 77 tus, quantitate, fubitam hanc fanguinis iacturam IV. aut V. libras medicas aequare certum effet. — Defiftere tum ali- quantum a remediis hucusque adhibitis, iamque foli infifte- fe methodo cardiacae , analepticae et roboranti muta-. ta vehementer iuffit morbi facies, Conquievit brevi poft cruoris erumpentis impetus, iamque meliufcule fe habuit rur- fus infirmus, ita ut et per paucas horas lecum relinquere oflet. Mirum iam fibi videri retulit aeger , non folum alvi illud perpetuum olim ftillicidium, nunc iam longe rarius mi- nusque effe moleftum , verum etiam expeditiorem urinae ex- ' cretionem , contra fibilum fe quendam, fubinde dum urinam emitteret, fübinde absque hac, flatus inftàr ex urethra erum -- pentem percipere. Displicuit fümmopere haec relatio, non obfcure fonticam quandam his in partibus indicans laefio- nem, eo demum magis confirmatam, dumpoft paucos dies faepius in die urina fat copiofa fanguine tincta proflueret, - fübfidente poft quietem cruoris parte fere dimidia, Quam tiim fovebam, fufpicioni certitudinem addidit fequentibus diebus urina profluens maxime turbida ac foetidifiima, poft. brevem quietem dimidiam fui partem inftar fedimenti vere. lütulenti. deponens, quod fedimentum exadiffime explora- tum vetiffimas effe foeces alvinas apparuit, eoque certius, - cum ab eotempore etalvi ftillicidium conquiefceret;et alvus maturalis fatis hücusque tefpondens iam nunc longe füccede- ret parcius. Strata fic fübito eft via, neque tamen adeo iu- "inda ,ad formandam morbi diagnofin, quodve latuerat huc- sque malum, trifti patefa&tum certitudine, Erofum fcilicet «m ac colle fanguine haemorrhoidali inteftinum rectum contiguamque veficam ürinariam , iamque ex uno in alteram patere hiatum ; materiam limpidam olim ex ano ES ; maximam partem urinam fuiffe per ofculum , um exiguum effet, in rectum affiduo depluentem, fuaque et aiffitatióne moleftam et excretióne ; erofo fen(im magis hia- tu, ficque deftru&is vafis quibusdam infignioribus fanguine |. Nov. AG. Pbsf. Med. Tom.F. Z hae- | | | v8 - Obferuatio XLIX. . haemorrhoidali turgidis , repentinam illam àni haemorthas - giam ortam, patuloque iam nunc oftio et flatus et foeces in; veficam et urethram detrufas; fatis quidem fecifle utcunque, - I n 2* €-— T a eusliz — remedia olim adhibita indicationibus fuis,aft laefioni intefti- - ni recti mederi non potuifle, Alte fatis in inteftino re&o de-. litefcere erofionem, vel ex eo cognitum eít, quod iam olim, fphin&ere contracto pro lubitu humoris aquofi excretio afli-. dua cohiberi poffet. Facile iam quantum hic adfeQus ab. haemortrhoidibus veficae aut etiam mictu cruento differret, ' cun&orum proba docuit confideratio ; facile erat explicare, cur ex ano urina ftillaret affiduo,cur interdum obftructo vul- nufculo libere ex urethra proflueret, cur eo referato foeces, - copiofas admixtas haberet. Aít parum iam ex diagnofeos certitudine in infirmum redundavit emolumenti, neque i, - guod, iuxta CELSUM, aegrum. e[Je non ipnorabatur,ideo curas. ri poterat. Licet enim et epithematibus perinaeo ac pubi,.- nullo tamen tumore confpicuis, applicatis, et inie&ionibus, | abítergentibus atque balfamicis malo iretur obviam , nulla, tamen laefionis alte adeo, ut nec digito nec cereo explorari, poffet, delitefcentis mundificatio aut confolidatio fperari fe-:- rio poterat. Accidit ergo , quod fore praevifum erat, ut; continuante iugiter vel cruentae vel ftercoraceae urinae ex-; cretione, labafcentibusque magis magisque viribus vitalibus. et animalibus ,aeger tandem mifere confectus, paucas poft. feptimanas placidiffime exfpiraret, Licet iam, quod fane ae-. gerrime tuli, mortui vel corpus, vel partes faltem , quas lae-. fas effe, manifefto conftabat, fecare nullacenus a propinquis; - concederetur , tamen circa ea folum, quae in ipío morboad: morten usque apparuerunt, meditanti nafcitur opportunitas, - Vix enim tempus illud, a quo vel inteftinum rectum vel ves: fica urinaria laedi coeperat, determinari poteft, necan pe« culiare quoddam fuerit vitium topicum aliunde enatum, a3; folius fanguinis haemorrhoidalis ftagnantis effectus, nec an; ullo artis auxilio obviam malo; licet cognitum clic ipaa | | ... tuiflet Parotis velementer exuleerata falutaris, 159 «tuiffet, quippe quorum refolutio fimilibus in cafibtts, hàemot- . thoidum fcilicet anomalia , cumprimis ubi is fluxus nec leva- "men affert nec exacerbationem malorum infignem , non fua prorfus careret utilitate, — | goneoo s. OBSBRFATIO AXLIX, Dn. D. IACOBI FRIDERICI ISENFLAMM, Paroiis vehementer exulcerata falutaris. M^xuanta in obfervandis iis, quae in morbis obveniunt, aut, Q quae obventura fint, praenofcendis verfatus fit folidità- te HIPPOCRATES ,.'omnes fàne, qui eius fcriptis attente evo- atis ad le&os infirmorum accedunt, quotidiana fere edo- tentur experientia, Nafcitur fane voluptas quaedam , dum, quae praefentia caute divus fenex diiudicavit, aut futura cal. lide füboluit, ea fic fe ad amuffim noftris quoque, circa quos fanandos verfamur, in aegris habere deprehendimus, Verum - fos quoque, ut tihi videtur, cautos effe ac circumfpectos his in praenotionibus adhibendis effe oportet, dum five cli- iacit ifferernia ; five vi&us tatio, five habitus corporis, fi- - ve aliae plures concurrentes cauffae id efficiunt, ut fecus ea fe habere faepius deprehendamus noftro tempore noftrisque in regionibus, ac verilime deGraecis ab HIPPOCRATE dida fünt, nec eadem femper etiam apud nos five falutis fit five "interitus certitudo. Obvenit id'quidem maxitne frequenter, dum materiae co&ionem vel coctae evacuationem aut depo- - fitionem attente confideramus. Licet enim in fola materiae CoGae prompta ac perfecta evacuatione falus aegri maxime - onftituta fit, nec fit forte medicus, qui metaftafin praeferat, - eum fic, fi dicendum, quod res eft,infirmus non fanetur, fed "Bb uno morbo liberatus praeceps in alterum detur, non mi- morem interdum incutientem follicitudinem,locorum tamen, "ad quae materia deponi poteft, differentià fummam confti. tuit in fpe aut periculo MC COEN Ut enim nihil nunc de | — 1380 - . -Obfevaio XLLX. metaftafi ad partes internas nobilioresque commemorem, - quippe de qua, quanto fiat cum vitae difcrimine, facile con- | flat, externarum quoque partium diverfarum in diiudicanda metaftafeos falubritate habenda eít ratio. Parotidem feu de-- pofitionem materiae ad glandulam parotidem multum paffim. in fcriptis HIPPOCRATIS laudari deprehendo, et ne Graecis folis eam falutarem effe quis exiftimet, bene quoque de ea CELsus , GALENUS, PAuLus AEGINETA , TRALLIANUS alii. que veterum iudicant. Nollem quidem prorfus a viris tantum - de re medica meritis diflentire , at candide tamen, quae ego ipfe a multis iam retro annis faepiffime expertus fum, propo- nam, Fateor igitur omnium fere partium externarum, ad uae deponi materia poteít, parotides mihi femper maxime rte pues me, fi hanc vel imminere folum animad. : vertam metaftafin, vehementer gaudere, vix aut raro bonis - eam cum rebus infirmi contingere faepe expertum, Sive e- nim fabrica ipfa huius glandulae , cellulofusque textus denfe fatis ftipatus acinos glanduiofos colligans talis fit, utomnem - materiae coctae affluxum minus expedite admittat, five vafa. fanguifera huius glandulae pro ratione minora omnem eam non facile recipiant, five vafa nervique maiores vicini, incre- - Ícente tumore comprefli, varia fymptomata inducant, five in commixtione liquoris falivalis cum materia cocta noxa quae- dam lateat, five aliae concurrant cauffae abfconditae, varia, - uae ex hac metaftafi in infirmum redundarunt , obfervavi | Soeur , forte ex iis, quae paulo ante dicta fünt, expli- canda. Vidi parotidem die morbi VII. IX. XL. cum fignis co« - &ionis et levamine quodam obortam repente, materia fine - . dubio recedente, difparuifIe, febremque periculofam ac de- teriorem noviter accenfam ; vidi eundem tumorem acuto quidem morbo finem fecifle, at immutatum lapidea duritie - contumaciter perftitiffe, longoque tempore poft aegrum,ftu- pido quodam femper fopore obrutum,tabe et marasmo fuftu- - liffe; vidiin tumorem fcirrhofum penitus degenerafIe;per mul- j «un pe iov Parotis vebetmeriter exulcerata jalutaris, — XBr -. to$ annos et infignem deformitatem et infigne femper difcri- - men inferentem; vidi hunc tumorem vel pravis laceffitum remediis , vel etiam fponte fua in ulcus apertum ac infana- bile fcrophulofuüm abiiffe ; hisque motus obfervationibus, magis femper extimefco quam exopto infidas has, ut mihi quidem plurimum experiri accidit, ad parotidém metaffa- ' fes. Sane ergo praeter opinionem accidit, ut fümmopere fa- lutarem huiusmodi metafítafin in iuvene experirer, quem vix absque labe remanente cum fanitate in gratiam rediturum Mperaveram,neque ergo, aequum de parotidibus laturus iudi- .cium,pauciffimis,qui id factum fit, recenfere, inutile arbitror. - Juvenis XVII, annorum fat firma femper olim ufüs valee tudine; ineunte huius anni vere febre corripitur,confuetis di- -ris fymptomatibus malignitatem teftante , eo maiorem,dum et patrem et matrem iuvenis iisdem diebus idem morbus fu- -Rulerit. Abftinere a remediis, totumque negotium naturae "committere aegrum rei familiaris coegit anguftia. Conquie- ' vit die morbi XI. febris ferocia, omniaque fymptomata mi- rum in modum mitiora, At circa parotidem dextram ingens -tumor faxeus tum repente enatus non tolerandos infirmo -- dolores intulit , quibus tandem coa&us medici auxilium fla. -gitavit. Lubens miferum accedo, 1n lectulo cubantem abs- «que ullis febris indiciis ftupore quodam fepultum invenio, -. meque tamen tanto, quin eiulatu ac geítibus fummum dolo- rem, quem a regione temporali ad claviculam usque dex. tram pateretur, indicaret. Tumorem ibidem video capitis infantilis compreffi magnitudine. Stillat ex aure materiae ' fpiffae purulentae quantitas infignis. In medio tumore licet - duriffimo ac fere livido mollities quaedam et obfcura flu&ua. tio. Applicata epithemata emollientia tantum in nyétheme- -to efficiunt , ut locus flu&uans a peritiffimo chirurgo acade- mico levi vulnere pertundi poffet, eflluente puris laudabilis copia maxima, Subfidens fic fenfim tumor longe celerius di- — aminutus eft dum poftridie aeger eiusdem materiae purulen- * Z5. T ME L E o É tae quantitatem infignem ex ore exfpueret, quam fibi,fitu. - :norexterne leviter comprimerétur,abunde iuxta dentes mo- lares fuperiores in os depluere dicebat, ita, ut ex parotide - in.os deftillare dubitarí non poffet, Obftitit tumentium ad.» . huc partium renitentia, quo minus fatis os dilatari ficque in- quiri poffet, num ex du&u Stenoniano, num ex vulnuículo quodam a parotide exulcerata in os usque erofo, pus ftillaret, nec facilius forte in tanta licet vicinitate viam determinare . probe attendenti fuerit, per quam ex parotide in meatum - auris materia purulenta delata eft, eoque magis, cum etiam íummos anatomicos, de cauffis et fedibus morborum follici- - tos, interdum prudenter dubitare video, ubi in malis fonti- - cis effluentis ex auribus cruoris, faniei , ichoris, lymphae vel - materiae purulentae iter exacte explicandum eft. ld caeterum hic fuüfficiat triplici hoc copiofae materiae effluxu, fcilicet ex - aure, ex vulnere externe inflicto et ex ore mtra celeritateiam pussian detumuirle, leniffimisque remediis externis adhi- - bitis prorfus .confolidatam , nullo penitus in ore vulnufculi, - ex quo olim tanta ftillaffet materiae purulentae copia, vefti« gio confpicuo reli&to, et- discuffum fic fat celeriter, qui de | altiori quoque puris ex aure ftillantis fcaturigine fufpicionem * non forte iniuftam moverat,toporem effe,ita ut iuvenis prifti- - nae ac perfectae nen diebus reftitutus valetudini, iam nunc | &b.eo tempore illa fruatur optima. 3g E E &rlauga Noribergam milJae die 2, Novembris 1771 E OBSERZATIO L. Dn.D. IODOCI EHRHART. | I Utero in partu rupto. B | gs gps mihi liceat partum illum fine partu, quem, pro» - À utimaxime contra leges naturae, eo magis memoratu di- gnum iam pridem cenfuit ///uftris Caejarea 4dcademia bici Curie — EE rn orsa ; DUE CN [A , , E De ulero ia parít. vupto. 1835 Curioforum , ut fimiles fuis voluminibus continerentur cafus qui plures aberrationes naturae, naturae curiofis jam per plures annos exhibuerunt, Ac quemadmodum imminens pe- riculum ,praevifüm, eo facilius;averti poteft; ita artis obfte-.— triciae incrementis adeo profuerunt eiusmodi defcriptiones: -Jethalis huius futurae retentionis foetus in abdomine; a ma» A trice iam liberati. ; of Spe&ant huc obfervationes excellentiffimorum: huius: - Collegarum : Tupkcu , PREUsSI, HARDER1, SCHOELZIE, - M:aurit, HOFFMANNI, LOSPICHLERI, REISEEII; HEISTERI,. aliorumque, qui infertos tradiderunt tot diverfos de utero: rupto cafüs, —— Non miror, obftetriciam plebem ignoraffe hoc periculum: eminens, fed vix concipere poffum, antiquiores artis obfte« triciae practicos in fuis. compendiis hunc periculofiffimum: partum plane non enodafle , quem celeb; HEISTERUus. a) fae- pius contingere , ac vulgo creditur, afferit cum perilluftri Ze: HALLER b), qui eas foeminas, quae adeo continuo a labo. .riofo partu exípirare, - frequenter omnino ab utero rupto: occidi affirmat. | — ' Adem fedecim menfium fpatio ter uterum ruptum obfer: vavit. GREGORIO fedecim cafus uteri vulnerati experientia: trigintaannorum exhibuit, Quater uterum ruptum, dum per: fex annos cadavera partu lethali denatarum.fecueram,, ip-- fe ego infpexi, Huius vero periculi medelam; quoad caufam efficientem, ad duplicem claffem generatim reduci pofle arbitror: Aut e- . mim praeveniri poteft partu manuali foetus, vel verfione, vel - P AG. Acad. nat, curiof. Vol. T. obf, 176. p. 397. forcipe; aut non. Alter cafüs conftituitur: oris uteri anguftia, et impoffi- bili eiusdem dilatatione, mala uteri conformation, fcirrho; | caetera, uolet Haec b) HALLEAI opuíc, pathel, Laufang, 175f. P 92 i 184 ^. Olfervatio L. | EM Haec meae obfervationis funt praedicata: ruptutae üte. ri, quam depingam, fimilis illis KNOBLOCHII c), uxori PA- CKEN d), ScHOLZI e) , WITZELHI f), quatenus ex fcit-^- rhofa uteri fübftantia; REISELII g), MauRICEAU b), W'EIS- SII i), van DOEVEREN k) , MONRO), prouti corpus ma*^- tricis lacerátum., | PENES Die primo Aprilis 4MDCCLXVII, vefperi ad parturientem aetatis XXXVI. annorum vocatus fum. Haec iam praecedente - anno partu laborabat difficili, ob utéti fitum obliquum in^ - partem pofteriorem, et capite foetus miargini offium pubis: - tam (trenue affixo, ut, partu denique enixo, et veficae uri- nariae orificium, et ani fphin&er ita comprimerentur;ut per? quatuor feptimanas urinam retinere nequiret , et proto | re&i inteftini pateretur. Quae mala vero denique, dum ipfa" poft periculofum miliarem morbumbene convaluit,ceffarunt;" PT: Tad iam huius parturientis explorans orificium uteri, non magis illud apertum deprehendi , ac quod apices.duo- rum meorum digitorum caperet, Comprehendit diameter a- perturae pollicem cum linea. Sed miratus fum inteítinum recum ita dilatatum, ac quafi in duo labia externe divifum, ut commode et fine parturientis gravámine totam manum meam immittere potuerim , tamque profunde penetrare, u immifía totum caput foetus tegere , et involvete illud, füb: ftantia uteri inveftitum, poffem. : :2 COLIN Atos ; €) Mifc, nat. curiof, Dec.I. &, ILOb(, 85... ' Pré ctt f) Cranz Comment. de utero rupt. Lipf. 1756, p. 19, £) Mifc. nat. curiof. Dec, II. A. vH, Obf x, | | EM "h) Siebenhundert Obfervationes, Drefsd.1709.obfer. 251, 9 3) Behling Diff. fuper caf. ateri in partu rüpt. Altorf. 1736. — k) Specim. obferv. acad. Lugd.Bat, 1766. Cap. vir. Aye€KH 1) "Nee Verfuche einer Gefellfch, zu Edimburg B, II. Altenb, I ; M | " aiia". - -* . —-. , " £). Schurig. Embryolog; Lipf. 1727. p.249. (4 Hi i tJ 2 - dq ^o * P* 384. »L— | ó- ; ; * o B De ufero in paríu vupto. 185 -&- -Atrociores huius partus dolores et vix remittentes ute- | fi orificium ne hilum aperiebant , quin potius occludebatur . illud eo magis faeviffimis his.continuantibus, et auctis dila- tatio inteftini re&i increícebat , cum leni excretione muci a- |, liquatenus fanguine tin&ti, (quem e matrice prodeuntem alias | figna vocaveris ) et ftrenuo conatu capitis praevii per füb. | flantiam uteri in hanc inteftini aperturam penetrandi, ut o- | mni nixu partus, etiam rupturam uteri verfus hoc inteftinum | etuerem. Tanta vi agebatur verfus hanc directionem. Nec | ie oppofito vecti Roonhuyfiano per inteftinum recum ; nam ficuti cera omni impreffioni cedit, | ita hoc inftrumentum fle&tebatur fecundum obftaculum ca. pitis, fubftantia uteri inclufi, ut plane nihil refifteret, Muta- o hinc confilio brachium alterum forcipis Levretianae in inteftinum rectum intrufi, ut hinc obeflem capiti exitum per anum tendenti, hosque conatus dirigerem verfus orificium — refiftere huic nifui vale uteri, Ita extenfum enim hoc inteftinum reCtum reperiebam, ut manus mea cum brachio forcipis adhuc fpatium haberet, — Nec fotus emollientes , nec vefica lacte repleta et in ori- icium uteri immiffa illud magis dilatabant,quin minus ape- qe we wm riebatur ,quo attociores partus dolores erant, et fphin&eris CÁC ani diameter ita increfcebat, ut perinaeum non amplius fpa. | tium inter duo haec orificia duorum digitorum aequaret vel | fpatium unius pollicis cum duabus lineis, Sphincter vero ipfe |ánduo labia accurate divifus fe praefentavit cum tam exten- fo inteítini re&i cavo, ut facile partum transmittere valuiffet, | dita hora undecima, nocte media , apertura orificii ute. rinivix digitum transmifit, et ego praedixi rupturam uteri inftantem , nifi admitterent, ut cultro anatomico aperirem Hoc mihi cum non concederetur, brevi poft ex animi de- Miquiis, ut pedes parturientem non amplius fuftentarent , fu- |bito ceffantibus doloribus ad partum, antea atrocibus, an- |gore, et novo in abdomine dolore fixo,ut illud tangere non |. Nov. Ad. Pbyf. Med. T.V. Aa ad- | I | | 196 sc o c Obfervatio. L. admitteret parturiens, uterum iam ruptum , et ultimum .fa-- tum propinquans rede iudicavi. —— Altero mane hora fexta rediens ad parturientem , repeti laxum uteri oerificium,abdomen collapfum molle, inteftinum vero rectum faltim adhuc ita extenfum , ut manum admitte- ret; pulfüm tetigi adeo debilem et celerem; valde fitiit, et abdomen dolorofüm ta&u exhibuit mihi membra foetus, il- ]umque extra uterum pofitum. — Adhibebatur quidem alius, et mere obftetricius vir, quí: inepto confilio nunc pellentia ordinabat, fed uti omnem , quam biberat avide,aquam, ita et haec medicamenta vomitu reiecit parturiens, quae angore continuo , dolore fixo, et fenfu flamniae urentis in abdomine, denique vefperi convul. fa animam exhalavit, i Mox cadaveris fedionem inftitui , et integumentis com- munibus cum peritonaeo apertis , inter inteítina foetum re- perimus in abdomine iacentem verfus dorfum matris, ut fal- tim dimidia capitis pars cervici uteriet pelvi adhuc incunea- ta fe fifteret. | Etiam placentam extra uterum verfus renem | dextrum elapfam vidimus, Foetu cum fecuhdinis nunc ex- emtis, ut uterum laefum detegere poffemus, hic vulnus ex- hibuit , quod oriebatur fupra offa pubis a cervice uteri, et - determinabat verfus illam regionem, quam linea exuna tu- . bae apertura ad alteram ducta declarat. ita totum corpus matricis ruptum in füperiore latere, cuius oppofitum, inter - tubarum infertionem verfus fundum uteri, ftamina placentae - ibi concretae exhibuit, iuxta DOEVEREN a), qui inter vul-- nerati uteri caufas concretionem placentae ad pofteriorem - uteri parietem numerat. 4 .. pfe vero fundus uteri usque ad infertionem tubarum - fcirthofus etcartilaginis inftar induratus erat; cuius etiam fa» - €iem exhibuit et craffitiem trium digitorum , vel duorum | San. pollicum geometricorum, 3) Loc. cit, pag. 136. De utero. in paríu rupto. 187 — Sanguinis extravafati in abdomine copia, -. Caufa rupturae efficiens infpectione cadaveris patet: ex - fcitthofa nimirum fundi uteri duritie , hinc corporis matri- - cis, in graviditate, nimia extenfione , ergo minuta eiusdem foetui 1n partu refiftentia,oris uterini deftituta vero didu&io- ne ex impotentia fundi uteri, huiusque depravata cómpref- -fione contentorum veríus orificium , aliter accidere haud potuit,quam quod foetus maiori vi premens corpus uteri, in cuius coar&ato fpatio inclufüs erat, et dum verfus huius la-. - tera vis partus agebatur, inde denique , ut eius fibras fepara- fet; et uterum hac in regione rumperet foetus. - Depingam nunc, priusquam tranfeam ad alteram vul- — nerati uteri obfervationem , omiffis in aliam occafionem illis indiciis, quae et tempore graviditatis, et mox initio partus antecedunt his rupturae uteri, ea faltim figna, quae inftan- tem rupturam concomitantur, iisque illa fubnectam fympto- mata , quibus praefentibus uterus iam ruptus perfpicitur. In omnibus parturientibus, ubi metus rupturae exiflit, et quam infequentem mox reperii , crudeles partus dolores, (ine omni 'partus fpe, animadverti, ut mirandum, illos partum non mox "protrudiffe, non fpurios accufandos , quia et in dorfo orie- "bantur, et directionem a&ionis , quam veri dolores fub con- "tratione uteri fequuntur , imitabantur ,(ed cum tam contra- "rio ad partum fucceffü , ut altum orificium uteri vel non "mutarent, vel vi liquoris amnii velamentis inclufi etiam illo aperto mox oftium hocce in priftinum ftatum iterum rediret, "vel denique, faeviffimo etiam dolore praefente, tantum ab- "effet eius dilatatio ut magis occluderetur, nec unquam illo - caput inveftiente, aut capite in coni formam coarctato. Du. "rante etiam hac parturiendi atrocitateuterus tam panfus tan- "gebatur, ut et adftantes metu afficeret, an poffibile fit, ne "omni faeviffima fua actione rumperet. Id quod fine exceptio- me fequi oportet, ni ars praeveniat fua medela his continen- - tibus, vel fupprimendo dre conatus,quod femel cum felicif- : | Aaa fimo .188 | Objervatio L. (e fimo effe&u perfeci, vel liberatione feftinata foetus aut ver- fione , forcipe, aut operatione, in difficillimo cafu, caefarea. - Uteri iam rupti continuum femper comitem, et inter a- lia quae recenfet illuftris CRANZ a), commune fymptoma fe- peri: vomitum biliofüm ad effatum CELSI : cum vulva percuf- fa efl , vomitus biliofus infequitur, Ceffarunt fubito omnes par- tu$ dolores, nec unquam rediere , eorum locum vero füp- plevit dolor in abdomine fixus, ut tangi illud non amplius admitteret parturiens. Laxe apertum nunc exploravi otrifi- cium uteri, antea occlufum, et apparuit abdomen anteatu- | midum et panfum, nunc molle , ut tangi membra infantis poffent. Accedunt mox inftantis mortis indicia: animi deli- . quia, anxietates, pulfus debilis, celer, intermittens, frigus , facies hippocratica, caeteraque , quae recenfet cel. CRANZ, - dum convulía infeliciffima parturiens periit. | EE | Obfervatio altera. | e olores atroces fine partus fpe inftantis rupturae uteri fi- — gna, repentinam remiffionem illorum, vulnerato iam u* — tero, alium vero fixum tum horum locum fupplentem, quo - minus parturiens abdomen tangi admitteretymodo nominavi, ^— 7 fam vero obfervationen: uteri rupti exhibeo, ubi hi. do- lores falfa mihi figna dederant , nimirum quod parturiens il- los in dorfo, fimiles doloribus ad partum,accufabat,nifi ta&u explorata ruptura et caetera fymptomata me certiorem red- didiffent. : | | | "— — . . Intelligo utérum vulneratum in eo cervicis latere, quod re- Ü . fpicit os facrum, ut caput denique hanc aperturam feque- retur. Obfervavi hoc infortunium in prirnipara; ad quam die. " duodecimo O&obris A, MDCCLXV, mane hora prima voca- ^ bar. Haec aetatis XXVH.annorum; parvae et gracilis ftatus 13e, infuperque debilis animalis oeconomiae, iam praece- | dente dieymane hora tertia; liquorem amnios effluentem per». " | Cepit, , AE n :a) Loc. cit, pag. 19. De | utero in partu rupto. ^ 189. cepit. lpfam reperi valde debilem , pulfumque celerem. Praevium caput tetigi, et parturiens atroces dolores in dor- fo et lumbis profitebatur, cum tenesmo; hinc adítantes ex errore dolorum ad partum eam adhortabantur, ut his cona- tibus parturiendi obediret. Ego venaefectionem ordinavi, ac cum ih omni nixu parturiendi altum orificium non muta- ri animadverterem , iuffi, ne his conatibus , nulium effectum promittentibus, fefe defatigàret, | Verum enim vero dum a- nimi deliquia appropinquabant , confilium cepi perforandi ' €eranium tumore foetus capitis adeo mollis et collapfi, Sed .cum fitum foetus ,et. retro caput omne fuum connubium. in. quirerem, reperi uterum verfus os facrum, finiftrorfum ma- gis, ruptum, et manus mea per hoc vulnus penetrabat ab- domen. Interim vomitus biliofus adeo debilitavit increfcens |» .parturientem, ut pulfus parvus et celer, facies hippocratica, - animi deliquia, frigus, caeteraque. mortis inftantis indicia appropinquarent, et miíera parturiens leviffimis. convulfio- - nibus animam efllaret. Infequenti die inítituimus feCtionem cadaverís, et inte- gumentis communibus apertis, uterum perfpeximus ruptum in cervicis illa fpeciatim regione, qua in finiftro latere.os fa- crum neditur cum ofle ilii. Tantum erat fpatium vulnerati uteri, ut quatuor pollices cum dimidio aequaret, et parsoc- . €ipitis cum finiftra aure aliquatenus cavum abdominis in po» . ;fteriore latere penetraret, ,i ^. [nflammata erant vulneris labia externa , et abdomen . cextravafato fanguine repletum, 21 54 PR ^ . Denique ipfam matricem aperuimus ,'üt laefionem illius —— et fitum infantis inveíftigaremus. lacebat vero ille in finiftro —— latere illiusque brachio flexo, et occipite praevio mentum — peGori appreflum erat. Quemadmodum autem totius cor- - poris praeternaturalis fitus regionem temporalem et aurem - Éniítram ad os facrum inclinavit, dextram vero ad os pubis - AÀa3. ^ ele- - Lr 19c — ^ Obfrvatio LI. elevavit ; ita in quo ftatu foetus caput obliquum fuit, clare patet, ^a TETTE LEN ) ) Vulnerata uteri pars membranae inftar attenuatae appa* —— &7 ^ 4 E 1 Mr t rebat , ipfe vero uterus gangraena , in, vulnere fphacelo, - corruptus. po | Viderunt etiam uteri cervicem ita vulneratam LOEW a), Fabr. HiLDANus b), SarMuTHUS c), MüLLERUS d), fimi- lemque annotavit SCHURIGIUS in Gerbicbii uxore cafum e). —— Caufa rupturae vero appatet iniquo foetus pofitu, et obliquitate capitis; nimirum ex preflione cervicis uteri ca- put foetus inter et prominentiam ultimae vertebrae lumbo- rum in bafi offis facri, hinc fibrae cogebantur expandi ad ea- rum feparationem usque , eo magis cum finiftra axilla inique fita, retro marginem pofteriorem pelvis, ubi conneGtitur osfacrum cum offe ilii finiftro , arcum formaret, quo infe. rius fegmentum uteriin tantum extendebatur, ut inde teníio cetvicis uteri ad rupturàm usque increfceret, Memmiuga Noribergam mifJae die 12.Decembris 1771. | OBSERFATIO Lk Dn. IACOBI FRANCISCI DEMACHY. - Circa praeparationem. fartari flibiati. "^ Teminemlatet hanceffe tartari ftibiati conficiendi metho-- | N dum: cremoris tartari quantitas quaelibet pulverifata fufficienti quantitati aquae bullientis inditur. Tum vitrum - antimonii exquifite pylverifatum infpergitur, fpathalignea - liquorem agitanti levis ob oculos effervefcentia fe monítrat, - Per. 3) A&, Academ. nat. curiof, Dcc. II. A, IX. obf, 115. es b) ScHunic, Embryol, p. 242. , €) lbid, p. 246. X6. d) Diff, fiftens caf. rariff. uteri in partu ru»t, Argentor, 1745. €) Loc. cit, p. 251. | s | Circa praepavationem tartari flibiati. I9I — Per horae femi quadrantem ebullitio continuatur, Vas ter- reum ab igne removetur, polt brevem refrigerationem trans- colatur liquor, unde cryítalli multae citiffime efformantur. | Obfervanti cuilibet videre adhuc fas eft;quanta fit liquo- ris incryítallifabilis ( falfo Saumere dicti) abundantia, talis, ut e quatuor libris cremoris tartari, vix duae cum femifle li- brae emergant tartari ftibiati, Liquorem iftum, fi vapores ad ficcitatem, (ut antiquitus moris erat ) mala difficillime ex- ficcata brevi humiditatem ex aere quafi attrahit , unde incer- ta vis emetica eiusdem. | Meliora tentare animo cum effet, liquori noftro novam infperfi cremoris tartari quantitatem, qui , prompta folutio- - ne, fui veram cum liquore emetico combinationem monftra- »vit, novasque tattari ftibiati cryftallos , prioribus omni po fimiles; refrigerando prodidit, Tali methodo omnem iquorem incruftabilem in cryítallos transformavi, quarum non minor fuit ac primarum vis emetica. Vis illa talis eft Pari- fiis, ut quatuor grana pro maiori dofi fint fatis. Ne vero quid dubii füperveniat, cryftallos omnes, quotquot fint, be- p. exliccatas mifceo, fimulque exquifitifime in pulverem redigo. | | OBSERFATIO LIL - Dn. IACOBI FRANCISCI DEMACHY.. à; : De Legitima fyruporum ex aromaticis compofitorum praeparatione. N9 fine iudicio ZWELFFERUS in fyruporum ex aromati- —LW cis compofitorum praeparationem animadvertit, cum - partium fubtiliorum , oleofarumque, per longam ebullitio- — nem,ab antiquioribus praefcriptam, deperditionem avolatio- - nemque in auras demonftrat. lis confervandis novam propo- mit methodum, deftillaionem nempe, qua pattes DE odo- | riferae *9) ^ ' Obfrvdtio LIL. tiferae fervantur totae quantae, et feparantur;liquori deftil- — lato facchari duplum mifcet, et levi calore in fyrupum re- digit, Deco&o autem refiduo fortiter expreffo , pott defae- cationem alteram facchari quantitatem addendo, clarifican- — do, coquendo , alterum conficit fyrupum primo mifcendum, unde obtinetur nova compofitio, quae,ita dicente ZWELF- FERO, extractivas item et odoras partes aromaticorum con- tinet. | | Cum in Lovanienfes medicos, pharmacopoeum Bruxel- lenfem indigitantes , acute arguit SASSEUS, eadem fere no- .- tatetperficitac ZWELFFERUS, Hac legein omnibus pharma- copoeis eo tempore fyrupi aromatici praefcribuntur compo- nendi, et prae caeteris fyrupij de mentha, ftoechade , artemi- fia, eryfimo etc. Liceat tamen in ftrenuos iftos cenfores aliquid arguere, Quid fibi volunt,quaefo, cum ifta longiffima , calidiffima, tur- bidiffima deco&ione , vel in balneo maris, poft unciarum ali- quot deftillationem, in alembici fundo relicta, unde fyrupum alterum conficiunt, Nonne partibus, aqueo menf(truo extra- hendis , longa ebullitio refinofas addet, mucilaginofas item et falinas nonne funditus deftruet, et loco purae et defide- ratae extraCtionis certam nonne efformabit turbulentiam, a. primo rerum deftillatarum ftatu toto coelo diftantem? - . Syruporum conficiendorum prima eft, ut opinor, inten- tio; fi vegetabilium, cuiuscunque fint naturae, partes vera — | donatae virtute ab infulfis , terreftribus feparentur,undenu- - da magis et concentratior eadem virtus , faccharo quafi cone dita in longum fervari poffit, Partes autem illae extrahene dae , vel funt oleofae, refinofaeve profapiae liquori fpirituo- fo amice per digeftionem fociabiles; vel inveniuntur falinae- item et gummofae aqueis lubentiffime folvendae menfítruis. Alterutro meníttuo, primus docuit NEUMANNUS, varia obs tinentur extracta , neque pure refinofa, neque pure mucida, refinofi autem v, g. pondus differt,fi menftruum fpirituofum prius | L "s, gu m 1 / EU De lepitima fyruporum ex aromaticis &c. | 193 rius in vegetabile extrahendum admittatur, et fi poft dige- ftionem aquofam ad manum fiat, Ex his patet, quanta cum -perfpicacitate pharmacopoeus procedere debeat in extrae - is vegetabilium partibus. Quasdam ut malvaceas , bor. razines, violas, fola decet aqua; quasdam fpirituofum decet -menftruum,v. g. thymum, rosmarinum etc. alias et longe plu res aqueo extrahere fimul et fpirituofo menftruoin lege eft,aut mixto, vinofo nempe , tractentur, ut plantae antifcorbuticae. . et aromaticarum feries illa , quae multa pollet aquofitate,ut apium,petrofelinum; fatureia etc, de quibus proxime plura | dicam, Syrupos igitur aromaticos hac lege parantes,et bo» namZWELFFERI imitabimur correctionem, et vitiofam vita- | bimus methodum decoquendi ultra rationisnormam, | Ex- | emplo fit fyrupus de ftoechade. Plantae omnes, ficcae,con- | tufae, per viginti quatuor horas infundantur in vini genero- | fi albi ea proportione, quae facchari pondo praeífcripto con- | venit. Digeftio transcolatur, defaecatur, et cum faccharo | infyrupum redigitur, unde emergit fyrupus aromaticus, re- | finofis , odoriferis , extraQtivis , falinis quin immo confertus partibus , et, ni fallor, omnimodo abfolutus, hinc et fui con- | generes decem abhinc annis in meo pharmacopolio; fecun- | dum praedictam methodum parare moris mihi eft,ut invifenti quotannis Facultati medicae,cum raedicorum laude;oftendo. LOTES OBSERV ATIO LIII. ! | Dn. IACOBI FRANCISCI DEMACHY, | Circa fyrupos ex plautis aromafico-uijco[is omni iempore varie EUN o sosignuss praepargndos. : D)harmacologos inter liquet, plantas omnes, vel inodoras EK cíle vel odore praeditas. Minime vero omnibus hisce in L plantis, odor oleo debetur eflentiali, Praeter flores illos, - vere luxuriante patulos, hyacinthorum , narciflorum nomi. :ne celebres, quibus ne micula veri olei cffentialis arte chi- B Nov. AG. Pbyf. Med. Tom.V. HUM : mica E | d 3 - 194 à — — Obfervatio LIF. mica detegitur , rofae febaceam produnt materiam, ab oleis - effentialibus omnimode alienam. Sunt et, quibus odor et fa- por in certa quadam refiniformi con(iftunt materia , quae. parenchymati multum fortiterque inhaerens , latet quafi, | dum fucco pollent ; aom ure. fatureia , apium, nafturtia, etc, exemplo prodantur. Syrupos ex hisce plantis parare o- mnibus pharmacopolis in promptu eft. Succum exprimunt plerique, plantam ficcam infundunt, alii et faccharo con- diunt, ut fyrupos fimplices componant, Succo expreffo . fuperftitem maffam reiiciunt omnes. Hanc, non una vice, ex-- amini fübiiciens, odoramque et minime effoetam inveniens, - liquori infundendam vinoío commifi, novumque inde fe- cretum liquorem ( tinduram dicere fi lubet ) faccharo condi- di,unde omni iure praeftantiorem confeci fyrupum, Flores | nec non folia perficorum, rofàs, hyflopum, apium, hac me- thodo traGtavi: cuivis fenfibus obvia fiet praeftantia. Ne ve- fO iis, quorum in mente eft virtutem plantarum falibus folis tribuendam efle, deficiat aut contradicat methodus noftra; in gratiam hypothefeos hoc addimus. Succum ipfum defae- catum , nota cum fedulitate in fyrupum convertimus , no-.- ftroque mifcendo habemus partes omnes plantarum virtute. . quavis valde donatas, vel praeditas. E Recipe igitur rofas floridas , centifolias nomine , tunde.- piftillo ligneo in pila lapidea vel marmorea,prelo committe, et expreffum füccum poft defaecationem,cum facchari quan- titate nota, coque in fyrupum ;. magma fuüperítes manibus divellatur, et in balneo maris in vini albi quantitate füfficien- ti, ut madefiat, digere per noctem, exprime, cola, in fyru» - pum redige, mifce fyrupos; et fic de caeteris. — a Noftris plerasque fervare ficcas in commodum eft, tempore quolibet infufa vel fyrupos parare nobis ad manum. - fit. Primam infufionem, aufteram, acerbam, graveolentem - prorfus abiicere ne dubites. Secunda vice aquae — | pian — Radicis bardanae vis non diurelica folum &9c. X98 plantam fi credas, veram et odoram extricabis infufionem, quam, fi lubet, infufo vinofo mifcebis et faccharo condies. p OBSERFATIO LIF. Da. IACOBI FRANCISCI DEMACHY. | De. Radicis bardanae vi non diuretica folum , fed et litbontriptica. | D in magno Parifiorum nofocomio degerem, iuvenis, AJ nomine Sephanus Colard /Melden[is , calculo laborans o- . peratione ab omnibus nota liberatus fuit. Quinque menfibus. elapfis, puellam quamdam in matrimonium conducere animo ipfi venit. Certo quodam fefto amafiam non expugnandam, poft amplam cum cerevifia Baccho libationem, Veneris in fa- .€ra cum adduxiffet, laetus aedes füas fero falutavit. Poíterà -. Vero die certa quadam fatigatus tentigine , quam levis comi- tabatur liquoris cuiusdam e viru infolita demiffio, fanciatum - fe ferio fentit, Bacchum, Venerem, puellam deteftatus, con- filium a me petit. Virginis fanitatem follicitus, falvam pro- nunciavi gonorrhoeam, nimio cerevifiae ufui debitam ,parca Ípiritus vini gallici quantitate epota fanandam. Ad nutum omnia, fed derepente veficam graviffimus tundit dolor , uri- - nas emittit fanguinolentas aeger. Ad emollientem potum,e ra- "dicis bardanae uncia una et feminis lini ícrupulo uno pro fin» - gulis aquae pintis, aegrum revoco, Poft quinque dies etepo- tas decem circiter pintas, laetus exfültans, fanatum fe cla- Amitat.Lapillulos quatuor inter meiendum emiferat. Intra quin- - decim dies, ne nimium immorer , varios pro forma , pondere, «rafhitudine lapillulos ad quatuordecim numerum excrevit . radix bardanae. inito paulo poft matrimonio nullum us- quam cruciatum perfenfit aeger, et ne miculam arenulae in urinis percipere potuit fanus et iaetabundus, — .. Hac edoGus experientia plures falvos habui,quibusare- nularum , lapillulorum etc, füfpicio erat. Bardanae radix O3 Uta foras 196 | 1 Obfervatio LV. foras eliciendo, virtutes manifeftas fecit , diureticam crede- bam, lithontripticam inveni, | OBSERFATIO LV. Dn. JACOBI FRANCISCI DEMACHY, - | De ! | ; Oleorum ex animalibus redificatorum colorationis vera caufja. ]3u duce,chimici omnes animalium olea empyreuma- tica reGificando, eo limpiditatis et albedinis eradu au- gest, ut facile cum liquore aethereo FROBENII confundan- tur. MODELIO, pharmacopoco celebri, praeprimis debemus novam, facilem et certam huius reQtificationis methodum. - Lucida licet fint haec olea, licet arCte obturatis ferventur la-- genulis, hoc mali ferius, ocyus advenit, ut vel minimo aeris | concuríu colore rubro donentur. Alcali volatili in anima- - lium oleis contento colorationem hanc tribuere, pluribus d hinc annis vel fcribens, vel docens non dubitabam, hoc ful. : tus experimento. 5i nempe oleis vegetabilium ,citri,junipes — ri, terebinthinae, vegetabilium aut mineralium, ut füccini — re&ificatiffimo,fpiritum volatilem ex fale ammoniaco et calce à viva paratum digerendo mifícemus , eadem iis fuboritur alte- ratio, fufco rubro videlicet infucantur colore. Multo alitet.- $ cum animalium oleis fe res habere nuperrima me docuit ex- — perientia. Oleum Dippelianum cum eodem fpiritu alcali — non digeftum modo, fed et libero aeri expofitum,ab omni co» loratione immune fe monftravit per tres hebdomadas. Cum acidis vero digeftum brevi coloratum inveni, Undehaec - differentia, de praefenti dicere non audeo. Pro certo interea '- remanet, vegetabilium olea effentialia ab alcalinisvolatilibus, — animalium vero ab acidis colore infi-i, | We . Parijiis Noribergau: miJae d. 38. Decembris 1771. le E [ OBSER- LJ - — Hidrops cum graviffimis [ymptomatibus [anatus. X99 v . OBSERFATIO LFlI. | | Dn. D. GVILIELMI HENRICI SEBASTIANI m" ^ BVCHOLZ, "?* oe oo FHdrops cum graviffimis fymptomatibus fanatus. -— Ex relatione D, D. lACOBI, Medici Oldenburgenfis. ^K. *oniugi meae XLI. annos natae, tenerioris conftitutionis, X per longum temporis fpatium menítrua rite fluentia Se- 2ptembri 1762. evanefcebant. Brevi poft. fentit parvum et - quidem duriufculum tumorem in ilei regione lateris finiftri., quém.ipfa a menfibus retentis ortum efle arbitratur , ego ve- ro gravidam efle ob figna , quibus hic ftatus notatur, fimul praefentia, fufpicor. Tumor fenfim O&tobri Novembrique durior evadit, atque increfcit, menfes tamen haud redeunt, -Menfe Decembri. de graviditate uxori maius erat, quam an- stea, dubium, quamvis abdomen increfceret, et tumor du- rus, fupra dictus, propter maiorem expanfíionem parum ob- - fervaretur, donec veritas huius rei, cuius femper certus fui, motu foetus hebdomade xvi.convinceretur. Interea per to» - tum graviditatis tempus debilis erat, paucisque utebatur -alimentis. Peperit tandem, cum in feptimum iam annum "fterilis fuerat , iufto tempore vivum , fed macie confe&um fi- liolum, qui fexta feptimana peracta fubito obiit. Exclufo foetu , alterum adhuc fuperefle, inflatum et durum abdomen Obíftetrticem füadebat; inftituto autem debito abdominis ex- amine, tumor, quem fupra iam accufavi , nunc durior et maior deprehendebatur, Manum taugentem fenfu farciminis inftar preffi afficiebat, latitudinem manus magni viri aequa- bat, eta regione iliaca ad hypogaftricam, imo fere usque ad regionem iliacam dextri lateris procedebat. Paullopoft mor- tem infantis menftrua quidem revertebantur, (ed faepius quo- que haemorrhagiam uteri ad animi ufque deliquium patieba. tur, Adreferandas vifcerüm obfítruCtiones, atque aequalem humorum circulum velition cum, pilulae balfamicae Stahlii L3 | | "3 cre- 193 - Obfervalio LV 0007. crebro in ufum vocabantur , nec non aliquoties aquae pyr- montanae, quae vehementes fpasmos fenfim fenfimque au-.— ferebant, tumor vero remanfit atque increvit. Tanta autem erat fpasmorum tam abdominis , quam furarum, vehemen- tia, ut praefertim no&u de leo furgere atque ad eos lenien- - dos aliquamdiu in hypocaufto ambulare cogeretur, His o- . mnem bubonoceles cauffam, quae citra omnem vim exter. - nam aut aliam fenfilem occafionem die 16. Augufti 1764. prorupit, tribuo. Hoc enim die, dum curaverat prandium et ad inftru&tam dapibus fedebat menfam, nihil mali ignoti fen- tiens, inter precationem vehementiflimo dolore regionis in- euinalis et labiorum vulvae fubito corripitur, adeo,ut incur- 'Natàá me in proximum conclave duceret et interrogaret,quid | hoc, et an hernià effet? Locum affectum iam inveftigo, con- - iugemque ut congruum in le&o occuparet fitum, moneo. : Quo facto, inteftinum egreffüm levi opera et brevi temporis fpatio repono,, animi tamen deliquium aegra patitur. Hoc. morbo, qui tot aliis adhuc füperveniebat, animus eius diu. et vehementer frangebatur , dotes tempus omnia patienter ferre doceret. Tumor abdominis prorfus impediit,quo mie - nus bracherium ad retinendum inteftinum applicari poflet. — Ferre itaque neceffe erat, etfi inteftinum egrediebatur, quod ftanti faltem accidebat, ad le&um fugit, et fupina cubans, - ipfa faepe fine alterius ope, inteftinum repreffit, Hac ratios ne bubonocele evafit tolerabilis, quam tnmore duro fenfim fenfimque füblato, per dimidium iam anni nonfenfit. Hunc | quem enarravi, languidum ftatum, usque ad initium menfis Augufti anni 1768. tenuit aegrota, et ex hoc in alium, quem cachexiam adpellamus , incidit, Medium iam erat dicti mene. fis, cum tota corporis füperficies, praefertim pedes , de die in diem magis magisque adeo intumefcebant, ut tibialia for* titer adhaerentia, et ad dolorem usque tumidos pedes pre» - mentia, poft paucos dies abfcindere neceffe effet. Hocfi- mul tempore menítrua prorfus ceffarunt , nec prius , qu : | medio "-- E EHiydrops cum praviffimis fyiuptomatibus fanatus. 199 medio Februarii 1769. redierunt. Ad tumorem autem, qui a menfe Augufti 1768.quotidie incrementa ceperat, arcendum, - fluoris, quem chemici dicunt album, et methodo fatis nota - parant , per deliquium refoluti guttas 6o,totidemque tinctu- rae martis helleboratae , permiftae, quotidie bina vice dedi, atque apozema amarum , quod herba cardui benedi, tri- folii fibrin. rad. helenii, gentianae rubrae ingrediebantur, ad uncias XVIII, quovis die forbendum, totumque menfem con- tinuandum praefcripfi, ^ Haec in fimilibus cafibus faepius optime fe geflerant , fed nunc fruftra adhibebantur. Hoc in ancipiti ftatu convenit me medicus probe peritus , artemque medicam his in regionibus exercens. Huic ego morbi ftatum refero, Quo facto pulverem mifit in duodecim partes divi- fum, cuius pars limaturae chalybis alcoholifatae fcrupu- lum femis, et facchari albi fcrupulum unum tenebat, Par. tem talem quavis vefpera, alternoque mane unam dare mo- net. His adiungit pilulas e faponis veneti et fellis bovini ad - duritiem infpiffati ana granis quatuor viginti , alterno mane pulveris loco deglutiendas, Sed vix octo partes fümferat, uM aegra iam lamentatur , vires exiguas, huc usque prae. fentes, nunc penitus evanuifle , nec quidquam amplius, nifi exequias curare, reftat, fi hoc medicamine abftinere non li- ceat , addit, quaevis enim hora debiliorem me reddit. Ego interim per amorem noftrum coniugem rogo,ut binis faltem adhuc diebus medicamento hoc uti vellet, Annuit; fed tan- tam mox debilitatem eius, ut membra vix movere poffet, proh dolor! video. Quare a medicamento abftinendum e- rat, Interea tumor crevit, refpiratio difficilior, maior prae- -€ordiorum anxietas aderant, et appetentia ciborum pror- füs proftrata, omnemque victum tenuis caffee potus lacte maritatus dedit, cuius tamen vix $viij. quotidie ha. fit, hau- ftique fluidi vix dimidiatam partem per coníuetas vias reddi. dit, Nullus fudor; alvus ficca; abdomen adeo tumidum et durum, ut de lecto fürre&ura fenfim faltem elevanda effet, T ! quo d 100 . — Obfervatio LVI.. Dee od ; quo tumor a fterno verfus latera premi prius poffet. In fel. la non recto, fed reclinato corpore, ut abdomen inter crura. — incumberet, federe potuit. Verbo! hydropica erat confir- — matiffima, usque ad abdominis fiffionem. Accedebat gravis fomnolentia tamen citra dolores, dorfumque aegrotae per tam longum tempus lectum prementis, non exulcerabatur,.. quod fane mirandum. Hacin rerum conditione granum u-. num femistartari emetici etradicis ipecacuanhae fcrupulum | integrum pro vomitorio dedi, quod vomitus quinque exci» — tans magnam pituitae copiam eliminavit; deinde vefperi et. mane uncias tres lixivii ftipitum fabarum, | Lixivium autem. | ita paratum fuit, ut libris duabus puri et bene ufti cineris — tantum ferventis aquae füperfunderetur, quo LX. unciae lixi- — vii percotari poffent, Hac ratione lixivium forte et pars bi- benda minor reddebatur. Cum vero hoc lixivium ventricu- lum quodam modo arroderet, quia ufüm eius cardialgia per. — femi horam fequebatur, ad roborandum ventriculum,et di- geftionem promovendam hoc elixirium porrexi. Rj, Vini ca-. | narienf, uncias quatuor, extracti cardui benedici, cochlea- — riae, ana unciam femis, fluoris albi per deliquium drachmas duas, olei dettillati citri gtx.M. — Praeterea decoctum adhuc. — amatur fupra dictum nonnunquam ipterponendum. Haec. — omnia exacto menfe nullumlevamen dederant,quare aegro- — ta tam longo ufü medicamentorum defatigata, ulteriorem ' — : * h lachrymans deprecabatur. Áft eco, ut ufüm medicamento- rum tribus aut quatuor adhuc feptimanis continuare velit, — per mei filiaeque noftrae amorem rogo. Deficiebant enim. — adhuc figna rupterum vaforum, quamquam abdominis et ats — tuum inferiornm tumor ultra modum magnus et afferis in- ftar durus effet, pedesque calorem le&i, vefpertino tempore. — valde calefacti, ad orientem diem faltem perciperent. Tan- — dem füudor die vigefimo primo humectare aegrotam, etlo- tium de die in diem largius fluere incepit. UItraqueexcretio — per quatuordecim dies eodem ordine, citra omne tamen tu» moris Kfydrops cum graviffmis fymptomatibus fanatus. 50 motis decrementum , proceflit, mollefcebat autem cum le- vamine aegrotae. Hoc dum videt aegrota, medicamentis uti pergit , remanet fudor, et lotium mirum in modum fluit, - Jamque tumor cedit , anxietates evanefcunt , appetit, vires "augentur, et omnia mala ad initia anni 1769. minuuntur. Haec tam optata fanitatis fucceffu et monitu meo mota, re- media , quae 1am diu faftidiebat, per aliquod adhuc tempus, quamquam minori dofi , ufürpavitz hac ratione abdomen ad . priorem fere rediit ftatum, et pedum tumor, praefertim pe- -. dis finiflri , quem ab anno 1762. conítanter tulerat, proríus difparuit; nunc fanitate fruitur, quam decem annorum fpa- tio amifir, De tumore quidem in regione ilei finiftri lateris aliquid reftat, fed hoc ipium continuo minuitur, et confi- - deratione non dignum eft, Sit gratia Deo! Status fexui foe- mineo naturalis, perfecte reftitutus eft, Per dicta autem fa- tis conftat, non tam extracta amara, quam potius lixivium maximam medicinae abíolviffe partem. | 1 9. QHRDRIATIO LUIL o omo "Dn. D. GVILIELMI HENRICI SEBASTIANI BYCHOLZ. FHhropbobiae bifforia. "X T irum quendam ad iram proniffimum, triginta quatuor X annos natum, canis rabidus merife Novembris 1770. ad- - greditur , eiusque dextram manum ,-intra diei fpatium bina Vice, moríu petit... Campum tunc temporis venandi gratia tenens, moríum, periculi ignarus, flocci pendet, et vulnera - Ande nata, alio deftitutus medicamine, proprio lavat lotio, - »et muccinio fpiritu frumenti madido deligat, Eo usque tandem queo aámorfi negligentia , ut folo contentus em- plaftro- iachylo fimplici , alcum fervaret filentium, licet ipfe «anis rabiem , quia alios canes morfu necabat, fatis fuperque — Nov.Ad.Pby.Med.T.FV. | Cc - agno- | v ; H - x T MA s : f ! ONES 4 VE E ji; ] 202 | ; Olfervatio LII. 3 agnofceret. Interim laefo brachio, a primo mali tempore. | usque ad vigefimum fextum Iulii 1771. tendens interdum at- que pungens dolor acceffit, donec tandem aeger d. 24.lulii | ira vehementer commotus, fequenti die laffüum admodum experiretur corpus, et vigefimo fexto horis meridianis ingen- tem horrorem, cum ore ficco et naufea , per quinque horas. No&e, hunc diem excipiente, nulla quies, poífteroque mane vix quidquam calidi,nec fine moleftia bibere poterat. Prae- : terea deerat quies, praecordiorum anxietates,atque difficultas — deglutiendi una cum naufea increfcebant a), Hoc die,nempe vigefimo feptimo lulii, pilulas emeticas mifer devoravit, fed incaffum , ob potus defectum. Pomeridie vena brachii fecta fuit, fed fpongiam humidam, qua chirurgus brachium venae- fe&ioni dicatum, tangebat , perferre iam, ob nimium net- . : vorum fenfum aeger vix poterat, NoCte, quae diem vigefi- - mum feptimum e£ octavum intercedebat , quies magis quam unquam antea deerat, pulfus e contrario parvus et celer ad». parebat, Augebantur adhaec anxictates, ficcitas oris, prae- Cordiorum dolor et taedium cuiuscunque fluidi; iamque o- : mni trihorio enema, e hordei decorticati mucilagine et nie - tro compofitum , accipit, Cervix et brachia veficatoria ge- runt quae propter auctam nervorum irritabilitatem magnum .- ciebaot dolorem, praefertim ad brachium dextrum;ubi mor-. füuslocum habuerat. Horis pomeridianis quibusdam rubi - . idaei báccis vefci tentabat, fed incredibili moleftia, idemqué — labor, dum cochleare unum vel alterum potus thce,cx bac: cae groffulariae fpinofae cortice forbet, miferum fatigat. - Nefciunt interim ad hoc usque momentum adítantes, ipfi. fimusque aeger, hunc excitafle triftiffimum ftatum canis ra* bidi morfüm, quoniam ne, cogitare quidem audent, quod |. | is morfus —— s) Vide Medical obfervations and inquiries by aSociety of Phyficiaas — in Lóndon Vol. III, London printed for William Iohnfton MDCCLXVH, pag. 357. item Epheiuerid, (eu Nova Ada Acad, N, C, Tom.lll. p.39» A "xD : Hiydropbobiae biftoria, : 203 | morfus novem ante menfes impreífus, nunc demum faevire | poffet , et nefcirent forfan adhuc , nifi interrogafTem: utrum- - . me unquam rabidi animalis morfu laefus fuiflet? quo fa&o - hiftoriam paulo ante fcriptam, aegrotus ipfe narrat. Haec — fi ftatim innotui(ffent, aliam ac tutam methodum et ante o- - mnia unguentum mercuriale in medium vocaílem b), Hora . fexta vefpertina faciem eius fatis collapfam,oculosque feroces - videmus c), Subtumidae adparent tonfillae, et aphthae, fau- . ces et radicem linguae occupantes. Hoc in miferrimo ftatu "Collega meus atque amicus integerrimus Dn. D. Chriflianus - "Theophilus HUFELAND pilulam, quam grana decem campho- rae, grana tria mofchi et fcrupulus unus extracti corticis pe- . ruviani faciebant, aegro tradit deglutiendam, Iam fübito ledum relinquit, ad hypocaulti angulum fugit, le&um ite- . rum petit, haec omnia tanto cum impetu, ut tres viri eun- -. dem vix coercere füfficiant; eiulat , ut canes folent, donec . fandem per os pilulam redderet. Poft quinque minuta quie- 1 n refert: ad caput tranfiifíe medicinam , aerem ipfi abftu- - Tifle, et omnia ante oculos fuifle nigra , nec umquam fe fume turum effe eiusmodi aliquid, Quod camphora et mofchus - huic paroxyfmo anfam dederint, dubitare nolo, haec enim -. corpora, tanquam volatilia, nimis celeriter irritabiles ultra - modum nervos movebant, Iam hypocaufti aeftum accufat, — fudat vehementer , et omnia fibi adparere ante oculos nigra, - — dicit, Ambulat aliquoties per hypocauftum, et ego, ut ca- - merae vicinae ianua aperiatur, iubeo. Sentit hoc aeger in - momento, dum frigidior paullulum aer corpori obvenit ; mi- — hi vero cum omnibus aliis adftantibus, ullam aeris mutatio- — mem percipere non dabatur. Unum adhuc idemque, quod - fupra commemoravi, clysma emolliens et antiphlogifticum, - aegro praefcribentes, chirurgo fimul , ut finapismum cum qm WU Cc2a came b) Vide Medic. ebferv, and inquiries p, 346. —..€) Loe, cit, pag, 357« Pu: - camphora plantis pedum applicaret, atque hünc adum quo- . dem, fed paullo vehementioris, compos , miferandum fta Hic, quia inter omnes hydrophobo erat gratiffimus, una | moris penetrarent; die trigefimo pomeridie locus vulneris - "drophobi hypocauftum intrare audet, fed folus fibi relin- 0 Dr - Olfervatio LIII. - ENIUCE vis quadrihorio iteraret, inculcamus, Cacterum mentis qui« tum ,obortis interdum lachrymis,lu&uofe indicabat,omnem- : | que mali hiftoriam ad unguem usque recitare poterat, Catae - plasma , quod camphora et theriaca conftituebant,collo ad. — plicandum, haud iponte tulit, ob camphoram hoc in ftatu nimis forte irritantem; quare tres in auxilium fortesque vo- — cantur viri, qui fisunt hydrophobum, dum chirurgus a ter». | go cataplasma adponit, Flexuras membrorum ut noce,qua. ' dies vigefimus oCtavus Iulii ad vigefimum nonum tranfit, un- guento neapolitano fic dido inungeret chirurgus d), cons - clufum quidem erat , fed fequenti trigefimolulii nuntius ad«. venit, hoc impofíhbile fuiffe, referens. Nox vigefimi noni - ad duodecimam usque horam quieta erat, fed aurora acces dente furit et faevit terribilem in nodum; omnem amicum - eliminat; nec quemquam adefle , praeter fervum, patitur, - cum eo ledum premit et temperat iras furoresque, Hoc non obítante lecti confortem adeo mordet, ut dentes per brac- - cas linteas quatuor pollices transveríos füpra genu, in osfe- fubtumidus, durus, fed citra ruborem erat, Scarificatur ita- E que locus, et theriaca cum mercurio dulci mifta tegitur; adhaec fimul monuimus, ut totum os femoris fupra mort- .— íüum, oleo olivarum inungeretur quovis trihorio, ne ad re». liquas corporis partes procederet virus, lamque nemo hy- quitur, ls interirn menías, fellas, fcamna reliquae fupelle&tili ^ — mifcet, manusque pedesque fuos, dum ita furit, valdopere — laedit, Dies à meridie haud longe aberat, cum a chirurgo. . venac fzQtionem postularet, qda peracta , mitior, ftramini ad ea i: | ! "Sere E $) Conf, Nova A&a Acad. N. C. Tom, III. page dé ETC * ) Pr FAS o —. Eh)dropbobiae bifforia. 204 tetram íacenti infidebat, et iuxta eum fervus, cuius brachium - humeris aegroti incumbebat, | Hoc in ftatu advenit Dn. D, HUüFELAND mecum: ttigefimo lulii hora quarta pomeridiana, '" Vultus aegroti turbatus valde, furiofus et emaciatus erat, cum oculis prominentibus e), etinterrogatus, quo modo fe habeat ? fatis male ! inquit pergitque : efte boni! viri , et ftate procul! iamque e ftramine furgere conatur, ut in nos forfan rueret , fed vana nunc fine viribus erat ira atque co- pamen. Vefperi tandem hora octáva mors iam fequebatur;. quam venae íe&io nimis larga ut arbitror, maturavit. -——— Quaedam huc pertínentía adne&tere non füperfluum au . tumo , quae fcripta funt in /7/edical obfervations and inquiries "Vol. lil, etc, pag. 360. Having never íeen any fymptoms oc- oos by the bite of a mad dog; and knowing that many of the eldeft, and moft experienced phyficians of this great -€ity had never met with a fingle inftance, i diftraíted every thing Which I firít heard, The hiítory however which 1 - have given, and what 1 faw which I have not expreffed, and vubat phyficians vvellknovv to be inexpre[Jible, left no doubt -N:ath me , that this boy's difeaíe was caufed by the bite of -the dog. Attentionem merentur etiam, quae fcripta funt pag. 36r. in modo memorato libro: When he (the boy Jar. P He aoy fived at the door of the ward, he turned about of a Sud- den, and cried out violently to have fomething to cover his : Dag for the cold air caufed exceflive pain, — After this he Tan down tWo pair of ftairs in great emotion,and then con. dented to be carried thereít of tbe Way to the bath, à Finaria Noribergam iie die 2o, Iau, 1772, -€c3 s0U460BSER- * E | tUe). fdem obfervavit Excell. Archister Gotlianus GR«M in. Nov. A&tis Acad ZEN. C: Tom; pagrisd642c) o5 3 MIRA VETT. OBSERFATIO LVIIL — 0 Dn. D. CHRISTIANI PHILIPPI HERWIGIL - - Foetus bumani bicipitis e£ bicorporei anatome. — Ev 7. annos agens, Cuprocellae in pago Hohenlo- - . hico - Schillingsfurftenfi habitans, menfe ie: ha. feptima vice iam pariens, foetus edidit gemellos, iufto tem- - pore, maturos, capillis et unguibus perfe&is praeditos, Vi- — . VOS,fexus fequioris, fed fub pectoris medio usque ad funicu- - liumbilicalis ingreffum connatos, : d . Quilibet foetus a capite usque ad pedes fuis artubus,fua sse fpina dorfi, fuisque coftis et EE gaudebat, . Inus adfuit funiculus umbilicalis , una placenía , e& membrana — ayinii, Supra regionem umbilicalem, quae cute orbata erat, - foloque peritonaeo teCta, hepar transparebat. Foetus fini fter, altero paulo robuftior, magnum labrum, ut dicitur, le- porinum monftrabat , dexter levi tantum incifione in labio . fuperiori fuit contaminatus. Brevi poft partum, baptizati, diem obierunt, et quidem primo foetus dexter, quem alter. demum, ut relatum eft, elapfis circiter fex aut feptem mi- nutis imitabatur, Se&io cadaverum fuit conceffa, Quaame: inftituta, in funiculi umbilicalis refidua portione una vena, - et duae adfuerunt arferize. Hae quidem arteriae in quolibet - foetu ex arteriis iliacis, in foetu finiftro ex iliaca dextra, et. in dextro ex iliaca finiftra, duobus ramis ortum duxerant, . [ub ingreffu autem in funiculum umbilicalem, in unum true ^ . cum terminabantur , ita, ut duas tantum, nec quatuor füps peditarent arterias, Duo uracbi in confpe&tum prodierunt, — Unum et integrum occurrebat Pepar, fed monftrofum; fub medio partis anterioris vel convexae transverfim levi ful» co in duas quafi partes , íed inaequales, divifum obfervabar - tur, Duae in parte concava annexae erant veficulae felleae, quaevis verfus utrumque latus foetus feparati fita: maxima | hepatis — - - EOS BON) ^ Foetus bumani bicipitis eb bicorporei anatome. — 209 hepatis pars in cavitatem foetus finiftri inclinabat, —Capfula Gli[Jonii , vena cava hepar transgtediens, finus venae poríae, et duclus venofus Fe ren animadvertebantur, fed multo am- pliores, quam in fimplici foetu, Duo in afpectum venie- bant ventriculi , duo pancreaía, duoque fplenes, duo duodena; et fic porro reliqua fua infeflina cuilibet erant foetui, fed con- ne&Gebantur inteftina utraque fub Zuodeno utriusque, canali transverfim fito, cylindriformi, inteftini ieiuni craffitie, at- que integri pollicis longitudine, multis deinde gyris inter fe — invicem contigua, absque ulteriori communicatione in cu. iusvis foetus unum inteítinum rectum terminabantur. — - [n quolibet foetu duo aderant renes, cum fuis fuccenturia- tis et ureteribus; quilibef tandem foetus vefica urinaria füoque uero cum partibus internis et externis connexis gaudebat. Diapbragma unum , velum conftituit tribus perforationibus praeditum, pro duobus nempe oefophagis, etaltera pro venae cavae trunco. Cuivis foetui erat pe/uis. Separatis duobus ffer- tiis, horumque in infima parte concretione cartilaginofa, et - valde etaffa, perfcrutandae nunc erant pecorum cavitates, Duo /obi pu/monales in quovis foetu confpicui erant, et quis- -que foetus glandula fua fbymo praeditus fuerat. — Mediafli- mz e quolibet pectore verfus diaphragma! in unam conflue- - membranam. Sub concretione fupra nominata duo- rum fteinorum, tamquam proceffü eorum denfo et carti- laginofo, unum cor transverfim fitum, in faccum quafi ex- panfum, monftrofum prodiit. Subfidebat bafis verfus foetum finitum, et apex verfus foetum dextrum, Pericardium ad- modum tenerum liquore expers apparuit, Duas auriculas, fi- niftram nempe et dextram, animadvertebam. Aperto corde -duos vidi ventriculos, unum feptum, et inter duas auriculas |! unum foramen ovale, hic magis rotundum et magnum. .. Ex ventriculo cordis anteriore breviífimus afcendit truncus illico in duos ramos divifus,vel quafi alios truncos,zrferias pul | monales,conftituentes; una ex his arteriis abiit verfus L neo " : | oectus , : ; - d i acd DEN y X E *. * 2 e Hac e RO -- E » T daa m Pm nte 4 LI » ur. - . " ONES i ? x d kc - LC x EL. Y e d d . E cd 2i Pu d t ; " 4 ! NOCERE. e ^ p» ^ "t 408 .,- JQOieawio. LP3L 2:29 998 8 foetus finifri , altera verfus dextri pulmones, tum vero qu ae- | libet iterüm in duos ramos poft introitum fuit feparata; —— Pari modo parvulo uno canali duae venae pulmonales in . auriculam fini(tram intrabant, íacco protra&o amplo venofo, Duo venae cavae trunci, fuperior nempe et inferiot ,in.- auriculam dextram ingrediebantur , veluti in fimplici foetu; formabant quoque ante ingreffum faccum valde amplum. LIna aríeria aoría e ventriculo cordis finiftro eminebat, Ad dextram curfum dirigens, cum finiftra arteria pulmonali - unum canalem arteriofum conficiebat, et tunc illico in duos - tamos dividebatuz, quorum unus in foetum finiftrum, er al- ter in foetum dextrum definens, quivis in feparato fio cor | pere aortam afcendentem conftituebat, Sic quoque in quo-- ibet foetu aorta defcendens apparuit, Pari modo f£runcus - venae caudae fuperior in duos ramos divifus fuit, ex quoque foetu ramum accipiens; idem füb hepate in frunco venae ca». uae inferiore accidit, 201 20:0 9 BR . . Ulteriores tam venae cavae, quam aortae ramificatio-- nes, ut et nervorum communicationes perfequi ob nimiam | partium teneritatem , temporisque brevitatem neutiquam potui, | : 2l TABULA V. FIG 4. Foetus concretus integer. - A. Pars anterior feu convexa hepatis, a. Vena umbilicalis, b, Vena cava. B. Pars pofterior feu concava hepatis, .€, c, Veticulae felleae. | C, Pars inteftinorum tenuium. d. Canalis inteftina connedGens, D. Cor, e. e. AÁrterise pulmonales. f, Arteria aorta. . - - £ifloria bydropis faccati lethal, — 209 — b. h. Duo arteriae aortae rami, —— | /. —— 4. Arteriarum pulmonalium exorfüus. Es Eo Auncda dextra... | - o5 b. Oeringa Noribergam mifa die 7. Martii 1771. ; I € OBSERFATIO LIX. | Dn. D. GEORGII FLORENTII HENRICI E -BRüNING. 2 RE Hifloria bydropis Jaccati letbalis, 4 Jyoft inopinatum, fed felix puerperium, in quopuellam ve. 4 getam et fanam, nunc femettrem, in lucem ediderat foe- -mina hydropica, cuius hiftoriam iam ante aliquod tempus tradidi , bimeftre forte elapfum erat ; quum dolore quodam Jancinante acuto in regione pubis, fimulque urinae difficul- tate et febre corriperetur. Adhibita huic aegritudini varia "medicamenta, tam interna, quam externa , non folum uri- - mae profluvium reítituerunt , fed dolores quoque et febrim -. fugarunt omnino. Interiecto dein aliquo tempore elevari rurfus abdomen, brevique poft in priftinam fere molem aue geri coepit. Tumor ipfe, ab inferioribus adícendens, aequa- - bilis, totum abdomen feníim occupabat , in principio plae "mus, dein elevatus quam maxime. Nulla in hoc vel minima humorum flu&tuatio, nullus ponderis fequacis fenfus ,fi fitus - " corporis mutaretur, Adhaec, tumere fimul facies, palpebrae, oculi, dolere infigniter capuc, pulfare in collo et temporibus " arteriae , brachiumque quafi ftupere incipiebat. — Crefcente magis tumore, atrox quoque dolor, ad minimam ingeftorum. -€opiam fumtumque potum valde auctus, finiftrum latus oc- "€upabat; nullis, quicquid egerim, auxiliis cedens ; levaba- —tur tamen , dum ftatim poft füumtum cibum lateri dolent: in- . cumberet, Factum hinc eít, ut per totum morbi decurfum | hunc corporis fitum, utpote ex omnibus minime moleftum, —. Wow. 48.Pbsf. Med. Tom.. D d aegra — c4) 70 o dOlevalioDEXS ce D , aegra fervaverit, Ere&o corpore vel in le&o federe exquifi- tiim dolores prohibebant, | Refpiratio iam anhela fiebat; ita, ut praecludi pectus infpiratoque aeri obluciari quafi vi-- derentur conftridi pulmones. Accedebant cordis palpitatio- nes frequentes eximiae, ad animi deliquia. fübinde auctae, Appetitus interim vigebat, et potul proportionata quoque - copia urinae quotidie excernebatur. Faeces, ut in ictero fo- lent, gtyfíeae erant. Alvus ipfa non nifi laceffita refpondit: excipe breve aliquod tempus, dum cortice peruviano, ten- - taminis , ut aiebat, caufa, uteretur. Sitis vix ulla aderat. Men- fes morbi huius tempore bis, fed cum infigni lumborum do- lore praegrefío fluxerunt; parci autem erant et decolores, Tandem medicationis folidae pertaefa aegra , uti et ante. wiesen fecerat, promifeue quicquid confilii dabatur, ad- . ^ hibuit, morbique remedia undique corrafit, Llltimus, cui - corporis fui curam committebat,medicus, faccis arena fervi- - da plenis imponi aegram, füb axillis fimiles poni, totumque corpus illis circum obrui iuffit, Succubuit brevi, poft ten- tatum et hoc remedii genus , mifera ; poftquam per quadri- | meftte rurfus vitam egerat , ipfa morte peiorem, ! . Morbus hic, totusque eius tam ante, quam poft puérpe- 1 rium decurfus, nimis fingularis mihi videbatur, quam quod non omnem,ad impetrandam deaperiendo cadavere veniam, — moverem lapidem. Et licuit mihi poftmultoslabores et fum- |. tus, confentiente: marito, corpus defun&ae intempefta no- Ge rimari, et in morbi ipfius rationem et caufam volante - cultro inquirere. En quid detexerirh. ». Corpus totum, fi fuperiores partes fpeGtaveris , exte- — "nuatum maxime erat, et tabidum, Abdomini circumductum — filum, quatüor pedes Rhenolandicos aequabat, cum dimi- - dio, Tumebant oedemate ad rupturam usque pedes, ex qui- bus finifler, circa furam et genu, gangraena corripi ince- — perat. i ; Y ; Incifa E T j | 20 Hiftoria Bydropis facti leibalis. —— aft 4 - fncifa externa abdominis cute , fcalpellum vix per inte- | gumenta ccmmunia penetraverat ; quum iam pleno faltu e- ? sumpe:et lympha pellucens, inodora, tenuis, ad ignem con-- crefcens, quantitate circiter quadraginta et quatuor librarum, Hanc fequebatur materia flavefcens, fenfim turbida, dein fpiffior, mox craffiufcula , tandem pultacea, purulenta , fa- -niofa, teterrimi odoris , ad quinquaginta, et quod excur- pt, libras; q»ibus fi et illam quoque materiam computave- fis, quam dcin fpongia lambit, facile ultra centum libras a-- "fcendet collectae: huius materiae copia, — Aperto crüciata fc&ione to:o cavo, ftupui revera; quum de inteftinis, aliis« .que vifceribus abdominalibus , ne volam nec veftigium , hy- -pochondria tota utrimque vacua, et praeeminentem in me» - dio dorfi fpinam viderem; praeterea nihil, Re tamen peni- ^tius perquifita, detexi facile, latere fub inferiore, faccum - hunc praeternaturalem formante membrana, verum abdomi- ^miscavum. Antequam vero hoc aperirem ; de propria huius - receptaculi natura et ambitu certior effe volui; invenique fe. ?gregatum in lamellas binas peritonaeum , capacem hunc u- à ^ * | pubis, tumor haerebat cyfticus, ovi columbini magnitudine, "materia corrupta, bruna, graveolente plenus; olio fatis amplo, ftylum exploratorium commode admittente, in ca- Le EL e "vitatem memorati huius facci bians, contentaque fua, levi - preffione accedente, in illum eructans, Cavitas huius facci -dpía, a pube nata, procedebat utrimque fecundum criftam offium ilium , pergebat furfam ad loca inania , donec tandem fuperato omni abdominis ambitu circa tendineum diaphra- matis centrum defineret. Externa peritonaei lamella mu. zulis abdominalibus proxima, faccum hunc efformans, fo- la, duplo craffior erat , quam peritonaeum ipfum fecundum maturam cfle folet; inferior vero, peritonaei totius firmita- tem, ultia triplum fuperabat, Vifis his inferiorem, vel fi amavis, interiorem incidi longo vulnere membranam, vifcera — ONGM | Mee arca" |. iubtus Ur ^c v gi E 213 atio "Obfervatio LIX.. — fubtus pofita Iuftraturus. Sed, nova res: Dum tenaculo re- — clinare hanc peritonaei lamellam conarer ; haefi undique, - Coaluerat haec in omnibus fere locis primariis contactus cum inteftinis fübiacentibus, Quinquies me folvere illam a . colo oportuit, antequam aditus ad ipfum abdominis cavum * * aperiretur. Tandem in confpe&tum venit venter, cuius vifce-. ra fere omnia, tam quoad eorundem praeternaturalem fitum, — quam qüoad ipfam conformationem morbofam, omni atten- tione digna videbantur, Vacuum fere totum erat abdomen, Solum colon , exiguaque ilei pars, in fao: loco quafi haeres — bant: Reliqua omnia inteftira, in denfum glomerem come | pacta, fimul cum liene et ventriculo, in cavum finiftrum pe- &oris intrufa ita erant , ut diaphragma in hoc latere plus - uam quatuor transverfos digitos altius in thoracem afcen- - derit; quam in oppofito dextro. Inteftina ipía tam inter fe, quam cum peritonaeo fibi applicato multoties concretaerant, - Duodenum diftortum quam maxime;albidiffimumet extende - tum apparuit. Simili modo: et reliqua inteftina, flaccida et. perquam angufta fuerunt, Mefenterium chartae fcriptoriae. . tenuiffimae craffitiem vix aequabat. Vafa, quae mefocolon trai:cere folent, venoía, atro fanguine utplurimum fatura vix vifüi patebant. —— E Ventriculus mole admodum: parvus ;; coronaria autenr vafa, folito duplo ampliora videbantur. Splen tabidus erat; - et naturali pallidior. Ren finifter fub: ventriculo et fplene latitans, duplo, quam fecundum riaturam deberet, grandior, diaphragmati proxime appreffus erat... Vafa eius emulgentia, retrozrado itinere, ex aorta,et vena cava furfünr afcenden tia, cum: memoratis his vafis maioribus , angulum formabant valde obtufum.. Pelvis huius renisenormiter ampla et uretef.- calami fcriptorii craffitiem aequabat.. Dexter autem ren,to*e tus extenuatus, ad nucis iuglandis magnitudinem non afc De debat. Vafa huc pertinentia emulgentia,, fummopere diítra-- &a et tenuiffima erant, liquidoque vehendo vix amplius ca- 5 | : pacia- - 1 L 4 - E ue ee EL I FHüfloria bydropis. faccati lethal. — 213 — rum per infimi ventris vifcerà motum retardat, generanda- Tum obitru&ionum pertinacium, faepe indiffolubilium, ap»: - tam admodum effe, obfervatis fuis firmant RAMAZINLHOFF- Ddszs MANN, - $14 - Obferuatio LIX. [7 y» MANN, BONNET, FonEsTUs, TissoT,alii, Eandem hane. caufam in fübftrato cafu catameniorum ataxias, crebras dif- ficultates, tandemque obftruGiones ipías produxiffej iam in. morbi primi defcriptione notavimus. "Tumores aquofos ex retardatis vel fubpreffis huiusmodi evacuationibus naturalie bus, praefertim fanguineis, nafci , quotidianum eft. Uteri hy- dropem in noflro cafü exinde genitum , monuimus iam ante, À comprefíis, ab utero mole et pondere enormi, vafis, prae- peditoque libero humorum ad viícera infimi ventris affiuxu, — neceffario eorundem debilitas morbofa, liquidorumque ab. his praeparandorum laefa co&io , debilior fuba&tio, mani- - fefta cruditas, Hinc vaforum minimorum, lymphaticorum praefertim , in gyris glandularum labyrintheis obftructiones.— et infar&us; facile, accedente fimul humorum ftagnantium | degeneratione, in fcirrhum tranfeuntes. Natos hos, tam in mefenterio , quam circa vafa iliaca, docuit autopfia.- Forte — tertius addendus foret, ille,qui circa pubem in abfceflum ab-. ierat ; cuius habitus internus folutum in fuppu:ationem . : fcirrhum aperte referebat. — Tumores hi, reducis brevi poft . puerperium hydropis facti matres funt. llle enim, quem pris. mo loco nominavimus, magnus, in mefenterio fitus, cavam — | venam aortamque defcendentem comprimens,fanguinisque. —— traie&um infigniter gravans, per íe, absque alia accedente caufa, generando hydropi iam fuffeciffet folus. Nota enim, confirmataque per capta tentamipa res eít; intercepta vena maiori, omnes infra locum compreffum fitas partes, atruns. | co hoc communi irrigatas, tumore oedematofo hydropico inflai, Liga fic cani venam defcendentem cavam; totum. abdominis cavum breviffimo tempore hydropicum videbis, — Stringe fublieaculis ar&tioribus pedes; cito oedernate tume-. bunt, Circumiectum abdomini cingulum nimis ftri&um afcis— B Og. We tem iam faepe produxit. A conftricta in collo iugulari, na. fcitur hydrocepbalus. |À compreffis ab utero gravido vatis: iliacis, pedes hydropicos oriri, quis nefcit? Proprie autem -. | de- D ^ E D "- r an D- pi E 2 determinatum hoc hydropis faccati genus, fortuito a tumo- re illo cyftico, in fundo facci iam memorati haerente, geni-- » tum puto, quem materia pultacea, purulenta plenum, et a- - perto vulnere in internam huiüs facci cavitatemhiaffe, iam | "dixi, Scirrhofus et hic fine dubio, et durus, a remediis re- folventibus internis, nec non emollientibus externe applica: is, folutus, in fuppurationem abiit ; ruptus, colledum pus "jnter utramque peritonaei lamellam effudit; has ab invicem feparavit, eructatoque continuo pure, faccum hunc fenfim ^ formavit, lunguntur fecundum naturam ambae hae perito. aei tunicae interveniente membrana tenui cellulofa nervea, vafis numerofis, tam ad nutriendum totum peritonaeum , quam ad fe- et excernendum humorem illum halituofum, in- "ternas abdominis parietes, eiusque contenta vifcera hume- &antem et lubricantem, deftinatis. Difcerptis ergo ab invi- cem lamellis his , peritonaeum conftituentibus ; rumpi ne- -ceffario vafa haec iam memorata, et plorare continuo lym- "pham hanc tenuem , in natum iam a feceffu lamellarum fac- eum debuerunt. Hinc, quum ex duplici fonte cavitas haec "contenta fua hauferit; non mirum eft, quod tam cito in adeo enormem excreverit molem. Simul apparet ratio ; cur ma- teria limpida, tenuis, inodora, fimul cum pure deterrimo, | corrupto , graveolentiffimo , in uno eodemque utre fuerit hofpitata. Lympha quippe ex ruptis fui generis vafis, irro- andis vifceribus abdominalibus deftinatis; materia vero pu- tulenta, ex cyftide apoftematica propullulavit , et in faccum hunc fuit effufa, | Colle&a haec centum et plurium librarum moles, inte- ftinis incumbens, eaque pondere fuo enormi premens, non potuit, quin füb continuo corporis in finiftrum latus decu- bitu, omnia haec fenfim fenfimque in anguftum illud , quod jam indicavi, fpatium coerceret. Eandem cum memoratis ónteftinis fortem na&tus erat ren finifter; hic pariter ex natu- T fua fede furfüm magis et retrorfum pulíus,vafa fanguinea | | Hiftoria bydropis (accati letbalis. 21 5 Inai0ra i "* 216 |— JUOlfervatio LLX. maiora ita poft fe traxerat, ut a fpinae medio fimilitet in la» tus liniftrum recederent, vaíaque emulgentia dextra fummo fpinae arcui incumberent. —ntercepta fic inter dura vers — tebrarum corpora , et facci hydropici molem , et compte. fa , non potuit, quin liquida reni nutriendo deftinata pro- hiberent aditu. fund non folum. exfangue brevi contabuit | hoc vifcus, fed urinae quaqua fecretio imminuta primum, dein plane abolita eft; ficque otiofus huius lateris ureter, - coaluit omnino. Neque duraffet diu, quin ipfa quoque vafa. emulgentia infigniter iam anguíftata et vix non omnino claus fà, concreverint eodem modo. Rebus itaque fic difpofitis, neceflario ren finifter unus uropoiefi praepofitus in maius vo» — Jumen augeri, pelvis eiusdem notabiliter ampliari, jumenque ureteris ultra folitum dilatari debuit; praeprimis quum liber. : ad illum maníerit fanguinis ex arteria magna aflluxus. Fas. miliare hoc phaenomenon in calculofis cít, iisque, quibusa | . nephritide praegrefía corrumpi obtigit alterutrum renem,ut fimul ac unus officio fao impar effe incipit, alter ftatim focii | fui munere fimul fungatur, au&isque laboribus mole quoque crefcat. Quoad coalitum inteftinorum, tam inter fe, quam | cum peritonaeo, hic facile fit: vel pereunte ex quacunque | caufa liquido lubricante quod ex peritonaei,aut omenti,aut - inteftinorum ipforum fuperficie exhalat, aut a mutua pate - tium et ad notabile aliquod tempus protra&da applicatione | quieta , vel denique pott cruentatas , vel inteftinorum , vel vifcerum aliorum abdominis, vel peritonaei membranas ex«- ternas, Obtinet hoc in omnibus cuiuscunque cavi vic bus. In noftro cafu, perierat liquidum illud halituofum, lu- bricans, ex peritonaeo, ad irrorandas partes abdominales deítillans, ex caufis iam memoratis; accedebat valida pref | fio, ab incumbente aquarum pondere produdaa, partes paf tibus firmiter applicans, femelque iunctas, in eodem fitu fere vans, lmpedito fic, tam a tumore hoc enormi , cyftico quam a fcirrho fupra nominato , fanguinis libero ad inferiora ! itinere; — Pd EM . . ría " ; : M 2^ .- &Hifloria bydropis faccati lethalis. 217 itinere; neceffario fuperiores corporis partes, a regurgitane te hoc vitali liquido obrui, inundari, quin tumere et mole "augeri debebant, Hinc dolores illi capitis enormes, oculo- gum protuberantiae et rubores,arteriarum tam in collo, quam "jn temporibus, adeo manifefta pulíatio et refpiratio anhela. - Cor ipfum , omnem fanguinis fui copiam quum, ob praeclu- - fam ad fnferiora viam, evacuare non potuerit, neceflario - expandi ,ofcillatorius eiusdem motus fuffocari, palpitationes "paíci, animique deliquia debuerunt. Ex eadem hac caufa -yaforum quoque per ventriculum diftributorum tanta capa- cius; reliquorum vero, infra locum compreffum fitorum vi. "fcerum , a defe&u humorum nutrientium , laefa oeconomia, pallor praeternaturalis, et flaccefcentia infolita, —. A prava hac folidorum difpofitione et impedito fere -mbique humorum libero circulo, manifefta fanguinis nata eft "morbofa mixtio , liquidorum omninm ex fanguine fecernene "dorum dyfcrafiam creans, Sic v.gr, fanguis venofüs ad por- "farum fyitema delatus iners, decolor, lympha inerti, aquo- cruda, dilutus ; bilem quoque tenuem, aquofam et iner- tem, accedente praefertim debilitate ipfius organi fecretorii generavit; unde cyftidis quoque felleae totiusque duodeni "pallidus praeter naturam et vix ad ftramineum accedens co- Jor, A.bile tenui et inerte vifcerumque omnium flacciditate ^etc, chylus quoque f'erilis, tetiuis, ad nutritionem corporis dneptus, faltem anfufficiens, plaftica fua et faponacea natura "priv.s,emerfit; quin et folennes illae obítructiones alvinae, foecumque deiectarum praeternaturalis et eryfeus color, ab "adem hac bilis inertia morbofa duxerunt originem. Hinc fa- eile intelligitur, cur correx peruvianus aliaque amaricantia "exhibita quotidianas deiectiones alvinas reítituerint: Reme- | dia haec blando fuo et aromatico ftimulo vicem bilis geffe- rant, inteftinaque, ut officio fuo legitime fungerentur, ami- | €o hoc irritamento compulerunt, | P P , - | Wow4dEPby.Md.TV. ^ — Ee Reflat- c) is 1 t j i A F , : ' —e « n» uB ) Oljevitio LEX: L Reftat explicandum adhuc unum alterumque morbi fym- otoma. Dolores, quos in ultimi morbi principio accuíabat - aegra, rcgionem pubis occupantes , vehementiffimos, ab ab» fÍceffu ibi nato ortum duxiffe , patuit iam ex antecedentibus, | Difüicilioris explicationis videbantur cruciatus illi, qui foe- minam hanc ftatim poft paftum, vel largiorem afIumtum po- tum invadebant, latus finiftrum affligentes, a dec&bitu in idem hoc latus ftatim levati : fed phaenomeni huius ratio- nem extifpicium faeile dedit. Cohaertebant in pluribus locis | inteftina tenuia in latus finiftrum detrufa, cum peritonaeo; - quin in fitu corporis erecto vel in dextrum latus inclinato, : endebant revera a punctis his exiguis coalitus: hinc, fi ci- - bis vcl potu onerabantur, pondere quafi appenfo diftraGa, dolores illos immanes excitarunt; illico rurfus ceffantes, fi lateri huic, cui accreverant, incumberet aegra, auferretute - üe violenta haec partium diftenfio. Refpiratio, ab angue - (lato thoracis cavo, in progreffu morbi adeo interclufa, ex plicationis non indiget. - | | m Coronidis loco notas quoque charadlerifticas hydropis faccati, quibus a morbis congeneribus fecundum ea , quae puc cafüs docuit , diftingui poteft , tribus adiungam. I, - : : 1 1 r. bh hydrope aícite tument plerumque prius pedes, fequitur in« flatio abdominis ; in hydrope cyítico, abdomen prius; aus €o dein morbo, pedes tandem tument, [dem quidem obti- nct in hydrope uteri, in hac autem, ipíà tumoris figura, ile laque , quae manu fit, abdominis exploratio,hanc hydropis fpeciem facile detegit, 2, in hydrope afcite aquarum in ca« — vitatem ventris effufarum fentitur flu&uatio; in hydrope — faccato, fluctuatio nulla. Sequax autem pondus, gravita- tisque fenfus ad mutatum corporis fitum , in hydrope uteri ;- Obtinet. $3. Aícitem comitatur iam in morbi initio luridus fa:ici color; in hydrope faccato, longe tardius fugit genas - rum rubor : idem obtinet in uteri hydrope; verum mulie- bria hic oedemate tumere folent. 4,1n aícite, menftrua foe mna.» x à TID: cM » id E * 7 E m. n: à Elifloria bydvopis. faccali leibalis, — 219 . fainarum obfítruuntur, idem in hydrope nteri ; in fáccato - hydrope raro hoc obtinet, nifi uterus eiusque confinia fimul - - Jaborént, Excipe ultimum morbi ftadium, ubi compreffa a . tumore praeternaturali omnia, humorum tránfitum praepe: " diunt. $. Appetitus in afcite utplurimum magis laeditur , . cum in hydrope uteri, vel faccato , ob minus laefa primae . digeflionis organa, appetitus fatis diu vigere pergat. — Uteri - autem hydropem, humoris aquo(i in mammis praefentia, et - decolor papillas ambiens difcus, prodit. 6. In hydrope fac- - cato , urinae excretio faepe in interrupta manet, potuique " fumto proportionata eft, et fimilis fanorum; in afcite pau« - ca fluit, craffaque utplurimum, et turbida excernitur, [n . uteri hydrope non raro obítruitur omnino; praeprimis in - smorbi progreflu, 7.Sitis in hydrope faccato caeteris paribus - exigua eít,maior in hydrope uteri,maxima in afcite,g. Quum »mutritio corporis, in faccato hydrope, non tam cito, quam jn afcite labefactetur, tardius extenuabitur corpus et tabes - fcet in hydrope faccato,quam inafcite. 9 Hydatides, quum —ad hydropis faccati genus pertineant, eadem prorfus in his — obtinebunt [ymptomata, et obtinere revera, expertus fzribo, go. Alvi profluvia copiofiffima, largus utinae defluxus, alia- ? gue evacuationum genera, nec faccatum nec uteri hydro- L) n pem levant. ' y — Fejalia Noribergam wiffa d. 8. Aprilis 1771. EN — OBSERFVATIO LX, Dn. D. IOANNIS AVGVSTINI PHILIPPI E GESNERI. » EE - DS. | —— Febre acufa nervofa Nordlingae per femeftre bybernum ana, E 1771 » 72. epidemia. D)iuviofa quamvis fuerit tempeftas per univerfum annum A 1770.neque facile per aliquot dies ferenum coelum, po- Nec ii Eea pula- - — Obfevalio LX. pulares tamen morbos aut fporadicos per urbem rhaeticunr. ve pagum inceffifle refcitum non eft, nifi quidem catarrhas les varios infültus rheumaticosque refpicias, nullo fympto* | mate diftinctos , quod memoria fatis dignum fuiffet. Vere - autem anni infequentis morbi acuti varit paffim animadverfi | fünt , ex quibus morbilli benigne decurrebant , neque artis opem , fi tuffim exceperis , accidente ullo efflagitabant. Re- liqui fere omnes ex bilioforum genere fuerunt, et fpeciem - mox apoplexiae imminentis, mox rheumatismi, mox pleu«- | ritidis, miox purpurae habuerunt, 0 ... lnflammati fanguinis indicia ubique notata funt, qua de re venae iectio omnibus falutifera et neceflaria fuit z eamque - vel feptem praeterlapíis, immo novem diebus inftituendam | aut repetendam efle iudicavi , fi cruoris attritus inflammatio- i » 1 Pei - nem fovere aut inftaurare videbatur. Sed hanc ipfam fan- - guinis ventilationibus folis temperare, qui animo feeum core | Mitnit , male ren: fuam egit. . Iteratis namque vicibus, quí | venam, pulíüs ratione ductus , fecuit, illi magnitudinem e« - ius duritiemque ,caeterosque inffammati cruoris effectus nom facile cum conftantia imminutos videre contigit,nifi quae bi ' liofam faburram digerunt, educuntque remedia devoranda | deditlet. Hoc inprimis obfervatuns eft in fene fexagenario, viro honorato, qui fopore fere perpetuo detentus, memoriae .— vim labefactam, et loquelae ufüm: interceptum , ftuporens fenfüum vertiginemque paffus, decumbebat. Is vena bis fe- — &a fanguinis duabus libris emiffis, neque refpirationis diffi» cultate, neque capitis aegritudine levatus,neque arteriarums - duritie pulfusque vehementia imminutis, ad falutem converse fus eft. Biliofis autem multis per alvunz deductis morbus le-— vior effe coepit. - - Atque hic ident cafüs evincere vídetur, cathartica me» — dicamenta illos noni raro aegrotos iuvare, qui nor adeo ma- nifeíta latentis faburrae fignaoftendunt, Interdum oris amari ties, linguae fordes , naufea , ructus, caeteraque bilis emotaé 4 : | | phae- ^ - E - E] De febre acuta nervofa &5c» 42Y phaenontena confuetá , aliquamdiu faltim abcffe folebant , - pon abfente fub chondriis immunda illuvie,quod vel ventti«- culus illa immunis fuerit , vel fanguinis viae fuffufionem eius: Amondurmi paífae effent; Puella fex circiter ánnorum, ob irri« tabilitatenr nimíam finium: váforum cutis, Bydrope anafar- - €a bis tentata , fubito convellitur, pofteaque confeftim fe- briacutacorripitur/Oris interea et linguae ftatus naturalis eft, - meque puellula de ullo ex recenfitis fymptortiate conqueri- - tur, Clyftere eniollienteiriiedo, et potione refrigerante ari- - fifpasmodica affatinz baufta , utrumique mitigatur rnalum; fed redit pároxysmus compluries fpátio trium dierum, prius- . quam vomitio accederet, Turri demum quod reiecerant an- tea meticulofi parentes, emeticum propinavi, quod magnam. - bilis aeruginofae copiam ventre exturbavit, et caloris febrilis motusque convulfiv: membrorum tantam fecit diminutio- — fem, ut protinus illani ex incomrnoda valetudine emerfu« —"ram crederent omnes, — Sed refürgebat quinto die morbus; - donec remediis diluentibus et purgantibusano iniectis, quae . reliqua erat materia acris alvo deducta erat. Serus enim e- —vwacuantium ufus bilis corruptae partem nom potuit prohi- | B ] bere, I minus in fecundas vias tranfiverit, ex quibus tari« dem ad cavum inteftinorum revérfa, aut ad venas propulfa -eft. 1llo ipfo dis a die, quo noviffimos infultus clyftere -infufo avertere mihi contigit, purpura efflorefcere coepit. - Vaforuni aüuteri cutis finibus ab acri fero ftri&tis tumor oede- - matofus, puellae folennis , per omnem corporis ambitum — rediit , qui folitan: exanthenratum defquamationem prae - pedivit. Inflammata enin ofcula , demum erofa, aquae ma- - gnam copiam deftillabant , et emollitam folvebant circum- - quaque cuticulam, donec diluta co&taque materia acri con- ii | | d 3 E glutinata funt loca exulcerata, Cum habitu cutis naturali, - integra tum valetudo révocata eft, - —— -Rheumiatismus , qui biliofo huic morbo comitem fe ad- - jungebat, univerfalis erat, Diros artuum; nucLae; dorfi, lum- p" | Eeg3 borum - L 222 c5 0 TBerpatla PX cres borum, dolores accufabant aegroti, neque latum quidem — pilum difcedebat pes unus ab altero, quin magno cruciatu - angerentur miferi, Hi quidem oris amarorem, naufeam, car» - dialgiam, tumorem doloremque regionis epigaftricae, vo«- mituritiones, cephalalgiam, vertiginem, oculorum caligi- hes, aurium fufurrus, animi defe&tus, conquerebapntur, Pul» — fus itaque fortis arteriaque dura nequaquam erat per omnem. febris, ab invafione eius ad declinationem usque, decurfum. Equidem primo morbi tempore plerumque duram tetigi ves nam, molliorem deinceps toties et debiliorem , quoties bi* lem turgere vel ebullire ftomachi fenfus moleítus docebat, Atque alternis vicibus fymptomata febris inflammatoriae et. biliofae accedebant , ita quidem, ut illis venae fc&ione larga nitigatis, -haec fenfim increfcerent, et levatis vornitu excie tato,aut cathartico affümto pofterioribus, priora recederent, Sanguinis miffio non febris folum vim refringebat, et dolo- — res molliebat, fed ad repurgandas etiam biliofas fordes infi- — gnem ufum exhibebat. Neque enim evacuantia multum - proficere videbantur, antequam vena fe&la effet, Si quando. - rheumatismus redibat, fanguine fat multo detraGo, et vacuis bile inteftinis, febrisque acceffionibus remiffis, tum vefican- tia, et folventia remedia interna, bonam opem ferebant, . Egregios inprimis effectus obfervabam herbarum,quae,quod Ícorbuto medentur , antifcorbuticae di&ae funt, itemque P. kermes mineralis, camphorae , nitti , falis ammoniaci, radie .- cis feneckae, reliqua. Receffiones autem morbi corticem divinum illum prohibuiffe, exploratum habeo. E . Quos pleuritidis forma morbus invafit, illi, praeter ac«;- UM E ceffionis febrilis confüetam aegritudinem, dolores laterum magnos quidem et pungentes, fed vagos fentiebant, Spu- - tum, tuflis vi reiedtum, pituitofum erat primo tempore, e£. pellucidum, fanguineis ftriis diftin&tum; in progreffu autem — morbi colore viridi tin&tum. Decrefcente morbo difpare- bat paulatim fanguis cum bile , et puris fpeciem recipi alic PETIT ERNST M Euch eus M P RS RUNS UR WwUrT€S ES De febre. acuta. nervofa. &5e. | 223 fputum, Si quis autem inopinàto defierat viride coloratam pituitam exfpuere, hoc moriturum effe illum indicavit. Bi- E. faburrae figna exhibebant ad unum omnes pleuritici, temporé autem incerto in confpectum veniebant, Alii enim ' antequam febris accefliffet, oris amaritiem , naufcam, gra- — vitatem ventriculi, habebant; alii procedente demum mor. . .bo. Alii in.limine febris bilem evomebant , aliiin pro- - greffu eiusdem, Diarrhoeam vero biliofam non nifi vigente, — aut remittente morbo, obfervare licuit. ; —— -.. Qui medici auxilium fero nimis implorabant aegroti, - illi, quod biliofa colluvies alvo exturbata non fuit, interni ' alicuius vifceris fphacelo mortui funt, Peffima enim virium proftratio, extremorum frigus, fudores gelidi , refpiratio - anxia, inquietudo, pulfus celer , debilis, mentis alienatio ; facies cadaverofa, halitus gravis, tumor abdominis, diar- -rhoea foetida etc, mortem praecurrebant. - : -—. .Pleuritico huic morbo eadem, quae rheumatismo,reme- - dia, emeticis exceptis, propofita funt, eodemque fuücceffu. " bono, Attamen opiatis pharmacis tuflim fopire füb finem — febris interdum oportebat. Ea namque poft füperatum more —bum continuabat , immo incrementum capiebat nonnuns - quam adeo, ut totam noctem pervigilare cogerentur aegro- "tl. Sed unum alterumve exemplum fübiungamus, nulla ha- ? bita ratione eorum, qui cafus fingulares, quafi vero le&o- ? ribus moleftos, parvi pendere folent, id de —. Homo quadraginta annorum tuffi longiriqua laborans; - in itinere refrigeratus febri acuta corripitur. Accedunt pri- ma ftatim nocte dolores lateris dextri, et pituitae bilisque —yomitiones. ./íero die fanguinem mittit in brachio, et a- (qum fontanam fucco mali citrei acidulam,faccharoque con- - ditam, potat, Quinfo morbi die vefperafcente dolores valde — remittunt ; tumque fufcam materiam extuffire, et, poft no- S ex praecordiorum anguftiis infomnem,porraceam fcrea- Jie acgrotum amici notant. $exío itaque diequodingravefcez E S560. | | Ie 2324. — Olfervatio LX, fe valetudinem videbant, auxilium a me petebant, Interro- gati eius minitlri referebant: hominem praeterita noCte non. : inquietatum folum, fed in mentis alienationem adeo actum - fuiffe, neque illum, quamvis calore accenfum efle fuis ocu- - lis vidiffent, fitim fenfiffe. Quae ipfe ego animadvertebam — - fymptomara praecipua, haec fere erant; Ingens proftratio — virium, tomnolentia, oculi femiclaufi rigidi, refpiratio bre». — vis, citata, rhonchus, tufficula frequens, plerumque inanis, — pulfus debilis, mollis , celer, inaequalis, calor cutis mode. L fatus, humidus, faciei manuumque color ex viridi flavus, - Jinguac tremor et titubatio et fordes, fingultus, murmura« .- tiones abdominis , obítructio alvi, urina turbida, craffa,hy- — - pochondrii dextri dolor obtuíus attactu au&us, averfatio po» tulentorum , fubfultus tendinum, depravatio phantafiae, Prima, quam paraveram, medicina potio erat ex aquis — deftillatis, kermes sminerali et oxymelle fquillitico compofi- ta. Sed alvum movere non dubitabam, fimulac morbum 2- nimo perluftraveram, | Cathartico autem remedium quod-- dam adiungendum efle iudicabam , quod vires reficeret, ef inteftinis robur adderet, Cremoris igitur tartari, magnefiae albae, rhei, iuftis portionibus ex aqua florum chamomillae | paulatim praebendis, corticem peruvianum maritabam. De- co&um praeterea radicum fcorzonerae , acetofae, liquiritiae, .snalo citreo conditum , ut du&im biberet , praecipiebam. — Atque bene refpondebat medicamen, Alvo namque quin- — quies foluta, levationem morbi habebat aegrotus. Anale* - pticam rum illi et antifepticam potionem comparayi,fecuns — da quavis hora hauriendam. Sed inítabile erat levamentum, — Septimo enim die auctum videri calorem corporis, odavo mentem eum dettituiffe , fputumque viride ceflafle, et nono mortuum efle hominem relatum mihi eft, Do Foemellam eiusdem cum illo aetatis peraliquot dieslaf? fitudo cibique fa/tidium tenet, et horrores perfundunt,tans demque febris acuta invadit, In prima flatim eiusdem ac» cefhione ^. 3e E | x | s 7 0. De febre acuta nervofa &3c. E - effione dolore acuto pe&oris afficitur, qui ad quartum us- - - que diem continuat, quo ab accepto medicamento cathar» . - tico, antiphlogiftico recentioribus di&o, mitigatur, «Quin- £o die dolorem pungentem fub mamma dextra accufat, et - refpirationis difficultatem et tuffim moleftam, et fputi cruen- -tireiedionem. Pulfüs, quem manu tetigi, fortis, plenus et celer eft, facies rubore perfufa, lingua ficca, haud tamen fordida. : Venam igitur brachii incidendam curavi. Atque fanguine multo miflo, dolorem confeftim diminutum effe . fentiebat. Dedi poftea A potionem , quae oxymel, ni- -trum et kermes minerale habebat , infufüm herbae malvae, florum fambuci , papaveris erratici tepide bibendum. — Die fexto colico dolore angitur, diarrhoea deinde fpon- te nata levato, Poft non multo fanguinis ftriae pallefcebant, fputumque a co&ione proxime abeffe videbatur. Die nono —calor increfcit , dolor fit acutus in regione fterni, pituitae »xufli molefta reiectae, -et fanguis pallidus, et porracea bilis —remixta eft. Lingua ab initio rubra , iam ex viridi flava et —coenofa eft , faciei color et oculorum flavus, Remedium gitur quaefivi morbo, quod bilem fimul corrigat et pectori conducat, (Cremori tartati aqua fontana foluto., oxymellis fimplicis, fingulorum iuftam portionem addere iufli, huius- ^ue potionis cochlearia aliquot fecunda quavis hora,ut prae- beant aegrotae, amicis imperavi. Die Zecimo calor multum Jremittit , fternum adhucdum ipfi dolet , caput ftupor deti- met, Cremoris tartari loco, tartarum folubilem potioni mi- Ícendum curavi, quod in biliofis morbis utilem illum fuif- fe, exploratum habeo. Sterni autem doloribus fomento me- Lin mandatis dedi, Die ZuoZecimo hauftum exhibui, qui agnefiam albam , cremorem tartari, rheum, corticem pe- —muvianum, mannam habebat. Quater hic falutariter alvum "ducebat, caput ftupore levabat. Die 4ecimo feríio cathar- "ticum repetendum et poftquam hoc operari defierat, reme- . dium die 10. fcriptum iterandum mandavi, Sputum ex cruen- Wow. A8. Pb. Med. Tom.V. — Ff. tQ. ^ 4 " x Jane ... "Obfervatio. EX uq to et viridi album magis fieri faciliusque educi coepit, calor dolorque defecerunt, lingua humiditatem accepit, fordibus- - que purgari vifa eft. Narrabat autem aegrota die Zecimo quar» ío,fe ob tuflis vehementiam nocte praeterita fomnum fuis o- culis non vidiffe, neque tamen multum expeGoraffe, quod - pituita crafía fuerit ,et tenax, et alto peGtori inhaeferit, Ker. 3mes itaque minerale ex aquis foeniculi et fambuci , oxymelle | fimplici et fyrupo diacodii permiftis praebui, quod mitiga- - bat tuffim, Sed fomnum eius praeterita no&e tu(lim ficcam ^ rurfus impediviffe deci fexto die referebant amici. Quod | cum audiviflem, gumm! ammoniacum, acetum et oxymel | fquilliticum, et aquam florum tiliae maritavi kermes mine- - rali, atque per diem aíffumendum , fyrupum vero diacodii | accipiendum dedi antequam dulci committat membra quies - ti. Haec remedia pectus magnae pituitae copia expurgabant, ; et ad tuffim compefcendam fufficiebant. 5s Hic, quem enarravi, morbus polymorphus fub aeftatis initium oculis evanefcebat. Neque diarrhoea vel dyfente. ria in locum eius füuccedebat. Ineunte autem autumno in- flammatoriae febres paffim rurfus obveniebant, quarum aliae inflammationem localem, quam vocant, comitem habebant, - aliae fynochum imputrem forma referebant, Omnes quo- que, qui hac vel ilia ratione aegrotabant, in principio pur- gare oportebat, licet confueta materiae turgentis phaeno- mena id non indicaverint. Cathartica namque remedia vel - febrim diminuebant, vel dolores leniebant, vel diarrhoeam - in incremento aut vigore febris periculofam, immo mortife- ram, praecavebant. ln vicinitate urbis febres ex remittert tium adeo genere erant, quae purgantium inprimis ufu dif- .cuffae funt. Et haud pauci ex illis , qui praecurrentia hue jusmodi febris fymptomata, cephalalgiam, dolores nuchae; tenfivos, pungentes, horrores, laffitudinem perfentifcebant, vomitu excitato, vel alvo relaxata ,, ad fanitatem integram redierunt, D * (t1 ri x 3 E 3 Inm ebre acuta nervofa 5 Cs Nus 207 - ** [n progreffu etiam febris, fi modo vires id permiferint, - alvum daxiffe utile fuit. Attamen medicamentis evacuanti- bus infiftendum non erat, ne materia attenuata et tranfpi- -fationi apta ad inteítina invitaretur, quae peífimae irrita- - tioni quidem fecretioni idonea funt humoris eiusmodi agilli- -mi. Etenim virium defeGiones, refrigerationes externorum - aeque; ac internorum, fpafmodici artuum motus, fenfaum - ftipores accedebant ad deiedionum frequentiam, | Atque, - quae alvo excuffa fünt, excrementa id declarabant. Flava - nimirum biliofa, pultis inftar ex ovis forbilibus, edu&a funt, - poftea aquofa magis, five fponte fua alvus levata fit, five me- - dicamento mota, 'Diaphorefis potius ratio habenda erat 7 - quae namque ad exhalationem corporis faciunt remedia,co- - - &ionem fimul iuvant, et calores temperant, Venaeíectio- - mpemcaeterum etreliquam medicinam neglexiffe,quae inflam- —matorio morbo medetur , damno fuifle aegroto , comper- Ututt habeo, 10: 03 : 69 51 — Et haec quidem ad finem usqueO&Gobris menfis animad- verfa funt. - lilo ipfo autem tempore par foemellarum mor- — bo implicatum eít, qui prae reliquis confideratione dignus —mihi videbatur, Popularem enim morbum cervicibus noitris -imminere ex decurfü eius praevidebam, —— elt cie — «' Altera viginti annos nata dolore afficiebatur a proceffu —mammillari utriusque lateris ad humerum usque extenío, et brevi poft in febrim incidebat, exiguam illam quidem, fed - fymptomatibus non refpondentem. Inquietata nimirum val. de erat, et no&u merte alienata, Septimo morbi die ftupore detentam illam inveniebam , pulfum parvum , mollem , non deo frequentem, À primo morbi tempore, quo cita alvo la- orabat, ventre compreflo erat, Nihil autem temere moven- nefle cenfebam, Hauftum exhibebam falinum tertia qua- s hora repetendum, et infüufüm panis tofti, malo citreo —eonditum,potandum dedi. Dieoctavo membra illius fubito - eonvellebantur, Cum mentis ufus rediiffet , excruciari fe do- LIBE | f3 loribus | - E: 7 2 Olfevatio LX. | Toribus ad cordis fcrobiculum clamitabat. Clyftere itaque al — vum eluere praecipiebam ,. quo facto cum melius fe habete- coepiffet, infufum foliorum fennae, fale et manna auctum, ex-' — hibebam, Subíequentibus diebus, quod fubinde delirabat,. emulfionis camphoratae ufum illi praefcribebam. | nZecitio: die turbas a natura medicatrice concitatas purpura miliaris | et füdores fequebantur ingentes, quos figna codionis in lo-. " tio, et aegrotae refipifcentia, criticos renunciabant. Sed : febre difcuffa angoribus implicari, et magnis fubinde terro-. ribus vexari poft Zecimum tertium diem incipiebat, adeo ut. - de melancholia a metaftafi materiae reliquae timerem. Pilu-. | lis ergo ventre aliquoties purgato, emplaftrum eruptionibus poft aures fadis vocem iubebam, ut attraheret humorem. | nervis infenfum, Nec res me fefellit. Exulcerata enim loca, €um magnam puris foetidi copiam fundere coepifíTent, facile. - erat animum labantem confirmare, Ex iis, quibus cognatio-. ne coniuncta erat, domefticis, quatuor füb initium Novem- - bris febre epidemia correpti funt. Nullus autem eorum adeo periculofe aegrotavit atque illa,praeter fororem,quae,quame - vis firmo corpore fuerit, et pancratice valuiffe vifa fit, mor- bo füccubuit.. 1 | ET Alteram viraginem quadraginta et quod excurrit annos rum; vires fubito deficiebant, poftquam per dies aliquot fri- gore afflidta, hemicrania et laryngis dolore fatigata erat.O« — ris praeterea amaritiem et calorem cum frigore alternatim infurgentem , et pectus oppreffum conquerebatur, Pulfüm - fecundo morbi die frequentem fatis tetigi, a naturali caete- rum nen recedentem. — Sed cum firmo corpore effet, venam | x orco - uu illi incidendam curavi, Miratus autem fum pulfus debilitae -tem, quam tertio die reperiebam, — Emeticum nihilominus - propinavi remedium in duas partes divifüm, quarum altera devorata vomitum concitavit, altera, quod molefta ipfi fue» rit medicamenti operatio, fepofita eft, Cum os amarum efle. «ontinuaret ,, cremorem tartari, fyrupum rubi idaei y J NL * 1 E. De febre acuta. nevvoja 65c. | 229 &um hordei commixta haurienda exhibui, Sed hanc etiam. medicinam femovendam effe cenfebat. Somniabat enim au- - gere illa oris amarorem. Neque eo fecius quinfo die pulfum robore auctum, non velocitate, tetigi. Horrores etiam in- tercurrentes ceffare, reliqua autem fymptomata perdurare dicebat aegrota. Cremorem hordei, avenae, fimilemve cibum parce ap- ponere, libenter enim illo utebatur, miniftros iuffi , et ptifa- . pam paravi affatim hauriendam, fequentem fere: &, Hord. - . mund, radicis fcorzonerae ana unciam unam, radic,. liquirit. drachmam dimidiam, coq. cum aquae fontanae libris fex; colat. libris quatuor cum dimidia adde fyrupi acetos. citri uncias duas, nitri puri drachmam dimidiam, poftea integram et fucci infüper citrei mali unciam dimidiam, Linctum prae- - terea, ad laryngem ab inflammatione defendendum utilem; comparavi,et decoctum malvae oxymelle et nitro conditum ano infundere chirurgum iuffi, quod vero medelae genus im- morigera aegrota recufavit, T «^ Continuabat hac ratione morbus ad uiZecimum usque diem, neque fi deliramentum exceperis,. ullum fymptoma - accedebat, lllo autem die glandula füblingualis dextra intu- mefcebat ,faliva copiofiffima lentaque fecerni incipiebat, lin- gua adhuc rubra et pura ,. crafía, lividaque facta et epider- - mide nudata eft,. Balbe tum temporis narrabat, dolore fe li: - beratam eíle , fed adhucdum mente alienata cum fuerit, pro: - Certo id habereimpeditus fum,etft coctionis principiumurina - indicaverit, quae quidem nunquam putredinis notas habuit. N -— Caeterum eadem femper morbi facies erat, pulfusque ratio. J Licet autem febris exigua fuerit,nunquamtamen mentis fuae - &ompotem illam videbam, Invita potius et infcia alvum con- itatam deiiciebat,. quod clam habuerunt multo ante; quam. manifeftum fecerunt , de mea valetudine follicitae mulier-- »;&ulae, et angoribus confecta fuga falutem petebat, Quae ad 19s. cluendum adhibita funt Reaudituita , bihil profecerunt,, 4Eque. 430 | Objervatio L.X. ZEque minus acidum minerale adiumento fuit , larga licet manu propofitum. | Decimo quarío tandem die meste in ta. tum deftituta iacebat, et Zecímo quinto morbo decedebat. . Atque has modo defcriptas febres pontem quafi refpie cio, qua morbis biliofis fupra paucis explicatis , febris ners vola acufa iuncta eft. Ea quidem füb finem O&obris graffati — Oría eft, et cum Martio menfe defiit, Graviffimus erat mor- bus ab initio fere Novembris ad medium usque Februarium, a quo levior efle coepit, E . Laffitudo, inquietudo, capitis, nuchae, dorfi dolores, appetitus diminutio initium faciebant morbi, poftea febris incurfabat, Aliis horror membra perreptavit;alii frigore con- cufli fant adeo, ut dentibus crepitaverint, Horrores unum alterumve diem plerumque durabant, attamen fuerunt,qui ad quartum, imo fextum, diem fubinde refrigefcerent, —' — Calor moderatus quidem erat, fed caput imprimis oce cupabat. Faciei adeo excandefcentia praefignificabat mors — bum, fi reliqua fymptomata iun&im confiderata in dubitas tionem adduxerant rem, . Imo ignis vultibus quandoqueae- gris irrubuit per omnem febris decurfum, five di(cuffa 1llaad fanitatem redierint, five morbo deceflerint , fumma quamvis — fuerit virium proftratio. mM Omnes fere cibum faftidiebant, nec nifi precibus defa» — tigati illum , fi quidem ad palatum fuerit, capiebant, pauci libenter illo utebantur, pauciffimi nimium fe invitabant,quod tota mente deficiebant. | | Lh Capitis dolore laborabant , quicunque febre. correpti | E i : - L " ; re hn. funt, Sed hemicraniam alii accufabant; alii doloribus vagis, acutis, veluti aciculis compundti, afficiebantur; aliiad pat- 3 tes petrofas offium temporum preffionem vel extenfionem, auriumque fufurrum fentiebant;alii dolorem gravem frontis; alii occipitis percipiebant; alii de cephalalgia quidem con« — querebantur, locum autem, qui prze caeteris doleat,defigna- re ncquibant, Attamen fuerunt, qui non nifi ftuporem, vel — -NCI- E uv. ; - nt M * De febre acuía nervofa t9c. — — ^3Y vertiginem, a primo ftatim morbi tempore paffi funt, Do- - lorum omne genus ad vigorem fere morbi continuabat, nec defuerunt aegroti, qui declinante illo cephalalgiam adhuc- - . dum perdurare retulerunt, i det : - Debilitatis etiam variaratio erat, Alii per unum alterum- - ve diem orthoftadii obambulabant, alii in prima febris ac - ceífione languidi le&o fe commendare cogebantur. . « Lingua plerisque aegrotantium rubra quidem, et papil- larum eminentiis diftincta erat, fed pura et faporis inerati ex- - pers, Neque naufeabant aegri, neque vomitabant , neque alvo cita laborabant.Paucis vel os amarum erat vel frequens .:deie&tio;fed hos alio fimul morbo implicatos fuiffe ultro pa- tet , nifi quidem fincera excreverint, | — Sanguis nullam putredinis notam exhibebat. Pellicula alba vel ex albo flava tectum illum aliquoties videbam, nul- . o quamvis inflammationis figno manifefto praefente, Sed . tamen, quae praeter naturam fuerit, cruoris qualitatem ae» grotantium nullam faepe annotavi, licet locum aliquem in- flammatum eíle phaenormena fignificaverint. Obveniebant . etenim, qui rheumatica, pleuritica vel peripneumonica fe- . —bre correpti videbantur , quod, praeter dolorem hisce mot- - bis proprium, pulfüm concitatum magis, tuffim et refpira- | tionem difficilem habebant. Et his quidem fymptomatibus - occultabat fe quandoque febris epidemica, donec primum -füum ftadium emenía erat, Catarrhum etiam fimulaffe fe- — brim compertum eft. udi * — Utinam notavi rübram perfpicuam, faepius auri vel ma* - li citrei inftar coloratam, nubecula vel fedimento deítitutam, |? - Circa feptimum diem facies morbi mutata eft. Etenim — tüm tempotis virium proftrationem mentisqu: alienationenr | dn dies auctas obfervabam. Arteriarum pulfum interdum a- | :deo debilem fuiffe recordor, ut defecifle illam credideris, | "Aegroti tum plumbi inftar ponderofi, vix a miniítris ericen- |. di, füpini iacebant; et refpirationis ratione — € IL NE | ED - ( " r / ^ * 7232 ^ 0 Obfervatio LX. | O- debilitatis fignificationem faciebant. Quidam le&ulo levati, - confeftim recumbebant, animi deliquium praefentientes, At — tamen vires omnium aegrotorum usque adeo fradae non e» rant. Alii enim,aegre quamvis, pedem ponere ipfi poterant; — alii le&ulo faltim 1nfidere, cordis interim et arteriarum mo« .- tu debili fa&o. | gu Delirium futurum indicabat memoriae vacillatio, quae finem verfus primae feptimanae fubinde animadvería eft. . Poftea fomnolentis phantasmata obveniebanr,aegerrime a re* rum circumiedarum praefentiumque perceptionibus difcer- nenda, tandemque vigiles rerum olim perceptarum imagi- — nes, praefentium ideis mifcebant, adeoque tota mente defi- - ciebant, Plerique autem aegrotorum placide fedateque deli* rarunt, pauciffimi in furorem adi funt. Quosego quidem curavi aegros ante medium Februarium omnes, fenfus in» — terni ufu recto carebant; aliquos tamen eorum mens neque conftanter ,neque in totum, deftituit, licet, quae dixi, phae* — nomena delirium praefignificaverint, cuius rei caufam moX facilitatem morbi, mox remediorum efficacitatem fuiffe iu- dicamus. | .— | tiep f E Lingua intra hoc fecundum ftadium, fufca craffaque epi- — dermide te&a eft. Alii adhucdum cita alvo laborabant, alii, quibus alvus antea adftri&ta,vel naturalis erat, iam diarthoe- am habebant, Vermes etiam vivos et mortuos ore et ano — quidam excreverunt. ET ali 208 Circa decimum quartum morbi diem fymptomata, quae — modo explicavi, adaucta vigorem morbi aimunciaharit; TUM ; quidem alii fomniculofi decumbebant, alii oculis apertis ri* gidisque ftupebant, alii ad fummum languorem dati animam quafi agebant, Accedebant tendinum fubfültus;mufculorum —— faciei fpafmi , et colli rigores, oculorum immobilitates, de- ' lutitio fonora , fingultus, horrores internorum, externorum — tefrigerationes, pallores, retentiones urinae, receffus exan« thematum, vel illorum difficilis et nunquam perfectus e ud iP | refpi- — ".. *vi De febre Acla nerpofa &5c. 233 réfpitatio ftertens, tuffis, floccorum le&io etc. fed hoc ipfo tempore morbi folutionem incepiffe animadverfum eft. UI- - finae etenim turbatae, fudores protufi, biliofa alvo deie&ta, fputa copiofiffima tenaciffimaque tuffi reiecta funt, Agitur, incerto dierum vel horarum numero expleto, pet- co&a materia morbum declinavit, quod ex functionum re- ftauratione inchoata videre facile erat, Recipiebant nimi- rum aegroti animum, cibos appetebant, et fomnum capie- bant. Lingua fordibus purgata humefcebat, et lotium fedi- mentum rofeum deponebat, |. ' — LTEM, ^'- |nclinatione itaque febris incepta,tertium morbi tempus. adeffe coepit,quod vario modo a variis transactum eft. Con- tinuabant alii excretiones fupra enarratas , tandemque pur. . gato fanguine vires paulatim recuperabant. Alíis purpura al- - ba vel rubra effloreícebat 5 aliis abfceffus, puftularum erup- tiones in capite, reliquisve membris , fiebant; alios fcabies invadebat , antequam ad fanitatem redirent. Sed in exem- plis eft, tebrim,- nuila evacuatione tnanifefta faa, ex toto receffifle. Animoinprimis occurrit virgo quatuordecim an* norum graviffimo morbo deiecta, quae ne cutis quidem ex- - halatione vitibili,, nedum alia qualicunque ratione aperta, - materiam peccàntem excrevit. Vomitum aeruginofum vetu. - lae, et diarrhoeam aeruginofíam virginis, inter criticas nume- - tavi evacuationes ,. cum tempore critico levaffe illas mor- - bum viderim, |. Quae ante tertiam feptimanam effloruerunt exanthemata , five miliaria five. petechiis fimilia ,. fympto- . matibus potius morbi, quam excretionibus criticis adnume- fanda erant. miobsu i3: oboiod | | bé" -*— . Oris amaritiem et ventriculi gravitatem moleftam, tum - demum quidam fentiebant ,. cum febris illos dimififfet. 1 Perniciali morbo affe&i omnes, fere durante fecunda Keptimana extindti funt , et quidem circa nonum vel unde- «imum diem, Fuerunttamen, qui poit decimum quartum diem, imo vigefimo exacto decederent. Eorum autem nul- Nov. Ad. Pby. Med.T.F. |— Gg -5. MM. - 234 dObetaio.hXS X5 0-0 7 lus, quod ego fciam , medicinam convenientem morbo pa- ravit, vel parata ufus eft. | r3 Licet haud pauci morbo hoc epidemio abfumti fint, — fymptomata nihilominus mortifera recenfere difficile eft,quod . paucos illorum curavi, pauciores frequentavi. In univerfum . - namque quatuor folummodo mortui funt ex illis, qui meum implorarunt auxilium. Sed enarrabo meas qualescunque de lethifero morbo obfervationes. E Sudorem multum primo morbi tempore emifit vir fexa- genarius, urinam reddidit aurantii coloris,turbàtam primum; poftea perfpicuam, fedimento deftitutam,refpiravit ope mu-, Ículorum inprimis abdominalium,dum pectus immotum quie- fcebat. Undecimo die tota mente fenfüumque ufü deficié: bat,et decimo tertio peribat, Homo quadraginta annos na. tus infcius alvum deiecit, lingua titubavit, potulenta recufas vit,et vigefimo die vivere defiit, ^ Poft mortem parotidem - alterius lateris , tumore duro; nigro, auctam invenerunt. lu* venis a quinto morbi die deliravit vehementer, cibos obla- — tos avide devoravit, die decimo purpura, quae paulo ante eruperat, receífit, ftupuit poftea, alvuminfcius depofuit,et — duodecimo die animam efflavit. Foemella triginta nondum annos nata , decima morbi die, infcia, flava biliofa,foetida, | alvo exturbavit, protinusque vefperi convulía poftero die expiravit. Atque ex his fola haec foemina remedium morbi uaefivit, licet ad medicinae legem non vixerit , reliqui me- $ icinam omnem naufeaverant. a . Contagiofüm morbum fuiffe, veritati confentaneum vis detur, non quod plures fubinde eiusdem familiae illo core — repti funt, fed quod fi interdum unicus dudum aegrotavee rat , reliqui poflea vel fimul, vel alius poft alium,brevi tems — poris fpatio morbo implicati funt, Tum hoc etiam confides randum venit ,neminem ex honeftioribus civem in morbum . noftrum incidiffe, quin aegrotantibus adefle, vel officio fuo devinétus fuerit, vel circa lecum amici febrientis difcurres - | | — fit. et De febre acula. nervoja &$c. 235. tit. Sed non facile morbum ex contagio familiares contra: xerunt, fi munditiam exquifitam adbibuerunt , frequenter- que aliquis folus in una domo morbo gravi tentatus eft, do- - mefticorum poft illum ne quidem unus. Durante epidemia paflim febres intercurrentes SYDEN- HAMO dictae, obveniebant: ita febrem crafíiam , quam ap- pellavi, in collectionibus noftris ad medic, etc. in fine Feb- | guarii menfis, febres catarrhatas, pneumonicas , urticatas, obfersare licuit, naturae popularis moibi haud participes , fed decurfum fibi proprium fequutos. Haec funt, quae de hiftoria febris nervofae epidemicae fcribere habeo. Qua demum medendi methodo ufus fim , 00 sos aa MM ER in aeuo. | — — Primum omnium, quod exhibui, remedium emeticum erat, vel catharticum, atque illud quidem, fi initio morbi vo- «atus aegrotis adtui,hoc fi verfus finem ftadii primi auxilium -a me petiverunt, Radicem itaque ipecacoanhae cremori tar- "tari, vel rbabarbaro, iunctam dedi, Sed cum viderem , illam non femper opinioni medicorum refpondere, vel tartaro e- metico au&tam deinceps praebui, vel fepofitam commutavi |. 'cum modo dido tartaro emetico aqua foluto, fyrupo c. gr. "violarum edulcorata. | . .. XQatharticum mihi folenne erat pulvis radicis rhei ,cre2 more tartari et cortice peruviano miftus, Hunc vel folum "affumendum praebui , vel pulpa tamarindorum, caffiae, invo- - Jutum, vel aquis deítillatis et manna fuba&tum, ^... Sed temperavi me a fortiori medicina. — igitur in partes divifam fenfim porrigere praecepi, ut re(cind! potuiffet, fi "wires non füffecerint, ^ Si in altero febris fladio venter diu multumque comprefflus fuit, aut de cly(tere iniiciendo man- "datum dedi miniítris, aut fuppofitorio moliri deiectionem *duíffi. In tertio autem febris ítadio alvum adítridiam infuío |! "foliorum fennae vel tamarindorum deco&o,pro re nata theo, manna, fale acuatis, relaxare CT Plerumque autem ex | | g.2 car- 236 | 5 Obfervatio | LX. | 7» ] cardiacis remedium cathartico addidi e. gr. corticem perue vianum, fem. cardamom. min. foenic. zingib. elaeofaccharum citrei vel aurantii mali, fpiritum nitri dulcem, aquam men- thae etc, | ; nme Vena de meo confilio nulli incifa eft, nifi quidem vel - fanguine multo abundaverit , quod rariffime accidit, vel ine | flammationis figna manifefta ottenderit, quo in cafu bis ve» — nam utiliter fectam efle, compertum habeo. Sanguis autem | vena miflus fex uncias copia nunquam fuüperavit, — . " Exinanita alvo plerumque vel potiones,temperantesmes ' dicis di&ae, morbo propofitae funt, vel falinae, Non dubito | aperte et ingenue fateri, me terreis, abforbentibus, diapho- : reticis fixis, oltm laudatis medicamentis, ufum efle, lapidi- | bus puta cancrorum, ftibio diaphoretico, pulvere-bezoardi- co Sennerti, epileptico Marchionis albo, e chelis cancrorum etc. Licet enim haud reípondeant laudi praeceflorum, non . tamen culpa folum vacant a recentioribus illis affignata, fi | quidem caute adhibeantur, Sed revera calores fanguinis teme perant, et exhalationem cutis placide augent. Eos igitur - ulveres falibus e. gr. nitro, fucco citri, aceto, aquis deítil- atis fimplic, oxy melli, fapis , fyrupis maritatos, aegrotis coms» paravi, dum fanguinis ebullitiones fenífibus percipiebant,pul- - fusque ratio fenfuum integritatem mihi indicabat, |... "u Cum autem fuübdubitarem de febris exceffu, hauftusfa- Jinos tertia quaque hora vel quarta repetendos dedi, potios - nem putaiRiverii vel fpiritum Mindereri, aqua deftillata vel — fontana dilutum, oxymelle , fyrupo v. gr. rub. id. granat, rib. ceras, acid, conditum, | E mU | Q. i pleuritidis vel peripneumoniae fymptomata hab: t bant, illi nitri, ftibii diaphoretici non abluti, oxymell,(impl vel-fquillitici largiora praebia acceperunt, vel lac ammonias cum dilutum , quoadusque facies morbi mutata ett; Tuffi - ficcae et moleftae linét.:s quaefivi ex oxymelle, fyrupo dia- — odii, liquiriyac , gummi arabico etc, compofitos, Vefican* - ' ; De febre acuta nervofa 5c. | 237 . tia étiam emplaftra pro re nata pedibus, nuchae, dorfo, late- tibus, fterno, adplicata funt. | Cu m - Medio hoc tempore aquam puram, infufum panis , de- co&um hordei , radicum fcorzonerae, graminis , acetofae, etc, citreo malo vel aurantio, vel fyrupis acidis, fapis condi- ta, vel emulfionem ámygdal, dulc. potandam dedi, Tenui interea vivebant victu , nifi forte omnem cibum naufearent aegroti, | i Diebus quinque vel feptem peractis, cum pulfus debili- tari, et vires extenuati magis magisque coepiflent, fepofita reliqua medicina, fpiritum inprimis Mindereri liberaliori ma- nu praebui, ex aquis menthae, rutae, cordiali frigida, cin- namomi, fyrupis cinnamomi, caryophyllorum , flor. tunicae, - citri, aurantiorum,elaeofaccharo citri, etc, et pro re nata ace- to vini conditis, — ^. Deliris demum aegrotis, et valde debilitatis camphoram, gummi arabico tritam ex aceto, et aquis cardiacis, vel ex e- mulfione amygdal. fem, card. mar, utiliter adhibui, Egregia . nimirum haec medicina haud raro brevi temporis fpatio me- deri delirio et refocillare naturam videbatur. Sin vcro me- - dicamen non füffecerat, neque ad vires reficiendas, neque ad - mentem errore liberandam, veficae tum emplaftro excitatae funt in furis, et emnulfioni camphoratae fal volatile cornu cervi, magno aegrotis emolumento, maritatum eft, — .. ]n hoc fümmo cordis languore mofchi etiam iuftam do- - fin, confe&tionem alkermes completam vel incompletam, li. | quorem anodynum mineralem Hoffmanni , potionibus ana Mepucs falutariter mifcendum, acgtisque propinandum, cu- 20 omisi illato vagina | | — . Siremittente, vel abfente delirio morbus loco fuo flare ..ob virium defe&um videbatur, tum deco&tum corticis pe- -ruviani et ferpentariae virginianae, aceto, viro malvatco, -«ardiacis aliis miftum, hauriendum utiliter pracbui. crm Jit: Ozg3 | Cor- 238 Obfervatio LX, Corticem non minus in varia forma me fuafore'accepe- rant, qui criticis excretionibus inchoatis vel perfectis, fra- €tis adeo viribus erant, ut vel perficiendis illis, vel morbis lentisavertendis, pares non fuiffent, | Praeter corticem in £erí/o morbi ftadio, extracta amara, elixiria v. gr, balf. vifc. Hoffm. pectorale regis Dan. vitae Mat-- thioli , vinum rhenanum , malvaticum, emulfiones, condito- rum v,gr. zirantiorum, citri, cera'. varia ratione mifta aegro- tis propofui, neque facile alvum cathartico remedio move- tent, confilium illis dedi, nifi certa phaenomena hoc medi. cinae genus indicaverint. m | Quo haec gefta funt tempore, illo pro renata vel cere. 'vifiam albam vulgo dicam, vel cremorem panis albiffimi,au- rei mali citreive fücco,et elaeofaccharo conditum, aqua fon- tana folutum , vel iulapium analepticum, v.gr. «ce vm fyru. po tub. id. rib. maritatum,ptifana vel aqua fontana dilutum, potanda praecepi. Cibos autem füpra defhinitos per omnem morbi decurfum non mutavi, | ; Diarrhoea fymptomatica excedente vexatis ele&uarium theriacae Andromachi , vel mithridat, fpir. Minder, et aqua carminativa dilutum , ufui fuit. Llrilitate tamen illa füpera- vit extraQum cafcarillae tinctura rhei folutum;quod quidem paulatim firmabat alvum, excretionem autem femicriticam non fufflaminabat. | . Adveríus oris amarorem, et ventriculi dolorem, in tertio morbi ftadio interdum ortos , in cortice peruviano cum cre- gore tartari mixto valentiffimum auxilium fuit. Cum pulfus arteriae inaequales languidi, animus defi- ceret, praecordiaque anxia effent, tendinesque fubfiliiflent, — quod pufítulae miliares in cutis profunditate haerebant, vel — nitro, pulveri epileptico Marchionis , radicis paeoniae, fer-- | pen. LI " ^. vU TR M. x - k elevatae antea iam fübfidebant , camphoram exhibebam vel — mofchum, vel fal volatile corn. cerv. vel kermes minerale, — ^ b j De febre acuta nervofa &5c. 239 pentariae virginianae , maritata , et epifpaftica furis fuperha- bere mandabam. j | | .Sudores nimiopere profufos intra limites cohibui iula- io ex fpiritu vitrioli, fyrupo violarum , papaveris erratici, piritu nitri dulci, et aqua fontana compofito, quod ipfum femedium illis etiam comparavi, qui de calore interno con- querebantur, - | | | Ad fingultum diuturnum pacandum mofchum et vinum malvaticum, non ita opium, feciffe exploratum habeo. Scabiem ficcam illam fcorbuticamque, quae febrim haud rato infequuta eft, extractis enulae, cochleariae, aurantioe rum, trifolii fibrini , aquis menthae, fumariae , fpiritu vitrio- li folutis fanavi. Fuerunt tamen, qui unguento fülphureo in- - diguerunt. Eadem remedia haemorrhagia gingivarum ten tatus, fcabiofis, adhibita funt, et cum illis collutoria ex in- - fufo falviae, aceto vini acuto. « Nordlinga Noribergam miffa d. 28. Aprilis 775. D T /— OBSERFVATIO LXI. | .Dn.D.CHRIS5I OPHORI GOTTLIEB BONZ, | — "Tumor pharyngis imaginarius. X Jirgo honefta Xxx. circiter annorum per aliquot annos "VW phthifi pulmonali laborans ,difficultate tandem deglu- "tiendi corripitur, quam a tumore quodam pharyngi inhae- fente ortam putat,lgitur hunc digitis faepius oriimmiflis quae fit, ac tandem invenit, iubetque medicum, cuius curae fe ip» "am commifit, deprefla lingua os infpicere ; quo facto ille, | aegra infimul laryngem, quantum potuit, furfum trahente, | corpufculum quoddam carnei coloris femipollicem fere Ion- | gum et latum animadvertit, Mifella virgo exinde in magnum | terrorem coniecta fuit, nam gulam tandem penitus occlu- | fum iri opinabatur. In hac rerum facie moibi ftatum extero pi: Ccui- ] - ^ - u** & v6 E. MO - Olbfervatio L XI. - euidam medico tranícribunt, qui ad abftergendum pulmo* num ulcus potionem travmaticam praefcripfit,decoCctumque €x radicibus fymphyti et pimpinellae ori iuflit iniici, Verum - forte ob animi angorem celerius hectica ingravefcebat febris, aegraque, opinione citius, deglutitione non plane fublata,. diem fupremum obiit. ECULET bera - In cadavere cultro anatomico fuübie&to uterque lobus pul- tonalis finubus parulentis refertus, in pharynge vero excre« fcentia nulla offendebatur, fed corpufculum illud carnei co loris epiglottis fuit, naturali fe modo habens, r Cum calore hectico non folum externae corporis partes, fed etiam internae, uti fauces et lingua valde emaciatae fuee - runt; epiglottis, attra&to cumprimis larynge, et in confpe- tum venire, et ab aegrota contrecari potuit. | Unde vero difficultas deglutiendi? A paralyfi procul du* bio gulae, et muículorum ipíi infervientium ; quam mihi non ita multo poft in alio phthifico paucis ante mortem hebdo- madibus obfervare ltcuit. Ceterum de veris tumoribus pha- ryngis atque oefophagi videfis A, N, C, Vol. V. obf. IV. p. 24. Vol. VI. ODBC LXXIIL p. 265. Ob CXLVIIIL p.493. Epb.Nar, - DPISNAR l[.ann. Vli Obt XLVII. Tulp. Libr.l, Obí. XLIV, - . Continuatio obfervationis undecimae praecedentis "T omi quarti, — | novorum borum dorum. us Virgini, de qua modo dicta obfervatio agit, confilium - dedi, ut, cum ad qualemcunque morbi recurfum prae- cavendum, tum etiam ad infirmam , qua ante inflidum | morfüm iam laborabat, valetudinem tuendam, balneis XX-- XXX. aquae dulcis femel quotannis uteretur. Quibus per - aliquot annos rite adhibitis , fatis bene fe habuit ; femel au» - tem iisdem intermiífis, exquifitiffima cephalalgia , fingul- tuque vehementi conflidiari, nec non aquam fubinde cum | levi quodam horrore bibere coepit. Quae pasns- re- | | meairis E £u £e í T — MAE ! . Terroris bovis Aud in foetum efeBus, 24Y mediis n nervinis atque cephalicis, nec non veficis in nucha - etantibrachio excitatisyiterum f ublata fuerunt feliciffime, Nul- - lum interea temporis eiusmodi infültum amplius perpefla eft, | ha&enusque quotannis lavans, bene valet, Et in pofterum -in hisce Adis valetudinis huius virginis rationes candide e- csi id quodartis peritis haud iniucundum fore arbitror, — Esinga Noribergam miJa die l6, Maii 1772, grooos 100 BSERFATIO'EL-XYL ^ |..Dn. D. HENRICI. FRIDERICI DELIL - erroris bovis fordae in foetum effettus. ipu. foetum ftruentes , mutantes, deformantes, diu mul. tumque fcrutati, rimati funt naturae myítae. Monftro- ae praefertim conformationis autorem varium omnino de- -terminarunt. Principii fentientis energiam plures agnove- funt, et imaginationis effectus inter voluntarios motus non feferendos | efle, fed fingularibus regi legibus, rati fünt. Alii -hanc energiam rident, et rerum teftimonia pro fabellis de- clarant ,et nunc pracformationes , nunc leves cutaneos mor- Dos, nunc iniuriam faltem externam, et alia atque alia ad- bptant, Hos iterum rifones alii fuo i iure fübrident, Non hic . "repetam , quae alibi circa hanc materiam dicta funt. a) Sed | praeter homines, etiam in pluribus aliis animalibus quadru- b dibus et mammalibus, quae et bruta vulgo appellant, nec minus in avibus, amphibiis, pifcibus, infe&is , vermibus, quo. que fenfationum effe&us obfervantur, quos in proprios foe-- tus transmittunt b). Sunt certe in mixtis, aggregatis, fa- ibus , foffilibus , in plantis, in animalibus , füae for- Be, ' fant ftructurae leges, et deformationum quoque le- Verum id, quod animalia a reliquis corporibus mixtis, | Hh ftru- 17 4) ' Conf. ikv; Aa. Acad, Pe Cur, Tom, II, p. 319. 320, not, *) et **) AY b) Ibid. p. 207. 1 Nov. 4d. pr Med. Tom. V. kw dms osos Olfmtatia LAE seco S - ftrn&tisque, diftinguit, fenfus eft c). Iam, fi obie&ajmovent. fenfum, ideoque ct in fingularibus cafibus , vividam quandam. perceptionem fequitur fingularis effectus, tum inter effectum et caufam nexum haud difticulter perfpiciet , qui volet, utta. - men femper , ubi fubreptionis forte vitium manifeítatur, nom : nimís credulum effe oporteat phyficum ,a füperftitione alie- | num, neque autem quoque incredulum nimis, fi phaenome- non exiftitjnec phaenomeni cauffa contradictionem involvit, / | Obfervatio, quae nunc prodit, non mea eft, fed commus nico eam,quae ad perilluftrem virum WILHELMUM FRIDERI« - CUM L. B. de GLEICHEN dictum RusswoRM, Dominum in Greifenfteim , Bonnland et Ezelbach , Confiliarium intimum Brandenburgicum, et ordinis aquilae rubrae Equitem perti- | net, ls generofus naturae fcrutator, atque editis pluribus hue . iusrei documentis clariffimus, benevole picturam vituli mons ftroíi mihi transmifit, quae forma diminuta Tab V, fig, $, eXe hibetur. Adiuncta àutem relatio haec habet: E Circa finem menfis Augufti 1771. vacca quaedam prae: - enans in difficili partu laboravit,atque foetu,non nifi manuum - opera, liberata eft. Eductus vitulus, mortuus autem, confes | ftim omnes in admirationem rapuit , atque cuncti, quotquot | confpexerunt, fe nunc imaginem vulpis excoriati, quemiaf | jn memoriam revocabant,cernere,uno ore affeverabant. Ace cidit enim,ut,füb praeteritae hyemis initium,venator vulpem, - fclopeto traiectum,pelle detracto, ita excoriarumin viam proe ' iecerit, quae calcanda fuit vaccis tranfeuntibus. Una ex vacs- cis, quam paulo ante taurus, gregis pater,impraegnaverat,ree | rer ferentibus teftibus oculatis, excoriatum cadaver vulpinum - ftupet,et aliter, ac flupet ad portae vacca recentis opusideoque, errore perculfa, faper hoc cadaver faltu fertur praecipiti. Inde - nunc factam deformationem pulli haud immerito derivant | Faciem enim fere vulpinam vitulus monfítrofus prae fe fert; | | | . Caput - ! m» |. €) Perill, à LINNE Syftem, naturae. Tom, L. p. 6.9, ^M - J * " " T » | TTerroris bovis fordae in foetum effedus, — 243 - Caput ansuftius, et maxillae ulterius, ac in vitulo folent rite ^ conformato, produ&ae funt, Cutis omni pilo orbata, rufa, — fugofa. Brevi porro, antequam horreíceret forda, fuper ca- - daver vulpis currus vehebarur, cuius rota fpinam doríi con- - fregerat , et abdomen conquaffaverat, Similem quoque con- - formationem, feu potius deformationem, in vitulo mortuo, - conquaffatam vulpem referente, confpexerant adítantes. Cae- , terum quadrage(ima hebdomade facta, a congreffu cum bo- Ye, computatione , e vàccae utero , edudtus et naturali par- - tu minor, exclufus eft vitulus, " | ..... Plura certe circa hoc phaenomenon monenda effent, praefertim fi in modum vitiofae conformationis inquirere vellemus, Hic quidem modusnutritionis, partim fufflamina- - tae, partim auctae , legibus nititur, prout aliae partes emacia- - tae,deftructae,aliae elongatae fuere; Verum ratio determinans, .*et prima caufla, et incitans, cur nunc vitiofo modo in hoc - foetu talis nutritio procefferit, unde ad debitum habitum is non pervenerit, quaerenda eft. Qui vero naevos maternos, — et foetuum, ex imaginatione matris , deformationes, ex eo - praecipue, quoniam fiendi modum introfpicere fe non poffe, — cum viae non pateant, unde mater fenfuum effectus in foe-- — tum transmittat ? obiiciunt, et inde vim matris in foetum - praefraQe negant, eos Vir perill. ad clar. KR Ausil refponfio- - nem,ad quaeftionemPetropolitanam,praemio condecoratam, quae et germanico idiomate in Promptuario Hamburgenfi d) —exitat, ablegat. Fines autem deformationum foetuum hu- -fmanorum, etfic di&orum brutorum, et ob quem fcopum e- "veniant, dum tot tantaque circa rerum fines, circa naturae - phaenomena, nondum liquent , hic uberius inveítigare nunc mon vacat, | —— Erlanga Noribergam miJa. die 8. Maii 1772. i FE HAM, 5 e cu^ | OB- — s») Hambursifches Magazin. XX. Band.part, I, Num.llI, pag. $4. feq, - |" | M 244 Obfervatio: L XIII. GERA TRIS 3 J OBSERV ATIO LXIL (0 ET Dn. D. CHRISTIANI RVDOLPHI HANNES. YE. | DB | & AMojchi virtufe antepileptica in proprio - filiolo obfervata. Siegen ille fenex, celeb. TR ILLERus, publico fcripto olim eorum remediorum , quae fpecificorum titulo fu- perbiunt, fidem dubiam eorumque effectum ambiguum pro-- nunciavit. Et quis medicus practicus huic illius viri dicto non aílentiet, de veritate eius propria autopíia convictus. Radi- cem valerianae en quanti nonnulli medici in fananda epile- fia aeftimant ! Et celeb, quidem PANAROLI,. COLUMNA, ARCHANT , MEADiUuS , SCOPOLI, HALLERUS, GODO-- FREDUS, LENTILIUS, CHOMELIUS, WEPFERUS , GRüGE- | Rus, aliique optatiffimos eius effectus experti funt. Praefert. illam omnibus aliis remediis contra epilepfiam laudatis ce- leb.TissOTUs. Pracfert eam cel. b.m.SCHRElIEERUS. Eadem | vero radix haec una cum aliis remediis antepilepticis nihil / valuit in fanando illo puero, quem, ut commentariolo olim - publice teftatus fum, aurantiorum foliis a diro fuo morbo li- - berandi contigit mihi felicitas. Scio, et abaliis medicis ra - dicem illam incaffum adhibitam efle, Aurantiorum folia ce» - leb. LocHERUS optatiffimo cum effe&tu epilepticis dederat, — ex cuius obfervationibus et ex iis, quae illuftris HAENIUS de. foliis illis commentatus eít, eorum virtutem antepilepticam didici. Quam illorum virtutem celeb. l, A. P, GESNERUS et» jam in puero epileptico expertus eft. . CM Benevolentiae doGiffimi van DOEVERENR, Profefforis a pud Lugdunenfes celeberrimi, varia do&ta opufcula debeog et inter haec differtationem inauguralem D.D, z4ireae Tulit. . AN uo CURCSNUDMA - MANCHES DRESQ EE M T NEN REN T. RS PRERENAE ? T "E 4 M Lal. qu mua m da ATESEA das o hr ^- De mofchi virtute antepileptica &5c. 545 . &iffimus auctor , fe virginem quandam , annos XVII. natam, et ex terrore epilepticam faciam, ope decocti ex foliis iilis parati fanitati priftinae reddidiffe. Eorum ope, poft fanatum ; Mum puerum,etiam alium puerum decennem,ex terrore con- .Nulfüm, a morbo fuo liberavi, Fateri vero me oportet , me - poft illud tempus nunquam tam falutarem ab illis vidifle ef. fectum, convulfiones quidem imminutas, non autem omni- no ceflantes ? immo quandoque nullius fuerunt efficaciae, - Ergo nec fclia haec, nec radix illa omni loco, nec omni o- mnino tempore funt efficaciae certae. Sed reliquorum fic dictorum fpecificorum eadem fors. eft. Mofchum , qui praefandi haec mihi caufam praebet, - nunquam fere in domandis naturae motibus exacerbatis effi- - cacem deprehendi, Paucis abhinc feptimanis matrona quae- dam ex gravi melancholia in maniam incidit. Vena in pede - fecatur,. Ad tempora hirudines applicantur. Hae multum fanguinis detrahunt, Fit fcarificatio occipitis, a celeb. b.m. - WAL'THERO tantopere laudata, a celeberrimo VOGELIO o- - ptimo cum fucceffu repetita,eta me ipfo plus femel falutaris . "deprehenía. | Ducitur aliquoties alvus tartaro folubili ,a ce - Jeb, MüZELIO commendato, Adhibentur pediluvia. Alia et- ? jam remedia tentantur, incaffum vero omnia, Accedunt di- —ri motus fpaímodici, Hi ex abdomine oriti videntur. Hoc mite convellitur. Sequitur tunc rifus Sardonius. Hunc exci- -pit opifthotonus. Malum recurrit ita faepius de die per va- rios paroxyímos, Praefcribo o&o grana mofchi faccharo be- ^ne mixta circa meridiem. Sanationis aliqua affulget fpes,Sed fallax haec fpes, Repeto eandem mofchi dofin verfus vefpe- ram. Convulfiones augentur, Forfan non a mofcbo, fed ab "alia quadam. caufa increfcere illas cogito. Sequenti mane eandem praebeo quantitatem. Stupendum a tertia hac dofi motuum convulforiorum incrementum, — Mofcho abliftere "cogor, Haec aliaeque obfervationes mihi facile perfuafiffent, Omni mofchum virtute antepileptica carere, nifi celeberri- p ; rhe Inorurm —- x $946 |. . OlMfervatio L XIII. morum virorum MEADII, GALEATI, VALLI, Friderici HOFF- MANNI, F. C. MEDICI, Jofepbi MASSJE obiervationes de con-. trario me conviciffent; quibus ea addo, quae cl. VORGEN- - STERNiin praecedenti horum ACorum Tomo Ze mofchi virfu- : te iuterna in delirio ex [pafmisjabdominalibus memoriae prodidit, Sed in proprio filiolo illam mofchi virtutem obfervandi | triftem olim nancifcebar occafionem. Accidit enim,ut,cuum. aliquo mane in horto meo veris amoenitates contemplarer, meditans fimul, quae mihi die hoc negotia praGtica peragen- da forent, ancilla mihi nunciaret , fillolum meum in mortis - periculo verfari, fübitanea ac inopinata quadam affectione | correptum, Domum cubiculumque intrans invenio illum di. riffimis convulfionibus tortum, Oculi torvum videbant. Flue- - bat ex eius ore fpumefcens lympha, Pollices intra compref- fum pugnum compreffos aegrotulus tenebat.Vera aderat epis - lepfia. Terrore percuffus , quid facerem haefitans, praefcribo tamen liquorem cornu cervi fuccinatum, Hunc in infantum epilepfia faepius efficacem deprehenderam. Praebeo aliquot guttas. Repeto illas. Eadem convulfionum fine ullo fere in- tervallo manebat veheraentia, Laborabat tenellus, nondum annum natus, exanthemate illo chronico, frequenti in patria . mea infantum morbo, quod cruftam la&eam medici dicunt. - Hoc, quum maderet antea, ficcum nunc deprehendo, Etiam minorem ac antea eius invenio copiam, lam de materiaacti - in corpus retrogreffa non dubito. Subeunt animum, quae de - mofchi virtute antepileptica apud fcriptores medicos lege- ram, Praebeo eius duo grana, faccharo bene trita, lam lae- — tior valetudinis facies, Vix enim dimidium horae elapfum - erat, quum convulfionum vehementiam imminutam vide- rem, et paroxyímos non tam frequentes, Repeto eandem - moíchi dofin. Et nunc effe&us eius erat faluberrimus, Intra - bihorinm unicum meum filiolum ab epilepfia liberum video: - Verfus vefperam , ne rediret malum, iterum duo mofchi gra- na porrigo, Redit nunc retrogreffum exanthema, denuoque - maá- —-— De mofchi virtute antepileptict 5c. —— 247. Beeccit- Ab hoc tempore aegrotulus ab epilepfia immunis . manit, ! | - Sudor infantis! fpergebat odorem! mofchi , quibusdam, qui illum vifitabant, amicis maxime moleftum et ipfi cariffi- - mae uxori meae valde ingratum. .Manfit hic odor, mutatis licet faepius indufiolis, per quatuordecim fere dies, Lego, jllufttem van SWIETEN eundem mofchi effe&um, hunc nem. pe füdoris odorem, in puella o&tenni obfervaffe. Illum ve- rum non perpetuum effe, celeb. VOGELIUS ex propria expe- - tientia teftatur, et ipfe ego plus femel expertus fum, .. De radice valerianae conftat, eam praefertim contra il- lam epilepfiam efficacem reperiri, quae ex vermibus intefti- nalibus ortum trahit. Ánita mofchus illos praefertim motus epilepticos fedare valet, qui ab exanthemate vel retrogreflo - . vel iufto tardius erumpente originem ducunt? Ubi hae cau- fae àdfünt, optimus ille de morbis infantum commentator, illuftris ROSENSTEINIUS, mofchum maxime commendat. Sed meum iam facio iuftum illud CR ATONIs votum: Utinam. ante vitae noflrae exitum veram dignotionem,verumque remedium mali epileptici et motus convulfivi aliquis offenderet ! Vefalia Noribergam mifa d. 3o. Maii 1772. d E. OBSERFATIO LXIV.. : — Dn. D. LVDOVICI FRIDERICI EVSEBII RVMPEL ^ — ó k De —* Glandulae tbyreoideae affectu. fcropbulofo cum anevrismate | bh: b sfpdao. «o | Tirgo annorum triginta , et quod excurrit, apoplexia anno - .W. praeterlapfo vitam amittebat, In eius collo prominebat "glandula thyreoidea fcroj bulofe adfecta, cuius magnitudo -duos fere pugnos aequabat , quae, dum refecaretur et refol- AK : | vé. E veretur, flu&uationem fluidi cuiusdam prodebat. Ea igitut | feparata atque diffe&a, magna íanguinis extravafati copia, - quinque circiter unciarum ponderis reperiebatur, quo fan» guine remoto calcarea et quafi lapidefcens occurrebat mate» — fía, quae totam obtegebat fuperficiem internam , et in fub-. à ftantiam ipfam , quae fpongiofà erat, penetrabat, In utroque .— . ftrumae latere erat arteria thyreoidea fuperior confpicua , .— - quae ramum carotidis externae conítituebat, ac in permul- ^ tos ramos in glandula difpefcebatur. Notaábilis huius arteriae .- finiftrae ramus in interna ftrumae füperficie erat difruptus,et — . tantam fanguinis copiam fuderat, totius capitis vafa fangui- — ne turgefcebant, ut adeo huius arteriae difruptio anevrisma — Ípurium conftitueret, quod ftrumale dici poffe videtur, ^ — Thyreoideam glandulam tuimoribus faepius obnoxiam effe, hocque vitium frequentius in muliebrem quam noftrum cadere fexum , illuftris MORGAGNUS tam ex fuis, quam alio-.—— rum obfervationibus docuit: Idem alia alios vitia in glandus — la thyreoidea vidiffe , imo dura corpora, cartilaginea , offea, lapidea et nonnunquam ipfam glandulam offeam factam,aut | lapidefcentem animadvertiffe teftatur ( lib. de fed, et cauff. - - moOrb.Ep. L.n.37.). Hic fummus anatomicus adcurate in - glandulam thyreoideam inquifivit,et eam non effe ita exfuc- — cam aridamque, ut propterea e glandularum numero fit exis — menda, fed potius, tefte FALLOPIO, vifcidum oleofumque hu-. morem in fe continere docuit, num alii mollem, amygda« . latum oleo fimilem, infipide dulcem, in tota undique glan- ^ dula effe tradiderunt. ( Op. Tom, Il. P. ll. Epitt, anat, DX- n.57. 38.) | Non modo autem in thyreoidea glandula; fed in aliis etiam eiusmodi lapidea deprehenditur materia; qualem MORGAGNUS in altera vidit parotide,quae parva ex materia tartarea exhibebat fruftá, quae mora poftea in of: . feam tranfivit duritiem(Lib.de fzd.etcauff morb. Ep. XLn.15), ... Celeberrimus HALLERUS ftromas dicit effe (cirrhum mue — fculofum, vel quod vitíum notits eft et collo infeftum, clan | du. De plandulae thyreoideae affedu feropbulofo &5c.^ 939 dulofum. Vidit in femina aquis extincta ftrumam ingentem, mollem,carneam,veram glandulae thyreoideae degeneratio- - nem,.in cuius medio alba, callofa, pinguedo et aliquid lapi- deum continebatur, idem in alia ftruma thyreoideae hydati- — dasaliquot,praeduram membranam;et in ipfa membrana col- Tedtarum arenularum aliquid obfervavit ( Opufc. pathol, Ob- - ferv. Vili. p. 24. ed. 1768.). | - — Strümae quidem deformitatem, non autem per fe peri- culum corpori, nifi aliis accedentibus cauflis,adferunt, Dan- tur enim complures períonae, imo dantur plures regiones, - jn quibus pendula eiusmodi colla ad aetatem usque (enilem circumferuntur, X At ubi alia concurrunt vitia, mortis inde 'enafcitur periculum, Vidit fummus HALLERUS , compreffis venis iugularibus, fenfim foporem ferreum viro erudito incu- - buifle, qui in funeftam tranfiit apoplexiam; vidit idem ar- teriam afperam ita compreílam , ut aer vix duci poflet, quae forte inter mortis cauflas in vetula fuit. Et fimili ratione fe res in noftro babebat cafu; comprimebatur iugularis vena, eaque re fanguinis ex capite regreffus impediebatur, fücce- — debat interea continuo per arteriam carotidem novus fàn- —guis,vafaque capitis nimia replebat copia; hac re refiftentia in carotide augebatur ,quae igitur fanguinem ad latus in at- feriam thyreoideam preffit, quae, cum vim irruentem etiam -— ob morbofum forfan tunicarum ftatum fu(tinere non poffet, disrupta in anevrisma fpurium abiit, fanguinemque in cavi- - tatem ftrumae effudit, quo ipfo ftruma magis diítenía , com- preffionem iugularis venae auxit; ut nunc fanguinis regreffus - plane intercluderetur, et apoplexia vitam ptacfcinderet. » Erfordia Noribergam mif Caleudis Iunii 1772« E Nov. AU.Pby.Me. | — di | OBSER- d SüO- 0 sus Olfervatio LXV. | OBSERFATIO LXV. . Dn. D. GEORGII FLORENTII HENRICI BRüNING Circa ileum morbum , eiusque a natura fufceptam curationem, n " - E E " asnendídío ca fcn rmm "T4 Sessio diinln imet dixil n. NE aequivocum hoc medicorum principium, corpo- - ris animalis vivi incola, rector, conditor, cuftos, mu- tationum, tam ad vitam et fanitatem , quam ad morbos et mortem ducentium praefes pérpetuus, cuius miniítrum fe venditat omnis medicorum et medicaítrorum grex , magna faepe in corpore morbofo praeftat; maiora, quam quae in- geniofiffima ars unquam vel cogitare fuiffet aufa. Binos hic cafus medicos allegafle futficiet, ut quid valeat natura in de- fperatiffimis quoque morbis , ferro et igne faepe infanabili- bus, pateat clarius, Elegi morborum atrociflima genera, five dolores fpeCtaveris five pericula illis iun&a, — Volvulus inte- ftinorum efto, et incarcerata Hernia, Preffo pede utrumque fequitur Z/eus. Aliquoties morbum hunc obtigit videre, omni infando fuo ftipatum fatellitio, quod ipfa natura horret. Videre cruciatus ultraemortalium. — vires , ultra fidem exaltatos; anxietates omni nomine maio- res; ventrem iam in ilia retroactum, iam inftar tympani ten» — fiffimum et a convulfis abdominalibus mufculis, modo in. hunc, modo in illum fitum diftortum: videre propagatas in. — artus, in fáciern, in totum corpus convulfiones graviffimas: t videre vomitus chymofos, biliofos , aeruginofos, acerrimos, - fauces vix non exurentes : videre infimam craílorum i1nte- | ftinorum fentinam faecesque alvinas ipfas, graveolentiffimas, iniedtaque ano clysmata lugubri fpectaculo eructati per faue.— ces: videre agones martyrio fimiles , multiplicatasque mor- tes. Rcbur huic medico et aes triplex circa pectus requiritur, dr- I cui hisce fcenis intereffe, et, ut faepe accidit, vacuus fpe&a- tor interefle , contingit. , Rarum hunc morbum dicunt: Non eft; quamquam ra- |» P | - TM . , L4 "d rum *. Re —- Circa ileum morbum, eiusque a natura &9c.— ast rum effe ob enorníitatem fuám expediret, Vobis non infre- quens omnino, neque Be/ojs. Endemium infulae Jamaicae DARTHOLINUS refert, Epidemicum AMaATus Lufitanis et . SCHENKIUS aliquando viderunt; meminitque contagiofi hu- . lusmodi ilei in epittola fua ad BARTHOLINUM fcripta, 44le- . Kander BENEDICTUS, | | Placet, antequam fufceptam a natura morbi huius atro- €is fanationem exhibeam , pauca circa primarias eius caufas, - Amedendique methodum praemittere, - —- Tubi inteftinalis pertinax obítructio , traiiciendorum iter . praepediens, indeque nati infar&tus, irritationes, motuum anomiae, inflammationes , gangraenae et fphaceli hic maxi- me in cenfum veniunt, : —— 4 Obturatur inteftinum vatio modo, ^Otdiar a fimpli- cioribus, Scybala dura, ficca, exufta, fi in uno loco diu im. mota haerent, quantitate vel qualitate vel mora molefta in-. "teftina irritant; accumulata, cava eorundem claudunt, tu- bos ipfos ultra naturalem capacitatem extendunt, dum inte. - fim proxime fubfequens inteftini pars eodem hoc ftimulo in- citata praeter naturam contrahitur, cavumque fuum notabi-- - liter ar&at. Simplex haec et levis ut videtur morbi huius - «aufa arti nihilominus perfaepe infanabilis eft. Notaverunt - faltem ilei ex hac caufa nati lethales eventus DoDoN/Eus, -Pan;Eus, Hippolitus Boscus, alii. Ad eandem difponunt — cibi ficci, duri, farinofi, aufteri, crudi, potus parcior, ani- mi affectus triítes , excretionum alvinarum neglectus, vita fe- - dentaria etc. Sic v.gr. a pane ficciori, magna copia ingefto, - lethalem vifcerum infar&tum vidi ipfe, vidit W'ELSCHiIUS. Ab - -avellanis avidiore gutture comettis, ZAcuTus Lufitanus. Ab — jngurgitatione fructuum aufterorum mortiferos effectus citat Fridericus HOFFMANNUS, Ab efu nimio pyrorum et ribefio- ^rum nati ilei exempla inAVafurae Curioforum Epbemeridibus le- -gere funt. Poma immatura devorata noxios hos effe&us | produxiffe HARDERUS as ides - A cydoniatis eae: ad 12 ; 0532 . . Olfervatio LXV fiftendam diarrhoeam propinatis ileum profe&tumrefert FER - NELIUS,idemque plane vidit Juffus LAIGNEAU, |. A nimio fac- 1 chari faturni ufüinjuvene,qui hoc medicamento ad pollutio- - nes no&urnas fiftendas largius ufus fuerat, lethales vifcerum infarctus ileumque memorat Fr, HoFFMANNUS, eosdemque . effe&us funeftos ab ingefto lithargyrio et gypío aliisque exfic- cantibus fiftit WELSCHIUS. À negle&u excretionis alvinae - vomitus tandemque et ileum natu m,meeum notaverunt BAR- | BETTE et BONETUS. Adícribi huic claffi poteruntalia cor- | pori ingefta, figura fua et mole tubi inteftinalis cavitatem vel ar&tantia vel claudentia. Sic ab inglutito incaute nucleo períicorum cortice fuo adhuc veftito obftructionesgraviffimas non nifi lenta morte finiendas vidiipfe.Ab ingeíta moneta mie — nima argentea Belgica infüperabili modo claufum pylorum, . vomitus continuos, mortemque ipfum in puellulaBelga vidit GAuBIus, Á nummis aureis,a turca quodam inexpugnatione Budae deglutitisjin inteftiniilei fine haerentibus,leumetmor- tem vidit Phyficus V/arasdineníis KHERN,Confer quae inz4dis AVat.Curiof. circa haec plura. In genere , ingefti nimia copia Cibi, mali huius matrices praebere poíTunt, A cafeo immodice ingefto funeftum ileum deícripfit HELWICH. A fungis,inteme - peranter affumtis, mortem ab ileo vidit HIPPOCRATEs. Hinc 3 pueris quoque inter alia,ob familiarem huicaetati voracitatem etingluviem,familiariores huius generis morbos putant Cous, E ARETGUS, AETIUS, MERCURIALIS, STRAUSSIUS etc. — — .... Claudunt quoque faepenumero inteftinorum canalem — vermes f. lumbrici, Hi, iuxta Fr. HOFFMANNUM, in ileo in* .— teftino potiffimum ftabulantes, in magnos glomeres convo- Juti,omnem inteftini cavitatem ita implent,utin determinato — hoc loco, impervium omnino reddatur, Licuit mihi bisglo» A: » merem huiusmodi vermium ano, non fine maxima difficulta- te, eiectum videre, quorum alter viginti feptem no,vendecim alter capiebat. Exempla huius rei plura inter alios apud. Henricum 4b. HEER, HILDANUM et. MOLINETUM proftant. Hy- PTEU AP SE 3 17 4j. «s L4 Circa ileum morbum , eiusque a natura &5c. i253 -Hydatides praegrandes in inteítinis genitos vidit BLANKARD et RIVERIVS. Implent infüper nonnunquam et obturant inte. ftinalem tubum concretiones calculofae ,vel in inteftinis ipfis matae,velex cyftide eiusque du&tu illuc delatae. Utrumque ob. tinet.Poffe in inteítinis ipfis calculos generari ,egregie demon. ftrat cl. FABER; confirmant idem Ephemerides Naturae Curiof. Veriffimum certe,quod CRELLIUS: Lapidicina eft vivamifellus - bomo; corporis binc quaevis pars durum gignere faxum apía fit. - Concretiones ovi gallinacei magnitudinis , ex maffa tartarca . et lento praeter naturam glandularum inteftinalium muco f, fucco enterico tenaci coalitas,in cadavere viri feptuagenarii, ex ileo defün&i, deprehendit in inteftino ileo S'TIEBERUS, coagulum eiusdem magnitudinis calculofum in inteftino no- - tavit MOEHSENIUS, fimilesque obfervationes in fcriptis fuis - geliquerunt HoLLERus,HoRsTIUs, SCHENKiIUS, FERNELIUS, - alii, GALENO ipfo calculos inteftinales ignotos non fuiffe, con- tendunt multi, Praegrandem, et ovum anferinum magnitu- dine fua aequantem, calculum ex terrea quadam materia et - "pituita vitrea concretum,in inteftino colo hominis in valetu- - dinario Romano divi lacobi memoriae facro, pariter ex ilia- -.-€a paffione mortui, LARCHEUS detexit. Ludit fubinde in ef- -fingendis huiusmodi, praeter naturam in corpore congeftis, -eoagulis Morbona, Vidiífe fe refert BALLONIUS in cadavere. - hominis iliaci voluminofum admodum calculum inteftina- lem infundibuliformem , pervium in medio, foecum liqui- — diorem partem commode fatis transmittentem, qui tamen -— lentae mortis tandem cau(a fuerat. Calculum veficalem prae. grandem, pariter canali inftructum, transmittendae urinae - perquam aptut, in viro octogenario poft fata repertum, me- —morat GRoENEVELD, unde haufifle eundem videtur VER DuC, | BHleum ex congeftis in inteftinorum cavo calculis biliari- | busGLissONius notat. Egeti hos ex cyftide in tubum inte- | Mftinalem notiífimum eft, Videmus hoc quotannis in bobus, | -€ongerunt hi tempore hyemali, dum omni motu corpotisg | | | 61135. folito — [] Li "T-EE Obfervatio LXF, folito deftituti in ftabulis victu exarido nutriuntur, concre- tiones huiusmodi calculofas, felleas, cruftaceas, cyftidem 'fe- re totam, totumque choledochum du&um veftientes. Has verno tempore, dum vi&u falubri, recenti, aperiente, grami-- neo vefcuntur in paícuis , una cum excrementis alvinis femi folutas deiiciunt. Calculum talem felleum ex loco natali ex- turbatum,inteftino dein colo affixum , ilei caufam BONETUS invenit , idemque inteftinum a coagulo huiusmodi calculofo felleo obturatum in homine iliaco poft mortem vidit FON- TANUS. | | Ill. Aliam obftru&ionis inteftinorum gravioris caufam fuppeditare poffunt variae ipfius inteftini a ftatu fano decli- nationes, Carneam fic molem magnitudine renis vervecini, . cavo inteítini adnatam, faecum excretionem omnino prohi — bentem,fponte tamen a natura ab inteftino feparatam,et ex- cretam per alvum narrat in ZMifcellaneis Naturae curioforum , — WINCL R, Annulum quendam callofum , cavum inteftini — maxime arCtantem, mortis et ilei caufam deprebendit BENI. — VENIUS ct Joh. Ioacb, KAST. — Parem in oefophago genitum - annulum, durum, carnofum, faris lethalis caufam, reperit in — cadavere LOBSTEIN, defcripfit nuper GYSER. Conferri de. hoc morbi genere, quod apud nos, noftris temporibus, fre- — quentius ac olim obtinet, meretur Hz&NIus, z4daque Flarle- — menfa. Ulcus fordidum circa coli principia haerens, totum« - que canalem obturans, viditKERKRINGIUS. Ab exulceratio- — ne cancrofa inteftinorum ileos plures natos obfervarunt HiL- — DANUS et Pefrus SALIUus. Scirrhum glandularum inteftina-. lium, internam eorundem cavitatem oppilantem,ileum pro- - duxitfe memorat HARTMANNUS et ZZippolitus Boscus. A fcir- rho, Baubini valvulam foedante, lethalem hunc morbum de-- 1 ícripfit MOEHSEN, Natum a membrana valvulofa, in intefti« no ileo praeter naturam genita,ileum notant /ifcellanea Vaf, — Cur. Inteftinum ieiunum fere cartilagineum factum et angu- — ftatum enormiter, morbi huius et mortis caufam obfervavit - DALLONIUS. Prae — à M 1) e FODPTRWTTT HERI — Br rom, de^ cols, NRI CRT pw —- E a e ENT Circa ileum morbum, eiusque a nalura 9c. — ogg | Praeter haec iam receníita, ar&tant quoque et claudunt jnteftinorum cava, varia eorundem alia vitia ; dum vel con. ftringuntur, vel.comprimuntur, vel concreícunt , vel contor- quentur, vel fe mutuo ingrediuntur. | -. 1I. Stringi fubinde fingularem quandam inteftini partem ita poffe, ut nihil omnino transmittat, res nota eft, Quili- bet acutior ftimulus, parti cuidam inteftini debite applicatus, conítridionem huiusmodi producit, Ad oculum hoc de- monftrant faCta in vivis animalibus experimenta. Obtinere idem in corpore morbofo certiffimum. En quid extifpicia ars in defunctorum ex hoc morbo corporibus detexerit. Con- . -tra&tiffima inteitina eaque intercepta ficut fubdu&o filo con-. - ftrita, fubligatoque farcimini fimilia apparerent, invenit PA- NAROLUS, Strangulatum eodem modo inteftinum ileum,et quafi a laqueo circumiedto coníftrictum,deprehendic in cada- vere viri, hoc morbo defun&i, PEYERUS, qui in genere circa -ilei morbi genefin explicandam egregie meruit. Conítrica fi- mili modo in pluribus locis fimul inteftina tenuia, in uno eo- - demque fubie&to, viderunt HARDERVS, KERKRINGIUS, U4/ -VELSE, BRUNNERUS, DBONETVS, HuNERWOLFF, RuYsCH, -BLasius, plures. Sequuntur huius coníftri&ionis caufae. Pro- - xima eft fpaftica contractio fibrarum aliquot fpiralium mu- "fcularium inteftini affecti, de quibus SYDENHAM , DOLZEUS, - SENNER TUS, aliique uberius, Omnia, quae fenfiles inteftino- pum tunicas ita irritare poflunt , ut in motus hos inordina: . tos contra&torios fe coniiciant, morbum hunc, fi pergant agere, producere apta funt. A concuffionibus corporis ve- hementibus ileum pertinaciffimum in veredario natum, pro* didit memoriae FLACH. Vermes, inteftina morfibus fuis la- - ceflentes, ftricturas huiusmodi iliacas inteftinorum creare vifi fünt a MOLINETO, HILDANO, FONTANO etc. Flatus in in- teftinis reclufos, fpasmos infimi ventris dolorificos excitare, peregrinum non eft, lleos exinde genitos notarunt BONE- "TVS,PLATERVS, PVERARIUS , HARDERUS , ROLFINCIUS etc, ov | Acria p —- 256 Obferuatio L XV. | i Acria ingefta.ftimulo qualicunque inimico confpicua;easdem generant ftricturas fpafticas, ileo et morte non raro finiendas,. teíte Fr, HOFFMANNO , FORESTO, pluribusque aliis, Ab un- /^ cia dimidia decodi hierae picrae ileum lethalem conftri&if- . fimaque inteftina deprehendit Profper ALPINVS. Neque opus quidem eft,ut ab ingeftis externis acrimonia huiusmodi vel- - licans exfpeGetur , inquilini ipfi corporis noftti humores, - tantam faepe induere poffunt acrimoniam,ut cauftici fere eva- dant. lleum pertinaciffimum ftri&urasque inteftinorum fum- mas, ab enterico fucco degenere, memorat in Encyclopae- dia DOL/EUS. Ab humore biliofo corrupto, internam intefti- norum feníiliffimam tunicam vellicante,lethales huiusmodi: ftrangulationes inteftinorum notarunt PANAROLVS et Ze /e Boe SL vius. Pollicem huic fententiae premit PEYERUS,qui - lympbam inteftinorum ita vitiari et in naturam adeo acer- . bam degenerare fubinde afferit, ut tin&turae gallarum aemu- ^ la evadat. Forte fimilis quaedam fucci huius, fecundum na- turam blandiflimi, a ftatu fano aberratio, BoYLEO obvia, an- . fam ipfi dedit, ut liquidum hoc, acido corrofivum renuntia- ret. A fucco pancreatico corrupto, periculofas huiusmodi - fuffocationes inteftinorum, et ileos recenfet SYLVIVS, Alia, hic non praetereunda , interceptionis huius folemnis caufa, non quidem primitive in ipfis inteftinis haeret; fed per con- fenfum partium earumque fympathiam fit. Notum eft, tam | . ar&tum intercedere inter omnes corporis vivi partes commet- cium, ut, iuxta HIPPOCRATEM,per totum microcosmi fyfte- ' ma confluxus fit unus, confpiratio una, confentientia omnia. Prae aliis autem ventriculus et inteftina in pàrtium aliarum male affe&arum confortium cito rapiuntur, de qua te REGA ' inftar omnium legi meretur, Fit hic confenfus a nervorum - vel vaforum nexu,a fimilitudine fabricae vel muneris, a con-.- tinuitate membranarum iureque vicinitatis. Nimis prolixum; hic foret, per omnes huius fympathiae clafles ultro vagáriz fufficiet, fi una et altera hnius nexus fpecies, tribus hic re« cen. L. — Circa ileum morbum; eiusque a nafurat9c. — 387 . cenfeatur. Exemplo itaque fit confenfus ille manifeftus, qüi - inter primas vias intercedit, et organa urinae fe -et excreto- - tia; vi cuius applicata inteftinis irritamenta in vias urinarias, . harum aatem fpasmi in tubum inteftinalem tranfeunt, Sic dyfüriam ab itritatis maleque affe&is inteftinis ET'TMüLLE- - Rüis, doloresque nephriticos aflatibus inteftinorum in fe ipfo expertus et GALENUS, Quotidiana haec phaenomena ulte- rioris probationis non egent. Sic vería quoque vice, dum -organa uropoietica inimico (timulo afficiuntur, crifpantur - quoque fpattice inteftina , dolent , muneraque fua negligunt, - Nati, a calculo in renibus haerente, fpasmi viarum urinaria fum dolorifici plerumque in primae digeftionis quoque or- — gana tranfeurit, ibique vomitus, dolores colicos, obítru&io- - nes alvinas etc. producunt : teftibus BONETO , S'TORCHIO, — 'GOHLIO, MOERIO etc. Stri&türas inteftinorum violentiflimas, - ilei matres;ab hac caufa vidit MOEHSENIUS. Saepe epileptici . Réras gingivarum infaatilium tunicas erumpente dente, con- vulfa inteftina natumque ileum men»oravit HERTOD, medi- €us Moravus in 7/ifcellaneis curiofis, Frigus corpori aeftuan- ttifübito applicatum, nervos perimetri noftri inimice feriens, -periculofa faepe mala inteftinis creat, dolores colicos atro- "iflimos, ipfius canalis ftri&uras cotivulfivas, diarrhoeas, dyf- enterias, vomitus, ileos ipfos." Haec potiffimnm ratio effe -Nidetu£,'cuf fenex COVS autumnüm;proptet variantiffimum tunc tehiporis coelum ,fübitatieásque aeris viciffitudines, ge- merandis rleis aptum crediderit. Vide, quae circa haec 44da d erolnenfia ;BÍIANCHI et in A. N. C. LECHELIUS. v E "Et | 1 vdd a e " Ho" "i d 3897 D. ce rn rero e i2 "7 Cum iam ití'eo verfer, 1t delatàs aliunde ad alimenta- | fem tubum noftri morbi materias recerífearn 4 operae pre- . tium prem caufas hic breviter addere. - UII! ) 44 "Nov. Ad.Pbyf. Med.Tom./. —.K Mate- *'1dt Materiam fübinde acrem, inteítina irritantem, ftri&urarum « fpatticarum faepe indiflolubilium matrem iam (upra vidimus, . Haec nonnunquam ab aliis excerniculis, huic materiae eva« | cuandae fecundum naturam deftinatis,revocatur, et ad viíce- ra migrat exponenda ibi. Cafus hi rari non funt, Materiam acrem mucofam m nares eiici folitam, ad inteitina deoatd . tam, dolores vehementiffimos colicos , criticamque diar- rhoeam excitaíTe, in Ephemeridibus Vat. Cur. recentetur, fi-. milemque cafum refert in obfervationibus fuis STORCH. Ma» teriam catarrhalem mucofam, qon primumopplentem,de- | in ad inteftina transpofitam, fpasmos eorundem infignes et - cruciatus exquifitiffimos generafle,notavit SPINDLER :Inflam- mationes eorundem letbales , ex eadem hac cauía, vidit Hzg-— NIUS.Transferunt faepe et febresexanthematicae putridae mas — teriam fuam ad corticem corporis vel deftinatam,vel iam.de- pofitam , ad abdominalia vifcera, ibique fpasmos ii ca | dolores atroces; inflammatio'aes,aliasque morbi noftri caufas - excitare folent, notantibus- hoc prae aliis HIPPOCRATE, FO. - RESTO , ROSENSTFIN, BALDINGER , BRENDEL, STOERCK;, ^ HENSLER ; KLEIN; PLENCIZ , multisque aliis. A fcabie retro« pulía vomitus enormes, colicas, cardialgias,ipfasque vifces - rum inflammationes obfíervavit BALDINGER, JNetc, Ab - achoribus, a cute ad inreftina delatis , dolores vehementi mos, vomitus etc, notant JVafurae Curioforum Epbemevides, A translata ad tubum iateftinalem eee o To mitus ileumque lethalem vidit $'TORCHIUs. .. Ab ulceribus crurum antiquis revocatam, et ad.intettina depofitam, mate- - riam. acrem faniofam inflammationes inteftinorum lethales, - vomitusque iliacos produxifle ZacuTus.Lufitanus refert. M&- teriam arthriticam,inteftinis transmiflam,dolores infi: nesc -- licos , diarrhoeas , dyfenterias , vomitus, inteftinorumque ab-- fceffus procreafle, affirmat MUSGRAAV. .Unum re(tat huc re» ferendum... Magnos in corpore tumultus faepe moliuntur.ae nimi affe&tus , vehementesque et. celeres toti fy(temati ne A e n j ' M " X Circa ileum morbum, eiusque a natura 9c. — 259 J " ; j f : " l P. j | | veo imprimunt mutationes,in univerfum corpus mox diffun- 'dendas. Et hos quoque interdum morbum noftrum produ- - Xiffe conftat. Sic ab ira graviori ileum et mortem vidit TVL- BIVS; ex moerore eundem natum obfervavit CONRADI; ex i; E no&turno 7Medici Vratislavienfes; ex terrore ileorum n atorum exempla communiora funt. : .— [V. Succedet iam proxime compreffio inteftini, quae a - partibus vicinis praeter naturam coníftitutis fit. Primum lo- cum hic merito occupat hernia,et quidem incarcerata,quam - vocant, unde ileos et mortes notarunt complures DON&TUS, STRaUSsIUS, DiODATI, ETTMULLER, BALLONIUS, Her- niarum,hic in cenium venientium, inteitinalium quatuor po- tiffimum fpecies funt , omphalocele, merocele, bubonocele, et ofcheocele. Quamdiu orificium illud, per quod erupe- runt inteftina, laxe folum elapfa ample&itur, redduntur fa. 'cile fitui fuo naturali, effufa vifcera: Tum demum pericula monítrant herniae, ubi incarcerantur. Quo robuftiores fi- "brae mufculares, quo maior eorundem elat«r, quo actuofior "matura, eo citius fiet, eo periculofior erit interceprio. Hinc 'jn infantibus, foeminisque laxis, frequentes quidem herniae, "farae vero incarcerationes. Incarcerantur praeterea cito her- liae in iis, qui animi excandefcentiis vehementibus indul- gent. Notavere exempla incarceratarum , ex hac caufa, her- arum FriZ, HOFFMANNUS et Zfedici Vratislavienfes. Ad caue 'Tas,inteftina comprimentes,pertinet quoque partium inteftinis | 'onti ?uarum figura praeter naturam mutata, auctaque mo- "fes: Ab omento, mole enormi fübiecta vifcera comprimente, "$leo$ lethales referunt RIVERIUS , DONETUS etc, A fcirrhofo "timore, colon inteftinum premente, ileum et morrem vidit AHippolitus BOSCUS. A compreffione inteftini ieiuni in hypo- "chondtrio dextro mortiferum ileum LAVATERUS narrat, A | mefenterio fcirrhofo ileum RIOLANUS, Ab eodem hydatidi- bus obfito BONETUS; ab eodem ttcatomatofo iliacam paf- | fionem genitam tradit SALMUTH, Veficatn praeternaturalem LT | K k2 Inte- i 260. |... Olfervalio LXV... — inteftino re&o adnatam, variis peregrinis rebus plenam, in- teftinum hoc omnino claudentem , ilei caufam vidit BONE- TUS, Pancteas fcirrhofum KERKRINGIVS notavit, et vomitus - inde lethales, faepius iam citatus DONETVS, .A calculis in - pancreate haerentibus, vicina inte(tina coar&tantibus, ileum ' lethalem defcripfit, ex communicatione celebris chirurgi Pa- rifini GVJEN, Aegnerus de GRAAF, í E. V. Tranfeo ad coalitum inteflinorum, Obtinere hunc. quandoque, docent obfervata RIVERII, DONETI, BAR'THO- LINI, SCHULZII , STORCHII, etc. Fit hic, dum inflammantur inteftina, vel dum excoriantur, vel dum vacua, fibi per no- tabile tempus applicata manent. Excernit omne inteftino-- rum punctum,tam in interna quam in externa fuperficie,liquis dum quoddam, tenue, halituofum, lubricans, inter varios u- fus, et huic quoque deftinatum, ut futuràás neceffario a par. tium continuo attritu noxas averruncet, partes a partibus dirimat, easque a coalitu defendat. Perit haec excretio,com-- reffis vel infar&is, ex quacunque caufa, valis minimis exha- antibus, Fricata ergo ad fe invicem perpetuo, quo aguntur, motu vifcera, brevi quoad fuperficiem eorundem internam. excoriabuntur, concreícentque applicata fibi latera. In ex- terna intefítinorum fuperficie par ratio. Quinimo per. totum. corpus idem obtinere videmus. Mufculi inter fe concrefcunt, quamprimum fmegma illud perit, quas ex eorum vaginis ex- cernitur. Adeo confufos iam; brachii humerique muículos et concretos inter fe, in publicis praefectionibus oftendi, ut to-. tum humerum ex una et informi maffa carnea conflatum di- xiffes. Inflammatus pulmo adnafcitur pleurae : Pleura f moni. Phlegmone correptum hepar peritonaeo vel diaphras gmati agglutinatur. Subit eandem fortem inflammatus lien, reliquaque infimi ventris vifcera, Sic connatorum inter fe in- teftinorum inflammatorum exempla in Epbem. Nat. Curio rum proftant. Concreta ex eadem caufa cum peritonaeo LIN- DEN refert. Tam inter fe,quam cum peritonaeo pluribus lo C1$ £ E "EI Vl Circa ileum morbum, eiusque anatura 9c. — 61 cis coalita inteftina, nuperrime adhuc in foemina, ex hy- . drope faccato peritoriaei defundia, vidi ipfe. Alter coalitus inteftinorum modus eft, dum interna eorundem tunica cru- entatur, Partes deglubatas, fibi mutuo applicatas, citiffi- me coire,nexuque firmo uniri,chiturgis notiffimum eft. Fit autem in inteftinis haec excoriatio a) ingeftione acrium , ro- . dentium, venenorum etc, Coalitus ab hac caufa notarunt Fr. HorrMaANNus et FORESTUS. b) Ín dyfenteria fecedit faepe erofa a materia acri putrida inteftinorum tunica interna vil- — ofa; faltem cruentatur. Saepe quoque in hoc morbo, ob deterfum et excretum mucum illum inteftinorum, internam - fuperficiem lubricantem, ex caufa iam citata deglubuntur. . Hinc poft dyfenterias faepe ileum nafci, idque ex inteftino- rum coalitu, docent obfervata RHODII, Fr. HOFFMANNI, Bo: NETI etc.c) Excoriantur inteftinorum interna latera et vulne- rantur a vermibus ;a quibus inteftina tota fubinde perefa no- vimus, Concreta fere per univerfum eorum tractum, perfo- rata et arrofa a lumbricis inteftina reperit Ze BERGEN. d) Huc - referendus eft ille coalitus, qui poft abíceffus, vel ulcera, in — jnteftinis praegrefla, nafcitur; cuius exempla Gui, FABRICIO — obtigit videre. Tandem e) coalefcunt inteftinorum latera — interna poft longam inediam, Septem dierum fpatio, in fa- - me confeáis hominibus, concrefcere inteftina, notavit H1P- POCRATES, Obtinet nempe hic,qüod in depletis, collapfis, vel compreffis omnibus corporis noftri vafis vel cavis maio- — ribus vel minoribus, contingere toto die videmus ; ut per- - dita cavitate fua interna, coeant in partem imperviam foli- |. dam. Solum ligamentum hepatis fuüfpenforium exempli no- | mipe fit, | | M |... VI. Concretionis proximus gradus inteftinorum conglu- | tinatio ; quae fit, interventu materiae vifcidae, tenacis, pi- —— tuitae fic dictae vitreae; quam pluries ilei et mortis caufam —Niderunt SALMV TH, RHODIVS, JOUBER TUS etc. Kk VIL 362. Olfervatio LXV. '' VII. Pergo adaliam iliacae paífionis caufam,contorfionena nempe feu contortuplicationem inteftihorum,In hac,f.niculi — feu chordae muficae ad inftar convoluta inteftina dicunt, contortaque fic, uti lotrices ex linteis lotis aquas exprimere folent, Impoffibilem et fictitiam hanc inteftinorum contor- fionem ftatuunt multi, necinfimi nominis viri; mefenterium hanc convolutionem praepedire exiftimantes, Hi, quum in. cadaveribus, ileo ene&is, hanc contorfionem forte nunquam viderint, rem totam quafi chimaericam rident. Agmen intet hos ducunt SyLVIVS, KERKRINGIVS , ETTMVLLERVS etc. Verum e(t, primo obtuitu impoflibilem omnino videi: hanc contortuplicationem ; quin in cadaveribus eandem imitari, - faepe, et fruftra tentavi; prohibet illam mefenterium, Sed quae in corpore mortuo arte exhibere non licet, haec in corpore vivo viribus vitae inftigato obtinere nequeunt : quis ita argumentabitur ? Neque et ego, quanquam aliquot in ufus proprios fecuerim ipfe, viderimque ab amicis fecta ilia- corum corpora, contorfionem hanc f. convolutionem vidi unquam; ingreffüm pluries; nihilo tamen minus tanta eft, quam peritiae anatomicae veritatique hiftoricae virorum 'in- enuorum, PLATER!, PANAROLI, TILEMANNI , JATREI, : IVERII, DiopaTt, BONETI , BARBETTE, le MAIRE, RVY- — SCHII , FLACHII etc. tribuo, fides, ut autopfiam fuam pro- fitentibus credam omnino. Quae theoriae inexplicabilia,quae arti inimitabilia funt, et manebunt, credo, diu, multa re- - ftant: Multi naturae fanae et morbofae lufus fübinde repe- Tiuntur, quos omnes cuilibet vidiffe non datur, ergo non funt? Quale ratiociaium? | Vlil, Sequitur celebris ille mutuus inteftinorum ingref: — .fus; princeps ileorum cauffa. Primus de hoc,quantum fcio, - fcripfit Realdus COLVMBVS ; icone expreffit RvyscHIVS. — .Negavit hunc et fictitium accufavit Guido PATINVS,referente, - in notis ad VESLINGIVM, BLASIO. Ex hanc quoque introfü- Íceptionem imitari in cadavere difficillimum. Impoffibilem | | potiüs - Circa ileum morbum, eiusque anatura €9c. — 265 - potius hanc dixeris,quam contortuplicationem. Fietitamen, centena forte et plura fectorum iliacorum cadavera ad ocu- lum monitaverunt anatomicis, exhibuerunt viva animan- tium experimenti caufa fecta corpora, Fit haec fufceptio, dum pars quaedam inteítini, fimul cum adnexo fibi mefen-- terio in proximam irrepit. An pars inteftini fuperior infe-. riorem ingrediatur, an inferior in fuperiorem afcendat, idem eft, Obtinct utrumque. | d Ante incarcerationem ( datur enim revera, et hic aeque ac in herniis, vera incarceratio et compreflio violenta partis - fufceptae) quamdiu libere adhuc haeret in parte füfcipiente inteftinum intrufüm , quandiu laxe folum pars inteftini füfci- piens ambit füfceptam , fpecies valvulae quafi nafcitur; illi, quae a BAVHINO nomen adepta eft;perfimilis, tàm quoad for- accedat , pla SYLvIVS, P^ | Fn » CIvS viderunt. Tanta fibris inteftinalibus, maxime fentibili- ..bus;i ? mam, quam quoad effectum, In hoc morbi ftadio facilis ad- huc eft inteftinorüm in naturalem fitum regreffus, Confer hic experimenta PEYERL —Simulac autem tumere fuüícepta pars, irtitari et contrahi fufcipiens incipit; longe alia nafci- ur rei facies. Amplexus tum adéo firmus obtiriet, ut etiam. -. poft mortem,in laxatis et flaccidis partibus, explicatio diffici- is admodum maneat. En fufceptionis huius modum, Fac, irritari Tor ftimulo fortiori inteftinum: conftringitur - ftatim, fuaque contenta furfum et deorfum proiicit; prohi- etur tranfitu permeans inteftina expulfus ex cibis aer clafti- us, appellat ad locum hunc conítridum , haeret ibi , inter- li ditur , rarefit, extenditque partem illam inteftini , 111 quo - coercetur, extendit faepe enortniter , extendit fic,ut veficam res inflatum inteftinum , ut ad brachii vitilis craffitiem quália exempla SYLVIVS, PVERARIVS et ROLFIN- llata vis non poteft, quin infignes ibi producat irritatio- conftridionum ulteriorum , dolorum colicorum , fpase jorumque aliorum fympathicorum, varia inteftinorum loca idem modo afficientium, nec non incitati praeter naturam : | peri. es I1 064 Obfervatio LXF. periítaltici motus, eiusque brevi füccedentis inverfionis, foe: cundam matrem, Vide experimenta WEPFERI. ldem hic au- &us vel inverfus vermicularis motus , cauffa effe videsur, in- greffus inteftini conítri&i in partem vicinam inflatam. Hoc modo füfcepta inteftini portio , manente vel aucta caufa fti- mulante, brevi poft corrugatur et tumet, contrahentibus fe fibris longitudinalibus, fic ut in maffam , quam primo obtui- tu folidam carneam diceres, condenfetur. Obtinet hoc in o- . mnibus,quibuscunque,hoc morbo eneGtis,contractam ita par- tem fufceptam intettini inveni , ut, quae in ftatu fufceptionis forte pollicem longa videretur,poft reftitutionem,palmae ma- nus longitudinem faepe fuperaret, lmmobilis ergo iam in parte vicina fufcipiente haeret, incarcerationi proxima. Per- - ficit hanc externa feu fufcipiens inteftini pars, quae, ob prae- peditum humorum per vafa fua tranfitum, elevari, tumere et inflammari incipit, quo ipfo arctius quoque.compledttur par- tem interceptam, eamque magis magisque Coarcat, ' Tertia tandem inteftini portio,intert intimam füfceptam et extimam — füfcipientem media (ter enim inteftina fic morbofe affe&a fi- bi incumbunt) intercepta , compreffa ubique et fuffocata, ne. ceflario gangraenefcere brevi, quin in fphacelum immedica- — bilem cito tran(ite debet. Et revera ex decem, hoc morbo - defunctis, certe o&o deprehendes, in quibus, falva licet ad- huc parteextima et interna,hanc tamen intermediam inteftini — partem nectofi affectam videbis.Saepe plurafimulinveniuntur inuno corpore huiusmodimutui ingreffus loca. Quaterfüfcepta — vidi inteftina tenuia in puella decenni, ex hoc morbo mortua, ipfe, In hisquosdamab inferioribus in fuperiora afcendendo, - alios a fuperioribus defcendendo,fa&os vides.Si vicina fuerint — intercepta duo loca, per defcenfum fuperiorem,pet afcenfüm inferiorem,ingreffum fadum fuiffe, deprehendes. Si folitariae fuerint interceptiones, indifcriminatim fiunt. Phaenomeni hu- ius tatio haec eft: Pone,intercipi et conftringi,modo iam exhi- . bito, bina inteftinorum vicinaloca; pone,rarefa&ctum in parte. s inter- —— — Circa ileum morbum , eiusque a natura &9c. — 26g. intercepta aerem, locum inter binas has ftri&uras medium - violenter extendiíle: neceffario, accedentibus caufis iam di. &is,pars fuperior conftri&ta in dilatatam inferiorem defcendet, -.conítri&a inferior in dilatatam fuperiorem intrab:t, Concor- - dant his obfervata Z7enr. ab HEFR, BUDDFI, CASSEROHMfetc. ^ —Elégantia funt ,quae, circa hunc inteftinoruin mutuum ingreffum,in ranis vivis experimenta cepit PEYERUS, perbel- le omnia illa, quae di&a funt ,confirmantia; accurata, quae inftituit ,circa haec, tentamina PANAROLUuS. Legi in genere merentur obfervata COLUMBI, BONETI , HILDANI , RIOLANI, NVILLISIT, V ALZEL, PLEMPIT, RüYscHit, SYLVII, DLASIT, vas MEKERN, SMETII, aliorumque. . ^ Una adhuc rettat ilei caufa , quam hucusque pro effectu - eiusdem generaliter nimis falutavimus. Eft inveríio periítal- tici motus. Ínverti omnino motum periftalticum a caufls iam - memoratis , inteftina morbofe afficientibus, novi ; fed non o- mnis huius motus inverfio inde pendet, Omnia, quae vomi- tum ciere apta funt, motum ventriculi naturalem invertunt, . eaque, quae per pylorum ad duodenum devehi debuiffent, -fettogrado motu per oefophagum ad fauces propellunt, eros eiicienda. ^ Haec, fi agere pergant, vicinas duo- deni provincias, totumque du&um choledochum, ipfamque felleam cyftidem in confenfum rapiunt,omnemque hunc tra- " &um, ut contenta fua , inverfa via, per pylorum in ventricu- -lum,iet ex hoc per cardiam in oefophagum transmittant, follicitant. Iam (timulum hunc adeo fixum et a&ivum fin- e, ut antiperiftalticos hos motus alere, ultetioresque ad vo- itum conatus fuperaddere prioribus poffit ; iam longior in- -feftinorum tra&us emulgebitur, reddentur vomitu chymofa dnteftinorum fubfequentium contenta, fubvertetur et in his " folitus,à fuperioribus verfus inferiora fecundum naturam pro- "cedens , vermicularis motus , copfentient brevi vicina infe- | riora, fietque verus ileus. Confer ,quae circa haec Fr. Horr- "MANNUS quae circa periftalticum motum in Transactionibus E | — Nov. A. Pbyf. Med.Tom.F. L ! anglicis |i 866 — .....Olfervatio. LXF. anglicis PITT , quae in Ephemeridibus. Naturáe Curioforum - HARTMANNUS. lmitavit hoc in pendulo ex abdomine inte-- ftino , motusque veros antiperiftalticos excitavit W EPFERUS.- Hinc, cur, et quo fundamento poffibilitatem huius rei in - dubium vocent HAGUENOT. et Sf. ANDRE, non video, . . Notafle quoque hic iuvabit, faepe refolvi, vel a natura vel ab arte,primas inverfi huius periftaltici motus caufas,ma- nente tamen. produ&o femel hoc effectu ,. faepe poft victam caufam infanabili. | on | Periftaltici haius motus fic inverfi tanta in iliacis faepe r vis eft, ut. non folum ano iniecta clysmata , (cuius exemplum | ante biennium forte in matrona quadam fexagenaria , pagi nobis vicini Horft im Bruch incola, vidi, qualeque SPIGELIUS notavit) per fuperiora egerantur ; fed ut fuppofitoria quo- que et glandes ,in ventriculum rapta, P" OS eiiciantur; qua- le exemplum in puella duodecenni obíe rvavit ZMatíb.de GRA- DIBUS et GVAINERVS. JacobusOETHEVS,referenteSENNER TO, - ingeftam ano candelulam febaceam, a fabri ferrariiToldani uxore pofítera die reiectam, vidit, Reiectorum per os tam e nematum, quam fuppofitoriorum exempla, praeter auctores | jam recenfitos, GALENVS, DIEMERBROECK, SENNERTVS, Ze MERE Ü GRAAF, PARJEUS et ROSCIVS ; in epiftola ad HILDANVM, no- taverunt, — — T PC HEIE m | Sed interiecta eft huic itineri valvula, fic di&a, coli; f quae omnem, contentorum femel in craífis inteftinis , regref? — um in tractum inteftinorum füperiorem cavet? In ftatu nae - turali prominulus in colon ilei inteítinifinis,fpontaneum foe» , cum regreffum prohibet ; cedit tamen facile repagulum hoc, reditque laxatis habenis in ileon ipfum, quod valvulae loco - fuerat, huius inteftini extremum, ficque apertiffima panditut. via, ex ultimo vifcerum trau afcendentibus ad füperiora ine L teftinorum contentis, Licuit in corporibus, ex hoc motbo in ileum ipfum repreffam hanc fui productionem videre. Las | xatas ; " defunctis, aliquoties vel deftru&tam omnino, vel inverfam et Circa ileum morbum, eiusque a natura &9c.— 263 xatas ita coli valvulas,ut hiaverint perpetuo,transmiferintque omnia quaecunque appulerint, vidit BONETVS, S/on PAVLI - et TVLPIVS : Crepitus folum frequentes a reclufa et praeter paturam hiante, quam in fedo cadavere equino invenerat, hac valvulà, PAvLInotavit. In genere vis huius valvülae tetentrix exigua eft: quae in latera memorátae iàm produ- &ionis inteftini ilei, in colon proeminentis, a parte coli ap» - pellant, haec afcenfü prohibentur; fi via re&a irruant, fi á 4 inferiori aequabiliterextendatur intéftinum colon,appli- ata omnia facile tranfeunt. Flatus,colo immiflus, leniter in leon tranfit, infufaque aqua, Pericula fecit Iob. Dauie! MA- — JOR, hic experimenti caufa auram ope follis in rectum inte- - ftinum adegit, num ultra coli limites adícenfura fit tentatue - füs ; tranfiit fine ulla adhibita vi in duodenum. 3 — Effe&us horum omnium facillime elucefcunt, [nterce- - ptiones has inteftinorum brevi excipiet partis fuperioris em- "phraxis,quam faepe tantam fuifle memorant auctores, ut diss fupta inteflina faeces in abdoniinis cavum evomuerint, qua- Tia exempla fcripta reliquit BONETVS , PANAROLVsS , RIVE- - - RIVS et HARDERVS. Inflammationes in irritabilibus maxime - his partibus cito fieri, nemo non per fe videt; natas breviffi- ». mo tempore hinc gangraenas,refert CLERICVS, MANGETTI, HE DANUS, plutes. Prognofis in hoc morbo femper ambigua, éventusque anceps. Vidi poft peffima quaeque fymptomata, - - vomitus ftercorofos, fingultus , tendinumque fubíultus etc. liberatos aegros: vidi ereptos vitae, quos fervatum iri ex fymptomatum benignitate credideram. ^" Antequam de cura huius morbi agam, non iticornigrnum | duxi , fi pauca tantum de xcx[» veterum impftaefentiarum | diererem. | WA. | ** —Eximii in arte noftra viti, HIPPOCRATFM circa determi. | dandam huius morbi indolem graviter erraííe ,et contrariam | experientiae fententiam protuliffe, uno ore adferunt ; dum | ifiter morbos illos, qui arte pubertatem nunquam contine |, etos ; E URN gere 268 .. Olbfervatio LXV. MO | gere folent, x»duo f. volvulum inteftinorum quoque nume- cid raverit; fecta autem numerofa infantum iliacorum cadavera. 1 montrent aperte contrarium. Erraffet omnino nofteríenex, fi mutuum inteftinorum ingreflum, ( quem forte non novit) aliaque recenfita ilei genera fub generali hoc nomine intel- lexiffet. Verum enim vero fi illam, quam de 5»edaijo ideam GALENUS nobis dedit, cum his conferimus, apparebit manie feíto, multo ftridiorem fenfum voculae huic effe adhibens y v dum,quam CELsus aliique volunt, Refert GALENUS,appare- - i re inhoc morbo oo LT TW, 7'épi66 eo Q39airo éyrepov, quA i P laqueo [. chorda circumieda conflridum inteflinum.Exgo x:e9aiyos folum ille morbus erit, quo inteftina fpasmo violento et diu contis - nuato ita praeter naturam conítringuntur , et ftrangulata per notabile tempus manent,ut praecluía pertranfeuntibus inte- ftinorum contentis via, tandem ileus nafcatur. Conttrictio- ' nibus huiusmodi adeo violentis, et tam diujlabsque ulla rela» xatione vel remiffione , continuatis, ut intercipi et cumulari faeces, ut infarciri notabiliter, ut obturari infuperabili modo ad mortem usque poflint inteftina,capaces non credidit Cous. nofter molles infantum fibrillas, et favet quoque ZZippocrati-- cae huic fententiae experientia. Nunquam enim in iis, quae fecui, illacorum puerilium corporibus , natum ex data hac. - caufa morbum vidi , nec vifum unquam ab obfervatoribus, - qui infantum ex ileo defunctorum corpora rimati funt, mee mini. Ex fufceptione vel ingreíTu inteftinorum vidi pluries. | Quantum ad curam : Quem caufalevis produxit, hunc. natura faepe fponte fanat, vel medicamenta caute adhibita. tes emollientes abdomini applicandos fuadent. luícula pins. guía C, ^ URELIANUS ct ZMattb.de GRADIBUS propinant,oleum - cum anetho decoctum GALENUS commendat, utpote quo. magnum Afiae principem ab hoc morbo fanaverit. Erepta | vivis exta pecoribus et abdomini calide applicata AMATUS - | ' — Luftanus — a E s "- Te Mee xe vr —- ere, e b dct &-. Lam doom E 1 J E -- yt h pi DJ T4 Sa folvunt. Ad fpasmos inteftinorum folvendos oleofa blanda demulcentia,clyfmata emollientia,fotusque blandoslubricane bt. Ww. » He *- P v 24 E - Circa ilewn morbwn , eiusque a natura &9c. ^ 2€9 Lufitanus laudat, experimentique effeCtum in matre fua even- . tu probatum vidit CONRADI. Singulare morbo huic oppo- fitum remedium-JOHRENIUs effert, herbam telephium,* Si- let fubinde ab adhibitis his malum; faepius artis auxilia elu- . dit. Hinc quum magnis remediis magni morbi indigeant ; magna quoque feroci huic morbo applicata remedia funt ; partim crudelia, Globulos aureos ingerere aegro iubet ETT- . MULLEK ; plumbeos fclopetorum adhibuit 2b HELMONT: -globos ex electro metallico antihectici POTERII formatos CRETA laudat, ex regulo antimonii fabricatos alii praefe- runt.Ut deglutiendorum molem minuerent,grandinem plum- - beum, globulosque illos minores, quos Po/flen noftrates vo- cant, aegrotis fubinde ingeflerant. Tandem ad mercurium » vivum perventum, quem ab uncia una ad libram usque et amplius dari iubet ET'TMULLERUS ; uncias hydrargyri tres, cum oleo amygdalino dulci nuptas,cum fucceffu in defpera- - to cafu adhibuit WELscHIUS, paresque fructus, in ileo ab hernia nato, defcripfit in Med, R. S. HOFFMANNUS. Cautos nos tamen 1n mercurii ufu effe iubet cafus, quem fcriptum prodidit, apud KOENIGIUM , METZGER , ubi ex larga nimis - mercurii ingeftione,poft infandos dolores,fubitanea natafue- - »rat mors, Sectum cadaver rupta inteftina, effufümque in ab- dominis cavum cum faecibBus ipfum mercurium, exhibuit. " Ventrem pubetenus dividendum , findendum inteftin.m , folvenda convoluta,detrahendum ftercus et confuendum dein | vulnus, iubet PRAXAGORAS. Crudele hocetbarbarum reme. - dii genus quanquam: videatur ; fuere tamen, non folum, qui , illud fuafere, inter quos DARBETTE; fed qui revera et cum | fücceffu exfecuti funt, Sic Baronifía quaedam 4 LAN TI prope Cattilionem ad Sequanam in Burgundia, iliaco morbo | laborans, poft omnia fruftra tentata, tandem fe&tionem hanc |a chirurgo quodam,caftra diu fecuto, fübiit et quidem felici- | ter , fanata eft perfecte. Follem fabrilem intrudere ano, fla- | tibusque omnem diítendere ak tubum HIPPOCRA- he; . UM TES ' i A " .. Obfervatio LXV, | TES iubet; fuadet uterque LusrrANvs. Fumum tabaci, ope fingularis fiftulae, huic operi adaptatae, in anum inflant HEI- STERVS ,O/aus BORRICHIVS, VALENTINI, 7fedici V/ratisla- vienfes, SYDENHAM, DEKKER etc. Ego nullum unquam ex hoc remedii genere tuli fructum... Aia . . En! qualem et quantum huic motbo oppofitum apparaes tum ;et hunc faepe vanum, Lege iar et iirare, quam ad fas. nandum hunc morbum enormem inftituerit et quam fimpli- cem viam natura, | | | : Monaftica quaedam virgo quinquagenaria, faná cetero quin, et vegeta, pingendo per aliquod tempus acu byffo ni- mis intenta, ultra folitum confedit diutius;comprefloque ab- domine fuper operam-füam pendebat. /— His detenta labori 4 bus, alvum deponere, quamvis interdum laceffita, neglexit; fic ut ad quintum usque diem alvinas obftructiones impune tulerit. [am autem vagi umbilicum circumreptantes dolores, — ructusque admodum molefti, virginem hanc graviter afflige- bant: quibus in dies auctis, feptima demum die, ccm vo-. mituritiones adeffe, vomitusque ipfi aegram infeftare incipe- rent, remedia opponere conftituit. Iniectaano,emolliendi induratasque faeces diluendi fcopo, enemata poft aliqualem. In corpore moram redibant, pafticulasque quasdam globos | fas, faeculentas, caprinis ftercoribus perftmiles, educebant in. principio, quas in diverforiis inteftinorum huc illucve hae». — fife fufpicor; dein tamen tales omnino,quales iniiciebantut, — absque fru&tu redierunt. Nec magis ufui fuerunt exhibita i — eundem finem medicamenta diluentia et demulcentia ore | fumta, neque applicati abdomini fotus. Atrociffimis, qui. iam fubnafci incipiebant, doloribus fedativanon minusquam —— febri infigniter furenti, neceffario ab inflammatione inteítini — natae,venaefectio adminiftrata profuit: potius omnia in pe- ius ruere videbantur. Urebataegram inexplebilis et Tantalea! — fitis, torquebat iliam pertinaciffimus materiae chymofae acris! — por --— X. Ax aisi : UTHUNÜP din E m C malc Pea iedecane ii re guine —— ER m t UE —. Circa ileum morbum, eiusque a natura &9c..— - 471 porraceae vomitus ,a quibuscunque ingeftis de novo accen- - fus,angebant dolores exqui(itiffimi, qui in dextro latere iam - concentrari videbantur. Nona agebatur dies inter varia ad . morbi huius atrociffimi fanationem facta tentamina, quum - poit validiffimos nixus , ftercoraceae materiae aliquantum vomitu exprimeretur teterrimi odoris,fub fudore frigido pul. fusque intermiffionibus , fimulque elevari aliquantum dolens ille prae aliis in latere locus et tubere inftituit, pergentibus . eodem tramite fymptomatibus reliquis. — Tegebatur ítatim - cataplasmate emolliente latus totumque abdomen , dum in- - terim viribus aegrae ( quas operi huic novo, quod natura pa- - fare videbatur , impares futuros non fine caufa verebar ) o- mni ftudio profpicerem. 'Triduum poft applicatum cataplas- ma effluxerat, quum magnam fluctuantís materiae copiam, . profunde fub cute haerentem, animadverterem. Veritusego, ne in abdominis cavum mox erumperet collectum pus, am- - plam ei ftatim et patulam lanceolae ope paravi ad exitum - viam, Pleno rivo effluxit ingens puris,fanguinis atrimateriae - corruptae biliofae porraceae, copia, quam faecum teterrima- - tum fentina fequebatur, data porta erumpens, Linquebatur - fub horum effluxu animo aegra, et non nifi aQuofiffimis ad- — hibitis analepticis fugientem revocavi vitam. :Pergebat per - nycthemeron forte continuus materiae huius peffimae efHlu- - xus, quem tandem infignis duratorum fcybalorum thrombus — fecutus eft. Examinatum iam, immiffo prudenter digito, vul- — mus, adnatum ubique per totum ambitum peritonaco intefti- - num oftendit, ita, ut tam fürfum , quar: deorfum tentantem . digitum rotando , in inteftini cavo eundem haerere animad. | syverterem, Summopere ego de recognito hoc rerum ftatu -gavifüs, mentem aegrotae addidi , futuram, et iucundam fu- "turam curationem , nifi quid novi non praevifi accederet, —pollicitus. Et refpondit promiffis eventus, reaflumfit alvus | folitum , quod deferuerat munus , confolidatumque in- |Mtra breve tempus vulnus , et perfanatum , ne ricum ii quidem 2 Olfervatio LXV... 0 — quidem defperatiffimi motbi poft fe reliquit. Coaluetat fic inflammatum et tumens inteítinum,certead palmae longitu- dinem, cum peritonaeo, ei labem fuam communicaverat, ide | que in fuppurationis quoque rapuerat focietatem. — Cicatrix partes mufculofas abdominis uniens, fimul natum in intefti- no ipfis accreto hiatum perfecte claufit. En praeclare medi- - catricis naturae exemplum , morbum fíanans ad omnia artis tnolimina falutaria rebellem. Adiiciam aliud,aeque folemne; curationem herniae inguinalis incarceratae,natique inde ilei. Cajus II. Vir fexagenarius, civitatis huius et eccle(íiae antiftes,olim herniofüs, bracherio per longum tempus elapfum repofita- rum feliciter partium abdominalium cohibuerat, Tandem moleftiae pertaefus, omniaque percurata dudum ratus,liga- - cula folvit, reiectoque toto apparatu, vitam diu egit a motu. omni violentiori vacuam, tranquillam, fanam. —Oblitus fic fenfim expulíi morbi, farcinam'ín area pofitam dum removere tentaret,herniae fuae reditum novum,tumoremque priori mul- to auctiorem, fummopere perculfus, fenfit)folcque proftratus, : validiffimis ftatim doloribus, affe&um locum quatientibus, af-- fligiturTentat quidem repofitionem elapfarum partiwm ma- gna cum diligentia, magnoque nifü, fed incaffum, mifer. Vo- catur in auxilia chirurgus : venit, videt morbum, applicata- | que magna confidentia.manu, taxin, quam facillimam et ci- tiffimam promittit, tentat, fed fruftra, —Acrius ergo contra ' depellendum hoftem infürgit, urget, quam poteft maxime, tumorem, iterumque,poft improbos hos exantlatos, defiftere et tahdem, vanam fore repofitionis hic fpem, ultro profiteri, cogitur, Tegit fomento defenfivo locum, reditque domum. ^ Tranfierat inter inconditos,tam a morbo ipfo quam a tentata - medela, excitatos dolores vefpera totaque nox, quum inter- - pellatus ego tumorem in inguine praegrandem deprehende- rem, in quo partes durae, inteftinum elapfum referentes, - tangenti j Circa ileum morbum, eiusque a natura 69c.— 973 | fangenti digito manifefte fefe praebebant. Quid ergo | co- Mili? Incarcerationem iam factam vix credebam; inftantem - brevi metuebam,Clyfma itaque emolliens,ex herbis floribus- - que huius claffis in la&e dulci co&tis, cui olei non parva do-- À E acceflerat, fiepius iniici , oleumque lini recenuffimum - dulce,fub liquoris anodyni mineralis Hoffmanni praefidio et - fyrupo quodam demulcente, larga copia cochleatim hautien- | zum exhibui, dum interim emollientibus blandiffimis conti- nuo calide foveretur herniofus tumor totaque circumiecta re» .gio,num forte conftri&us,per quem elapfae fuerant partes,lo- - .cus laxati, ficque prolapfarum partium repofitio feliciori fuc- effu tentari poffit. Poítridie fecare venam, oleofisque iam potiunculam nitrofam acidulam interponere, poftulabat,quae accefferat valida febris,tentataque eadem hac die a me provi- - de, fed incaffum, taxis. Naufeabundus iam ulteriorem oleo- Morum ufüm refpuebat, quem tamen, de ominofo, in quo vet- faretur, ftatu monitus, invitus licet continuavit, — — "Multum ego in hoc morbi genere oleofis huiusmodi »blandis confido, in&nuant fe pedetentim in minimas, in in- - s teftinis interceptis relictas, rimulas, diluunt , quae in illis for- te continentur craflamenta, minuunt dolores, dum tenfio-- ' nes inteftinorum minuunt,et fpaíticas eorundem confítrictio- pes folvunt ; lubricant tandem inteftina ipfa, ficque fubinde sefficiunt, ut fponte fua in locum naturalem glifcant, et in sabdomen redeant effufa vifcera. Sed hic mihi non licebat efle tam felici. SHükcqusate enim vomitu, quem a largiori zoleoforum ingeftione fibi natum exiftimabat , hoc medica- menti genus recufabat prorfus. Alvus pertinaciffime claufa, ^ fRpontaneae vel faltem felicis refolutionis fpe me propediem »exuerat. Pergebatur interim in ufu medicamentorum exter- -norum, clyfmatum, remediorumque aliorum internorum, ex meceffitate praefenti indicatorum, Tentabatur fübinde cau- -»ta manu, nec meliori fucceffu, repofitio, proponebatur , fed Jdurdo, operatio. Augebatur quotidie malum, creícebat fic, — ov. AU.Pbyf. Med.Tom.. — Mom ut "ut qüinta die ab eiulatibus altisque clamoribus vix temperá- - ^re fibi potueritaeger. Rubor fimul inflammatorius totum - occupabat tumoris ambitum. Sexta morbi die, poft inquie-- tiffimam praegreflam noCtem,quam ob enormes vomitus,atro- "ciffimosque cruciatus fub continuis iactitationibus confum- " ferat, alvum fponte dimifit, manentibus interim doloribus. mire acutis, fingultu, vomitu , anxietatibus ad animi deli "quia usque procedentibus, pulfüuum intermiffionibus, reli-: Quisque folitis morbi fymptomatibus. Pergunt haec vario. "ferociae gradu ad undecimum usque diem, quunr ego ex iti-- nere, quod ad triduum facere coactus fueram, redux, tumo-- rem infpicrens, paftae ad inftar mollem, et materia aequabili "plenum eum deprehenderem, Nec mora; aperui ftatim lato vulnere turgenczem hunc pure faccum, effluxitque puris veri, - "boni, coi, fere libra. Evacuato hoc, quum ulcus ipfum ex- 'aminarem-, flatim notabilem omenti elapfam portionem, ex. parte corrupram,detexi. Quid ergo? Praefcindere hanc ad- ade? reponere reliqua ? Animus certe erat, Metus certe 'infaufti eventus, vel haemorrhagiae non obftabat. Activar 'vero: et ad averruncandum hoc malum adtentam videbam naturam, quae ope fuppurationis iam adgreffa erat fanum a corrupto feparare. Dabatur hoc naturae opus quotidiead li-- "bitum luítrare, eiusque vef torporem excitare,vel activitatet nimiam moderari. Obtigit aliquando , quum folutis fafciis. ulcus infpicerem, cui per biduum forte, ob languidum nimis. fuppurationis opus , emolliens fotus applicatus fuerat , E eius fundo, pure iam laudabili iterum madido, moveri quid - huc illuc animadverterem, baurio igitur linteis carptis tnde. teriam hanc purulentam , ut ,quid et quale peregrinum hoc verfatilé corpus fit, viderem clarius. Lumbricus erat teres, fpithamam longus,bene paftus,alacris et vividus , qui-non nt- - fi per exefa inteftina huc pervenerat. Vefpertinis horis quum deligaretur iterum ulcus, quatuor adhuceiusdem generis ani-- : malcula;dulcedine et fuavi odore fuperimpofiti fotus vel pte Er per rm Circa ileum morbum, eius ue an wa &$c. 275.- -fis:alle&a , extraxit cum volfella.chirurgus, Poftridie bini fe- -quebantur eiusdem generis vermes. Plures, dein applicatum ulceri decoctum myrrhae vinofum;huc erupturos forte trans-. fugas omnino arcuit.. Claufum tandem eft poft varios cafus ulcus , feparato prius omni, quod corruptum fuerat, pería- atoque, et fitui fuo reddito omento.. Sanus poftea vixit, et diu fatis reítitutus omnino aegrotus. E | -. -Exulceratarum herniarum exempla quoque notavit HEI- ^r STERUS, celebrisque PLATNER. PDA - "Nota r, Difficilis herniarum faepe diagnofis eft, Men- c tiuntut perfaepe omentales herniae veras svregoxqAas , ca« 4 demque omnino excitant.fymptormata , qualia ab incar- — «s «ceratis inte(tinis ipfis nafci folent... Idem quoque obfer- ^ |" - wavit PIPELET. - atn | y: |... Nota 2. Omenti corrupta pars, fine ullo ad haemorrha- -.— giam aliaque forte metuenda mala habito reípectu ,sbs- - |. que praevia:fübligatione melius libere abícinditur , re- | ponitur, eiusque fanatio naturae medicatrici commits - | .» titur. Noxas a teligatione omenti collegerünt.ex obfer- | —— vationibus,longaque experientia POV'TEAU et VERDIFR; | i'expertusque elt, poft numerofa in: canibus: vivis circa |t. eandem hanc rem inftituta tentaminà, PIPELET Reve- |! «vta autem praefecionem corruptae partis, absque prae-: (s ovia ligatura,feliciter inftituerunt ipfi, et inftitutam nota- - | *: runt cl. CAMPARDON, MARECHAL , GUuNZius , CA- | RENGEOT , SHARP, aliique multi, . Annus Jam labitur, | cum ad lotiicem quandam hic vocarer, quae corbem | wwpraegrandem linteis madidis plenum allevans, infignem | -&^ acquifiverat herniofum in inguine tumorem, | Dolores | «erant vehementiffimi , vomitus accedebant frequentes. | 1 et admodum molefti, alvus pertinaciffime clauía erat, | &- Superimpofita tumori cataplasmara.emollientia, appli- - | pu abdomini linimenta eiusdem claflis, ingefta G- . Ieofa, aliaque, quascueus, morbo huic adhiberi folent. - ki ! - E . t Á * —- - » A & n. 4 - - E mt - 1 5 $ N q6: cO OhwodioLXVL c0 0| - jncaffum tentabantur. Accedebat febris, totiusque tu4 — moris rubor inflammatorius. Pergebatur in applicatio- - ne emollientium tam internorum quam externorum,fuüb :- - quorum continuo ufu, ante quatriduum poft natam ine — "flammationem, locus fe manifeftabat in media forte tu- --.motis parte mollis, materia, ut videbatur, purulenta plenus. Aperui tumorem lata plaga, comperique poft. | fa&am perquifitionem, non nifi folum erupiffe omen- tum , cuius tamen notabilis iam pars aliqualem acquifi- - verat infüperabilem foli naturaelabem, Abftuli torfice, : ^. quod erat corruptum, reliquum ex artis regulis fitui fuo "^. reddidi, Sanata perfedee, intra tres ab operatione fepti- - manas, foemina haec fuit. Malique huius reditum, bra- cherio pila munito cavet, | Vefalia Noribergam miffa d. 1, Iunii 1772. : OBSERFATIO LXVT. ' Dn. D. IOANNIS CASPARI DE RVEFF, Calculo felleo , fingularis magnitudinis ac pouderis, per aluum Dude ro exc lufo, x enn equidem funt dolores, qui ex calculo renali uris - ' nae canalibus firmius impacto, fufcitantur; aftlonge mà. - Hu s ioris faevitiae, ac periculi illae affli&iones merito cenfendae. funt, quae a calculofis concretis, inter canales biliofos cons tentis, proficifcuntur, É Numerum et magnitudinem calculorum cyfticorum mi- re variare, nemo eft, qui dubitat, nifi hofpes in medicina - fit. Nam probatiffimorum auctorum fide et repetitis obfervas - tionibus,omni cum cura inftitutis,abunde conftat, teftante id. eeleberrimo Friderico HOFFMANNO in capite, de doloribus calculo felleo ottis. fol. 261 , ef fotam veficulam a calculo fuif-- Je. expanjam , aut: pluribus diverjae magnitudinis — " B : PO Calculi — ams - LU P494 DON À zh -. De calculo felleo, fingularis magnitudinis 6c... ag7 — ^ Calculi hi4 quamdiu quiete in veficula fellea iacent, prae- - terleve pondus nullas valde fenfibiles procreant moleftias, atque incommoda, quocumque vero demum modo a fede - füa moti in ductum cyíticum impingendo, ad du&tum cho- - Jedochum iter füum conficiunt, graviffimi circa praecordia . mon folum excitantur dolores, fed etiam diriffima fympto- matum caterva totum corpus obruitur, non citius ab hisce - miferiis liberandum, nifi aut calculus ad inteftina feliciter defcendat, aut ad priftinam ( veficulam felleam nempe ) re- ' £ropellatur fedem ;, omnibus dein doloribus fimul et femel - cum reliquis fymptomatibus fübito ceffantibus, - 1 Canalem illum,qui fub du&us choledochi nomine ex a- - matomicis nobis innotuit , exigui adeo cfle diametri ac pon- deris admittendi capacitatis, ut lentem difficulter, nec fine - dolore admittat, neminem latet in arte peritum : hunc vero du&um adeo dilatari poffe , ut calculum ponderis drachmae dimidiae transmittat , ex fequente abunde patebit hiftoria - morbi. Hinc nunquam defperare, aft artis praefidia audacter tentare oportet; cum natura arte adiuta quandoque faciat P omn . miracula, | P —.. En fingularis morbi bifloriam: —— . Sereniffimae aulae noftrae chirurgus primarius , quinqua. — genario proximus, temperamenti fanguineo- cholerici, ac ftri- i Gioris corporis habitus, podagrae martyrio ab aliquot retro -annisquandoque vexatus;atribusabhinc annis fpafmo cardial- — gico vefperi Nymphenburga redux inopinate, ac vehementif- - - fime corripitur, quem àb iracundia (qua valde exéanduit) or- tum duxiffe credidit, Applicatis, me fuadente, clysmatibus "abftergentibus , cum facculis paregoricis calidis ad cardiae - regionem, datisque pro ufu interno antifpasmodico anody- fis, affcttum hunc moleftiffimum paucis horis omnino diffi- | patum laeti obfervavimus , nec ullo inde relicto aut fubfe- «uto incommodo, - | 1 Mm3 Ánte pn 05050 0lfnnutio LXVE 000 . Ante biennium vero, ob errores in diaetae regimine com- miffos,accedente infüper crebriore animi excandefcentia, eas: que graviffima hepatis inflammatione correptus, per 4- dies. fatis periculofe decubuit. Ex qua divina faventegratia, quae: obeunda, quam capaciffimus, | Ab illo tempore tamen obtufum in dextro hypochon-. drio dolorem fenfit, fubidteritio quandoque faciei colore de- .- | foedatus, ! Haud vanus mihí indetimor oriebatur, ne quidpiam con»; meis benedixerat conatibus, feliciffime evafit , ad officia fua. creti calculofi haereat in officina bilis, quod du&um choles. | dochum obfítruendo liberum bilis;ad inteftinum duodenum - remoraretur influxum, Autor igitur patienti fui, ut fuccos herbarum recentet. expreffos, cum fero lactis, ac melle puriffimo decenti connue; " bio fociatos, affumeret, interpofitis femicupiis tepidiffimis, . Annuit facile patiens, ac in horto fuo per dies aliquot. hanc methodam exadiffime in ufum vocavit; cum ecce no»: | na aut decima initiatae huius curationis die, ipfo in balneo: - extro dolore conqueri coepit, qui in momenta auctus tam terribilis evafit,'ut ob fummos eiulatus miferandum adítan- tibus praebuerit fpe&aculum, ... Poft horam ego cum confeffionario accerfitus, in deplos. rabili patientem triftis inyeni ftatu; fumme anxium , difficil-..— lime refpirantem et ob doloris faevitiem vix fui ipfius com- potem, | | i23 Miferrimo hoc in ftatu absque.mora larga celebrabatut.; quus tepidiffimo moratus, de vehementi in hypochondrio: . venaefectio, eamque hora vix elapfa repetendam curavi,ap-: — plicato ad regionem hepatis cataplasmate quam emollientif-. — fimo, ac faepe renovato; datis interne oleofis, lubricanti-. bus ac leniter anodynis, non neglectis clyfteribus. | vacca Ll Ses ^ . Fa&um inde, ut inter atrociffima tormenta exclamaret . miferandus,fenfiffe fe aliquid ad inteftina delapfum cum. mo* 2^ inentanea doloris remiffione, BÉ - -. De calculo felléo , fingularis mapnitudinis 9c. — "08 Calculum vias anguftiflimas feliciter penetraffe, merito - fufpicatus monui fevere, ut bene examinaretur fedes proxi- — ma, fupponendo hunc in finem excipulo. Nec me fefellit - prognofis, hora enim vix elapfa, cum liquida ab applicato -— clyfmate fede feliciter, ac absque dolore calculum per alvüm - exclufit glabrum ex bruno viridefcentem, et ponderis drach- "fae dimidiae, granorum trium, | 3 H1 LA * Abillo momento pancratice vivit, nec ullis nifi poda- . -gricis quandoque vexatus doloribus. | : gue 'Quomodo calculus tantae magnitudinis et ponderis, - *mucem mof(catam referens,per angaftum adeo du&us chole- *dochi canalem ad düodenum fuerit expulíüs, partibus illae- - fis, nec fubfecuto alio incommodo, res eft omni admiratione - "digniflima,meritoque a natu:ae curiofis ulterius inveftiganda. EUC 14-5 | umb. Scholíum. - 2*7 Quod autopfia anatómíca docuit, ductus atque canales - smembranofi, quales funt ureteres, a calculis renum tranfeun- - tibus ita dilatari, ut grandia eorum concrementa ad veficam swrinariam defcendant, idem etiam de ductibus choledochis - conflat a), eos iufto ampliorem, quim pollicarem diftenfio- nem na&os fuiffe , donec tandem; robore naturali ad intefti- fum duodenum maximo conatu protrufi, calculi cum faeci- »*bus alvinis excretionem obtinuerint. Dolorum vero poft — hanc exclufionem abfentia unice debetur providae meden- — tium curae , quando indicationi congrua in auxilium voca. . fa funt remedia , ut mitigaretur expanfio violenta. ER! Ferd,lac, Baier, - [4 n. Lan 2) Conf, Io: Georg. BzzorpDiffertatio de cholelitho, Argentorati habis | £^" tr725, et Theoph. BONZTI Anat, Pra&, Lib, III, Se& XXXI. page |*. 1056, A Vp Um CRAS AME 280 — Olfervalio LXVI. 0 E E . OBSERFATIO LXVIL P Dn. D. IOANNIS CASPARI DE RVEFF. : De ; "Morfu canis rabidi , feliciter in aliquibus curato,letbali, ob |. : negligentiam cbirurgi, in alio. Á N ullus certe morbus pertimefcendus magis, quam qui rd» . tionem ac intelligentiam hominis perturbat. Quidenim — miferius? in alios more canum faevire, compedibus, vincu- — lis et plagis, ne vel fibi vel alteri noceat, coerceri, Quibus : omnibus illud accedit miferandum, quod difficillime cura* tionem admittat. Nam exemplum morbi illius, ubiiam aquae metus ( hydrophobia ) adeft, curati certa fide nullum con» ftat. Hinc nemo certe dubitat,ocyífime fumma hic adhiben- - da effe remedia, ut venenum absque mora eliciatur ex loco | illo corporis , cuj, morfu communicatum fuit, et deftruatut. una cum parte corporis , cui adhaeret. " - Quam felix fauftusque,congruam deligationem in tem- pore lege attis factam, fecutus fit effectus, fequens hiftoria patefaciet, ED ... Annorz7ó6o. Neoburgi ad Oenurn contigit, (dum Paffavii. adhucArchiater Eminentiffimi Epifcopi medicinam facerem) ut quatuor perfonae, mater nimirum cum duabus filiabus,et filio unico, a cane rabido fuerint demoríae, ac vetula qui- dem in fura pedis finiftri profunde fatis, a mufculis gaftroz. cnemiis valde laceratis graves dolores perfentifcens. qu Puellarum vulnera leviora obfervabantur in manibus, — ' Plaga vero, qua puer afficiebatur, omnium erat quam | leyiffima in tibia pedis dextri,ita, ut dentium quidem veffigia, fugillationes leviflimae videri potuerint, epidermide vero a — cute minime foluta. Hinc fa&um eft, quod vulneratus puer, - à balneatore negligentius ac incurie deligatus,mifere demum. perierit hydrophobus poft decurfum quatuor hebdomadum, falvatis feliciflime reliquis fequente methodo, Ej QCuravi — AN d prr: 4 A Ead ES - 3d De morfu canis vabidi &jc.— 291 .. :Curavi vulnera quam ocyfíime deligari ünguento aegy- ptiaco, ac theriaca, folutis in fpiritu vini camphorato,fcarifi- - €ata prius, utque hac arte vulnera diu confervata fuerint plo. - rantia , religiofe curavi, alternando in deligatione cum un- guento digefítivo, propinando infuper interne ter in die fcru- . pulum unum de pulvere antilyfío MEADII, UR —.. Fa&um inde, ut venenum, a morfu canis rabidi vulneri - communicatum, 1n ipfa parte fubito ac feliciter deftructum, - fluidum nerveum irritare non potuerit, hinc neque triftem, quam in puero obfervavimus , tragoediam ludere. -— Mater enim cum filiabus integerrime curata , poft qua- - £uor feptimanas alacris ad coníuetos rediit labores, fuüblato | puero,ob neg/ectam a balneatore incurio deligationem,quem - levitas vulneris nimis fecurum decepit. Nihil enim puero - praeter emplaitrum defenfivum applicatum fuit, | —.. [gitur ex hac hiftoria, (inceritlime depicta, patebit haud dubie falutem demorfarum , matris nempe cum filiabus, foli - deligationi,lege artis in tempore fatta,adfcribendam efle,ve- nent activitatem in ovo, ut aiunt, deftruendo, impediendo- »que, ne faliva venenata fanguini ; fluido praefertim nerveo, - fuerit communicata, 1o ! | ^» . Mividum cafus ifte medentibus exemplum praebet, et largitur, ne incauti a levitate vulneris ( quam incurii conte- ^"snnunt ) decepti, congruam turpiter negligant deligationem, Cum medicamentis an tatilimis interne datis, hoc in affe&u nulla fit fides , omnesque fere artis principes deplo- sent, aquam iam paventium fanatorum exemplum dari cer- ia fide nullum. Van SwIETEN Tom. 3. fol. $56. E 4 | - MMouachio Noriberganm miffae die 13, 4ngufti 1772, ov. 2 by Med.Tom.V. | N B OBSER- / : w-— ds o — UWwLXYHAOcL 200 co Oo RBSERTATIO EXT Hs io on Da. IO. CHRISTIANI ANTONII THEDEN. | De N 3 Uinae fuppreione cum inflammatione ef [pbacelo im perinaeoy.— pene et [croto, ex repulfa capitis tinea, fimgulari operatione | ^. ehirurgica feliciter fublata. i uod miafma venereum teterrima mala corpori humano io inferre valeat, inter omnes conftarearbitror. Attametnn. vero eos valdopete errare puto, qui, fimiles effectus ex una . eademque cauía fuum ducere debere originem, exiftimant, - experientia contrarium probante, [ta e.g, tinea retropulfa — tales effectus producere poterit,ut nobiscum ipíi dubitemus, an caufa in miasmate venereo, an in tinea retropulfa quae renda fit, procliviores ad illam , quam ad hanc confuge : re. Cafus, qui fequitur, notatu dignus, quemque llluítrif- fimae Caefareae Academiae Naturae Curioforum iam propo» neré audeo, quae dixi, illuftrabit. Levitfimum hocce, meae erga illam pietatis, documentum, pro infigni eius in me hu- manitate, pro qua me ,tanto honore,qui afficiar, indignum, in fpectati(fima hac focietate recipere voluit, benevole acci- - Ls P M IP ^ prevede piat, rogo. | : u | E | Vocabar menfe Augufti 1770. ad virum probum, annum trigefíimum agentem, lIxorem nondum duxerat, vitamque - vixerat honeftat, Laborabat atrociílimis anxietatibus atque. doloribus, ob urinam per tres dies fupprefíam. Linde hoc, | uaerens, aegrum antea ulceré perinaei per quod urinatrane — fillaverit , laboraffe audivi, quod illi a viro. in arte perito | €uratum fit. | Quo vero confolidato, ante breve temporis. - fpatium peracto, tmpedimenta quaedam circa urinae excre- tionem obfervaverit. Huic malo occurrendo , chirurgus, de. quo fermo eft, ut exiles candelas ex cera alba confectas ure- . thrae immitteret , illi fuaferat; qui vero, cum morbum mi-- nus lenirent, ut candelis ex cera viridi formatis utere : etat. - bj | Wwe E De urinae fuppreffione cum inflammatione €9c. — 83 ferat. Hisce ad hodiernum diem usque quatriduo ufis, pet trium dierum fpatium urinae fuppreflione laboraverat. Me- - dicamenta, quae illi praefcripferat medicus, non refponde- bant indicationi; quibus absque fructu adhibitis, fe nulla . alia remedia in auxilium vocare pofle,medico-chirurgus con- . feílus eft, et miferum deferuit, Inquifivi abdomen et partes genitales, idque inflatum ac dolens, neque minus penem tu- J— anefactum ac rigidum inveni, Tefticuli ad annulum usque re- tracti erant, perinaeum vero ad dimidiae partis ovi anferini - magnitudinem expanfum, Statim largazi venaefeCtionem, | Es neglectam , inftituendam, clyí/eres emoilientes fae- ;pius reiterandos, ad excretionem alvinam promovendam at- | que ad maiorem febris gradum imminuendum, repetitum an- . tiphlogifticorum ufum commendavi. Hoc in ftatu aegrotum — vefpere reliqui. Mane fequenti loca fphacelata in pene, fcroto, - ac perinaeo obfervavi. Venaeíectionem repeti, fcarificationes - dKüfficientes adminiftravi, emollientia et refolventia fub forma . cataplasmatis cum aqua vegeto- minerali etbalíamo vitae exe —£erne adhibui,clyfteres quoque repetendos curavi,fed absque - fru&u. Poft meridiem acum illam triangularem cannulatam, - Gallis Trois-cars dictam,et ad hanc operationem curvam, de- - pi&ta uti Tab. Vl. fig. 5. docet, in anum intrudebam. Perfo- - fatis inteftino reQo et vefica urinaria, fanguis promanabat —nrina remixtus, magno aegroti commodo. . Canalem huius. -inftrumenti ad alterum diem immerfum reliqui,quem.quidem "filamentis et emplaftris,ne excideret, ligaveram. Decrefce- - bant ventris expanfio, tumor et atroces dolores? fphacelus ^ultra non progrediebatur, Interdiu cortice peruviano in a- qua Goulardiana coco partes fomentare , nocturno vero . tempore caraplasmata fuperius allegata applicare, et interne —deco&um radicis ferpentariae virginianae cum cortice peru- — siano fumendum mandavi. Detracto canali, urina peraliquot dierum fpatium ex ano profluebat. Locis fcarificatis unguen- ^to digeftivo obtectis, urina parva in quantitate per urethram Nn2a tran- naf as -— J : " 284 Olfervitio LXVIII, - tranftillare incepit, maiori tamen in copia per partes fcarifi- catas, manifeíto indicio, quod continui folutio in urethrá | fuerit facta.Penis ad ftatum naturalem fenfim fenfimque redi- | bat, quo facto candelas Goulardianas applicandas fuafi,quae, — etfi ab initio non ultra manus longitudinem immitti potes. — rant, attamen antea, quam quinque hebdomades praeterla | píae erant, fupra locum, quo ulcus fuerat, progrediebantur. Peractis fex hebdomadibus, urina non amplius per partesfca« tificatas tranftillavit, fed via ordinaria excernebatur. Lllcus - 3Jmale curatum fponte aperiebatur, dum partes fcarifícatae,fe- - paratis partibus emortuis, confolidabantur, uripa ex ulcere promanabat, quod tamen continuato candelarum ufu füccef--— five imminuebatur, Singulis diebus, duplici vice; illifulphu- ris antimonii grana tria et mercurii dulcisgranumpropinavi, — quia, ne aliquid venereilateat , verebar, Sed vir bonus fe- quentem. morbi hiftoriam ,rem ita fefe habereobteftans,me- cum communicavit, qua perleCta , huius morbi rationem in. tinea retropulfa effe quaerendarm, intellexi. E | Cum adhuc iuvenis eflem, ni fallor anno aetatis meae. decimo fexto, tinea adflictus fum, qui quidem morbus huic. aetati faepius contingit. Ab initio nulla remedia, huic malo- — fuccurrendo adhibui, nifi quod alvum laxandam,capillos coe mendos et caput, quoties necefle fuit, feta purgandum cura- verim. Quum autem morbum in longum protrahi fentirem, tavi. Quo fado tinea fanatus fum. Forfitan quoque remedia, -.— Jium vocavit, . IE Praeterlapfo brevi temporis intervallo oculi mei gravif- — fime inflammabantur. Remedia, quotquot ad difcutiendam inflammationem ab initio ftatim adplicavi, nullius fru&tusef- fe videbantur; temporis tamen progrefIu, — pet — | nos con aliquot —— Jt - EU E * « — De urinae fuppreffione cum inflammatione & c. 28$ . aliquot menfes continuato,feliciter difcuffía eft. Antea tinea, '"^nunc efflorefcentiis, quae nafum obfidebant, laborabam.Qui- - bus contra hoc malum ufus füm remediis, nihil efficere va- — lui, nifi quod modo imminui, modo augeri viderem; cfilo- . 'tefcentiae infimul ichorem lutei coloris fovebant ,tanta acri- - monia praeditum , ut partes vicinas corrodendo malum au- MEN oer mee e diy t .' '- Experientiffimi medici, quorum confiliisufüs fum, in ex- - - ftirpando hoc morbo plures annos occupati fuere. Decocta mundificantia , pulveres, pilulae, antimonialia et mercuria- - Tia, quae tanta in dofi, ut falivationem fere excitaflent, adhi bui, fonticuli et fetacea, id folummodo auxilii tulerunt, ut - morbus per aliquot hebdomades aut mrenfes tolerabilior in- ceflerit: his vero praeterlapüs eo gravior evafit. Confugi - tandem ad fcarificationem narium, remedium, uti mihi vi- - fum fuit, omnium efficaci(fimum. Mihimet ipfi hancce ope. . rationem anno 1760, denuo adminiftravi, eique tribuo,quod -.$ta, uti nunc valeo, reftituttüs fim. Excepto morbo, cuius - hiftoriam narravi , frequentibus incommodis, ex urinae fup- - preffione enatis , vexatus fum, cuius rei caufam in frigore ad. —miflo et fpontanea huius excretionis füppreffione quaeren- - dameffe puto. Accedebant haemorrhoides coecae, et utrum- -.que malum ad iftud tempus protzahebatur, quo novo mor- — bo, cui noviffime füccubui, laborare coepi: nulla enim re- —media , quia nullius ipía efficaciae iudicabam, adhibui, At- tamen veroa morbi initio urinam paucam, tutbidam et craf. ' fam, variisque füb emittendo moleftiis coniunéctam, reddidi. "Abinde quoque morbi originem deduco, quo menfe Decem- bris 1767. laboravi; quo tempore D. D.H, confiliis prima vi- €ceufusfum, —— | P8. — — Patet exinde, quanta mala tirieam fequantur retropul. ám, et qua attentione, quin circumfpe&tione in medendis morbis artifici opus fit. Cavendum enim, ne ex huius vel il- lius morbi fymptomatum fimilitudine cum morbo venereo P tno Nn 3 | ftatina D - Ld S c» acu triangulari cannulata, ( Trois-cars )lóngitudinis quinque vel fex pollicum, uti Tab. VI. fig. 4. fubminiítrata defignat,ad formam lunae crefcentis incurvata, In manubrio huiusin- — ftrumenti juxta canalem patella confpicitur argentea, duo- — . bus foraminulis inftru&ta ( a, b.), per quae duae fafciae mit- — tuntur; hisce fafciis intrumentum peracta operatione abdoge mini alligatur, et emplaftris firmius redditur, Acus illa trian- gularis ( 1rois-cars) in alveolo occultatur, quam ut rite ape .— plicare queas, indicem oleo illitum in anum immitte, vefi- cam urinariam expanfam explora, eique digiti extremam phas langem impone. Quo fado arripias altera mapu inítrumens tum cylindriforme, imponas hoc digito ano intrufo, idque ad digiti ultimam phalangem protrudas, ita tamen ,ut huius. — Ao LA A TN h ^ LK A PN LU - — , . tb. bydrope ovarii, et metbodo eum penitus tollendi. 587 -t&uim ano immerfüm exuas; caveás autem, ne Trois-càrs exe . eidat. Arripe manu dextra inftrumentum tuum, et quum fi- - niítra Trois-cars ex alveolo fuo extraxeris, utinam promana- fe videbis. Tunc fafciaram et emplaftrorum ope alveolus rie excidere queat, ligandus eft, Tab. VI. fig. 5, P - OBSERF ATIO LXIX. wi - Dn. IOANNIS CHRISTIANI ANTONII Ea cur THEDEN. . : De "y FT drope ovarii,et methodo eum penitus tollendi. po huic cafuüi problema anne&ere, an inveniri pof. - «fit modus aliquis , quo hydrops ovarii penitus tolli queat, .'.— Saepius iam mecum cogitavi , anne detur remedium,quo -. hydtopis ovarii recurfum poft inftitutam aquarum evacuatio- - nem impedire , atque hoc modo aegram plane in integrum - reftituere valeamus: delector enim meditationibus fpecula- —tiyis. Huic meditationi plures aegrotae , quibus reiteratis vi- — eibus aquas evacuaveram, et de quibus, quod caufa morbi - án ovario lateret,certiffimis fignis convidus eram,anfam prae- — buere,; Inprimis aegrotam huc refero, quae poft aquarum e- ^ vacuationem faepius repetitam animam exfpiravit, Obdu- — ^, Gioni , praefente confiliatio aulico et phyfico KOKIO, Sedi-- — menfi , nunc beate defuncto , omni circumfpeGione inftitutae — interfui, qua , remotis integumentis communibus et mufcü- His abdominalibus, faccum ex tunica tenuiffima formatum et | aqua expanfum peritonaeo incumbere obfervavi. Originem duxerat ex ovario dextri lateris et ad finiftrum usque fefe | expandebat, Aquis evacuatis , quae praeternaturaliter muta- fd -—- m | culis, quam a peritonaeo; quibuscum in finiftro latere con- | sereverat , liberavi. . Saccum ita locatum, ut e latere dextro |--penderet, digitis meis ad ovarium usque profequutus fum, | quem et.hic facillime folvere potui. Quum vero obfervarem, quod | tae non erant, faccum attraxi,eumque facili opera tam amu. - Á 288 Obferuatio LXLX. Su ovarium indaatum fit, (accum, quem altera manu dedoxeram , digitis avulíi : qua quidem in re maiori at- tentione opus non fuit ; nam id folummodo confequi vo- - lui, utet cohaerentiam et robur huius facci membranae compertum haberem, | .Quoad reliquum peritonaeum quie dem aqua depreffum, fed integrum deprehendi. Hactenus Obductio. | ne | ; | | Meditabar, anne eiusmodi facci plenaria exftirpatione, ut acgrota in integrum reítitueretur, efficere et totum ova- | rium absque fanitatis laefione aufferre queamus? «uius rei poflibilitatem ex operationis, quae in animalibus adminiftra- tur, Gimilitudine deduxi. Obfervamus enim, quod porcorum Caítratores, ut fues ad catulos edendos ineptas reddant, re- gionem inguinalem aperiant, et digito corpus glandulofo- membranofum, nimirum ovaria extrahant , vulnere obínto . fuem mittant eique nihil, nifi potum per aliquot dies biben - dum exhibeant. Raro accidit, ut füs ita tractata pereat, Cur- ne in hominibus eodem felici fucceffu ifta operatio inflitui - poflet, quo in animalibus peragitur? Iam dudum ego peri- culum feciffem, nifi foemina quaedam àegrota, vetercula- . . rum confiliis perfuafa, mortem fubire maluerit, quam huic fefe tradere operationi, cui tamen antea jam adfenferat, Qua- propter obiit mifera, quae vitam adhuc fervare potuiflet. | Cum aliquando de felici huius operationis eventu cum - medicis atque chirurgis conferrem, fe in fcriptis illuftr, de HAEN de cafltratione, contra celeberrimum MORANDUM di- - rectum legiffe : Laudandam quidem efle chirurgi intentio» nem, de eo vero, quin felix rei eventus inde fit exfpeCan- dus, valde effe dubitandum , horumquidam referebat. Ego vero obductionibus, quibus interfui, et experimentis in ani» malibus inítitutis, tam de huius rei poffibilitate quam adua- litate edo&us, longe aliter fentio; obfervetur tamen conve» niens diaetae regimen. | | Quodü T—- De bydrope ovarii ,et metbodo eum penitus follendi. 289 . *- Quodti confideramus, arteriam diffe&tam absque ligatu- - fa fanari poffe, et haemorrhagiam, quia facile fiftatur, non - effe attendendam, id quod faepius iam expertus füm , magna - removetur difficultas, | -- CIRCE | ul »"- - — ]pfam vero operationem fequenti ratione inftituerem: - Incifione tanta circumfpe&tione in regione inguinali faCta,ne, - diffe&tis integumentis communibus ac mufculis abdominali- — bus, faccum , qui hoc in cafu extra peritonaeum confpicitur, - Jaedam, incifionem ita dilatarem, ut ad ovarium usque di-- - gitis penetrare valerem, Quodfi forfitan arteriam , exceptis - vafis cruralibus, quibus omnino parcendum eft, difíecuiffem, - arteriam difle&tam , nunc fanguinem fundentem, ab adítante - dieitis comprimi iuberem, et fic operari pergerem. Saccum —alabiis vulneris ex parte feparatum et ev&cuatum, ab abdo- "mine, in quantum fe expandit, fepararem aut attraherem ; - leviter enim cohaeret cum imufculis abdomiralibus , levius adhuc cum peritonaeo. Quo facto, ei e vulnere protracto - bombycinum funiculum eiusmodi longitudinis , ut funiculi "extrema e vulnere penderent, orbiculi inftar circumdarem: —'orbiculum dicto modo formatum ad ovarium usque protru- ? derem, eumque, nifi digitis cedere velit, retractis finibus con- ingerem, Ovarium induratum dizitis exftirpandum tenta. rem ; hoc fi fieri non poffet, ei orbiculum circumdarem, et xt deftrueretur, efficere conarer. Varias quidem hac in re difficultates vincendas effe praevideo: nam fi nimisampla ad dd praefandurm requireretur apertura, hernia ventralis effet ametuenda ,quam tamen praecavere valeo. Dcinde fieri etiam poflet, ut orbiculum relaxaretur, quod tamen, quamvis ova- qii exinanitio, antequam avelli queat, ad diem tertium usque :protraheretur , aequali modo conftringi iuberém. | Difficul. táte 5 quidem et hic praevideo : fed vir prudens eas facile uperat , orbiculum enim urgente neceffitate modo relaxari, .3nodo adftringi poffet ; omnium vero optimum iudicarem -stemedium, fi ovariicaítrationem inter operandum inítitui li- Nov. A.Pby. Medo. |— OO 0 | ceret, pP -—w-—s 3 / i n E [- b 4j | ' Obfrvdio LXIX, 7007 ceret, Res ipfa prudenti media fuppeditabit. Sanguinem ex« travafatum removere, vulnusque confolidare non eft, quod. anxie curerm. | | Haec funt, quae illuftris Academiae Naturae Curiofo- - rum examini fubiicere volui, debui. | In medium prolatis, quae ipfemet circa hanc rem me- - ditatus fum, placet nunc evolvere celeberrimum MORAN: | DUM, cuius equidem nullam antea mentionem feci, Etenim chirurgorum gallicorum afferta , quae in parte fecunda dif- fertationum Academiae chirurgiae a pagina 386. usque ad paginam 407, continentur, nec non celeberrimi MORANDI | animadverfiones, hac de materia legi mperentur , qui tamen - contra principia anatomica egiffe mihi videntur, Quod hy- - drops ovarii extra peritonaeum generetur,atque faccus, de — quo in antecedentibus fermonem feci,peritonaei fuperficiem | Occüpet, in obductionibus oculis meis ufurpavi, Nequead | confirmandam huíus rei veritatem mihi defunt teftes. Sifac* cus intra peritonaeum contineatur, hydropem faccatum ad» — efTe inficias ire non poffum; ovarii autem hydropem ibidem - inveniri plane nego. — Priori in cafu incifionem tumorís, po« fleriori veio facci deletionem optimum remedium iudico, - Obftant quidem indurationes ex hydrope faccato inlongum | protracto fübortae, nec minus facci initium ovi gallinacei - inftar tuba concretum ; fed animo non frangor,, neceffe au tem eit, ut aegrotae quoad reliquum fint fanae, et hydrops - adhuc fit recens, Huius fpeciei hydrops in morbi principia cognitu facilis eft; difficilis in progreffü , uti MORANDUS jam monuit, Aegrota, cuius in antecedentibus feci mentio" - nem, nondum per tres annos morbo laboraverat , altera ant» num, et quod excurrit, In utroque cafu faccum fupra perito» - naeum füb mufculis abdominalibus, ab aqua, veficae, « Ere E x 1 . bra&tearii ad diducendum aurum uti folent, inftar, extenfum obfervavi. Ovarium autem induratum et in hac etiam regió- - ne faccum admodum iubtilem deprehendi. Aquae evacude tae,-. "4 De felici extratlione caleuli odo femmciarum 69 c. 99x tae, pel'ucidae et inodorae erant , quod hydropem recent em indurationibus commemoratis carere , mihi manifeftum vi- - fum eft indicium. Quomodocunque haecres fefe habeat, cet- - te perfuafus fum, quod fcirrhus ovarii hydropis contineat. gationem, | -—— JCafus, quem celeberrimus le DRAN primo loco addu- xit, fatis probat, quod fcirrhi in fuppurationem abierint, " Operationem hanc eundem felicem effectum proferre, et fa- nitatem citius reftituere arbitror, fi faccus, qui circa abdo- men confpicitur , non folum hic, fed etiam in regione ovarii exítirparetur : nam ovarium corruptum in fuppurationem una cum parte adhuc refidua abiret, et tali modo haec cu- ratio feliciorem, quam evacuatione ope Trois- cars inftituta, haberet eventum, | ! Berolino Noribergam miffae die 14. Augufti 1772. OBSERFATIO LXX. c .-- E E inteorum veftituto. | ARS 1771. die fexto Aprilis ad fartorem quendam, nomi- 1 XneMichaelGros, hic Regiomonti,in platea, fic dida 77z-. «kergaffe ,habitantem vocabar. Annum agebat fexagefimum quintum, et multo abhinc tempore faeviflimis doloribus, a "calculo veficae enatis, vexatus fuerat; calculos, pifi maioris E el fabae minoris magnitudinis inftar, faepius iam tanta in 'Copia excreverat, ut eorum numerus centum füperaffet: quae 'excretio magnis femper coniuncta doloribus , in noviffimis "praefertim duobus annis contigerat. Attamen vero fe effe JLC adhuc foveret calculum: quos enim fentiret dolores, ex ali- quot annis non folum eflent adaucti, fed nunc etiam urina T - | Oo2 con- &- s "Felici extratlione calculi odo femunciarum pondere, et patiente in Derfuafum affirmabat, quod, praeter minores hos, maiorem - 1 / omnes fere noGes inquietas confumerer, Alvus effet obftrus - conttituiffet , nifi confeffionarius eum a propotito effet de- . doaucta,modo imminuta,totiusque corporis contabefcentiag quoque indice in anum immiffo fecundum longitudinem 092 .-— " -— Obfevatio LXX. 7 oS Continuo guttatim ftillante tantos perciperet crüciatus, ut &a, et fi forfitan folveretur ,vehementiffimis tam a pofterio- ri quam ab anteriori parte expofitus effet doloribus; hinc. quoque factum eflet , ut faepius iam de vita adimenda fecum. hortatus. Quam obrem auxilium meumimplórans anxie fla«.— gitavit, ut eum, inftituta lithotomia, quam citiffime cura» - rem, etíi vitae periculum involveret curatio : fe enim tran- quillo , uti chriftianum decet, animo mortem fübire velle profitebatur. Laborabat horrore praeternaturali, febre:mos - urina, quam minima in copia mingebat, erat crudaet ex. pars - te turbida. Omnia haec ex tribus potiflimum annis, uti refe rebat, admodum increviffent, quotemporea medicattro quo. d dam ignorante et perniciofo, nomine Sincrifs, pro tribus cir- citer thaleris medicamenta emiffet , quae ex lateribus rubris. inter fe miítis fuiffent compofita. Ego, ut ftatum aegroti me». lius cognofcerem, fpecillo veficam exploravi, quo de calculi. | grandioris ibidem latentis praeíentia certior fum factus,quem in fundo veficae haerentem obfervavi, Concretus erat , uti" | mihi vifum fuit, cum fundo veficae, et ob gravitatem, ne A crementa per inteltinum rectum excerni poffent, impedieba d Muferrimi huius aegroti relatione maxime quidem eram come motus, verumtamen dubitavi, an ob aetatis rationem et cor«- poris debilitatem arduam hancce operationem inftituere lio | ceat, Sed animo eius forti precibusque indefeffis , cum po M tius emori, quam diutius a calculo extorqueri maluerit, in*'- citatus , ut aegti defiderio , iuvante Deo, fatisfacerem, me- cun: confítitui. Commendavi igitur ftatim enema, et die fübs. fequenti lene laxans e manna, thabarbaro et fale fedlicenfi, quod quoque alvum fatis expurgavit: porro aegroto aquam ex hordeo paratam, fcopo relaxante per aliquot tempus ufüre NA pandam De felici ex iraGione calculi oho femunciarum &5c. 295 - pandam ordinavi , fübiuncta diaeta ad füfcipiendam curatio- nem congrua, Operationem vero ipfam ob tempefítatem et adverfam valetudinem aliquot hebdomades differre cogita- - bam : fed cum aegrotum impatientem reddi viderem, pro- operare debui, ! — — Elegi methodum celeberr. DRANII, quae maiori cum ap- | paratu inftituitur, cui Parifiis anno 1741. cum inftitueret,ipfe . aliquoties interfueram, eiusque regulas practicas notaveram. - Inftitui autem lithotomiam :n hypocaufto aegroti non fatis amplo d. 15. Maii 1771. praefentibus viris clarifl. D. Med, et - Profeffore fecundario Bü'T'TNERO, Dot. med, et chirurgiae - Roscio, chirurgo caftrenfi primario Dn, NEU, aliisque pluri- - bus medicinae et chirurgiae ftudiofis. - v. Paucis ante curationem diebus venam in brachio fecan- - dam curavi , dein vero laxans praefcripfi. Die, quae curatio- mem praeceffit, veficam iterum inquifivi , cui praefens erat - chirurgus experientiffimus, quem modo vocavi NEu, qui pri- mum quidem de calculi praefentia dubitabat , fimulac vero - digito ano ita intrufo, ut fpecillum veficae inhaerens attinge. fet , veficam ipfe exploraverat, fe non folum de calculi prae- |fentia efle perfüafüm , fed in eo quoque mecurh convenire €onfeffus eft, quod calculus ingentis magnitudinis cum fun- do veficae concretus obfervaretur, X Vefperi aegroto alvum per inie&um clyflerem ducendam curavi , quod quoque ma- me, die fcilicet curationis ipfo, factum eft. Deinde potionem. -cardiacam fuafi, qua aeger ante et ipfo curationis momento uteretur. Poftquam meníam cum fella inverfa, uti methodus haec praefcribit, adaptaveram ,fafciam fcapularem una cum 'faícia T. compofita aegroto adplicandam, eumque füper men- fam mappa contectam in fitu idoneo deponendum mandavi: manus ac pedes armillis membranaceis colligavi, et,ut duo focii robufti eos diducant, praecepi. Aegro fic rite difpofi- | to ac firmato conduGtorem applicavi , iterumque de calculi | exiftentia et ego et quotquot M omnes, quibus, ut ipfi * 0 5 ex- — 2904 .— . Obfervatio LXX. explorarent, permifi , facti fumus certiores, Filius meus,quem. ac caeteros de functione fua fatis inftruxeram, f.rotum pro« . Vidiffime fuf(um tenebat, eiusque indices ab utraque loci in- cidendi patte ita locaveram, ut alter füper raphen, alter fü- per marginem offis ifchii quiefceret, cutem intendens, Scal-- pellum lithotomum ore, conductorem vero manu finiftra fü- per raphen ita,ut refpe&tu corporis aegri angulum reQum for- marem, tenui, ne pars roftri condu&toris extrema e veficae - cavo procideret, prohibens. Inteftinum re&um condudtore paululum pre(fi, et conductoris curvatura indice dextro in | perinaeo notata, fcalpellum quod ore tenebam, arripui, at. - que tali ratione incifionem feci , ut immediate infra fcrotum integumenta communia cum fubiacente pinguedine ad di- - ftantiam pollicis bene conftituti infra du&oris curvaturam | usque inciderem, totiusque fectionis longitudo duobus fere | pollicibus aequaret, Quo facto, fcalpelli cufpide in fulcum. conductoris usque penetravi, et quousque cutis erat incifa furfum ac deorfum ab interiori parte incipiens vulnus dilata: . vi; cavebam tamen;ne cufpis fcalpelli e fulco aberraret, Ad- duxi conductorem ad os pubis, nodum vero, quo inftructus : eít, ad latus aegroti dextrum vergebam, ut fcalpelli cufpi« - dem paululum removere, et ad roftri finem , ne inteftinum rectum inde laederetur, adducere poffem, Tunc fcalpellum | furfum duxi ad mediam et convexam conduGloris partems - idque filio , qui fcrotum fuftinebat;in fulco detinendum coms mifi; cepi condu&orem roftro inítructum, a DRANIO invens tum, et ad hanc operationem adaptatum , iftiusque roftra. fupra fcalpelli cufpidem in fulcum condudoris penetravi,qui. in vefica immerfüs haerebat: extraxi fcalpellum, et condus &orem ad finem catheteris füpra eius canalem in veficam utis nariam immifi , quod, ut factum effet, urina profluens teftas batur. Catheterem fupra aegroti abdomen (latim extraxi, et. calculum du&ore fatis cito tetigi, magis magisque de iftius. magnitudine convictus, Partem; catheteris ogope intes Ino .. De felici extra&ioné calculi ofo femunciarum 69e, — 898 ftino recto adtmovi , coticavam vero àd protuberantiam offis ifchii vergebam. ^ Comprehehdi fcalpellum tinus, quo DRANIUS ad vulnera amplificanda uti folet, duxi illud fupra fulcum conductotis ad veficam utitiariam , ut non fo- lum vulnus dilatarem, fed etiam glandulam proftatam etori- fcium veficae difcindereti : quae quidem operatio in hoc ptaefertim cafu magni ufus eft, cum ob calculi magnitudi- fem, fi extraheretur, partium dilaceratio metuenda fuiffet; ' Hoc cum praettitiffem, fcalpellum minus fepofüi, et du&o- rem canaliculatum ( quem Galli Gorgeret vocant)füpta con - du&oris fülcum intruti; quo intrufo conductorem ftatim ex« tráxi, ac indice dextro iuxta ductorem canaliculaturm intra- vi, Vulnus internum, in quantum fieri poterat, atmplificavi fupra duétoris canaliculati fülcum forcipern redam, mediae magnitudinis in veficam demifi,a parte inferioriad füperiorem eam urgens; habita tamen circumfpe&tione, ne fundum lae- - -derem:; extraxi deinde condu&orem canaliculatuti et forci- pe aperta calculum quaefivi et atripui, Applicavi forcipemi | bo tino recto, quiá ,quod calculus ob ptoptiatri gravitatem intra forcipis tmaxillas caderet, credebam; ^ Cum calculum. " forcipe tenerem , quatuor manus dextrae digitos inter forci- - pis anfas interpofur ad impediendum, ne calculus, fi forfitat - mollis effet ,tumperetur, eumque extrahere tentavi. Quum - vero calculum fefe forcipi non rite offerre animadvertereri, quod forfitan ope minorum filamentorum cum fundo veficáe 4concretus fit, fufpicabar, quae quoque filamenta poft ex- otradtionem obfervavi, (id quod non raro in otnnibüs iftís "fubie&tis accidere videmus , quae maioribus laborant calcu. lis, ubi vefica rnaiorem craffitiem et duritiem acquirit) ideo- «ue neceflariuri fore iudicávi, quod calculuni forcipe corti- sprehenfum huc vel illuc ta^endo femicirculum defcribens , Aioverem, Movebatur, et nunc fperabami fore, ut eui edu- "ere valereai, duni etiam i(tius apice fupra vulneris labia. inu forcipis anfas protuberantem,confpicetem, Locave'am peUupz. partem 296 oo Oifvalia LAXE eus vu C partem maxillarum forcipis convexam verfus fuperiorem, et inferiorem vulneris partem, et ita furfum ac deorfum alter- natim forcipem trahere coepi; laborem quoqse fi res ex vo- — to contigiffet, quinque minutorum fpatio abfolviffem: fed : cum ita extractionem tentaffem, calculus, quem non omni - ifta circumfpectione comprehenderam,ac tum,fi durities illius. mihi innotuiflet, certe feciffem, ex forcipe, et forceps e vul- . nere elabi coeperunt ; quo facto condudorem capitatum vulneri immittere, et calculo iterum reperto, forcipem ma- - iorem füpra du&torem canaliculatum eiusque fulcum in vefi- cam intrudere, atque de novo calculum prehendere necefle. fuit; etfi non ita feliciter ac prima vice id mihi contigerat: : jam enim fecundum latitudinem , ut forcipis anfae nimium quantum a fe invicem diftarent, eum comprehendi; hinc quoque factum eft, ut ingenti calculi magnitudine terrefa«- &us, omnem fere extrahendi fpem amiferim, | At vero dum calculum e forcipe dimittere conftitui , dentes forcipis ita fe molliori fuperiori calculi parti infinuaffe percipio, ut ab ins cepto- defiftere animum duxerim : hinc nullum aliud mihi - fupererat refugium, nifi quod forcipem, quantum fieri poflet; dilatarem, et mediante duGore capitato in veficam demiffo iteratis ictibus calculum protrudere conarer , quod tandem — €x voto accidit.. Forcipem maiorem retraxi, et priorem eo* dem modo, ac antea defcripfi,in veficam mifi, et poftquam. calculum intra forcipis anfas contentum eodem modo ac pris ma vice rotaveram, ícalpello minori denuo vulnus intravi, - idque fecundum forcipis longitudinem dilatavi. Vulneredie | Jatato forcipis anfas compreffi, et intenfis viribus ratione fu - pradefcripta,motu nempe reciproco a parteinferioriad fupe- tiorem directo, calculi extractionem molitus fum, quod de- nique felici fücceffu peragebatur. | Per vulnus duétorem ca- .pitatum iterum immifi, et an plures adeffent; calculi. per. - fcrutatus fum (nam aequalis erat calculus protractus et fuper- .ficiebus carebat ) nullos vero tetigi. MEET ! y- ^t ia ". M - "ps Neque — De felici extra&lione calculi offo femuuciarum 9c. 397 ;^. Neque vero dubitavi figuram calculi hic apponere. Tab, | "VI. fig. 6. autem calculum ipfum cum fruftulis (ub operatio. .,ne diffratis fig. 7. exhibet. rtr : ^L... Sanguis, qui inter operandum larga in quantitate effu- - fus erat, tponte fiftebat. Sanguinem coagulatum vulnerisla- biis adhaerentem fungo, aqua calida et vino imbuto, abíter- fi, ac vulnus linamentis carptis et fplenio craíffo texi. Vul- mere te&o aegrotum , cuius animus operatione feliciter pet- . acta confortatus erat, armillis membranofis liberavi,eumque - án le&um lodice duplicata inftructum depofui, Qao in fitu -xulnus turundis quibusdam ficcis, filo inter fe unitis, et lina- mentis carptis deligavi , idque fpeniis oblongis texi. Scroto fplenium triangulare fpiritu vini camphorato imbutum im- ;pofui, et omnia fafcia T et fcapulari, quas ante curationem -jam adplicaveram , firmavi : pedes ac manus quoque con- | ftrinxi. | ——. . Abdomen,atque in fpecie regionem pubis, oleo quodam - calido,ex oleo hyperici et oleo rofarum camphora impraegna- - to, illinendam, neque minus pannum afperum herbis refol- »vyentibus,in vino et aqua coctis, imbutum, quovis bihorio fub forma cataplasmatis calide adplicandum curavi. Ae. -grotus cibum deíiderans , iufculum e cerevifia, ovis , pane trito et cumino paratum optimo appetitu comedir, Emul- fionem refrigerantem omni a meridie trihorio capiendam,et tifanam ex fpeciebus pro decocto vulnetra:io paratam, loco "potus ordinarii praeícripfi, | ind —- Prima nocte urina per vulnus large effluxit, aeger tamen bene dormivit, ac nulla febris, nullus circa abdomen et ve- icam urinariam tumor, nulla teíticulorum et labiorum vul- "meris intumefcentia obfervabatur. — . Die fequenti 14. Maii vulnus fimplici unguento digeftivo deligavi, quo linamentum carptum imbueram , turundas re- liqui, quia, ne fanguis promanaret , verebar. i Nov, 4.Pbyf. MelTonpy. . Pp T Die *» fit aeger. Adplicavi du&orem foeminam, eumque per vul- - 5 ; N e « LA. tune ^ ia *, 7 | 4 p li pu^ 295 | Ow LXX, Die 15. Maii febricula füpervenit, et exigitam. noGis praecedentis partem dormiendo paàtiens confumfir. Turun- das inter deligandum folutas deprehendi, et vulnus, cuius | - margineserant tumefadi,pus gignere coepit, Poftquam omnia - unguento digerente deligaveram , inunCtiones et fomentatio- nes abdomini et fcroto calide applicandas continuare füafi | Per diem fatis bene fefe habuit, parum edit, pluresque horas - dormivit. m v" — A Die 16. Maii nocte tranquilla et fomno quieto frueba. | tur. Aderant quidem motus quidam febriles, fed mitiori in | gradu, Aegrotus hilari erat fronte, vulneris füppuratio rite - |» progrediebatur, et fanguinis grumofi fiuíftula in dies diesque | feparabantur. llrina copiofe promanavit, et aegrotus neque - circa veficam urinariam, neque circa abdomen, neque circa fcrotum, intumefícentiam vel dolorem fenfit. WE Die 17, Maii eodem modo, ac die antecedenti, fefe vef 4 * * T , i nus in veficam immifi; quo mediante decoctum ex hordeo - melle rofarum edulcoratum:, tam ad veficam mundificandam, quam ad fuppurationem füblevandam inieci, Decodum profluens pure et fabulo erat remixtum, - B Die i8 Maii,die poft curationem quinto, horis anteme- ridianis itidem bene fe habuit. Iniectiones et deligationes, - quibus heri ufus fueram, et hodie applicavi. Inter pranden- - dum cibos maiort in copia ingurgitaverat ? hinc factum eff, ut horis pomeridianis magno horrore, poíteaque ingentiae- - ftu fuerit correptus. Acítus per totam noctem duravit, aC fomnum inquietum et pavoribus interruptum reddidit; etfi - medicamenta refrigerantia ftatim adhibuerim, Hactenus al» ipfo cutationis die alvus fuerat claufa, ideoque die fexto clye. fterem applicandum curavi, qui alvum copiofe duxit. Vul« - nus bene conítitutum erat, et quod exiit in pus vertebatur, - lInie&ionem , quia vulnus dolebat, per urethram applicaviy - quae tamen e vulneris cavo produt. Vulnus more confueto | tex, j pet .De felici extratlione calculi oto femunciarum &9c. 299 texi, et deligavi, neque mipus ufum remediorum tam inter- - norum quam externorum continuavi, Noctem a fexto ad fe- ptimum usque diem admodum inquietam abfolvit aeger,fed - alvo una vice expurgata febris remittebat. Diaetam (tri&if- fime obfervavit , et nihil praeter iufcula e carne gallipnacea et vitulina comedit, Vulnus more faepius iam commemorato - texi, atque decoctum ob vulneris dolorem per urethram ite- | rum IniCCl, 1. Die poft curationem octavo d.21. Maii quieverat, pau- -lulumque dormiverat, Totum diem fatis hilaris peregit, et - quamvis adhuc doleret, inieci tamen per vulnus: quoad de- » - ligationem vero nihil mutavi. : ^ Die poft curationem nono d, 22. Maii noCtem dormiendo "optime abfolvit , praetereaque aliquot urinae guttulas per - urethram excrevit, Íniectionem intermifi; deligationem vero - confueto more inflitui. Interdiu bene fe geffit, verfüs vefpe- - ram veficam bubulam , quam peni adplicaveram,urina imple- -fam inveni; hanc iamen fe infcio excteverat.- —— Pergebat aeger die decimo bene fe babere. Urina copio- ^de per urethram, fparfim per vulnus effluebat, inun&iones - vero et fomentationes abdomini applicandas omifi, fcroto- que linamentum carptum fpiritu camphorato madcfadum ampofui, —— .. Die poft curationem undecimo aeger hilaris fuit, cum - appetitu edit et vitrum vino impletum ebibit. Vulnus adpa- -xatu ficco deligavi, lliina tam via ordinaria, quam e vulne- mis apertura exiit. : — . Die duodecimo febrem fatis vehementem obfervavi; Sufpicatus, quod aeger errorem edendo aut bibendo admi- derit, incidentia cum abforbentibus praefcripfi. Die vero fub- *quenti,cum diarrhoeam füpervenire obfervarem,rhaba:ba- ^fum cum abforbentibus in refracta dofi mane et vefperi fuü- "rendum ordinavi , quo fa&o morbus ceffivit, et aeger a die "in diém convaleícere Ep pum autem hebdomade quar- BU cer: ei p2 ta- JT P E' 300 CX angl Obfervatio lIXX ta nondum finita, aeger circa urinae excretionem impedi. menta quaedam fentiret, fpecillum in veficam immittere ftu-.— dui: verum neque hoc,neque iniectionem adplicare poteram, | Verebar,ne cicatrix vulnere confohidato enata urethramclau- | ferit, vel quod magis dolendum fuiffet, quod urethra con». creverit, quia urina ex angufto vulneris cavo et ne gutula | quidem ex urethra promanabat. Confiteor, quod animus - meus inde fit fraus: fed ad candelas confugi, quas adpli- | canda;, earumque volumen quotidie augendum curavi; his . quotidie ultro penetravi,usque dum in veficam perveni,Can- delas veficae iminiffas reliqui , donec vel ob ingratam aegro- ti fenfationem inde excitatam, vel ob urinae profluentis . f j PT Ry 5 P", E 1 ) ^ H Pd - - * : " A Xs - 1 - » P ls ! ritationem, extrahere coactus fum : nam urina per urethram exire coepit, Inchoata fexta hebdomade vulnus erat con- - folidatum , quo confolidato candelas depofui, Qvamvis | aegrotus in integrum nunc effet reftitütus,tamen.ut aerilibe- | ro fe exponeret nondum permnifi, | Praeterlap(íis vero octo. — poft peractam confolidationem dicbus voto annui,ut incho- «- ànte hebdomade feptima templum vifitare, atque Deo pro recuperata fanitate gratias agere queat, - Me quoque tunc temporis vifitavit , mihique pro ftudio et labore, neque mi: P tius proomni officiorum gcnere,quo illum füblevaveram,fume mas egit gratias, Cum autem ex eo tempore quotidie exiret; * femur finilttum fupra modum intumefa&um eft, una cum pede finiftro, fuaft laxantia, et diaphoretica , interdixi illi. - omni motu, et ut per dies aliquot i le&o conquiefceret, commendavi: quo praeítito,tumor decrefcere coepit, atque. inox prorfus evanuit. lam optima fruitur valetudine, nego. tia fua exercet , corpus firmat, et vires recuperat. Saepius. - mhi nunc contingit, ut illi occurram. Dabam Regiomonti.— d.24. Dec. 1771, E | Berolino. Nevibergam mi[fa d. 14» Aupufli 1772. AC TET, De afflmale convulfivo ; variis fyptomatibus 5c. 561 PU: OBSERVATIO EXXL. ^ - - Dà. Lic. IOANNIS FRIDERICI | CONSBRVCH. | CRM in Duis ci nor Mfbmate convul[ivo , variis fymptomatibus- et inprimis oefophagi - Jpafmo flipato , ac de infigni curusdam vaporis medicati, aaver- 00 o fus banc gulae affüdionem efficacia. : fuii quinquaginta quinque annorum, laxioris corporis L habitus, et iam dudum fpirandi difficultate infeftata, ex . compluribus annis, per hyememet catarrhis, et vagis artuum doloribus affligebatur , noviffima autem: hyeme ab iis fere immunis permanfit, Tum temporis vero oedematofus tumor in pedibus ipfi ett enatus, qui tamen ut erat exiguus, laxan- . fe quodam remedio brevi tollebatur, Die feptimo Maii, eo- que iam in vefperam flexo, morbus ab externorum frigore, . ac ingenti capitis imbecillitate incepit, vultus, qualis homi- nis eit emortui , foedus ac pallens apparuit , pulfüs creber fuit et parvus, aegrota tamen praefentes audiebat, videbat . atque agnofcebat, Dein, et vehemens cordis palpitatio , et - graviffimum afthma , a fpasmodica pulmonum et fepti trans- verfi tenfione oriundum , fupervenerunt. ' Cum igitur veren- - dum eflet, ne gravis anhelatio feminam praefocatione occi- deret, protinus aliquid fanguinis e pede mittendum curavi. - Id quidem auxilium mali vim infringebat, fed excitati forte, à Enn cervi fuccinato, cum naufea deglutito , pitui- fi vomitus , paroxyfmum diícufferunt. Afflictio haec femi- "hora circiter finiebatur, leviori tamen acceffione eodem ve- - — fpere aliquoties redeunte. Per no&em pulfüs plenior et le- - - ves fudores fe oftendebant. Poftero mane mitis apparuit re- . fum facies, at vefperi pervicax morbus novos infultus mina-- | fi videbatur. Infequentibus diebus haud infolitum erat, circa. | idem tempus, leviores exacerBationes obfervare, exiguo quo. | dam horrore eas denunciante. Pulfüs vario modoa fiae na- pe. Pps tuiae *a Es ^ , turae lege aberrabat, at inaequalis femper etat, vel languidus et tardus , vel parvus et celer, fiquidem horum aliquis, tum novarn acceffionem indicare, tum fimul cum ea adefíe con- fuevit. Ego vero in refolventibus et evacuantibus medica- mentis , opportunum huic morbo auxilium fore exiítimavi, neque tamen ea negligere volui, quae fpasrnis mederi, vel. certe illos a fuperioribus partibus deducere poflent; Quapro-* pter dedi praecipue fpiritum falis ammoniaci anifatum, oxy- : mel fquilliticum:, tartarum tartarifatum, radicem ari et ful- phur auratum , non omiífis laxantibus , veficatoriis atque clyfmatibus, Quum autem his omnibus morbus nondum in melius verteretur ,. et aegrotae tamen. is frequenter quieta. tempora praeltaret ,quippe vefperi tantum redire folens,eum die decimo fexto Maii, cortice peruviano fum aggreffus, cu. jus alternis vicibus decoctum, et extractum praebui, Atque | id remedium, ad cobibendos morbi impetus, multum valere videbatur ,..cum iíti. definitis temporibus non redirent, fed matutinis horis , et mitiorem. exhiberent indolem, Tametíi haec fecuritatem polliceri videbantur, tamen fpes nos fefel- — - lit. Nimirum iam die vigefimo Maii, fub continuato cortie — cis uíu, vefpere faeviffimarum exacerbationum una aegram invafit.. Ea cordis palpitationes nullas, vel certe exiguas o«.—— ftendebat, quas bona femina maiores exoptavit, quoniam — que adeo moleftam fuiffe, ut aegrota fedendo niteretur ad. " trahendum fpiritum. . Praeter haec magnam nunc attentigs — nem exigebat vehemens oefophagi fpasmus. Nempe in eius, fuperiore parte, infra pharyngem tamen , cibis et potulentis impedimentum obiiciebatur , quo demum füperato, ingefta — illa in regione fubfiftebant, ubi alimentaris fiftula proprium — ^ UM AE" A d d 3 ^» transverfi fepti oftium fubit, Ibidem dolor verfabatur,omnias —. que retinebantur usque eo, dum, aegra, inter validos "EC i jen — (n A THOU GPL / 2. i1—- »» | CRANE 7. 2d Àd - . -* - L- » / , i M e n ls ! ; p^ AR UNS i f Y ] ' V i 3 | De aflbmate cótibulfivo ; Variis f[ymptomatibus €5c... 3053 Afta ad ventricülum defceridere fentiret. Atque hoc potulen- » tis citius contigit, quam cibis, utpote quí faepius ultra ho- yam, füb aneguftiis hisce, inhaerebant, Quemadmodum au: tem frigidus potus, augens videlicet gulae fpafmum, magis inibi retinébatur, fic calidus, ftrictas fibras demulcens, fa- "cilius defcendebat. Tum temporis fuper furas cantharidesap- plicabantur, neque alienum videbatur,doloris regr'onem apto "quodam unguento illinere , impofito dein cataplasmate cx herbis fcordii, abfinthii , meliloti, floribusque chamomillae 'vulearis, cüm farina in lacte coctis, | Confultus etiam cele» - "berrimus quidam Archiater, radicem fquillae, valerianae fyl. . veftris, fülphur auratum tertiae praecipitationis ,ac mercu- "rium dulcem, commendavit, quae dein aegrota,in pulverem - trita;accipere voluit. Ea vero, ut erat in capiendis remediis — faftidii delicatiffimi , devorato exiguo pulvifculo , vehemen- ' tiffimis ruétibus, et crebro ad vomitum nifuü divexari coepi*t, "quapropter et dolor in inferiori gulae yan et fpafmus hu- | dus tubi intendebantur. Infequente nocte ardens dolor, con- - fueto inhaerens loco, vehemensque calor urgebant , cum - pulfu celeri et pleno. lam itaque morbus aegrotam non am- plius trahere, fed potius praecipitare videbatur, fiquidem - nihil propemodum aeque fufpicari licebat;atque gulae in do- - lente inferiori parte inflammationem. lgitur grata mixtura - "temperans eft propinata. Poítero mane febris multum remi- ' fit, fed levioris afthmatis invafiones aliquoties in confpectum "veniebant. Dolenti loco, ex confilio celeberrimi Archiatri, - linimentum affcicabatur, quod habebat fpiritus falis ammo- - miaci urinofi , oleique amygdalarum dulcium aa. 2j. eflentiae ''cattorei £f. camphorae 5]. vefperique clyfma ex fpeciebus e- mollientibus et carminativis eft adhibitum, neque id facile "proxime infequentibus diebus fuit intermiffum, Per noctem "febris mitior erat, fed gulae fpaímus ingravefcebat. Quum "autem fpes, per interna remedia opem ferendi, longius re- ota eflct, quandoquidem aegrota , et a temperante mix- " | tufa ; A UMS « LI —*; 504 - oovwObferatio LX XT. stusetda «X tura doloremintendi;conquerebatur, e te fore exiftimayi,tum - mucum oefophago inhaerentem refolvere ,tum maxime ftri-.- &as eiusdem fibras laxare, Protinus igitur fpecies cataplas- mati deftinatas, vel cum lacte et aqua coqui, yel, quod. ma- gis opportunum videbatur, fpeciebus liquores illos ferven- tes affundi iuffi, additis prius recentibus falviae foliis. Hoc. fa&o au&or fui , ut femina, perimpofitum vafi infundibu- Jum, calidum in fe traheret vaporem. Primo quidem aegro- 'ta malum ea re augeri fibi perfüadebat, àt brevi poft, fe iam levamen fentire, laeta aflernit... Nunc ipfa identidem vapo- rem petebat , neque fane fpe fua fruftrata eft, eodem enim die, füb frequente vaporis uíu, gulae conftrictio multum eft mitigata, .À vigefimo fecundo Maii ad vigefimum quartum usque, quavis veífpera levis exacerbatio apparuit. lisdem die- bus pulfus plus roboris exhibebat, cutis fere continue fudo: te irtorabatur, et urina, alias utplurimum pallida, fufca erar. Praeter haec multum muci eft exfcreatum, atque e pedum - ulceribus, cantharidibus excitatis, pus ubertim promanavit, Interim et per clyímata haud parum mucofi excrementi, do- lorem in ano excitantis, educebatur. Praecipue vero noffe Oportet, die vigefimo tertio Maii, quam plurimas rubrae put- purae puftulas, in corpore atque artubus efle. obfervatas.- Deinde, cum deglutitio, continuato vapore multum alleva- - ta, id facile permitteret , interpofito aliquoties laxante, ex : communi confilio mixtura propinata eft, quae inprimis eX- | tractum valerianae fylveftris, et kermes minerale, continebat, Die 31.Maii et die 6.lunii iterum capitis debilitas , et afthrna maniteftabantur , nunquam tamen ad priftinam evehebantur . vehementiam. | Cum autem nervorum imbecillitas, pravus corporis habitus, et denuo, confpe&ui fe obiiciens, pedum . oedema, roborantia exigerent medicamenta, corticem peru. vianum dedimus, et praeparata martialia, Circa id tempus multum pituitae per nares ftillabat, id quod capiti profuit, - Aique ita aegrota ad meliozem rediit valetudinem, pedum. : 7 que. j [ ——. De afibmate convulfivo, variis fymptouiatibus 9c. 30$ .. que oedema difparuit, capitis tamen debilitas nondum omni . ex parte eft fublata , et ingeftis adhuc in inferiori gulae re- — gione fubinde leve aliquod impedimentum obvertitur. Quo- .. ties etiam femina ih. templo cantum, ac organi pnevtmati- — ci fonumaudit, toties fpiritus quadam difficultate et maiori — imbecillitate capitis afficitur. Idcirco capiti: facculus impo- — fitus eft, aromaticis herbis repletus, et corticis peruviani u- — fus, ipfi in roborandis nervis valde proficuus, adhucdum " continuatur. | ' j i | : Scholium, 0 -Spasmodicae,tum gulae, tum pulmonum et fepti trans« — verfi tenfiones, ab acrimonia nervos harum partium irritan- te, ut mihi videtur, excitatae funt, Nimirum alias per hye- —mem catarrhi ac articulorum dolores aegrotam frequentet — tentare confueverunt, quod vero, quo minus noviffima hye- - me accidit, eo magis mucofi et acres humores in corpore — potuerunt accumulari, Immo füb ipfo morbo, et purpura — fubra ,et mucus per clyfmata evocatus, de acrimonia iíta te. — ftabantur. Ex pravo autem corporis habitu , atque oedema- 'tofis pedum tumoribus , vel ante morbum, vel in eius de- — eremento obfíervatis, de thoracis hydrope mihi nata eft —füfpicio, quam etiam augebat ipfum afthma convulfivum, —Nam hoc genus morbi, ut omnis caufa, quae impedire va- let promptam exhalantis liquidi per venas reforptionem,hy- dropem pectoris non tantum augere, fed et generare poteft, Certe in gravioribus afthmaticis paroxyfmis, neque cor dex- fanguinem per conítridtum pulmonem pellere, neque yenae cavae fe evacuare poflunt, quapropter omnes venae "admodum repletae turgent, hinc et venae lymphaticae re- Morptam lympham tradere nequeunt venis fanguiferis , dum interim arteriae exhalare pergunt, lta multum lymphae in pectoris cavis colligetur. ' Quaedam vero fymptomata, cor- Jis, maiorumve vaforum polypum denunciare videbantur, Nov. AU.Pbyf.Med.Tom./. — uq in- X : y * T a -; £ 1 ws AE s 306 — OObewio LXXL.. 07 inprimis cordis palpitatio ac mira pulfuum inconftantia, et . quamvis pulfus intermittens nunquam deprehenderetur, po- tuiffet tamen, vel absque eo, polypus fubeffe. à) Quemad- . modum autem in arguendis hydrope pe&oris, et cordis, aut - maiorum vaforum polypis, coniecturis abundamus, fic no- tarum haud fallacium inopia premimur. Deglutitionis quae- dam moleftia feminae iam per complures annos-non fuit in». ufitata, fiquidem frequenter accidit, ut omne , quod avide deglutiebat, five liquidum effet, five folidum, in ifta inferio- ri gulae regione parumper fübfifteret. Igitur dudum metus efle potuit, ne ibidem almmentaris fiftaüla, fcirrhofo aliquo tu- - more in anguflias compelleretur. Porro, urgente afthmate . convulíivo, feptum transverfum vehementi fpasmo afficieba- - tur, idcirco tum diftentus fimul mufculus eius inferior, qui - fcilicet oefophagum per proprium oftium transmittit,|deglu- titionis difficultatem valuit inaugere. Denique, quod ad va- porem attinet, virtus eius adverfus har.c gujae afflidionem tam aperta eft, ut nulla egeat demonítratione, | /Eque for* fan impugnando huic malo vel ebullientis aquae vapor con- - veniret, nifi tamen aegrotans fimplici remedio omnem de-:- toget fidem. Enimvero remedia, parata vulgo, inventu faci" lia et (ine impendio, gravioribus cafibus efhcacius faepe opis tulantur , quibusvis aliis, ex multarum rerum congerie opes. rofe compofitis. Artis etiam principes, HIPPOCRA'TES et $Y- DENHAMUS, pauca, et fere fimplicia morbis oppotüere aue xilia. | " | ete 3» Vaybinga Noribergam mifJa die 26, Augufli 1772. E : aw s 701 OBSER-... a) v;celeberrimi MancnanTI Differtatio de pulfu intermittente et de erepitante. S. 10.20. emos &: p - : j Jd N em (rh " ED^TU —. De infitione variolatüt in urbe patvia Vejalienfi $c. 307 EL o QBSERFATIO LXXIL .Dn.D. CHRISTIANI RVDOLPHI HANNES. P 26 ! c d | - c nfitione variolarum in urbe patria V'efalienfi tentata, he expofita per. epiflolam |— . —AD PRAESIDEM ACADEMIAE | Dn. D. FERD, IACOBVM BAIERVM, R By: illuftris, cum coepi optare,ut mihi contingeret, ; &J de pretio inoculationis variolarum mea ipfius experien- . ua convinci. Noti enim miht erant propügnatores , noti et- - jam oppugnatores eius. Utriusque vero partis fcriptis per» - Je&dtis , argumentorumque pondere mea trutina examipato, —me adiunxeram illis medicis , qui, inoculationem illam debi- b ES idibus profequentes, credunt , eius opera periculum fie — neftiffimi, atque univerfum populum male vaftantis morbi - fete depelli poffe. Sed validiffimum ad perfuafionem argu- -— mentum mibi deerat adhuc , experientia propria. Quam ve» .. fO ut aut acquirerem ,aut faltem acquirere ftuderem, caufam - — et occafionem obtulit Collegium Medicum provincizle Cli- —yienfe. Quod quidem literis fuis publicis mihi aliisque me- — dicis praéticis declaravit, fe valde optare, ut commoda com- ^ memoratae inoculationis variolarum fierent in populum com- — cen Simul, quia experimenta commodiffime poflunt — ónftitui in alumnis orphanotropheorum aut brephotropheo- — rum, idem Collegium Magiftratibus auctor fuit , ut medicis —4n commemorata re quocunque modo adiumento cflent, Quod melior poteftas experientiae propriae mihi fieri non poterat, non ceflavi, de propofito meo ampliffimum Magi- iratum certiorem facere, Qui nec ignorari velim, quam fa- ^ eilem, fedulum et officiofum fe in hac re praebuerit, et quam ^mihil mihi recufaverit eorum, quae opus erant, et aliquid con- "ferre poterant ad bonam inoculandorum puerorum aut puel- larum curationem. ! L4 : Qqa Con- 2 308 Obfervatio LXXIIL. Conclave, quod mihi in brephotropheo concedebatur, | erat amplum, fpatiofum et in quo aer libere meare poffet, - Siquidem etiam in feneítris data opera facta fpiracula ade- - rant,per quae alias flagella palmitum accelerandi incremene- tiet maturationis uvarum caufa introfle&i folebant. Lina ia- ' nuarum huius conclavis ducebat in diaetam aliquam parvam, | paulo altiori folo et contiguam, velut conclaveillud magnum, | fatis amoeno horto, Haec ufui effe poterat ad afferendam - pueris inoculandis aliquam ex varietate commorationis et profpe&u contigui horti oble&ationem. — Quae res quamvis exigua videri poflit, tamen ad curandam valetudinem non - eft nullius momenti, fiquidem in hac caufa multum intereft — ut, quantum fieri poteít, curetur, üt hominis aegroti adiu- vetur falubris aliqua animi ferenitas, a Sed una oboriebatur difficultas. In huius loci brepho«- tropheis ante aliquot annos variolae graffatae eranc.iPlurimi alumnorum eo tempore iis correpti fuerant, in quorum alis - quorum facie adhuc veftigia conípicua erant, Quatuor pue« ri et una puella dicebantur immunes manfiffe, attamen tane. tum ex opinione, ficuti nec ipfe ex ullis notis fiduciam alis. quam veritatis capere poteram. Quae vero ambiguitas me non deterrebat, quominus ipfos illos quinque alumnos ad in-- oculationem defignarem. Puerorum quidem natu maximus. duodeviginti annos natus erat , fecundus vero tredecim, ters - tius undecim , quartus novem et puella feptem annos. | Nimis fevera praeparatio inoculandorum valet commos. dum inoculationis deprimere: ld aiunt magni medici,et cons firmat experientia, ficut ipfe fcio, certum quendam medi: cum ex hac caufà inoculationem fefelliffe, nullas apparuiffe variolas. Celeb, GA'T T1 adeo praeparationem fupervacaneam. et noxiam pronunciare non dubitat. Exiftimat, bona vale- tudine praeditos non effe praeparandos, at vero medicamene tis antea fanandos et ad inoculationem parandos illos hom : | necs - " ! De infitione variolarum in urbe patria P'efalienft &5c. 4^9 - mes efle, qui valent male a). Huic fententiae affentitur prae- . ter alios cl.LOCHERUS b), et nuperrime, qui GATTEII com- - mentationem, fermone gallico fcriptam, lingua teutonica in- terpretatus eft, cl, WAGLERUS, Praeparationem vero non omnino omnem praetermittendam et füpervacaneam ducen. . dam, iudicat noviffimus de inoculatione fcriptor cel.ACKER-- — MANNUS c). Ita iudicarunt alii ante- eum, atque etiam iudi. cabunr ita adhuc. Quibus ego equidem me libenter adiun-. ' go, Cautionem quidem illam , ut cáveretur nimis fcrupulo- E praeparatio, mihi fanciebam tanquamlegem. Ei deítina. bam tantum fex dies. Quo tempore commemoratis illis quin- - que alumnis bis dedi fumendum, pro leni eccoprotico laxan- te, refolutum in aqua electuarium lenitivum Londinenfe. Ve» - fperis intituebantur pediluvia , et praebebantur in alimen- - tum diluti cibi ladei atque alternis diebus iufculum gallina- ceum, vitata vero cautiffime ipfa quacunque carne, - -. Jam quod variolae plures domos obfidere coeperant, -— mon putabam ad inoculationem mihi materiam defuturam. ' Sed tamen utique cum hominum praeiudiciis luctandum erat, — Quorum ftoliditas meZicus , inquit, agereditur magiam exerce- Fre , idque agit , uf proborum bominum liberis utatur , ut. iis alios — pccidat. Interea dum talibus diceris aures patere debebant, —hoc quidem inopinatiffime accidit, ut adeo guttulam fordi- -—' di puris de variolis fui, variolis correpti, infantis, donare re- — eufaret ipfius primarii chirurgi urbici uxor, Tam acre hoc "tempore in-hac urbe erat odium inoculationis. Demum opera — peritiffimi chirurgi legionarii Domini GETTH, amici mei, fa. 1 Bis eft, ut mihi fieret puris variolofi copia, collecta ex va. ! riolis decumbentis in nofocomio militari militis. Quare in- X3 "bocapsgerdede de. cad RT. inae aT | P4 5! Nouvelles reflexions fur Ia pratique de l'inoculation. 1767, |I 4 | X b) Continuatio altera experimentorum de, inoculatione variolarum, | : 4 -" Vindobonae 1760. | | — €) Commentatie epiftolaris de infitione variolarum, pag,3I. 0 1 l 1 |. à I . E iam | | | S310 ... .Obfeatio LX XI... osos DCUM oculationis a&us füfceptuslet perpetratus eft. In puero mi2 - nimo et puella curabam, ut imbutus recenti pure varioloío fcalpellus in brachio finiftro duceretur oblique inter epider-- midem et cutem, et digitus eo confilio in cufpidem fcalpelli imprimeretur, ut pus inter cutem et epidermidem haerens remaneret. Cuius abíterfio etiam fafciola impediebatur. | In - ceteris tribus puetis in brachio finiflro factae funt duae, non. . profundae,et vix quinque lineas longae incifurae. In fingulis earum imponebantur bina, recenti pure variolofo imbuta,fi- la goffypina trilicia, et ut ne fila infitionalia facile deftringi poffent, vulnera tegebantur linteo carpto et emplaftro ali- quo glutinante. Duobus diebus poft, filis his fublatis, vulne- ra obligata funt unguento digeftivo et operta novo empla« | ftro glutinante, Operationem perpetrabat amicus meus,chi- rurgus legionarius peritiffimus Dominus BINGERT. lam po. - fttidie perpetratae inoculationis mihi confirmabarnt cognati duorum puerorum et puellae, illos variolis na:uralibus vere. iiia effe, ficut paucis diebus poít de puero tertio mi- - i idem nunciabatur. Quod ad puerum natu maximum at* tinet, eius foror mihi declarabat, fe quidem non fatis certo - Ícire , fuus frater variolas habuerit, an non, fe vero fibi vie deri ex. parentibus fuis audiviífe , eum tantum valde pd habuiffe, Vifitabam hos alumnos quotidie bis , atque, fi id mea mihi negotia permitterent,etiam ter, Oculis meis ne minima quidem mutatio offerebatur. Vulnera coalefcebant non recrudefcentia, neque variolae prodibant ullae, . Puerum natu maximum. multis perfuafionibus atque eto *d iam donis pellexi, ut fübiiceret fe inoculationi iteratae. In- terponebam vero moram trium hebdomadum,dum hanc ite- rationem perpetrarem. — Neque materiae purulentae copia. coüítituto tempore mihi erat difficilis, : Nactus fum potefta-- tem eam colligendi in puella aliqua iudaica, ad cuius a pa« rentibus vocatus eram curationem. Cuius cum pater ad for- didum illud donum puris difficilis effet , mater 1d facile E CUTE — CHEM De infitione variolarum in urbe patria Vefalienfi&9c. 31 ceffit, In brachio finiftro applicavi veficatorium, quod po- ftridie mane veficam effecerat, Tum difciffa vefica, defudi in .mudatam epidermide cutem guttam,colle&ae paucis minutis. ante ex puella illa iudaica,materiae purulentae. Quem locum . eperui goffypio , itidem pure illo variolofo large imbuto, - Applicata vero fimul fafciola impedivi, quominus dimoveri et excidere poffet. In brachio dextro feci incifuras duas, in quarum altera pofui imbutum recenti pure variolofo filum - faneum triplicatum. 1n altera fimile pofui filum, eo tantum differens , quod hoc ex fuperiori operatione re(iduum man- ferat, Qua in te aliquo modo imitatus fum methodum illu- - ftris SCHULZENHEIMII, eum morem fervantis, ut tria fila - mponat , quorum fingula imbuta fint materia purulenta va- - rioloforum diverforum, eo quidem confilio ut, fi forte unum fallat, tamen alia illa fila efficaciam exerceant d). In ceteris - égi more confüeto, Nihilominus omnis haec operatio fuit. "irrita. Nam nullae confequebantur variolae. Facile, Vir illu- — ftris, cogitabis,hoc eventum , quod in publicum non poterat - obícurum manere, opinioni inoculationis variolarum non at- —t£ulife commodum, ^. — — Sed vix pauci intercefferant dies, cum mihi affertur opti- —ma occafio faciendi experimenti novi. Praefe&us quidam — praefidii huius urbis ordinis fuperioris me interrogavit, quid — de inoculatione ego fentirem, — Nolim ditfiteri, fallax illud fuperius experimentum mihi attuliffe aliquantum timiditatis. Maenus ille WERLHOFtus longe ab eo aberat, ut inocula- donem reiiceret, Laudat eius pretium et dignitatem. Nihi- lominus fimul fatetur , fe nunquam adhuc eam fuafiffe, et fe ec unquam diffuafürum effe e). — Cuius quidem viti cone 0 in hoc tempore animum meum recte fübibat, RENE pmi ^ HL DH mihi 'd) Abhandlungen der Kónigl, Schwedifchen Akademie der Wiffenfcha£- |: ches Jahr 1755. - €) De variolis et anthracibus pag, 18. DELU | V «812... Olfervatio LX XII, mihi mirum quantum placuit,et in pofterum placebit:ea mo-. deratio et modetítia , qua celeb. ACKERMANNUS bonam, a fe: ipfo feliciter exercitae, inoculationis caufam defendit. Da- . mnat eius in nimium auctam laudem, indignans vero.etiam. ludibriofam eius quorundam medicorum vituperationemf), — — Affedare et urgere inoculationem duco indignum:mes - dici pra&tici perfona, Apud virum illum; praefectnm milita. rem fupra commemoratum,inoculationem nolcbam dedigna« ri, ficut nec id poteram, fed.nec.eum cupiebam perfuadere. — Mihi notum erat eius. ftudium atque cultura bonorum fcri-. ptorum.Quate ei dedi legendas elegantes epiftolas celeberri« mi HENSLERI,Vix has perlegerat,cum me rogat;ut fuum hoc. - adhuc tempore filium unicum fuasque filias duas ad inocula- tionem praepararem, Filius erat undecim annorum, filiarum. natu malor decem, minor annorum quinque, Non interpofui - multum morae, In praefentia vero ufus fum praefertim pilu- lis illuftris ROSENSTEINIL, compofitis ex calomele , campho-. ra, extracto aloes et gummi guaiaci, quas fumendas dedi ex S auctoris formula, Omnibus vefperis commendavi pe- iluvia fieri, interdicens adolefcentibus efu cuiuscunque car. nis et operis pinguis piftorii, praefcribens diaetam vegetabi- lem, permittensque tantummodo alternis diebus tenue iuícus - . lüm carneum.. Érat mihi quidem adhuc copia materiae pus. — rulentae, fed cupiebam poffe uti pure recenti,. Quatuorde-- cim dies intercefferunt, dum mihi talis quidem puris copia. fieret, Correpta interea variolis erat puella quaedam, ad quam a parentibus medicus vocátus eram. — Cuius variolae, ficut. - . erant melioris notae, ita valde large fuppurabant, Rogati parentes, ut mihi pus colligendi facerent poteftatem, id mi-. . hi animo minime ftulte rigido facile conceflerunt, Quare aliquo tempore matutino diíciffarum puftularum pure imbuj filum trilix longum;quod in tot partes diflecare poenam e. , "E" 2 - Pn £) Loc, cit, idiuk 22 2ifolukw 9UL n i - De infitione variolarum in urbe patria Vefalienfi 9c. 513, fnihi ad fuüfcipiendam inoculationem opus effe poffent, Ita-- . que ipfa operatio fiebat dimidia hora pott a chirurgo legio- - nario DuBkRO. In unoquoque adolefcente , factis in brachio finiflro more confueto binis incifüris, in fingulas incifuras - applicatum eft triplicatum filum, pure recenti imbutum, eo- - que fa&o locus vulneris, ficut in fuperioribus fa&um fuerat, - obligatus, Obfervavi in hoc a&u, ficut obférvaveram in fu- perioribus pueris, cautionem illam , ut adolefcentuli aut - adolefcentulae fudarium naribus et ori obmovetent,eo con- — filio , ut ne effluvia materiae purulentae per has vias haufta dn fanguinem permearent, et hoc modo variolas efficerent, - - Primis quatuor noctibus adolefcentes omnes tres non parum "quiete dormiverunt. Die fecundo fenferunt aliquid exigui - doloris in: vulneribus , quorum labia aliquantum erant in- Bias Die tertio, filis fublatis, vulnera obligata fünt un- - guento digeftivo et emplaítro glutinante. Tum aliquanto — plus doluerunt, quam pridie, ficut etiam labia vulnerum e- rant aliquanto magis inflammata. Praefertim in adolefcente filio confpicuum erat aliquantum fuppurationis ; fed in filia- "bus videbantur die quarto vulnerà coalitura , fiquidem eo- rum apertura incipiebat multo anguítior fieri, quam diebus fuperioribus, Quo eodem die vulnera filii vixa fuperiore die differebant, Die quinto mutatio infignis in eorum nullo fa- &a. Quae vero tanto infignior facta die fexto. Adolefcens. ilius tum conqueri coepit de acri et pungente dolore in vul- ^meribus , fentire fimul incipiens gravitatem capitis, languo- rem membrorum, aliquid cephalalgiae et vertiginis. Alvus, Jae primis poft inoculationem diebus fuerat ex habitu fa. tatis, abibat in diarrhoeam. Accedebat aliquid horroris al- - fiofi et doloris in tergo. Oculi rubuerunt, pulfus arteriarum "factus celerior et duriufculus. lnoculatus valde formidabat . ven: efe&ionem quam tamen libenter fieri volebam. Sumta, "quam praefcripferam , emulfione refrigerapte , ufus eft prae- | er opinionem meam nodOe non parum quieta, Etiam filia | | 314 .. Obfervatio EX XII. CUARTA -:snaior fenfit dolorem acriorem , fiquidem etiam labia vulne- - rum magis inflammata erant, Algor et aeftus alternaverunt, | pulfus acceleratus eft, et fecuta nox inquieta. In adoleícen- - tula natu minori mutatio contigit fimilis, quamvis etiam ute- tetur bene quieta nocte. Die feptimo omnium trium febris. invaluit,in adoleícente vero filio orta infuper libido vomen- di. Alvus, quae pridie cita erat , nunc iterum naturali fimi-- lis, Filia natu maior aliquantum fanguinabat e naribus. Pe- - diluvium , compofitum ex aqua et lacte, aliquot vefperis o-. miífum fuerat; id vero in praefentia et polteris vefperis in. ufum revocabatur, fumta firnul ab omnibus tribus emulfione - illa refrigerante, Subfequente nocte omnes tres dormiverunt - valde inquiete. Die octavo fenfit adolefcens filius u(tionem - et preffionem in abdomine. Quare iniectus eft clyfter ex a-- qua et melle, qui effecit defurredtiones duas. Abdomen fuit. liberatum , et pulfus, cuius celeritas adhuc increverat,factus | talis, qualis fuerat pridie, Secuta eft nox quieta, In adole- - Ícentulis filiabus febris intentior facta erat, et fomnus valde. difficilis: Quarum natu minor etiam prodidit aliquid delirii-- Die nono adolefcentis filii febris aucta eft. Obvenerunt novi: dolores capitis et artuum. Hoc die videbantur vulnera ame ^ pliora fieri et paulo magis füppurare. "Venerunt in confpe- &um meum aliquot rubra pun&ula faciei, quae verfus vefpes ram etiam magis confpicua fiebant. Ortam narium haemore | zhagiam fecuta eft quieta nox. In adolefcentulis filiabus de-. prehendi febrem multum imminutam , in earumque facie füb | vefperam mihi videbar confpicari eruptionem fimilem, , ficut | etiam deprehendere in vulneribus ampliatis fuppurationem paulo largiorem, Sed et hae fübfequente node quiete dor- miverunt, Die decimo, rubris illis pun&ulis in omnibus trie bus valde ampliatis, nihil iam dubitavi, quin eae verae vae riolae futurae effent, Sub vefperam vero fimilia pan&ula et- iam in aliis partibus corporis deprehenfa funt. Febris o- monium trium erat valde lenis, Vulnera, quae quotidie novo |- NT j Y " m / : - Y - —— De infitione variolarum in urbe patvia Vefalienfi 9e. 338. - unguento digeftivo obligabantur, largius füppurabant, eo ' rumque margines videbantur minus tubere,et minus tumere, 1 quieto, filia vero minor fomno , mixto levibus deliriis. Die — undecimo in adolefcente filio rurfus orta fanguinatio narium, - quo eodem die febris fuit exigua, fübfequente noCte quieta. — À filia maiori febris difceflerat. Quae, poftquam aliquantum - fanguinis e naribus manaviffet, ufa eft fomno fubfequentis — noctis valde quieto. Etiam filia minor , ab omni febri immu- — nis, fubfequente noGe fatis quiete dormivit. In omnium - trium faciebus variolae mágis magisque turgebantquae eae- Ben in ceteris partibus corporis magis confpicuae fiebant, — ita ut apud filiam minorem in vulnerum confiniis fex, apud - filiam maiorem et filium pauciores fe oculis meis offerrent. . Die duodecimo in filiabus, ficut pridie, pulfus erat ordina- - rius, in filio vero aliquanto celerior, quam pro habitu fani- — tatis, Hic conquerebatur de doloribus aliquibus faucium; "Deprehendi in iis aliquid inflammationis , quae vero ex gar- "gariímo aquae et mellis mox evanuit, Verfus vefperam pro- "diderunt variolae faciei iam initium fuppurationis, ficut ea- -rum magnitudo etiam in ceteris partibus corporis augefce-- "bat, Omnes tres fübfequente no&te non parum quiete dormi- "verunt. Die tertio decimo ornnes tres febre liberati erant, - ^ Variolae faciei latiores et elatiores factae, magnitudine pifi, -oftendebant colorem fubflavum,in ceteris partibus corporis 'plürimae initium fuppurationis, Adolefcens filius conquere- "batur hoc die de dolore in-eo brachio, in quo inoculatio fa- -&a erat, Totum illud brachium rubebat et tumebat.Sed hic "rubor et tumor ad ufum refolventrum facculorum herbario- rum evanefcebat. Diequarto decimo variolae in facie exare- —cebant , in ceteris vero corporis partibus plurimae in plena me —maiore inter vulnerum obligationem ex vulneribus eflluebat : : Rr2 .anateria d — Filius et filia maior ufi funt fomno fubfequentis noGis valde . —fuppuratione verfabantur. In adolefcente filio et filia natu - — (9:16 |. Oljervatio LX'XII materia püri variolofo fimilis. . In filia veto minori fuppura-- i tio vulnerum non erat aeque larga, - ! d decem erant in facie, in virgine maiori quinque et triginta, - Cuius faciem tantum obfidebant tres, denique in filia minori quatuor et octoginta, de quibus in facie erant quatuordecim, ' Die undevigcfimo poft inoculationem omnes variolae exaruerant. Vulnera coeperunt hoc facto coalefcere, et pla- — ne fanata funt brevi tempore. Sed die quinto decimo inci- — dit adolefcens filius in gertus aliquod triftitiae, conquerens fimul de dolore fübter axilla brachii finiftri, Eius pullus erat - celer et parvus. Inquirens in locum doloris,deprehendi glan« — dulas axillares tumentes, in quas curavi applicandum cata- - plasma. Poítquam idem fumfiffet lene laxans, quale etiam eius virginibus fororibus praefcripferam , dedi ei fumendam emul(íionem ex deco&o corticis peruviani aquofo bene fatu- rato, et feminibus quatuor frigidis confectam , edulcatam faccharo. Tumor augebatur, uti magnitudine, ita et mollitie, | Aliquot diebus poít, cum difciffus effet, ex apertura effluxit magna copia cocti puris. Quo facto pulfus factus eft fanior, et folita animi ferenitas fenfim rediit , quanquam plus quam. - tres dierum hebdomades intercefferunt, dum ulcus ad perfes e acer cy "2 - &am fanationem perduci poffet. MN Secunda febris illa eft , quae variolas nativas faepiustam periculofas reddit, imo lethales, Quod quidem, cum fidelis experiertia docuerit, non facile diffitetur quisquam medico- rum. ltaque quod in variolis factitiis haec febris folet abef- fe, id merito in maximis inoculationis commodis a plurimis medicorum ducitu', Quam quidem fecundae febris abfene tiam etiam ego obfervavi, | NES Virgo nobilis.natu minor , alias fere. adfidue valetudina. ria, valde faepe medicamentis iuvari debebat, Perfun&a- VIO -— E 5 1 E. 7 ^ 4 g^ Via - De infitione variolarum in urbe patria V'efalienfi 65v. 317 vero variolis faCtitiis, fruitur, ficut fotor et frater, fanitate rma. ER | - —Refrigeranti faae fanandi methodo tribuit celeb, DIMS* ' DALIUS, quod inter plures quam mille quingentos inocula- .. tos unus tantum fuerit, cui ulcus fübter axilla natum fitg). . Servavi in his adolefcentibus refrigerantiffimum regimen , - quod tamen non impedivit, quo minus in filio nobili tale " tubet oriretur. —— | At funt, qui velint, ut inoculatio variolarum fiat in in- — fantibus recens natis. Quod fi fiat, cafus ille vitatur, Celeb, - LOCHERUS fufcepta in infantibus recens natis inoculatione, — [ibi vifus eft hoc commodum valde laudate debere h). Etiam DR urere FE eai ies et es! 3 zz en 2 - on. "t c e cL [47 et i4] -— € et leri et E [47 B. e c S e? 3 C -Q £e e E f "O i, — [4 £5 zi o ^5 e cu ru e o - £z et « e i4 £2 ct et m. eo "O - e» i5 c — 4 e z [4" E [47 - ct 4". m [4] "o z. S LE len g "9 - s .— publice fententiam meam proderem, atque ita cogito etiam — adhuc. Sin: faufta et felicia LOCHERI, medici multo meri- | tiffim, expe: imenta. Simul tamen hoc addo, me non poffe -— diffiteri, mortalitatem humanam primis duobus annis aetatis B Rr.3 prae E | —— g)Verhandeling over de tezenwoordige manier van inentinge der Kin. - | — — — derpokjes uit het Engelfch vertaald door Eduard Sandifort. pag.4 1. | ——— &) Obfervationes pra&icae circa inoculationem variolarum im neomatis | — . infütutam pag. 46. | | | 2 ^ 3:B — Obi LXXIL | - prae ceteris áetàtis annis eminentem, atque inincompárabi- - li opere viri celeberrimi , beatae memoriae SUESSMILCHIL i). .— demonítratam, me valere ab experimento inoculationis re-- cens natorum infantum acriter deterrere. Neque nefcio,etiam | clar, MAT Y hanc maturam variolarum inoculationem ftu- | : duifle defendere k). At maximi momenti funt argumenta, quae ei oppofuit clar. PERCIVALL I), lam antiquiores probaverunt neceffitatem riffionis fan- guinis in curatione variolarum nativarum.. Recentioribusve- - ro temporibus de eius utilitate loquuntur FREINDIUS m), | BERGERUS n), TRALLESIUS O) , VIOLANTIUS p), FISCHE- RUS q), TEICHMEIERUS t), MEIPOMIUS s) aliique medici cum tanta perfuafione, ut non jam temere quisquam medi- cus de ea dubitet, Nimirum quis dubitet poft tot feliciter pera&a experimenta ?- Sed et variolae factitiae poftulant in- . terdum unam, imo vel iteratam venaefeCctionem. In comme- morato quidem adolefcente nobili valde cupivi venaefedio- - nem unam fieri, fed deterruitane ingens eius adverfus venae-. fe- 45 -— | / | .. 8) Die góttliche Ordnung in den Verinderungen des menfchlichen Ge- fchlechts 2. Theil pag. 291. etc. E k) Medicinifche Bemerkungen und Vnterfüchungen einer Gefellfchaft — A N von Aerzten in London, 3.Band, pag.245. pag. 68. n L3 1) vid.celeb. Sandifortii Natuur- en Genees-kundige Bibliotheck, 7.Deel, : | 5 * d ^" " . E LE - . -( ij 13 m) De purgantibus in fecunda variolarum confluentium febre adhiben- i: - ? a dis, Lugd. Bat. 1750, 4 2) De ufu venaefe&tionis et clyferum in curatione variolarum. Vitenb. - 1711. chen Blattercur, Breslau 1736. p) De variolis et morbillis, Dresdae 1750. | dr ut ' j : -: i P * o) Das Aderlaffen als ein oft unentbehrliches Mittel zu einer glücklie - H c4 Ue q) De remedio rufticano variolas per balneum primo aquae dulispof - vero feri la&is feliciter curandi. pag. 6c. r| Diff, de variolis ut febre inflammatoria, lenae 1741, s) Diff, de venaefe&ionis in variolarum curatiene ufu, Helmft, L4 «m - c Qe infitione variolarum in urbe patria P'efalienfi 9c.. 319 - fe&ionem formido, ex qua mala fymptomata ego formida- —- bam. Quare aequo animo praefertim tum hoc meo propofi- —.. to abfiftebam, cum adolefcens iam ex prima fanguinatione - ^ marium fe valde levatum fentiret. | — — . Una eademque hora inoculatos non uno eodemque tem- . —pore febris variolofa invadit; non eodem tempore in iis va- — —fiolae erumpunt. Docent hoc TIMON et PYLARINI, quos - citat celeb. KIRKPATRIKIUS t). Idem teflatur et exemplis ." demoníftrat illuftris ROSENSTEINIUS v), Confirmant id tot de inoculatione confignatae literis hiftoriae. Quod igitur in tribus illis adolefcentibus mirabar, erat hoc, quod omnes — tres eodem die febri corriperentur, et quidem iam die fexto, - €um raro haec febris ante feptimum ab inoculatione diem - -prorumpat, Sed mirabar etiam coeptam eodem in omnibus -* tribus die, eoque iam nono, variolarum eruptionem, An ce- —— feris hic inoculationis effe&us puri variolofo recentiffime — «olle&o adícribendus? Aut an alios etiam hoc tempore in — urbe variolofos vifendo, adolefcentibus contagium attuli ? 'Sed cur tunc non maturius variolis correpti funt, quum an- - - te praeparationem iam domum parentum, eorum medicus -— ordinarius , frequentius, et ipfo práeparationis tempore quo- . tidie bis frequentaverim? Et eur in adolefcentibus his pri- - narium illud inoculationis commodum obfervavi , febris fe- €undae abfentiam? quum illi, qui in urbe variolis nativis eo tempore laborabant, a febre hac fecunda haud eflent im- - munes, horumque nonnulli illa decumberent egraviffime, — Multo maior in his, qui variolis nativis erant adfecti, quam — in tribus illis adolefcentibus, quibus variolae infitae erant, ^ earum erat numerus. Contluentibus decumbebant aliqui, —— Et nonne ex hoc contagionis modo ratio , cur omnes tres mem v kt at e t "Rapt pe cogn E sacs [A lolefcerites febri variolofa eodem die correpti fint, cur in (0 €) Erliuterung der Einpfropfung pag. 122s ——. w) VonKinderkrankheiten, pag« m. 205. B Ww. s "E E "nm Mo. 35 | Oljeriatio LXXII. pus M. "eee fllis ano eodemque die in confpe&um prodierint vátiolae, E explicatu difficilior ? Sed totus etiam morbi variolofi in o- mnibus tribus decurfus et vulaerum conditio me haudaliud credere cogit, quàm ex fola infitione, non ex alio contagio, : -adolefcentes morbum conttaxiffe. Illis diebus, cum variolae in optima füppuratione verfa- — rentur , adolefcentesque experrecto et fereno animo per cu- biculum ambularent, mihi vifum fuit Theologos quosdam introvocare, Confilium erat, ut, etiamfi exemplo virorum - clariffimorum CHAISIT x), LOEBERI y), PLrrri z) , WOLEII a), LEssir b), DANNEILI c ), CRAMERI d), MILLERI e), GROTII f) inoculationem aperte laudare nollent, ne tamen — eam contemnerent, Introvocavi patresfamilias. Qui, con- fpicati falutarem inoculationis effectum , eum admirati fünt. Ille vero optatus effeQus, ut ea magis magisque recepta come munis fieret, defiderari perrexit. Tres iam anni et quatuor menfes . a) Verdeedingende Proeve over de Manier van't méededeelen der — Kinderpokies door Inenting, waar in men tragt te toonen, dat er het geweeten niet van zekwetít, nog de God'dienít meede beleedigt & word, vid. Verhandelingen van de Hollandíche Maatíchappye der Wcetenfchappen te Haerlem r. Deel. y) Predigt von der &chten Gewiffenha£tigkeit alterlicher Sorgen fit die t Gefandheit der Kinder, befonders in Abficht auf die Blattereinpfro- —— pfung ,:am Sonntage Neufiiifcefe 3 in der Brüderkirche zu Altenburg. gehalten, und auf Biólien Befehl zum Druck übergeben.Altenb, 1769, Y ) Theologifche Unterfuchungen, 2. Band 4.Stück.- a) Die Pflicht durch die Einpfropfung der künftlichen dm natürlichen 1 1 Blattern zu entgehen, Grünftadt 1760, b) Theolegifche Moral, paS. 131 — 133. €) Vergleichung der natürlichen und eingepfropften Blattern vachVere re nunft, Erfahrung und Religion angeftellet. Quedlinburg 1769. : d) Der riórdifche Auffeher , 2.Band, 116, Stuck, e €) Mosheims Sittenlehre, 9 Theil pag, 173. etc, : £) fonzeléda von der roin: der BEP ns Mim be e — De infitione variolarum inurbepatriaVefalienfi&dc. 3^1 - menfes cffluxerunt, ex quo haec inoculatio füfcepta eft ; quo . toto tempore in urbe mea patria nulla nova fada eft. id - quod eo magis mirandum, cum ea in proxime hinc fita urbe - Clivia tam bono fuccefíu fufciperetur, ut illi, qui variolis fe - nondum credebant perfunctos effe, ad eam fe ultro offerrent, —.. A Etiam alii aliqui medici inoculationem in iis fruftra fu- "fceperunt, qui variolis iam antea perfuncti erant, Celeb. KIRKPATRIK g), TissoTUs h), HENSLERUS i) aliique eius —rei allecant exempla. |. Sicut etiam illuftris ROSENSTEINIUS teftatur , faiffe, qui, quod variolas parvo numero et valde leniter erumpentes aut unicam tantum variolam habuiffent, —timerent, ne quando iterum corriperentur, attamen liberi manfiffent, quamvis commorarentur apud homines, vatiolis Jaborantes notae peioris, item fuiffe, qui maioris fecuritatis »eratia variolas fibi inoculandas curarent, non tamen corre- -pti eflent, fi antea vel nativas. vel infititias habuiffent 1) . Celeb. MATY in fe ipfo , poft fuperatas variolas nativas , va- diolarum infitionem, fed fruftra tentavit, Nullae prodierunt Nariolae m). H" — Quid igiturfentiam de vatiolis fecundis ? Qui femel va- sriolis veris perfunctus eft, eum pofthac ab iis tutum effe, a- unt medici multi, et vel plurimi. Eundem bis variolis ve- Tis corripi poffe, credunt alii, Hi ftudent fententiam fuam -obfervationibus comprobare, de quarum alii dubitant veri- "fate. Rurfus alii malunt variolas fecundas ad eventa referre multo rariffima, in numerofa mea praxi, quam iam ad fede- |. €im annos exerceo.,fane multos aegrotos vatiolofos, at nun- Ws | | quam .—$) Erliuterung der Einpfropfung pag. m, 180. — —h) Pra&ifche Vertheidigung des Einpfropfens der Pocken pag. m. 130. 41) Briefe über das Blatterbelzen, dem Parlamente von Paris gewidmet 2, Theil pag. 271, | — I) Anweifung zur Kenntnifs und Cur der Kinderkrankheiten pag. 163. | m) HENSLERS Briefe àber das Blatterbelzen , Ioc, cit. N Nov. Z8. Pbyf. Med.Tom.F- gos Im ? a ME a 302. . Offevatio LX XII. asi t quam in eodem corpore bis variolas veras vidi. Cui expe. rientiae fiadiungo commemoratam fallentem inoculationem in iis, qui variolis perfun&ti erant, et mox rete efficacem in- oculationem in his, quos parentes certum habebant variolas nunquam habuiffe, fere ad pernegandum reditum variola- rum verarum cogor. | | At non.valde diu eft, cum diurna politica exempla re- deuntium talium variolarum commemorarent. Tum quidem animum meum fübiit ea de re interrogare Virum eximium, — mihi amiciffimum, medicum experientiffimum Effendienfem, - cl. BRüNINGIUM , qui mihi in hanc fententiam refpondit, V'eras ,inquit, uzriolas nunquam in uno eodemque corpore diver- - o tempore iteratas vidi. Sujpicor etiam ,nec boc unquam ab aliis vifum. Fere difficile efl variolas proprie veras diflingüere ab illis. variolis , quae veris finitimae funt. Eft genus variolarum aquofa- vum , Angli the chicken pox nominant , in quibus interdum ac- cidit,ut intus latens materia aquofa , fi corporis natura eft aliquan-. tum agilis , re ipía in genus veri puris abeat, atque adeo fi paulo. — diutius con[literit, veras cicatriculas e lacunulas pofl fe velinquat.. Imo vel communiores variolae aquofae id efficiunt, fi ad eas per- curandas cortex peruvianus in ufum vocatus fuerit. — /Mibi qui- dem nunquam adhuc contigit videre variolas veras , mixtas, com. fiflentesque fimul cum generibus variolarum fpuriis. Itaque cre-— m variolas , cafu pure bono vepletas , praefertim , fi aliae par-.— tes corporis variolis falfis obfitae fint , non variolas veras dicen- das e[Je, fiquidem nec de boc genere variolarum fpuriarum fume tum ad inoculationem pus effecerit variolas veras. jd Puella quaedam fere decem annos nata, unica illuftrif. fimae ftirpis foboles,poft praecedentem acceffionem exiguae febris , obferebatur variolis multis, quae, non infigni rubro ambitu circumdatae,parumque fuppurantes,continebanthu- . morer tenacem fübflavum. — Exarefcentes cito iam o&tavo die excidebant. lam fub initium eruptionis eius medicus, - celeb, BURGGRAV1us, confirmabat parentibus, variolas non | veras - De infitione variolarum in urbe patria V'efalienfi G5. 323 veras fed tantum fpurias prodire. Cui fententiae mater, ce- terum non imperita, conftanter repugnans contendit, effe - wariolas veras, utens in hac fua caufía aífeníu totius fami- liae. et famulitii. Celeb. BURGGRAViUS et mater uterque in fua fententia perftiterunt,mater quidem cum aliqua pertina. cia et medici indignatione, Qui, cum fentiret, fe non fuffi. cere errori eripiendo, tandem fübridens, quoniam cupis, in- quit, filiam tuam ex veris variolis decumbere: Sunto! lndigna- tio quidem matris inde crevit, at fimul in futuram pocniten- tiam. Quinque annis poft puella nupfit viro. Paucis poft has nuptias menfibus correpta eft veris variolis maximam partem confluentibus, morboque alte immerfa cicatricibus deforma. tací. Tum quidem mater, quam fui erroris poenituit, fe . medico multum excufavit, Tibi, Vir illuftris, haec celeberri. mi BURGGRAVII obfervatio non eft ignota ; notiffima tibi etiam illa eius verba, quae obfervationem illam fequuntur. AVonne , inquit, fi aulicorum more affenfus fuiffem ,' et aegra, ef foa familia illuftviffima per omnem W'etteraviam et totum Pala- Linatum , ubi aegra poft nuptias in ditione mariti degebat , rumo- vem fub initium fecundi morbi fparfiffet , ComitifJam veris variolis bis laborare , cuius rumoris vanitatem , collatio modi decurfus u- Iriusque morbi deinde redargui[Jet? n) Quod vero cel. BuRG- GRAVIUS de fe refert, id mihi faepe ipfi, atque adeo ante annum in puero nobili contigit , ubi certus quidam vir, cu- jus officium erat medicinam exercere, variolas fpurias pro ' veris habens, fibi vix à me perfüaderi paffus eft, effe vario- lasfpurias. Aliquae, fed non omnes, continebant aliquid materiae purulentae, Quae fuit caufa erroris. : —.. Nunc eundem hunc puerum, comite amico meo, pe- — fitiffimo chirurgo legionario D, LüDEKE, vifi, variolisque - - deprehendi aegrotantem veris. Quae, quod fimul erant peffi- - mae notae, confluentes atque gangraenofae, vitae finem at. BRusc Dn» 398,2 15 tule- - 9) Nova A83 IN. CT. 4. in App. 34 ^ 7 Obfwodio LXXII. rst tulerunt, Lugeo triftem hunc furentis huius morbi exitum, nec,cum id fcribo,id fine fümmo animi moerore fcribo. Re- dundat enim ad me dolor ex ftagnante dolore venerabilis patris. Qui, cum fic filium unicum et amatiffimum, eundem- - que tam inopinato amiferit, certo nimis gravi procella ob- rutus videtur. Huc accedit dolor, in cuius partem venio, illuftriffimi avi et venerandi fenis, defiderantis nepotem fuum cariffimum, optimae fpei adolefcentulum, et obverfans canae fuae fenectutis fuave folatium, : Non mortem avertere valuit divinus ille cortex peruvianus, cuius virtutem in fanandispe- ioris notae variolis laudant celeberrimi viri W ALLIUS 0), HuxHaAMIUS p), ROSENSTEINIUS q), MEADIUS r), MONRO $) et cum his gentis fuae decus c], HIRSCHELIUS t) quamque tam faepe atque etiam hoctempore epidemico expertusfum — ipfe, Sicut huic remedio acceptum referre debeo,quod olim filiola mea natu maior, variolis decumbens peffimis, auxi- liante Deo, mortis periculo erepta eft. Nec iuvit camphora, quam vartiolofis exhibuit praefertim magnus ille HALLERUS, eiusque exemplum fecuti plures alii medici. Nec votore- — fpondit fpiritus acidus , cuius magnum laudatorem veneror- e celeb. TissoTuM u). Eft etiam in remediis camphorae ufus. externus, cuius eximiam vim, ut plures medici, fic inprimis el. RouPPEUS expertus eft v). Ex eo vero ego equidem au- xilium fruftra fperavi, Neque periculum fugarunt lenia la- Xxan- L] . .9) vid. HurH Sammlung verfchiedener die Fieberrinde betreffender — Abhandlungen, Nürnberg 1760. p) Opera omnia Tom. 2. pag. 143. | Mw 62. Ww E. q) Diff. de variolis curandis, Upfal. 17 f 4. r) De variolis et morbillis , pag. 37» H 3) Edimburgifche Verfüche und Bemerkungen, f. Band, pag. 109, ete, t) Von den Vorbauungs und Vorbereitungsmitteln bey den Pocken,p.98 - H . u) De variolis, apoplexia et hydrope. Y) vid. celeb, SanpiFon Tut Natuur - en Geneeskundige Dibliotheck, 4,- Deel pag. 389. De infitione variolarum in urbe patria Vefalienft &5c. 32s xantia, quae adolefcentulus ante morbum faepius, et mo füb eius initium fumfit. Denique etiam vanus fuit aliorum; .. quaears praefcribit, remediorum effectus. — — ": Novi medicos, qui fiam. variolis medendi methodum " .. tanquam certiffimam iactent atque talem, qualis nunquam — fallat. Volunt videri fanare variolofos omnino omnes. Sed . ego equidem e re duco modeftius loqui, quandoquidem mi- — hi perfuafum eft,epidemiae malignitatem et conditionis mor- bidorum corporum caecas rationes faepe ita efle compara- tas, ut quantamcunque fpem. et fiduciam medici ludant, in qua fententia una funt medici modeftiores omnes, figillatim, . qui id in fua ipfius cariffima fponfa expertus eft, atque fibi propria fermonis elegantia demonftravit cel. TRALLESIUS W^), Plures hoc tempore in hac urbe infantes variolis decum- bunt veris. 'In his prae aliis periclitantur, qui exanthemate aliquo chronico; tinea, achoribus, crufta lactea, aliove vel laborant adhuc, vel eo laborarunt brevi ante morbum va- tiolofüm. Vulgi quidem opinio in patriz mea eft, talia ex- anthemata infantes a variolis tutos reddere. Sed contrarium teftatus e(t PECHEINUS x); Numerofiores ex illis variolas ex- iftere teftatur illuftris ROSENSTEINIUS y), Nec in illa epide- mia, quam quatuor abhinc annis Vinariae cl, BUCHOLTZiüs obfervavit, achores obfletere, quominus infantes iis obnoxii prae- fer [pem et opinionem parentum in variolas inciderent peffimi mo- ris, bisque iam peradis , per longum adbuc temporis. [patium,. ul- - cera faucium , parotides , aliaque experti fuerint: profunda atque farpentia ulcera. z). Sus i —* ' Comitatur epidemiam hanc variolofam alius infantum " morbus epidemicus, tuffis convulfiva , quam Angli cbincongb S55 | dicunt, — w) De methodo: medendi variolis hia&enus cognita faepe infüfficiente. magno pro inoculatiore argumento, Uratislaviae 1761. | x) vid, KzxiNiI Interpres elinicus, pag. 288» y) von Kinderkrankheiten, pag. 11, 356 | ^ Obfervatio LXXIL.- dicunt. Cortex peruvianus, quem iam in epiftola mea Zemor- bo militari, ad amiciffimum mihi BALDINGERUM data, lau-- davi, quemque mecum celeberrimi viri BR ENDEL1uSa), - 'HuxHAMius b), RosENSTEINIUS cJ, WHnYyTiUs d), S TRAND- BERGERUS €), BRüNINGIUS f), W EBERUS g), MELLINUS h) aliique adverfus hanc tuffim laudant; (ulphur antimonii au- ratum, quod in gravibus aliquibus morbis efficax teftantur cl. ALEFELDIUS i), ROEMPLERUS k), REGENHER TZIUS 1 ) aliique viri, quodque praeter celeberrimum UNZERUM m et WEBERUM n) inprimis cl, CLOssrus contra illam tuífim.- commendat o) caftoreum, quod, chinae cortici nuptum, in fuis ipfius liberis, tuffi illa vexatis , efficaciffimum deprehen- | | dit — 3) Progr, de tuífi convulfiva, Góttingae 1747. b)Obfervationes de aere et morbis epidemicis Plymuthi factae, De- cemb, 1732. c) von den Kinderkrankheiten, pag, 338. d) Betrachtungen über die Natur, Urfachen und Heilung der Krank- heiten , die man gemeiniglich Nerven-hypochondrifche und hyfteri- — — fche Zufálle nennet, pag. 248. | €) Abhandlungen der Kénigl. Schwed, Akademie der Wiffenfchaften, XI. Band, pag. 261. - | f) Conftitutio epidemica Effendienfis, pag. 22. £) Obfervationum medicarum fafcic, 1. Obferv. 6. h) Von dem Keichhuíten der Kinder, welcher in den lahren 1763, und 1769, in Langenfalza herrfchete, pag. fO. ! i) Diff, de infigni ufu fülphuris aurati antimonii in morbis a vitio Iym- pháe ortis. Gieffae 1765. k) Diff. de catarrho fuffocativo efficaci quedam remedio tratando, Ha- lae 1720. | | | I) Diff. ge fulphuris aurati antimonii ufu medico in ardmis quibusdám, praecipue lymphaticis, ijmorbis, Halae 1737. m) Hamburgifches Magazin, 8. Band, pag.356. 2) Loc. cit. P 9) Specimen obfervationum mi(cellarum, obferv. 29. ) - uu — ^ De iifitione variolarum in urbe patria Vefalienfi 9c. 27 dit cl. MoRRIsIus p), haec, inquam, medicamenta etiam nunc ad morbum illum debellandum mihi vifa funt arma optima. Nec virtute carent emulliones papaverinae, ficut et fuam meretur laudem acetum commune, aqua dilutum et 4Áaccharo mixtum, quod faepius a viro, laude mea maiori , quem olim praeceptorem veneror, celeb. LEIDENFROSTIO pro remedio domeítico commendatum audivi, quodque ex ore eximii huius Viri laudat D. D. ZANDERS, felix apud So- lingenfes practicus q). . Fere omnes illos, qui nondum variolas fuperarunt, hae | vero tuffi hoc anno vel aegrotarunt, vel illa adhuc angun- tur , hoc tempore epidemico a variolis adhuc liberos obfer- vo. Cum tuflis convulfiva et variolae hoc tempore commu- niter epidemicae fint, an forte tuffis commemoratae immu- nitatis a variolis caufa eft? Pepulit animum haec obfervatio, Attamen, fcrutans aliorum obfervata et in his Annales phy- fico- medicos Vratislavienfes, video, medicum aliquem Vis- mmarienfem , /Vicolaum CHILIANI, obfervafle olim effectum huius tuffis fimilem r). Quem tamen effe&um perpetuum pro. nunciareé eo minus aufim, quum aliqui eorum , qui tuffi illa laborarunt, fed pauciílimi, fex feptemve tantum, infantes morbo variolofo correpti fuerint, In his autem variolaetam benignae fuerunt, atque tam parvus earum numerus, ut, le- - &o plane non detenti, libere per cubiculum ambulaverint, ... Sed, quod minime tacere poflum, ab huius temporis contágio variolofo liberi etiam manent illi alumni, ín quibus variolarum infitio fterilis manfit, ficut etiam immunis ille a- dolefícens nobilis, immunesque eius forores, in quibus inocu- latio foecunda exftitit, hoc eft, in quibus inoculatio re ipfa variolas exclufit. Id quod eo magis advertit animum, quod | eius- P) Medicinifche Bemerkungen und Vnterfüchungen einer Gefellfchaft von Aerzten in. London, 3. Band. pag. 238. | q) Diff. inaug. de tuífi infantum convulfiva epidemica, Duisb, 1761. - £z) Menfe lunio anni 1719, Artic, 3. $e 6 Obfervatio LxXI. eiusdem illuftris familiae filiola, tres annos natá, àtque altera filiola, nata annum unum , praeterea filiolus annorum duo- rum tempore praefentis epidemiae, variolis non optimae no- tae perfundti funt, Inoculata quidem illa natu maior aparen- tibus extra urbem in fcholam aliquam miffa eft. At comme- fnoratus ille et quondam inoculatus adoleícens adfidue afle- dit variolofae fuae fororis le&o ; inoculata vero natu minor adeo iuflu patris variolofae fororis amiculum cubiculare in- : dutum geftavit, eo quidem confilio, ut pater certior fieret, variolae infititiae a nativis praemuniant, an non, Praeterea cum variolofis fororculis et variolofo fraterculo commorata eft in eodem cubiculo, Neuter tamen, nec filius nec filia, * contactus eft. Qui tuffim ferinam iam pertulerunt, eos iterum ea cor- tipi poffe, fretus pluribus huius anni obfervationibus , mea ipfius experientia factis ,libere tanquam rem certam pronun- cio, Sunt, qui tribus abhinc annis ea confli&ati funt, qui iidem iterum nunc ea laborant, 1n quo numero funt liberi amici(fimi mihi BINGERTTI. | Tufferites aliqui infantes funt fimul idterici. I&ero praeterea laboravit matrona quatuor et feptua- ginta annos nata, fed periodico. Haec febri aegrotavit ter- tiana, Apyrexiae tempore cutis color erat, ut in ftatu fano, At accedente paroxyfmo tota cutis flavefcebat , flavefcenti-- bus infuper ipfis oculis. Qui color flavus rurfus evanefceba fiebatque naturalis, fimul ac febris difceffiffet, Quae medi- camenta febri medebantur, ea etiam icterum depulerunt, Fefaiia Noribergam miffa die 3o.'Octob, 1772. | »nm - OBSER- . - Deliquii folis partialis, 9c. — 329 OBSERFATIO LXXIII/ Dn D. GEORGII FRIDERICI - KORDENBVSCHII E - Deliquii folis partialis, d. 26, Ollobris anni 1772. celebrati, | . Norimbergae babita. ua infigni mentis animique oblectatione, die r 1,OGobr. h,a, fperandam infignem lunae eclipfin totalem, in ipfo Dia- nae exortu, /Vorimbergae contingentem, iam fatis confpicuam obfervaffem ,' ii minime dubitabunt , quibus animus ineft, ad- OviDII elegantem defcriptionem formatus: Ni bI Felices animae, quibus baec cognofcere primum, ... Inque domos fuperas [candere cura fuif. .. Credibile efl illos, pariter vitiisque iocisque, —. Altius humanis exercuiffe caput. s JVon Venus, e£. vinum fublimia peGora fregit, m — "Officiumque fori, militiaeque labor. . ANec. levis ambitio, perfufaque gloria fuco, JMagnarumque fames. follicitavit opum. | "Addmovere oculis difiantia fidera. noftris, ix op Helberaque ingenio fuppojuere juo. yt —— Indultu, impenfas perquam gratiofiffime füppeditantis, perilluftris S. R. I. Lib. Civit, Norimb, Magifftratus, ad obfer- - vationem, in primo quafi temporis momento exorientis lu- . ae in horizonte totius ditionis Norimbergenfis rite peragen- dam, turris rotunda munimenti urbis, in cacumine montis |. praealti ( vulgo J7effungsberg ) exaedificata , locus, alias, ad coeleftes obfervationes, prope horizontem obfervandas, to- 5 tius urbis aptiffimus, eligebatur, Sed, eheu!aer hac die, den- - fis ac obfcuris nubibus refertiffimus , non folum parum fpei, pro inftantis Ze/iquii obfervatione reliquerat | fed, quod ma- jus, fole, per totam diem quidem inconfpicuo, fecundum CNov.AU.Pby.Med.Ton. — "Yt pen. ET Obfervatio LX XIII, penduli indicationem, in occafu occidente, nebulae denfae e tellure, citatiori curfu afcendentes, aerem tanta caligine offufcarunt , ut lunae ftellarumque intuitum penitus denega- rent. Integra noGte iamiam elapía, coeli inclementia, ne — uidem Dianam noftram, tenuiori nubium velamine cinctam, in coelo afpicere permifit. | Ne hilum itaque de rara bac eclipfi lunari borizontali a) hic loci videbatur. — .. Die 26. Odobris, in Aflropbilorum folatium , altera, in hoc anno, vice, Zeliquium, non quidem /unae, fed folis ipfius, matutinis horis futurum effe, affronomicus calculus b ) paulo accuratius inflitufus, indicabat; fed, an et ipía eiusdem ob- fervatio, fereno coeli vultu perfici poffit ,res fuerat mere du- bia; meridiano enim tempore, auítro fatis vehementi flante, auftrum occidentemque verfus nubes, nubibus undequaque coadunatis, denfae coelum obtegebant, quae deinceps, in fubfequenteno&te, copiofa pluvia, ad diluculum usque diei deliquio feftivi, delapía, iterum terram celeriter petebant. — | Omni igitur fere obíervationis habendae fpe excufía, nullas publicas praeparationes, nullas omnino curas iaftitui, Dies illuxit, et eo lucente, tecta urbis, ex pluvia no&urna adhuc .-.adida, infimul a folis radiis illuminata novo lumine ' refplendefcebant. In parte coeli ortiva ferenum apparuit coeruleum, in occidua nubilum; fpes iucunda, his vifis, re- dibat ; mecum itaque ftatim decrevi, quidquid de ec/ipfi fit obter- dep Scbolion I. | 1 3) Eclipfes Iunares horízentsles, inter rariora coelí phaenomerna , ab antiquiffimis iam temporibus referuntur. PLINIuS primo eiusmodi ob* fervationis hiftoriam litteris confignavit; refrattionum legum, ad WALTHERI noftra tempora usque, inícii: pofteri veritatem hiftoriae ftrenue pernegabant ; alii mitius cogitantes , PLINII locum inter ve« xatiffimos numeravere. | Y ain Es pn . Scbolion.. I1. ' b) Celeberr. Canonic. /nge/, CAPELLus in Aftrofophia numerica, cal- culum huius deliquii plane omifit, ut "- á V n S e H Di y! * ics r. (3 - Deliquii folis partialis nmm 35Y obíervandüumi, omni adhibita diligentia, in aedibus meis ob. . fervare. Horologium pendulum obfervatorii Norimbergen- fis publici, die 24 Octobris, ad medium fempus, mediante ac. curata linea meridiana in marmore du&ia, eidemque füperin. ftructo triangulo filari, direxi, dieque 26. O&obrts itidem, li- nea modo dicta meridiana, illud comparatum, tempore in. . terim elapío, curfum folis medium accurate affequutum fuif- 1 |d | d fe, inveni. . Ad manus praeterea fuere: 1) tubus terreftris duorum pedum, antrorfum tribus vitris diverfe coloratis fibique, in Capíà e cornu tornata, mutuo impofitis, ad fplendorem fo- lis , oculis alias mire infenfüm, abigendum, munitus; 2) alius tubus aftronomicus decem pedum , Freifingae olim fumma. cura elaboratus , machinae parallacticae impofitus, cui in di- ftantia debita , tabula lignea charta fcriptoria obdu&ta, nor- mali fitu fuerat adaptata, in quam folis difcus a tubo proii- ciebatur. His inftruétus, quae obfervavi , fequens tabula explicabit: p—————————— «——— ———————————— ——Ó ——— -—— d Tabula phafium deiiquii folis partialis oblervata exbibens. ; | ——— —— ————————M——! | Tempore apparenti cor-|]. — Tempus, Magnitudo. I ETE. periuübüm bL. T 7 | | : QAUM Ir.|Digeit, 1. part.min. . pedalem obfervavi ec- KEPETUM Pul BEC É CPES- DUE dp lpfn iam initiaffe. 9. 2. I9. o. 20. circiter.g | Phafis Ima per tubum | | IO. ped... 9. 22. Sod erae 0M I Phafis ]Lda — 9. 29. 24.| 0. 9275 ^4 | 'Phafis lll.tia —— 9. 33. o8. 7-523, e oq Phafis IV E. 9. as. [s 25. o - 90. 55.'! | | |Phafis V.ta 9. 27. 54] Oo- 19 45. | e. Finis deliquii - 9. 50. 5s.| O. O. o. JW 1ti In ; - 322 Obfervatio LXX In difco fo/i; , tempore eclipfeos, 8 maculae folares ap- - parebant. Figura, obfervationi annexa, phafin deliquii pri- aam et macularum folarium eodem tempore pofitum, delineat. | Tab. Vl. fig. 8. Noriberga. Onoldum iffa die 18. Decembr, 1772. | .. OBSERFATIO LXXIF. ae. Dn. D; HENRICI FRIDERICI DELII. ANonnülla de produtlione et mutatione coloris caerulei, Y Jix quidam e coloribus, qui variae mixtionis ope pro* ' ducuntur, eft, qui et maiore amoenitate, fimul autem variabili qualitate, gaudeat, quam caeruleus. Ult enim nunc fugacem illum , qui folummodo refra&tionis radiorum, fub certo angulo, ope, in vaporibus aereis, liquoribus, in vitris . — prismaticis polyedris oritur, vel qui talis, fi remotiora lo- - ca, aut non fatis diílincta, fpectes, iudicatur, mittamus ; certe is multiplici modo producitur, et mutatur. Plura in lianc rem olim a me di&a funt, in differtatione de //xivuio fan- guinis, Etlang. 1764, ex quo, ficuti et ex aliis corporibus, uri-- nofum aliquod foventibus, caeruleum illud, Berolinenfe di- &um, adhibitis acidis, et congrua utique methodo, emergit. Urinofum aatem, prouti in ifto labore, laborisque füc- - ceffi cum primis in cenfum venit, fic certe et aliis modis, - in producendo hoc colore, actuofum eft, cum illud circa praeparationem pigmenti caerulei ex planta indipofera jet — " | ; ifatide,in putredinem verfa , ütique manifeftetur. — Saphirinus color e cupro, fpiritus falis ammoniaci, uti- nofi, ope, emergit. Eum autem non folum cuprum largitur, - fed et argentum cupellatum, in quo ne veftigium quidem cu« - pri eft. Solutio enim argenti finiffimi plane excolor, et dia- phana, fi mifcetur fpiritu falis ammoniaci aquofo , oritur ex- templo effervefcentia,et praecipitatio quaedam argenti,colo- - 1e albo, ftatim autem, adfuío iterum fpiritu hoc urinofo,o.» mnis - HE L4 - -eryftalli , migrat. .. -. Sed et.alcalinis, et acidis, producitur , deftruitur, refti- —tuitur, ifle color: ut quoque in terris, lapidibusque caeru- Nomullà de produGione et mulatione 65e. 333 amnis liquor diaphanus redditur, argentum iterum, orta fic fpecie mtri flammantis, folvitur, liquor caeruleus redditur,et tempore in obícuro violaceum, ficuti ipfae nitri jinde ortae; A leis , fimilis quaedam, cum grano falis , mixtio fupponi, affu- mive, poffit. Cuprum in fpiritu nitri folutum, e viridi caeru- lefcit. Addito lixivio cinerum clavellatorum perit color, et reftituitur acido nitri, Solutio vitrioli cyprii viridefcens faphi- - rina fit a fpiritu falis ammoniaci, Mifcela infpiffata a fpiritu nitri magis viridefcit, ab; adfufo lixivio alcalino iterum pla- ne caerulea redditur, Tinctura flavefcens, ope fpiritus falis ammoniaci e caeruleo Berolinenfi parata, ab acido vitrioli, nitri, falis communis , adfüfo, iterum pigmentum caeruleum dimittit. es Denominationes illae, pb/ogi/ton, pingue, inflammabile, vo- jd latiló, oleofum, fulpbureum, genere, quodam modo, inter fe con- " -— veniunt, fed intercedit tamen inter fingula fua differentia, - Sic v.c. in urinofo aquofo fuum eft volatile,fed inflammabili- tatis expers, faltem ea qualitas difficulter manifeftatur, In- ' terim tamen et in foda haeret fulphureum, fiquidem et lixi- — vium fodae hepar fulphuris redolet , et monetam argenteam -immiffam, aureo colore, nigrefcente tandem, obducit, Et - tamen et hoc lixivium, et ipfum fal fodae , ab acido vitrio- lico, nitrofo, et falis communis, adfufo, elegans praecipi- - tatum caeruleum largitur, - 1 Notiffima eft mutatio fjrupi violarum ab acido in rubróm, - ab alcalino in viridem. Ut tamen, monentibus iam NEUMAN- NIS, TRUMPHIIS, MODELIIS, aliisque, ut et nuper Ill. Co- . mite de SALUZE in Zfifcellan.'T aurinenf. maxima opus fit cau. - tione, fi omnem, ita ortum colorem viridem, ab alcalino, - velrubrum ab acido, derivàre velimus. . Uterque autem, et Etz Vitis - »4 — .. Olfervatio LX. XIV. viridis et rubet. color variat , nunc exaltatur, nunc ob(curiot- redditur ,pro mixtionis liquoris varietate. ZZeliofropii fricoc- ci tinCtura facilius in rubedinem ab eo liquore vergit, qui fyrupum violarum viridi colore infecit. ^v Nuper aquam quandam, e folo argillaceo, et limofo, fca. turientem, examinaturus , cum ea fyrupum violarum miícui, Initio parum mutabatur, poftea viridefcebat, tertio die in purpureum , dein rubrum , vergebat. Vix mihi temperare poteram , quin ad evolutum acidum concluderem , quod forte in argilla haeferit.. Menfe Novembri cum eadem aqua experimentum repetii, Color viridefcens manebat per com- plures dies. lam priftinum experimentum, lunio menfe ca- - tum effe, recordabar, et aeris calorem fymbolum attulifle, jariolabar, Itaque vitrum, aqua hac viridefcente repletum, in conclave calefadtum repofui, ibi fecundo iam die viridis color in caeruleum iterum tranfibat , qui pofteris diebus pur- pureus, etrubellus, evadebat, Haud procul ab ifto fonte - oypfum, et glacies fic dida Mariae, effoditur! An acidum vitriolicum , quod in felenite, et gypío, ftatuitur, in aquam tranfit? fed magis nunc in hac aqua video veftigia falis com- munis. Àn calor, quanquam admodum temperatus, in fyru- - po fermentationem produxit, unde evolutum acidum colo- rem rubrum effecit? fed fermentationis figna non licuit ob- fervare, | Neque ab aliis aquis, e fontibus foteriis hauftis , quae et fal commune, et fal quoddam Glauberianum, etfpes — ciem falis ammoniaci fixi , et terram calcaream, et ex parte - martialem, continebant, fyrupi violarum color aliter, ac in viridém, vertebatur, quamquam diu in conclavi tepido haec mifcela aflervata fuerit. ; ! Ss . Singulare quoque fpe&ctaculum nuperrime, dum in varia inquirendum erat, mixtio fo/utionis aluminis, cum ya vios - : arum, .— uv á , " - - ; l Nonnulla de produ&ione ef imutatione 6$c. — 338 farum, exhibuit, Ea enim brevi viridefcebat, ut folet, No- &u , candelae ope, autem eam forte luftrans,plane rubicunda paruit, Altero mane eani iterum viridem: video. lta fem. per res fe habuit, ut interdiu viridis, noctu rubicunda, ap- paruerit haec mixtura. Quae ratio phaenorneni ? hucusque a me,et aliis, non obfervati, praecipue, cum alii liquores vi- rides idem fpectaculum non exhibuerint, Colores, luminis refractioni , et reflexioni , originem debent, prout radii a - füperficiebus , fub vario angulo, refleduntur. Variatio ita- que colorum variationi fuperficierunt, variatoque reflexio- nis angulo, nituntut, Quaenam autem , quales, funt hae variationes ? Flamma quidem a fpiritu vini accenfo ; dum caerulefcebat, etiam colorem viridem, in hac folutione alu- minis, cum fyrupo violarum mixta, vel caerulefcentem, monftrabat. Dum autem flamma eum rubedine quadam, fla- - vefcebat, etiam color ruber apparebat. In utroque cafu au- AP " ; LÁ Lr l E E i l | M | | a | [ [ E! tem fitus particularum non mutatus erat, fed luminis radii ygrii» varium Sogus colorem induxerunt. Quamvis enim in hoc liquore fenfim tenue coagulum, feu enaeorema quod- - dam, ortum fuerit, quod et interdiu tenuiffimum rubellum E monítravit; tamen ipfe liquor perpetuo, per diem; " viridis apparuit. Nunc nec ad acidum aluminis, nec ad eius terram fingularem , recurro. Alias facile concedo , et in re baphiaria, colorem caeruleum produci, alterari, prouti a falino quodam: partes fülphureae , metallicae, terreae, nunc folvuntur , nunc praecipitantur, figuntur, vel iterum abfor- bentur. Sicuti et hoc fundamento veftium lanearum, feri- -cearum, lintearum , infectarum , faepe et momentanee, co- lores mutati, reftituti, nituntur, quamquarr hucusque ma- - gis in re facti, quam in phaenomeni ratione determinanda, -adquiefcendum nobis effe videatur, cum ipfae tander ratio- -mes,a BovLEIS, NEW' TORIS, POERHAVIIS, aliis, adductae, - five dictas particularum füperficies, five media denfa, rara, E EU : [ gra- 396 | | Obfruaio LXYXV. gravia , levia , attra&tiones cef. adfumamus, iterum tantum 3 in phaenomenis fundatae fint. Illud autem ex variatione fucceffiva coloris caerulei, et, pro variatione quoque luminis, variato colore , fyrupi prae- cipue violarum, elucet, et a chemico non nimis praecipi- tanter concludi debere, fed et hic, praeter confiderationem quantitatis eorum , quae mifcemus, et qualitatem, quae va- ria effe poteft, temporis, et circumítantiarum, et phaenome- : norum , et figaorum , fociorum, rationem femper effe ha- bendam, OBSERFATIO LXXV. toc Dn. D. HENRICI FRIDERICI ;DELII . "Trepanatio in puero quatuordecenni feliciter peratla. Whpenm quamvis quandam nonnullae operationes - chirurgicae involvere videantur, ut inde etiam quae- - dam ex his magis aboliri, aut faltem rariffime inftitui , iu- - beantur; tamen inter generofa artis auxilia ea referenda - funt, quae, licet cruenta fint, et ferramentis in corpus - aegrotum faevire videatur artifex , animo intrepidus, et, ex CELsI effato, et fuo loco, immifericors, tamen e praee fentiffimo mortis periculo eripiunt mortales. Ad hanc claf- - fem pertinet omnino cranii perforatio, quae in certis cafi-- bus amputationibus palmam praeripit, dum ea non aufe-- runtur partes nobilés, fed confervantur. Recte itaque, et. fpe confervationis vitae , trepanatio inftituitur , ubi aut fane - guis extravafatus, vel pus quoque, füb cranio, vel menin-- gibus, haeret, aut ofía confra&a eximenda, vel depreffa: elevanda, aliaque ordinanda, funt, Neque folum haec ope-.- | ! | fa- 17 P Trepanatio in puero quatuor decenni 650. | 337 ratio in adultis, quorum crania ad fuítinendam terebra- tionem fatis firma videntur, fufcipienda eft, fed et fuo tem. - pore, in aeíate minoribus , fi necetlitas urget, vel eorum cra: nia faltem haud adeo mollia, vel flexilia,funt. Atque in tali -— ftatu rem feliciter ceffiffe, noftra docere poterit obfervacio, — Puer quatuordecim circiter annorum ,alias vegetus, gau- .. dens, ut folent, equis, d. 2, Maii 1768. hora X, antemeridia- - pa ab equo , quem velociori curfu exercebat, profternitur, - et proftrat's ab eodem , ungula, ferro munita, circa fron» — tis latus dextrum calcitratur , unde ftatim exanimis procum- bit, atque, valde cruentatus, in domum fertur. Accerfitus --chirurgus, quamvis fpei parum füperefIe videretur, tamen — jn vulnus inquirit , atque magnam cranii fracturam invenit, . Statim contuías graviter partes incidit, et os frontis, imo — partem bregmatis , denudat, fruíta fra&ta educturus. Irritum autem hunc laborem fentiens, fpiritu vini tantum haemor- - thagiam compefcit , vulnus deligat, et venaefectionem in. — ftituit, remque omnem ad medicos defert, In re hac anci- — piti melius efle remedium experiri anceps, quam nullum, ra- — ti, ftatim de trepanatione conveniebamus , atque ad eam — hora Ill, pomeridiana nos accingebamus. Vulnere graviflimo —— religato vix vitae fignum in aegroto, fopore confeGo, nifi — fhonchum aliquem, percipiebamus, Interim in lecto eum -—— debite collocabamus, et afferem pulvinari fubfternebamus, — etcaputita, et per miniítros, firmabamus. Chirurgus acade- —micus Dn.MILDEKE, iuvante Dn. RuDOLPHO, Med. et Chi. — rurgiae Doctore, nunc Prof.publ. extr. operationem fufcipie. ^ bat, me adíiftente , et praefente Dn. D. GOEKEL!O, urbis —phyfico. Praecipua autem indicatio operationis erat, ut &onfracta offa eximerentur, forte elevarentur, et extravafa- — tus fanguis educeretur, lgitur aptus modiolo locus in offe — —bregmatis, cuius pars quaedam, fupra futuram coronalem — Nov. AG. Pbyf. Med. Tom. V. iu quo- 838 j Obfervatio LX XP. quoque confraGta erat, eligebatur, omnisque apparatus ri- te difponebatur, et ipfa operatio, ut artis eít, inftituebatur. Frufto offeo , unam, cum dimidia, lineam craffo, excifo, et ope terebrae, quam firefond appellant, extracto, et ora cir- culi offei, ope cultri lenticularis, a me laevigata, obfervaba- inus , duram matrem obte&tam adhuc effe frufto offeo plano, haerente inter cranium et duram matrem. — Conatus autem noftri, ad illud protrahendum, irriti hac vice erant, dum .jaulto fanguine prorumpente vulnus inquinaretur. Aegrotus interea primum nunc, debili quanquam voce , loquebatur: fine me vadere, /afs micb geben. Refervata itaque in alterum diem ulteriore eductione, deligabatur aegrotus, haemorrha- gia plumaceolis, fpiritu vini madidis, fi(tebatur, fafciaque capitis magna applicabatur, potio denique antiphlogiftica; et analeptica, ordinabatur. Altero die terebratum foramen, ope forcipis fecantis, ampliabatur, atque tum latens adhuc LS fruftum offis frontis, cui quaedam portio bregmatis ita adhaerebat, ut inea ipfa futura in confpectum prodiret, pollicem unum Parifinum, cum decem lineis, longum, atque pollicem unum fere latum , educebatur , quo facto dura mater, fanguinolenta, collifa , non autem dilacerata, ap- parebat. Rettitabat aliud fruftum, fupra pollicem longum quinque lineas latum , iam autem nondum feparabile, quod tempori, et exfoliationi,commifimus , quodque d.3 1.Maii fin- gulari cum dolore, et aegroti vociferatione, extractum eft, - ita, ut et d. 9. lunii et poftéris diebus, nonnulla alia minora : frufta oflea eximerentur. Interea vulnus , ut artis eft, tra- — &abatur, Durae matri plumaceoli ficci imponebantur, reli- - quum vulnus effentia maftichis, füccini, et balfamo peruvia- - no, ambitus autem unguento digeftivo, quo fuppuratio cott tufarum partium, imo et ex parte durae matris, quanquam, - non fine dolore, et vulneraria febre, rite procedebat, deli gabatur. Ubi caro luxurians eminebat , illa alumine uftos.- et Fr 4 A " Trepanatio in puero quatuor decenni &9c- 359 —.— et mercutio praecipitato rubro, provide abfümta eft. Sen- fim nunc e durae matris fuperficie propullulabant fibrillae, quae cum iis, quae e pericranio, mufculo frontali, et aponeu- tofibus fübcutaneis, proveniebant, miftae , textum aliquod — eefformabant, quo vulnus tegebatur , quare confolidatio O- - &obri menfe plane peracta eft, et aegrotus ita re(titutus, ut brevi poft, dum veftigia levem animum non terrerent, ite- rum equum confícenderet, Sic TA ANaturam expellas furca, tamen usque recurrit. -.Dubium autem eft, uttum offea iterum materia fpatium - plane expleverit, Prouti enim nunc iterum in hoc iuvene fa- tis robufto , eufarco, et hilari, coram video, locus antea vul-- 4 , m ^ V — neratus depreffus quidem eít, et figuram triangularem re- - fert, fed cicatrix denfa eft, neque digito facile cedit , ne- que ex preffione quidquam iuvenis patitur: ut tamen verfus »s temporum, fub cicatrice, mollitiem quandam, et obícu-- -giorem pulfationem , mihi videar animadvertere, minime -tamen juveni, nunc annum decimum octayum agente, mo- - letiam. E | Erlanga Ouoldum mi[fae d. 8. Ian. 1773. OBSERFATIO LXXVI Dn, ANTONI ALEXH CADET. — Mnalyis chimica exuviarum bominis e fepulchro erutarum. — D* 2$, Novembris 1771, coenobium adeo, mobilem in clauitro tollo lapidem, per apertum oftiolum introfpi- -.€10: hinc et illinc mortui jacent fepulti, Omni depofito hor. Uuua rore $8O - Objervatio L.X XVI. tore defcendo in conditorium. Dum fomno indulgent mona- : . chi, ego et ipfe fecurus curiofitati e teretris plumbeis unum, - anno 1621I.infcriptum,totis meis viribus ad monumenti aper- turam traho, ita metallum eroditur, üt in eo infículpta mane- ant digitorum veftigia , vixque cadaver a fpoliatione defen. dat, Verum enim vero facillime aperitur, proh! ftolida et vana hominum fuperbia! quae inanes et frigidas domus iítae ]uteae reliquias tentat eripere. Serius ocyus compos fui iu- ris natura raptim fubdudta, raptim fübducit elementa. Ni- hil enim fere füpereft cadaverofae molis praeter terram fic- . cam, et quaedam offium fragmenta , quae (imul colligo. ' Vagatur in feretro avida manus ,cui integrum Caput obvium - eft, caeteto deftru&o corpore. Miror: quod, ut aperte pa. "teat ad vifendum, ex hac referta tumuli parte extractum ju lucem propero :: maxilla dentibus totis, caput ipfum ca- pillamento diftinguitur flavo albefcente, ut fit apud mortuos, juxta TÀHOMAM BAR THOLINUM ,qui cauflam rei interrogans non audet explanare. Albedo autem capillorum aut pilorum | indicat corpo:is debilitatein, quod ad demonttrationem us- ue perduxit fagaciffimus autor libri , cui titulus eft Rechber- — ches Plilofopbiques fur l' Amerique, plures inter teftes tit fene- ca. Ego jpfe novi dominam , cuius, nunciata patris | morte, dextrum fubito albicavit fupercibum. Pott fata ve- to, et propria humoris nutritii depravatione et impuro pu- - treícentis corporis vapore prior capillorum 'mutatur color, - Numquid toto deítructo cadavere integrum iacet? ecce deftru&ta erat pats tumuli, ubi reconditum erat, et com- - preffum plumbo, capitis carneam diflolutionem prohibuit. fal plumbi fepticum e cadaveris acidis, qui plumbum diffol. verant, humoribus ortum. Totum re ipfa coopertum erat ca. - put crufta (alina, levi, humida, quae facchari (aturni faporem referebat, quae ima tumuli pars irrigabatur fex drachtmis li- quoris fat fluidi, flavi, male olentis, ex quo per o | cui Anábfis: chimica exüviarüm &de. — ^ cea lelicui fal volatile, quod folidum fieri quibuscunque re&ifi- - scationibusnon potuit. Deftillationis refiduum, addita aqua -:deftillatitia filtratum, non in cryftallos abiit. Deguftavi liquo: rem, qui praeter faturneum faporem, fimul faporem falis »marini mihi referre vifus eft. Inftillavi oleum vitrioli et fu ' i:bito fpiritum falis, fuit levis odor falis bituminofi, Sal tar- . tari fixum liberavit adhuc alcali volatile, quod fal ammonia- ^um indicat, Praecipitationem liquoris per fal alcali fixum ^ tentavi, obtinui grana quatuor pulveris albi, calcis certe - plumbeae , quae per acetum foluta in. cryftallos faturneas abii. Cumulus huiusce liquoris experimentorum parciffi. . mus fuit. Facile diiudicatur a liquore huiusce naturae ni- hil aliud obtinendum effe , quam fal marinum, fal ammo- niacum, fal metallicum conftans ex acido animali et plum. bo. Tandem alcali volatile liberum obtinui, etfi concreta füerint haecíalia. — Caufa eft fpiffitudo liquoris evaporatio- ne concentrati. * Sed ad capillos redeamus. Capillitii vete- tis fervabant formam duo quidam cincinnuli a caeteris fe- creti, tempora priori feculo lambere gallico more foliti, ad - - os usque cadebant : unde apparet ad quinque pollices ca- pillos excreviffe, quod minime mirum, ut , nititur teftimo- nio do&tiffimi BOYLE, et celeberrimi PARE chirurgi noftra. tis, qui mortuum fervabat in mufeo , cuius renafcentes fae. pe ungues circumcidebat, Praeterea conítat accrementum - €apillorum diario eruditorum, in quo agitur de muliere Norimbergeníi, cuius, quadraginta et tribus annis poft fa- tum praeteritis et fepulturam, concreverant capilli. Hu. midi vero cadaveris capilli in trutina ponderabànt unciam unam et femis , quos ablui aqua frigida, Sponte exficca- tos iterum ponderavi, binae deerant drachmae. Non e- rant flexibiles, et facile, quamvis humidi, in pulverem ver- ^tebantur, quos in retortam indidi , in alteram vero re- - centes eiusdem ponderis capillos; Eodem fornace, eodem Ka vi uu 3 |. igni$ /$aa Objervatio LX XV. Analyfis chimica &9c. ignis gradu perítiterunt retortae , duplicem tentavi deftil. . lationem, producta inter fe collaturus. | Haec fuerunt difcri- mina, phlegma capillorum veterum, leviffimo elicitum ca- lore, citius dedit alcali volatile, quod ferius in recentibus - Obtinui, Ex primis minus concreti falis extraxi , quam. ex recentibus ,. fed albedine etiam et puritate praeftabat Oleum. Tandem in cadaverof(is capillis multo fpiffius etat, - quod-probat capillos antiquos magis, quam novi, ad ana- lyfin difpofitos effe. — | | ; i) Parijis Quoldum mifa menfe Martio 177- EE —SÁÉ—————————Ó—PP ———— TA ds Lu € Esc j 2e ! i Y » d - i '» EC - 7? d E X n $* TORV APPENDIX - TOMYM QVINTVM- NOVORVM . MEDICO -PHYSICORVM P ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDI- NO -CAROLINAE NAIVRAE CVRIOSORVM IN GERMANIA. CONTENTA APPENDICIS. L D. Joannis lacobi RUTTERI Morb ona, . Pars I. pag. 1. feqq. IL D. Joannis Friderici GrAsERI Defcri- — -— Mineralium Suhlanorum. pag. III. fi ed Hear. GALLANDAT Differta- tio deDracunculof Vena Medinen- | fi. pag, 104. feq IV, D. fo. y» yid. Co GniwM. Synopfis |J methodica ftirpium agri lfenacenfis .. emendata et aucta, pag. rrz.feqq. - | V. D. f», lacobi LeRcHE Defcriptio plan- | tarum Aftrachanenfium et Perfiae | provinciarum Cafpio mari adiacen- tium. pag. II. feqq. i VI, Memoria D. Mauritü ZIontonuii Cap- PELERI. pag. 208. feqq. VII. Memoria D. Joazzis Walfangi Fri- | derici DorsNECKEN, Pag 219. eqq E^ T3! re TRIS E MOREORUM. Áo, fuftinuit Y AT OBUS RITTER HELVETIO-BERNAS, xA ; | n — E: s 4 LI : € "P M Y j A E | : - d : f L4 : d tÓ—ÁdÜ: e PAT PATERNIS MANIBVS SACRYM A o io f ——ÉR |^ — PRAEFATIO. M4 idem datam liberans, MORBONAM, feu Biographiam morbofam, (obfervationum medicarum in proprio cor- 4 pore compendium chronoloeicum) otio valetudinario, non - fine labore natam fifto LECTORI PENEVOLO. kd —— ScoPus: Aegrorum folamen: Symbolum ad hiftoriam. — morborum: Praxi clinicae emolumentum qualecunque: Idea — 1anitatis, valetudinis, morbi concreta: Sanatio medicamen. — torum ope rarior, quam vulgo creditur, — — Quaenam tutior ad fanitatem via? an per vires vitae, an t perpharmaca ? Quae utriusque vera notio" Quaeratio ; dato — morborum numerointer utramque? Quaratione connubium — utriusque inftituendum ? Quantum viribus vitae committen-- .— dum? Qnando remediis animandae? Quvando his unice —— agendum? Quando ab iis abftinendum? Cautelae circa di- 7 adicationem caufae fanatricis: Vi vitae, pharmacorum: —— Moibis, commutatio facilis eorum, | Fiduciae in eas perver- — fe locatae fallacia, aut iniqua inverfio laudum, Quo et —— quousque iactatio de fanitate reddita et fundata et limitan. | — da? Arti fubinde conatibusque Medici tribuens, quae vi- | Maa E - 2 | X2 | ribus Ei | | » SW "d V OPRARPATID:..——— UNE V^ ribus vitae debebatur. ^ Qualis diffidentiae gtadusi ftos obfervationum'per therapiam na&os cventus? n fau- Obfervationes morborum vulgarium centies ab aliis qui- dem factae homogeneae; iis confirmata repetitione quodam- modo, novitatis valor. Clinicis, frequentiffima licet praxi, frequentiores occurrunt prae rarioribus cafus vulgares, ^ z CU .. Qualis morborum feries ; acutorum cum chfonicis; Ca- lidorum cum frigidis alternatio fubie&o, cui fanguis flui- - dior, ferum lymphaque tenax parco potori, humores falft - a fale abítinenti; Morborum animi et corporis reciprocatio a fanis nato parentibus. Num labes haereditaria modera- bilis et quomodo? An morbis ex acutorum genere iudicatio conftans per crifes, ec quales? Periodi eorum, data licet : abbreviandi quacunque opera, decurfüs pertinax, aequa- bilis, omnia eludens remedia: an decurfui lex conítans im- mutabilisque? Morbi graviores fponte fanati; leviores erga | quaevis remedia rebelles; fimplices rariores, veteribus fre- quentiores: unde? Melancholtiae infultu primo fractae core - pori iuvenili citius vires, quam fequentibus adultiori, per- feverante ea vigori tamen reditus. Mente aegra corpori fanitas, et vice verfa, Utrum horum organicis, aut mee chanicis favet ? | Anratio, cur melancholia et malum hypochondriacum - ex caufa praecipue immateriali, adeoque rebellia, in eo, quod cauíà et effectus reciprocantes: Metus? | Fuga morborum animam munire, fpes fanitatis eam eti- gere creditur, An fpes vitae, vivendi defiderium morbos - mitigant, abbreviant, minus reddunt complicatos? Anin- - de argumentum pro, aut contra directorium animae in fa- nitatem morbosque? Animi motus triftes, ingrati, V. gf. - terror, metus, taedium etc, nonne maiora mala in corpore - patráànt, quam oppofiti grati fcil, fpes, laetitia praeftant A " nir" 3 Js e . — GTME Ar PRAEFATIO. — mi? Anne damna priorum reparare valent? Quousque ani- ma imperans priores impedire, tollere aut fnpprimere, earum .mnoxas emendare, polteriores excitare valeat, cuilibet peri- culum faciundum, f | ^ c Quae vera notio fanationis? An quavis methodo fani- tas? feu: diverfa methodo falutaris idem effectus morbo eidem? An methodus petverfa anomala ca, quae contra - Wyftemata recepta? An ex morbi exafperatione, aut aegri — letho conclufio ad eam aequa?. | | -— Quousque notitia caufae morbificae ad morbi fanatio- nem pollibilis, abfoluta et neceflaria? Cortice febres fanan- — -tur intermittentes; quorum caufa latet: quanti non fanabi- — Jes, quorum caufà patet, morbi? Iherapia erronea fine noxa: iuxta normam artis fine " euphoria : gradus ad empiriam rationalem per methodum — amedendi fimplicem, faltem vulgari fimpliciorem : quando- que de recepta deflexio modefta; aut inquilinae oppofitio —- exoticae? nonne notas hucusque methodos deferendo no- — *a calcanda foret via audaci? Quantum interea obfervan- M * do et expectando et clinicis et aegris boni? Therapiae car- -— 4o animi fedatio? | | — . Magnum indolem remediorum expifcandi obftaculum, — «landeftina adítantium, alia magni nominis remedia aegris — obtrudentium opera, | An medicus aegrotans ea quoque — admiflurus? Inde pharmacorum plurimorum aeftimatio, — wirtutes fpeciticae fübleftae fidei, eorumque tempeftiva par- 7 a fobria manu praeícriptio. | | *) In Nofocomiis a parte aegrorum minus dolofae morborum ^ .. remediorumque hiftoriae concinnandae forent; nifi nimius acegrorum numerus vires fuperarent obíervantis, (o Pharmaca rariffime abfolute aut ad oculum, aut nutüm, . aut fenfum agentia morbis gravibus pauciora; levioribus X 3 plura r* plura porrecta: omnia fere infida, ^Domeftica quaedam. certiora: Euporifíta plurima fecura: quorum cenfui certus inter incerta remedia Cortex iure quoque adícribi meretur. An fanitati tuendae motus et potus et V. S, aequinoGtia-- lis &c. iuxta boreales prophylaxis univerfalis? tentamen limitantis hanc Thefin Morbonae fparfim? modo praeiudi- ciis opponere praeiudicia ? An bohi aliquid ex hac Morbona redundaturum, phi- 3 E PRAEFATIO, | D Pn lautia fperat, notitia mei ipfius negat, Quicquid fit, mi- — nima utilitatis fpes votis refpondens opellae poenitere aver- tet fcriptorem fübtimentem, ne cum propria aliis non tanti momenti ac fibi videantur nimis frequenti in minutias de- - lapfü, ut et egoismo repetito vix vitando ftomachus iure moveatur Le&ori, facile tamen adfenfuro: ex minimis oriri — maximos morbos. j Ao. 1756. occafione anni huius morbiferi morbique praecipue puítularis moleftiffimi de Morbona iam cogitare, fíchedasque fparfas colligere inchoavi; ob femifeculum ve- ^a | fo, tum temporis nec adtactum, nec me unquam impletu- . rum effe firmiter perfuafus, diftuli; M, octobri 1762. femi- feculo, minime expectanti, ad finem properante, inter belli murmura ea ruditer in chartam congefta, . Pace fàncita, Ao. 1763. elaborationi demum manus admotae, ob mor- ' bos vero ferius ad finem perducta. FONTES: Memoria morborum, dolorum chronologica, jnfantiae tenaciffima, Schedae mobiles a multis retro annis - * in hunc finem colledae, Adverfaria, Diaria, Ephemerides: morborum, P * OBSERVATIONES falutae; cum vulearis nimis metho- - dus: ptaeiudiciis quantum per fenfüum inter. et exter- | norum fallaciam licuit, fa&ae. In rationes inquirere ex dif- . fidentia aciei vix aufus, rariffimae et fi quae, conieQturarum - quae- ] X DEMEFATIO. ^ —.— quaeftionum meticulofa forma, adiectae erudiri cupienti. t * 5 P* v d ^ - Quid morbi maiores, ac minores? defcripti indicant: ma- iores faepe mirioris periculi quam minores, | Anachronismi, errores, quantum fcriptori obvelata fcri. - pto fivit acies, correci, emendati; multa adhuc refítare . fuae tenuitatis haud inficias ibit conícius: forte corrigendo- '1zum nullus finis? . Cum proprii corporis hiftoria morborum fit Morbonae obiedum, Cafüum parallelorum pauciffimi e praxi propria natorum additi. Auctores quidam, at paucicitati? eorum augere numerum inftituti et loci vetabat ratio. Anima fübinde plagiaria fit infons ac infcia, placita, di- . &a aliorum pro fuis faepe venditat. Simile humani quid - infcio et nolenti accidere, iun&o memoriae lapfu, facillime - potuiffe, minime diffitendum. | —. Di&ioni lugubri acerbitas quaedam, fed invita; folitu- —— dinis et dolorum comes: Styli paupertas, inaequalitas prae- ceptorum multitudine contracta vix vitanda agnofcenti, fed - emendare non valenti. PARAGRAPHI nimium forfan citati materias, caufas, ju- dicia, rationes, loca parallela etc. difperfa indicant necten- da, repetitiones eliminant:; earum vicarii, An ex locis adpofitis quaeftio folvenda: Num itinera, m IU -€oeli, locorum mutatio, commotatio, diaeta varia ibi, contra morbos fint praefidio aut valetudinem in melius mu- tent connatam, debilique robur conciliare valeant? Procul à patria quis procul a morbis et fe! ORDO chronoloeicus optimus vifus. Anni, et, quan- tum fieri potuit, menfes fub initium morborum pofiti. Qua- Iis annis clima&ericis, temporibus anni, folftitiis et aequi- - mo&iis tribuendus influxus diiudicanda offerunt. Quae- N PRAEFATIO. Quaenam vitae periodus morbofior aut fanior, an ae- tas infantilis, iuvenilis, virilis? duy Cum tota VITA MORRUS , etiam valetudinarius ultra. quartam feculi partem (ex quibus quatuordecim anni in Silefia Z/e2yvoés) medicinam feci, virium defectu -Ao, 1764. ab ea ultro me abdicavi, ne animo iuvandi , impotens inpofterum aegris nocerem, | »Num valetudo medici in aegrorum commodum vergat,, - uti SOCRATES, RAMAZZINI, HOFFMANNUS , TRALLES aliique autumant, adhuc füb iudice lis eft. Quicquid fit; cui animus adeo excelfus, qui tanti hanc praeítantiam emat? MOoRBONAE Templum in Atrium et Fanum divifum.- Atrio columnae infcriptae feptem: Fano Tabulae quinque - adpeníae hiftorias morborum iuxta totidem decennia; Ta- bula fexta, Caccefforia) morbos ultra annos decenniaque perennantes fiftunt. | »Ttriftibus quoque rebus fua faepe ineft voluptás. ,, Scribebam Peylaviae Sile(iorum die 24. Nov, 1768. CONSPE. . n Ao i* I CONSPECTVS MORBONAE. dM : . PARS PRIMA ATRIVM | $.1-6| Parentum Chara&eres, | $. 1o... Facultates Animi, 22 -]| Nati habitus, INCALOT -25. Idiofyncrafia. -28-] Chara&er. | -26-33. Educatio/ 29-]| Temperamentum. | - 33 $. Eruditio. EN FANVM. | - - — ! . : ! - j | —. "Tabula prima; ^ Decennii primi, Morbi Zaiores, vn EN une Dep POM B VS |[—07— : |Annus. |Menfis| Aetas.] Locus. | MORBV S. Nativitas ? A t "'Tormina, 5 b 3 Varlolae verae. » : - d Scabies humida, '9 * 3 Colica inflammatoria I. 9 d á E: 34]. aD lulio od ieatders] pee i cm 1719 Vere | 37] 1729 |... — E LAWN rx | Abfceffus I. Scroto, Hernia fcrotalis. EX 1:725 |. -Febris lenta IL. Sa. 8, — ————— ——— ^ 4a[no. 1-9] - - 2 -' Morbi Minores. | 7 SET —— Tabula fecunda, | Decennii fecundi, We A CPRmS E£ " -$ aal Iulio 1 Bernae. | Colica inflammatoria II, $n «rza9 a pr is : z Phtiriafis capiti, -45| 1728 |Auguft|. rs EN qu Febris acuta IL 1 MESI — Sept. — ] -.-'|Abfceffus II. Lumbis, 47-49| 1730 | Majo | 16 | .- , - | Melancholia EL | 5o[| 1733 |Auguft| 2o | Bafieae, Febris acuta IT, EN .— Sept. ies 'Bernae, - - TJenta II. | ww .59 vas um - - Abfceffus III. Alae. 5| IS MINE [A - Arthritis I, Inc Jot&sob,.!. — Bafileae. ' Haemlorrhoides primae fluentes, Sa, ro. "Morbi Minores. ^ Sa, 17. | "Tabula " : . j «v ; t 1, 2 EE sn en Tabula tertia, Decennii tertii, Morbi Maiores. E $ 56-65[1736| Febr. | 29 | Bernae, | Febris lenta III. 7 ; 66-67| — | Majo — |Laufannae. ] - Nd 68| — | Auguít| 23 |Genevae. I&erus I. v p 69| — O&8ob.] — |Neocattri, 1]. - ! ] (5. inlisn Dec. — | Bernae,. Morfus a cane irato.) - 70-71]1738| Febr. | 24 Argentor, | Mens Il. (Podagra I?) 3 72, — [| Martio — - Metus pnrpuiae &c, ;, "E 73| — — — - | Dyfpep , 3 f Islae. 28 | T'ornaci. Febris acuta IIL 74|1741| Iulio, ], í 'Tornaci. | -" j 75-79| — | Augutt| — 4 Duaci. a, Melancholia II, 1 | Bernae, | B 90-81| — | Sept. | — | Bernae. Arthritis III. ( Podagra I1?) —— 921 e — —| - - Palpitatio cordis, P 92 | ae — —| -.- jHaemorrhoides. I3 $3! — -— — | Morati. | js $ea — | OGeb.,| —- |Tornad. : : » —-— Diov, — | Bredae, p. Melancholiae — 96- gzl | Homburg. ; | liz42 Maj: Aug 29-3 3o| Bredae. t 88- 90, 1744 |lanuar. 3o 1 Bernae. [Procidentie A Ani ex facco. H (90 * |1745 1 E | — |Lauterbac, | Cafus parallelus.) P - r. In Palpitatio cordis. Ed 911744| Martio Lgo/8 BetEwe. etri lenta IV. E o2] — | Apri. | —] - - j|Febris catarrhalis I. Sa, I$. 93 n0.I-I6 - - - - -» Morbi /inores, 9a. 1 Tabula quarta, Decennii quarti. Morbi 7aiores. | [4 $ 94[1745- jFebr. ]Lauterbae. | Febris morbillofa T. E. 95-Io1| — | | NIE ae Herpetis Infultus primus (I) *X Io2| 1746 [anuar. - Febris catarrhalis rheum. 1l; 103-I104| .— |PFebr. - - Herpetis Infuitus IL, recrud, — — 105-108| — |Mart. - . ». 3] Arthritis IV, (Podagra IIl?) Io | Ha i Bepr | Herpetis Infultus IIl. recrud, "Mart. | 3t ha 110-114 Ep IIS 1747 [ulius, : 34 - (* isl — lAuguíti — LIBE | Strepitus Aurium: Syachronus; ) d i 1 Portu Amft. Morbus navalis. | Franequer. | Noftalgia non helvetica, ) — a one -- |Nov- s PRA L3 * q22- oj] 1748 | vs 124- 126| — pu TH [ April. | .127- 122| — * Maj. M [i^ | 329-130; — |lul. 1 m E — [Auguft 122-139 | 1750 [ Nhi. /Wo-141 -— | --- — uo — j|lun. 143- 145| — Mac m 16-149 ue: Hulk | j 149-1 5o| — Auguft| | d I51| 1752 jns | art, ÀUG ; 53-154. 1754 Uer. ] Eus — | Maj. E rss | Tanuar,; ; t [F ebr. li. 7. D. | Mart. rd E April. 191-197 | — | Auguft 198-202| — |[ul. 203-207] — Iul. BN: 208| — Auguft .$309-214 | — ,Iun- Aug.| IUIS I — Sept. nen X747 O&ob.| j | | 42 dii&l Peylaviae. ac [enc Qu s Mo p EM 'Decennii quarti. . | Franequer. | Peylaviae, Decennii quinti. Wald turc vr Morbi 7Maiores, ' Palpitatio cordis. Sputum cruentum. - - [Febris tertiana vera I, - - [Palpitatio cordis, - -. lK&erus II. NE Haemorrhoides. ) - * jCardialgia, - | Febris tertiana notha I, | * - j|Melancholia III, op Zeyft. |Febris fcarlatina, — |. - |Febris exanthematica rubra L | e Febris tertiana notna II. dtc [Febris lentefcens V. o man Febricula continua lentefcens VI. Febris tertiana notha III, [ Angina notha I. et Neofilii. (Febris exanthematica rubra IL Diarrhoea. Febris catarrhalis II, - Rheumatismus. | Angina notha II. Febris arthritica ( V)? Malae, Matrimonium!) Morbi AMjnores. ——— Morbi /Vaiores. ae a Sa. 29, Sa. 16. Angina noths IIT. Arthritis VI. ( Podagra IV ?) Puftulae miliares heterogeneae, homogeneae, Phiyfaenae; Furuncult, v | Febris topica cruribus. | Remedia puftulari morbo generalia, | Hiftoria fcarificationis.. Az a Tabula i LN bi 4 | — HQ TOW E Tabula quinta, c Decennii quinti, Morbi Maiores, 1 $ 216-221|1756 Ne 43 Peylaviae, | Abfceffus IV. Dorfo, | ! tton Specierum Morbi puftularis Tab CO ue va yo P (** sar) P LI "Tabula Meteorologica Anni 1758, [222-228 5g - 230 us Auguft! -46 |. - Dyfenteria, 07. 4 2 . 1232-239) | z | T 229] --- """ - i Febris tertiana vera II. a CM TE £o. pes NUM Ide 'TTenfio Mufculis Elacilibuls, Hi 239-243!1761 |OGob, | 481 - Abfceffus V. Ori, BE. 12. 244 n0, 1-74. - - - - Morbi Minores. $3. 100. 245 Decenniis Morborum minorum communium Syntagma. T) Summa Morborum maiorum: 745. minorum: 160; ; Tabula fexta accefforia: Morborum perennantium hiftoria. AO 246... es RIT se 3 Hernia fcrotalis. 247-256] -— .| -- | -—--]|- - Malum hypochondriacum. 257-260| .-- - jo - Palpitatio cordis. 261-268 | ... bus Mum X Haemorrhoides. (269-270| ..- M e 4 Venae fe&Gionis hiftoria.) 270-378 T Eod us 2 | Haemorrhoidum continuatio, 280-283! . coL BR. UTOR | Ani procidentia. A 284-285| -—- i La. i - Oculis maculae nigrae volitantes, . 286-287| --- d MS dite Auribus ftrepitus, Pg 288-296| --- Ma nei ddr P WEE | Morbi puftularis reliquiae. - E 297 | "Tabula Morborum, ultra Morbonae terminum, fynchronorum, P 298 | Mantiffa: Acidularum, 'Thermarum &c, Tabula. b (*. 298) | Fontium mineralium Claffificatio. C 299| Index Morborum, | TUN . 8oo| Corollaria. Finis, 3 ) Quivis eiusdem morbi infultus recurrens pro morbo fingulari numera fuit. ^R sdudis morborum minorum Infultibus 160, ad 44 Species, erit Aorl rum fumma — 118; Et Infultaum omnium (74 -d- 16e) — —334 1.58 i quatuor et ultra! (alternis annis 4 €t 5. etc.) É E^. Ai SYNTAGMA Morborum maiorüm DzckwNiI pluribus cormunium. ! Febris catarrhalis, | - [-- |HI | V] — Abfceffü.. —- |I|Il|—|—| V| -exanthemat.rubr.| - | --| —|1V|V Angina notha, |-|--|—|IV| V| - lenta, Ij Ili vi— Arthritis. — - |-|II|[HI|IV| V] e tertiana vera» |-]--1—]|I- [.V Colica inflammat.| 1| | —|—|— | Haemorrhoides fl.|-| [iU |[TV| V Dyfpepfia. - - |-|-- IIÉ[IV| V Herpes. - zh" TV Ill|—|—| I&Gerus. ^ -|*- HE IV|— Febris acuta, L] € À—UÁ— Een e Melancholia. - - IL Ill Iud *) Morbi aetatis plurimi; incongrui quidam; periculofi acu- tiffimi perrari; quorum ad acutos ratio :: 1: 2. moleftantes in- "ftantis periculi expertes frequentiores ; quorum ad acutos ra- — tio :: 3: r. De non fanatis ad calcem Morbonae $ 297, —r- -2 (1) Morbi eodem Decennio pluries recurrentes iidem: E - [uJ—|—]| V | p; (Febr, exanth, r.[ - | -] — [IV] — BisjJAngina notha -|--| — IV|—| ^ ^| - - lenta. - | - HII |IV | — |Arthritis, — |-|-- IIL|IV|— Ter (Febr. tert.noth,| -|- | — IV| — [Febris acuta. | - |IIJ—|—|—. "iHerpes. - |-|-|—]|IV|— *) Invafio triplex ad duplicem uti 1: 3, Acutorum et chro- nicorum ratio inter fe aequalis, | (2) Morbi toti periodo frequenter occurrentes iidem, Sexies. Quinquies, Quater, Ter. . Bis, "JArthritis: — | Abfceffus, [Herpes.|Angina notha. ^ |Colica inflammat, A Febris lenta, | Dyfpepfia. Febr. catárrhal, E [acuta. -- tertiana vera, Febr exanthem. r. I&erus, . | | tertian. noth. Melancholia, : LÁ —— —áá— A PC T COSE WT SPESSORE. Ratio acutor. ad chron, :: 2: I1. À 3 | Ratio Ratio generalior inverfa fcil. chronic. ad acutos: 29» 14 :: 2: I, fere. | f Angin. m ) [acutam -] (ad 4 Febr.Aexanth, r. $2: T..— *)fjusdem morbi [Arthritidis | l | tertian, n, J - ánvadentis ' tur ratio ad alium v. gr, [autfebr.lentae| ^ [ Colie. inf. l . (ad4Febr. catarrh. $3:I, | -- tertian, ver. | | I&terum, | e? ee —' ** Infultus, reditus, recidivae- morbi in ratione periculi inverfa, proclivitas in morborum Species v. gr. in Arthritidem, triplo major, quam in colicam: Febris acutae ad. catarrh, 3: 2» et fic porro etc. ! (3) Morbi interni quidam iuxta maximum Decenniorum | numerum. phar Deceéenniis, Arthritis, P sme] Angina notha. | | [| Febris lenta, ^ 1 —|—|IV| Colica inflammator, ?—1.II. | Haemorrhoides.. J Febris aeuta | inl « » exanthem. t. Dyfpepfia, | 1 inr - . tertian, vera. Melancholia. ]J | | | I&erus. j^ [51 *) Proclivitatis in genera morborum: Lentorum aeque cum ac fine doloribus, ad acutos. ratio:: 9; $? Hinc adfinitas mor- borum et fübiecti Indoles ? C6 T^ Edel ESI. Y -—À e osade p DA oct erii ror N ETRAS C arr Te A RR MM, IM. AE us A TEM WINES » uta dim. id. An a0 b oe Sd **) Ouat, ratione Decenniorum, Morbofitas ? Morbi acuti in inverfa 5 chronici in directa. (cf. confpectum,) Forte Vitae | totius Morbofitas in ratione annorum directa? (4) Sit Morborum maiorum fümma — 74. erit fufceptibilitas. quorundam prae caeteris, aut proclivitas in fpecies datas v, gr. in. | febrem tertianam veram, in colicam inflammatoriam , aut fe- brefn catarrhalem aut icterum, feorfim — .-; in Anginam no- tham, febrem acutam , aut exanthematicam rubram, tertianam — — notham — «- OMNE H notham et melancholiam, quaevis —;5; in herpetem — 45; abfceflus — ;4. arthritidem et febrem lentam íeoríim —4&. ctc. *) Morbi Infültuum plurimorum ad fimplices :: 35: 39« tt, 5,9, fére. — ($) Quaenam Lzx alternatione et fucceffione intet acutos et chronicos Morbos maiores? Quoties, Decenniis? (4) D a lacttori kf honidié [ dd T hd ulis TL. 3 EM (osael | | | vl v * .* : bi [M ^am | uxmA-——- IV coue— Le chronicorum cum acutis - ibis i—|-im—-|-- 1 *) Ratio « 8:: 2: 1, j [binorum ] [ —Im|—I-[I— (B) (y. acutorum — trium |. $e femel 4 —|—|—|IV|— Succeffio ! Lquinque |] L—[—-—|IVi-— absque in- | [ binorum ( —|Ir[umnj—j— tervallo, (3. chronicorum 4 trium in feme] 4 —|—|—|1V|— | | | quatuor . | [a —-|nrjivji— | fex ] —iP--|—|—iV. *) Ratio y: 3a: 3 Maximum alternationis et fucceffionis "minime frequens: prioris ratio Maximi ex « ad £:: 4: 3; et pofterioris ex »y ad à:: $26. Sic chronicorum major quam acutorum catena. ^lfer- - ^worum caíus fpecialis in », v. gr. duplicis combinationis dato De- - cennio ratio ad eundem in 2:: 10; 1, Et fucceffivorum paralleli — cafus ratio in y: à:: 2: I, 5 | : 1 - | | | (6) Sac- — (6) Succeffiotes Morborum toti periodo justa | | annorum intervalla, Quoties : Decenniis: Summa... Mes (femel | -|]—|—]—] V ) a)acutor.cum chro- | eodem .Jbis | |—|II | —|— |— ,fexies. nicis Amd — [ter |—|—|—4|IV|—J (A) o Todi (bis |I|—|—|IV|— | quater, Alter-4- |binorum bis —|11|—| - | V | quater, . natio : | (Anno |femel | —|— III | — | — femel. Ab) chronicor, cum|eodem ]ter |—|—|— |IV|—] ter. acutis ^. [unius bis |—]|--|— IV |— | bis. - L trium ter | —LHHII |III| — | V | novies, *) ci maximum intervallum ? a, b, :: 2: 3. annorum, In- duciae chronicorum ad acutos uti 3: 2. maxima intervalla ad minima:: 3: I, morbis minoribus attamen non vacantia. Ratio. in a) morborum dati intervalli v. gr. unius anni fe excipientium, ad b). inverfa :: 3: 2. et fic porro. binae *janno |]... E —|—]IV|—| una. fa) acuto- | GIRO J Ismel —|-— |IV| —] una. ( A.) "rim, (anni* . ) ib ub ENS | Succeffio- | RIS - lunius |] bis ud duo, . nes unà 4 ((duorum ) femel |—| II |—|—|—. una. ferie. E [pie fanno — quater |— — [rr Iv |—] o8o, b) chroni- leodem Jfemel |—]|—]|—|—| V | una, 1 n. dex [Binze (duorum( feme! |—|— |I | —|— | duo. *) Numerus Morborum füccedentium in ratione Interval- — - lorum inverfa, Succefífio utrique generi maxima; unica quidem; E acutorum et chronicorum inter fe :: $4: 6. ! Dato ca(ü fpeciali: v.gt. paene Annorumduorumex chro- . nicorum genere, in b), ad acutorum in a) aequalis erit ratio — — inb: a:: 4: I. Et numerus fucceffionum v. gr, duarum diver- fis annis ex chronicis in b) ad acutos in a) :: 5:2, et fic porro. (7) Num ex pluribus Zifloriis medicis individualibus, quo- rum fpecimina inter alios b. CagLIus-ex FonrsrI operibus (fa- cile nunc augenda) collegit, datis, fubiecto et primis tribus vel - quatuor - quatuor morbis, eorumque fücceflionis lege, et intervallis &c. per regulas probabilium praevideri;: determinari, et praecaveri queant morbi futuri : ? - p.) Morborum, Valetudinis Provinciae, Regiones, Urbes, Loca, etc. Al(stia Homburgum ad Montes, Altwaffer, Siles. . lena. Amfílelodamum. Isla, Flandríae. Argentoratum, Laufanna. Bafiea, — Mrd Lauterbacum Riedefeliorum, - Berna. |. | "Leowardia, Berthelsdoirf, Luft. a LIpId, Breda. - | Loebavia. PBudifa, - - | | Mifena, Bhd. ARRA . «. 5 Moratum. | '"pDuacum. . à | ^. Neocomum, Helvet. Francofurtum ad Móen. . 5.* Neofàlia ad Viadrum.. Franequera, ^"^ ^ ^: Peilavia Silefiorum. Friedberga, N'etteray. cus: Sehbingenbad. - Geneva. Te EMEEID Oe j . Gieffa, | "TT dfidCufn, ... - Gotha, ^ | | A * Nalentinianae, —— "aringa, .Frifior. TY Urfchaz, Mifn., ; Herrnhaag, W/etterav, | NY eiffenburg, Therm. Berninf. - Herrnbuth , Lufat, fup. NV/isbadenfes Thermae. 1 Hoinga, Wetterav. Zeyft (Seftum), Ultzaiect, E | | [: i P 2T 2 E. m" B ATRIUM Io (opm M : S Hie COLVMNA PRIMA, —— ^ PARENTVM CHARACTERES etc - | NI | | hv PATERNus, Pius, cultus Dei publici frequentator dili- gens, temperamenti cholerici, laboriofiffimus, aedificator, agilis, habitus macilenti, ftaturae mediae, facie pallida, glo- riae cupidus, honores àmbiens, abítemius tota vita, valetudina- rius, podagricus, cui mater podagrica, haemorrhoidibus ano- malis fluentibus obnoxius, cephalalgia brevi fed acuta prae- greffa, apoplexia fübito extinctus menfe Iulio 1713, aetatis quin- quagefimo anno, Conjunx ejus: | A S. 2. Avia, . Temperamenti cholerici, ftaturae infra medio- crem, oculis caefiis vividis; profperae fanitatis,: laboriofa, maci- lenta, feptetn liberorum mater, hydrope aícite octogefimo ae- tatis anno, 1742, obiit ftans. | $.3. Ávus MaTERNUS, Generofus, pius, iuftus, prudens, de Republica optime meritus, muneribus negotiisque clarus, fta- turae ultra mediocrem, robufítus, anno circiter LXX. apople- xia nocte correptus, leCto mane extinctus repertus: anno 1722, omnibus flebilis bonis. Conjunx: | | T |» $. 4. Avi. Temperamenti fanguinei, manfueta, benigna, benefica, ftaturae procerae, robufíta, vitae tranquillioris, felix tredecim liberorum mater, hydrope afcite feptuagefimo aetatis . anno I733. obiit, | | $.f. ParzR, Temperamenti cholerici, cultor Dei rationalis, Theologorum parcus amicus, iuftus ad rigiditatem ufque, can- didus, probus, amicus fidelis, integritate nimia in iram pronus, gloria actionum eius ratio finisque, liberalis, erga quosvis, praecipue miferos, officiofiffimus, honores, munera, officiaan- helans, voti parum compos, animi fortis, intrepidi, inquieti, propofiti tenax, divería fecutus, hilaris, facundus, facetus, me- lancholicus aut hypochondriacus minime, nec credulus, nec fu- | : per. MORBONA RITTERL — —. TI .— perítitiofus, agilis, indefeffus, pluribus eodem tempore labori bus par, clinicus, aedificator, oeconomus ruralis, a) Staturae mediae, quadratae, lacertofus, robuftus, fa- cies florida, oculi caefii fcintillantes, crines fufci, auri harmo- niae nulla perceptio, muficen nec amans nec intuens. b) Abftemius usque ad annum tricefimum; ab hoc tempore vini in coena modicus ufus, fanitate optima fruens, febre acuta quandoque, podagra calida circa annum quinquagefimum de- mum irregulari correptus (S. 1.) ; de haemorrhoidibus coecis quandoque dolens, venac- fectioni prophylaéticae non adfuetus; dentium non carioforum firmorum a iuventute, nimia arte, nigredo.. 5 €) Idiofyncrafia talis: Ex iufculo cancrorum fluviatilium ilico fcbris urticaria pez nychthemeron; cafei, peti averifio ple- naria, conítansque 5 presbyops a trigefimo anno, d) Vere et autumno raucedo, naribus ficcitas, pedibus tota vita frigiditas minime licet otiofis. (S. $.)- Ifchuria ex podagra. retrograda lente obiit dolorifice primo lanuarii 1748. aetatis 62, Coniunx eius, . | $. 6. MarER. Decus fui fexus, pia, optima, benefica, man- fueta, animi conftantis, fedati; ítaturae ultra mediam; fana, tobuíta; felix feptem liberorum genitrix; abftemia ad quinqua- gefimum usque annum; muficam et amabat ct callebat, feria licet, Facies florida, oculi glauci languentes; membra torofa, a) Haemorrhoidibus coecis dolentibus fub finem gravidita«. . tis adflicta, puerperio folvebatur. b) Nec melancholica, nechyfterica. Matrimonium aerum- nofum. Sollicitudines tacitae cum me utero geftaret, | Vomitu incoercibili absque febre fato placide ceffit Octobri 1748. aetatis 57. feliciori vita digna. | Sectio! fcirrhum pan- | €reatis pylorum cipgentem declaravit. | c1 09) Ex arbore genealogico - chara&eriftiea animi quam corporis dotes, avorum indoles, miícela horum , quo gradü, qua ratione, an in linea dire&a, aut per faltum? origo morborum haereditariorum, eruenda: Quae futurae foboli indoles inde vaticinanda? **) An, et qua parentum parte morbi lethiferi in liberos deri- vantur ? | L. 2 $. 7* - xu 69 ' 4 MORBONA RITTERI. S. 7. Hifce parentibus (S. y - 6.) primigenitus in Jucem edi- - tus, Habitu laxo; fibra debili; lacertis flaccidis, membris gra- cilibus ; pilis crifpis fufcis; oculis caefiis, languidis, cavis. In- crementum ad ftaturam modo mediocrem lentum, tardum, Fa- cies profapiae (an indolis quoque?) maternae index, pallida. *) An omnes primogeniti matriffant? an liberi féquentes aequali . ,pertione indolis parentum participes? Lex nondum conftat, - | -.COLVMNA SECVNDA. ANIMI INDOLES, CHARACTER .$.8. 3) - - - connatms. Amare et amari amans; amicitiam anhelans 5 amicos me praeftantiores, doctioresque magni faciens; - feligens; neminem ftudio offendens; offenfam vero alta repo- nens mente; timore pacificus, pufillanimus, manfuetus inanitio- ne; nec imperando, nec obediendo , nec ad negotia aptus; nec valde gaudens, nec vehementer moerens; nec fortibus agitatus (virium defectu?) defideriis; propofiti raro tenax 5 amicorum fuaífu fententiam facile mutans; flexibilis; — . Gloria a patre adcenífa; philautia proprii foci; ad ftudia, virtutesque calcar et ratio ; ad eius exemplar faepius in obpo- fita ruens, oblata recufans , negata anhelans; vitam inftituere fyftematicam nunquam valens, fpecie recti deceptus. Si quae animabus eft differentia fpecificas certe inferioris gradus; et, fi iis fexus, feminina mea, | | € *) Philautia faepius cohobata foecunda mater morborum? b) - - adventitius. A tenera juventute inquietus, de falute. aeterna follicitus ardenter in viam ad eam inquirens, nullibi in-- veniens, agitatus interne, tranquillitatis fpecie externe. Hinc amor folitudinis; haec ratio vitae5 paucorum confortii amico- rum; flrepitus fugae, Anima numquam fua forte contenta fem- per efuriens, infatiabilisque! *y Forte non quivis chara&er felicitatis capax ? An fata formant . * ehara&eres ?. Àn charaGteres mortalibus tota vita iidem? An, et quo- usque a fabrica corporis pendent? nonne quovis mutantur uu to 2 Rr uae- MORBONA RITTERÍ —— X3 "Quaenam conftantiae eius per totam vitam ratio ? Si mafus, quo modo Àn meliorem mutandus? Si bonus, quomodo fervandus idem? An animse chara&ter id, quod igni fplendor? An bonus chara&er, virtus; an malus, morbus? Quicquid fit: difficile eft pingere femet ipfum. Ipfe Problema mihi: Homo fum, mihi IDOLUM ipfe! | COLVMNA TERTIA, TEMPERAMENTVM. - $. 9. Sit iuxta receptam definitionem et numerum, mif. cela quatuor temperamentorum — 1co graduum, erunt fangui- nei — 40 5 melancholici — 3o, cholerici — 20, phlegmatici — 10. Sanguineo- melancholicum hucusque praedominans. San- guineum ab annis 16- 3o5 melancholicum a 30- 4o, cholericum. .& 40- 5o, Mixtum primarium reliquis conftanter emicuiffe vifum. (0005 *). Tet fcripta de temperamentis caliginem, ambiguitatem norf 5 penitus fuftulere, —— Notae earum ex non vifi& plerumque defumtae, . Aut tota reiicienda, aut de novo, Botanicorum more,.ex chara&eri- bus e corpore defümtis concinnanda foret do&rina:. tum demum uni- fona eorum definitio omnibus ete, | Aetas, morbi, fata, fabrica mutata corporis temperamenta mutare, praedominante femper obtinente, videntur. | *) An virtutibus fedes in chará&tere aut temperamentis, aut utro- que? an connatae, aut adquifitae? Malum fieri vetabat virium tenui- tas; bonum roboris animi defe&tus; adeoque virtutes, fi quae mihi, mnegativac! 1 COLVMNA QUARTA, FACULTATES ANIME S. Io. IuaciNaTIO foecunda multis bonorum , mihi malo- rum, mater, primum; memoría, fecundum; iudicium, infimum tenet locum. | : fupicu defectum, iuvenis adhuc ex ludo chartarum, quod mec arridebat, nec victorem unquam me praeftabat, augurabar triftis 5. adultiori formatio prognofeos faepe haerens confirma- bat clinico, $ | polt B 3 *) Ludi 14 / . MORBONA RITTER, t vigentium certi indices? Imaginatio memoriae quandoque vicaria, limen fenectutis adtingenti utraque vividior, concuti aptior: Iudicium nec ex- perientia, nec annorum numero auctum! An IxcENIUM, et, fi quod, quale? iudicent aequi Lectores. Mathefis inventrix, poefis, pictura, mufica, naturam faculta- tem faltem inveniendi mihi negaffe, repetito docuere. *) Iudicium Senum, nonnifi memoria fa&orum; PruconN cafuum - fimilium combinata recordatio, timorque futuri? COLUMNA QUINTA, IDIOSYNCRASIA, 3 ANIMO, MENTI, CORPORL, ^ $, 11. ANrwoO tota vita irritabilitas, agitatio involuntaria; quaecunque, ex diftante licet, in me agunt; quaevis me movent. Coelo fereno activitas maior nubilo. £x otio inquietus; nego- tiorum acervo tranquillus: an turba turbam trudit ? $. 12. Mzurr Ideae cumulatae, rapidiífimae, figi fe aegre pa- tientes, disiunctae, fpecie novae, infolitae, ingenium mentien- tes. An inde corpori infirmitas, maciesque ? ? Oti horror, fuga- que vacui; nunquam fine obiecto. *) Unicum huiusmodi me extare in orbe mihi perfuafiffem; nifi TRALLESII candida confeffio pluribus locis operum fuorum ,,propriae menti fenfibilitatis, fyntaxis nervofae , mollioris irritabilisque in eor- »pore macilento, et Viri byflerici desorgnic fibi ipft inpofita, folatio »fuiffet, ,, **) An illis, quibus animus àdeo irritabilis, mensque nimis medi- tabunda, felicitate illa inconcuffa, qua pacatiores, Kubste beans tur, fiot liceat? (S, 8. b) *) S. 13. Pursus mollis; quiéto ieiuno ictus 6s- 70. in uno . minuto primo: quo haec fcribo. | Vafa venofa magna, rara, *). Pulfum quovis aetatis periodo variare etc, omnibus notum, -. Quale temperamenti gnum (S. 9. *)? Refpiratio una ad quatuor aut quinque — E cie o era tenue m *), Ludi tales, amatoribus, iudicii caeterarumque animi facultatum - Mind né ar - L Z uro "X ndio-ukcc e Him o : Di Í ic i aciem "m. 3 NO caeuie Sir : —- P4 E. "S40 ^ i CUMD a —À- OC. e x SM a nm eoa s e - —I » - MORBONA RITTERI, Is 7. &. 14. DicEsTIO de die lenta, tardaque, corpore moto licet poftea, dormienti facilior, celerior. Cibi molliores ad duode- cim, 18 horas in ventriculo, duriores brevius morantur non cor- rupti. Alvus nunquam dura, Segmis tamen5 ob ftimulum rarif- fimum voluntatis imperio quotidie officii füi admonendus. Ca. ro bovina et vervecina ab anno quadragefimo difficilioris dige- ftionis. Coena largiore ex confuetudine, cibis praefertim affa- tis, fomnus placidior, !drvig ' .*) Meridionalibus coena lautior, prandioque gratior , adpetitu meridiano calore languente; eontra quam infurgunt Boreales largiori adfueti prandio, id omnibus fuadentes. | 'g od $. 1j. Par ex zea aut tritico adfüetus, ex fecalino Arvt ORSTRUuCTIO; mutato pane ci folutio, Fructus horaeos, acceta-- ria, aceta ad annum ufque tricefimum tuli; ab hoc tempore in- de cardialgia. : | /— $8.16. Ab eodem anno ad hunc usque diem ad menfam par- cus aquae, imo ad plures annos nullus cuiuscunque potulenti ufus, aeftivo calore vix fitiens:; a potu frigido hyeme minor noxa aeítate. " | - . 8, 17. AssrzMIus a duodecimo aetatis anno; naufea ex in- ebriatione fapienti patris indultu orta perenni, puero álias vini cupidiffimo, Inde vini cuiuslibet unciam modo unam aut alte- ram rariffime delibanti ventriculo gravitas, ructus, ciborum lon- .gior ventriculo mora, digeílio difficilior. An ex vino ventricu- lo robur? ieiuno, vacuo potius quam impleto; ante prandium ,potius, quam cibis intercalatum confert, debilibus. . & 18. Infufi Thée Boey ( Bobea LiNK.) cum lacte forbilla- tioni matutinae pauco faccharo a teneris annis; decocti Coffee Levantii ab anno demum tricefimo adfuetus; ab huius ftatim poít prandium cum vel fine cremore lactis remixti ufu cadem ac ex vino modo memorata fymptomata; itaque hoc fpem di- geítionis fefellit promovendae. Sano gratum, aegrotanti ingra- tum ftatim Coffee infufüm : Thee vero nunquam faftidio. . *j & Potu Cotffee Levantici urinae odor violaceus, uti a there- binthina ? forte vires ei analogae? vo d ptt $. 19. Fumifuctionis Peti conftans horror. (S. 42. * 6 *). . an. propter narium ficcitatem connatam (S. 5. d)? pulvis eius (Hifpa- P d - £M MORBONA RITTERI, (Hifpanici mitiffima quaedam fpecies) per idis alternos annos - attractus naribus, motus hyftericos; v. gr. naufeam; hemicra- niam, vertiginem, frigus, tremoremque extremis, abdomini in- flationem ructibus folutam, fubinde vomitum etc. excitando, ul - teriori ufu fibi obicem pofuit aegre ferenti, , *) Similia TRALLES de fe "Ir, de ufu Opii i Se&, II, Cap. VI. -(5, *; p, / 227€ saint. Quid opus Peto:. cui Ialappae odor alvum folvit? 6.20. Nec NEMO nec borborygmis nec flatibus vexa- tus. CaruT calidum fudans; vorAE manuum calidae, rzpzs fieci, jam ab anno Aet. 27. FRIGIDI, motu aut hauftü vini calefaciendi aegte, (S. 4, d) An podagricis familiares? (S. cit. c.) — .. $. 21. Curis perfpirabilis, ad quemlibet motum fudor;. fronti praefertim : Secretionum maxima per urinam fano; pes tranfpirationem aegro. *) Idiofyncrafia inconftans , variabilis , periodica , emendabilis : an morbis. potius quam Wer aut vitae mutatione aut medicamen: Rs ? 207 | f b) SEN SIBUS EXTERNIS. 6. 22. Orracrus, cusrus ad moleítiam ufque perfedii. Au» pirus acutior ftrepitum percipiens minimum. | $.23. Visus obtufior fit aetate. (ab anno 45. PRESBYOPIAE initium (S. 4. €) in dies increfcens.) Splendorem. folis meridiani aut parietis albae aegre ferunt oculi tota vita, ambobus oculis obiecta diftincta clara quaecunque, | Oculo dextro aperto, fini- ftro claufo, litterae ad diftantiam unius pedis obfcurae, ad pe- dem unum cum femiffe clariores: Siniftro folo aperto omnia ae- que ac ambobus oculis patentibus diftincta, ad diftantiam unius pedis adhuc clara; ultra vifus fit obtufus: hinc axis vifus ter. Amini ? | : *) Videtur uno faltem oculo intueri obie&ta, altero quiescente, 6.24. Quemadmodum uni oculo prae altero vifus acrior? . €8. 23.) fic aurium alterutri auditus acutior; (hinc. fcncfcehtà concentus mufici, olim in deliciis, nunc molefti.) Forte naribus par ratio? manui dextrae tactus fenfibilior ; exercitio ; fed. unde ocülo, auri, maío?. : Mb pan MUS D AM DHT E I» Cir E . 3 : d c ud n - iade - - E c; — - a "hes cd. dcm : dim "——— — Eee E EE eer as ON CE IE vp P OE. MEE" RC C UNE LE MR e Sr P Ra, Cr Peli ue PNE CRITERIO L ". » MORBONA RITTERL . —— 27, *).Cur iu tenebris. obie&a fub angulis fputiis, fonum ex' ertonieis- j ... percipimus pun&is t. an tenebrarum , 'an educationis culpa ? o ($.25. Cum. Somnaus profundus fit in. ratione compofita ex animo fedato, corpore laffo, et abfente quocunque ftimulo; animus mensque agiles nimis ($.11. 12.) fomnum nec profun-- dum, nec blandum capere ab anno iam 1730. finunt. Minimo Cfirepitu excutitur fomnus; praefenti animo. Quo minus refi- ciens, eo longior fomnus 5 longitudo profunditatem refarcit, Matütirius 4b hora quinta ad oCtavam profundior,. gratior ma- gisque reftaurans nocturno. Somnolentia vefperi nulla; Immo -- * Runquam vegetus praefcripta ad munia furgo. "HORAT, "Matutinum effe tota vitanontuli. Ab anno 1738. fic aet 24. fomnus nec tranquillus , nec fecurus. Anima fub4ecti in- troitüm inopportunis capta ideis, curisque agitata invitis taci- tisque.: - Mane! expergefacto debilitas gravitasque . corpori; vefperi-maior menti alacritas corporique robur. Aeflate ob vi, rium difpendium maius, fomni pluris, quam hyeme, neceffitas, Ex decubitu ad. annum 1761. fic per 4o. circiter annos, in latus dextrum: coftis.ibi fpuriis gibbcfitas aliqualis. Ab hoc tempore decubitus in dorfo fine moleftia,- . (* $. 25.) Infomnia, quavis nocte vivida, grata; attamen fenforio communi quietem perfectam negantia, *) Morbi genus a caufa ftimulante occulta? Ab anno decimo fexto -; Mlufiones iuxta poetam ; : 28 Quod vigilans videt'; dormiens videre videtur. r^ s 0T*).lüvenibus puris, quo iuniores, eo frequentius caro fine ludi- -briis in dorfum 'aut Tatus cubantibus fluit dormientibus, Pubertatis riim d -A carne anatina , anferina, columbina, leporina, vervecipa, E: ls coena, noctes inquietae ; NÉS infeshnia anxia, tere | "na, laboziofa, iesoon on COLVMNA SEXTA. .EDUCATIO. .. $. 16. Bonus.parens ,. cultum divinuni, pietatem vulgarem : pro more fuafit à teneris annis. Obediens ei me plane devovens, v^ [el ($5). - 4 . .MORBONA 'RIT'TERI. $. 8. b. ) utque eam: promovere ,:anhelata bónia, Qul mus [ss fubpeditare. non-válebat ; fpreta: quae obtulit? «recufatione . gloriofior.,. C). id Pari ja&turam inde bonót | aequo fc- iens animo. . E 3) y Et pet homo de ipf vanae gloriae contemtu vanius gloria- 9 oy türs — "Non enim eam Momm cum gloriatur i intus, 2. | AUGUSTI, ii Nus. Confeff; Lib, X. e. 538. 17) Quomodo pietatis. cum ibédints erga. parentes. "tltio vitanda? . $, 37; "ANIMO ab eó praeter chriftianas virtutes, gloriaeamor, famae defiderium ; ut aeternum omnibus caro; ., Honos no- 4, menque meum laudesque manerent; RAS GEDHé ethica incul« 33'cabantur ftrenue. » . j'it 3511 euntmtol hb$S PHA MOS philofophia . moralis. iuvenes... imperio» .cupidiivum ^fübducére aut petora contra ea munire. valet.?. quousque methodus ''SOCRATICX attingit ? Gloria fe ipfum, . et quidem provectiore: aetate; : qua impetus teinperatiores , vincendi, malam refrenavit fed non etaz ^' dicavit indolem ? fic vitium coercetur vitio obpofito. ox uen, Mortis infernique metum contra impetus libidinum effrenes in» ' dicare ; inané remedium ! Au&oribus, obprobrium;; cum ; Libidinum . furor fpernat pericula ]ethi,. 56; 28." MENTI ad omne (cibile- P ethtabasus T de : »í1! 2 ue ES ; ullo hofpes, ex ignorantia nunquam erubefcerem; aliisque, non mihi, doCtus fierem, Ars vero : fe nofcendi , fecum habitan- di, colloquendi, feque fruendi ; fibi aliisque "opportune impe- randi; otii fuga; animi praefentia , conftantia :: ,, Fortiaque ad- verfis opponere pectora rebus, et. fimilia, non tradebantur, /!'8.29. CORPORI exercitia gymnaftica, tam ad conciliandum iphur. quam ad agilitatem ;. gratiamque ,, nulla prius inità cum yiribusratione, imperabantur 5; ^, effectus Rhrum; virium exhaü- ftio ; ceffatio ab iis praematüra, ' "ET . $. 30, DiazTar in pueritia minime ftudiofüs | ; magnos fine noxa errores patre.non, o ftante rgommifi, Ne vero noceant; vere et autumno, fano lenti, "jetuno, nfufüm foliorum fen- nae minax obtrufit naufeabundo parens. *) Non modo infantibus " imo cuiuscunque aetatis fanis nociva ., haec: prophylaxis; . Laxantia aeque a6 puré£ánitii intempeftiva fj dios . mti. JéSBns 5» | (quae. talia; M^ mitioris gradüs ) '," morbos e "n E T primas $^ ein - citant; PAM NEWS MORBONXA 'RITTERI. I9 primas vias débilitant; digeftiónem laedunt. Cur incerto, forte nüit- quam futuro , remedia morbo? ! 6.31. Adultior ipfe rudiori me adítrinxi vitae generi; v. gt. Tempore quovis brumali, imo;rigidiffimo gelu M. Januar. Febr, 1742. leviter veftitus, capite de die nudato , nocte linteo te&o, cubiculo non calefacto , -le&to duro, dermivi-: imo'in Germa. . nia ab antis 1740 - 1747. poftea Medicinam facienti nulla cura, gum ab alterno fübitoque ex aegrorum hypocauftis praecaliis fudanti in-aerem apertum egreffu , noxa futura? — "e Adíueto forte ab hae alternatione | minór, noxa 2. -miaior folito: timore : e A **) -Rariffimus iáfüfi Coffee f in.domo paterna diis infantibus (s. 18. ) "conceffus; parentibus licet frequens; 2. 32. ji epe t moderamen mox (everuni, mox "blandum ; à esa PATRIAE, imu ee FucA ; ; fedi: e Quis. Patriam deferens, ipfum fe deferit unquam? .. Ardor, ut IPSE meae fortunae faber, panuaiqor nifi MIHI fierem fabditus? | | *X k Experimenta, thefes et p T circa, b ducitidnagt iere ^fum, quarum folütio eurae cordique eft opportüniori loco adfervandae, Im morborum hiftoriis caufae occáfionales quoque recenfen- dae. Nonne licet iis ftudia, eorumque fub - et- obiecta adnume- rare ; cum ExuDITIO fit morbus? kaque addits LEREITL COLVMNA SEPTIMA. — ENUMERATIO ade S. 33X. Facultatum , difciplinarum , fcientiarum , artium. linguarum, praeceptorum, locorum chronologica in tres dif- pertita periodos : gratiffimt in GENITOREM animi perenne — M O-NIMENTUM ! C 2 PER- RITTERI. ' [ "d - D e. | C. WOW. 4 Er u————— CPI rpeurumE—Á——em cL : y CRIT, H P4-* y!— P *. XT "* PERIODUS PRIMA. Bb Infastia x usque ad. proinotion eni: ad Lectiones S icai? dr Feftum Pafchatis: f /AB. anno I718 - 1729; feu aetatis quarto ad decimum: Kiimuns &23 (Q-7l Mes RE rera jt pe | [e €x Festi Eo ! : | | ac Latinie, ! (* :3 6 -14 1720-1728| ———|—-——— Cilligraphia — — 2541 Ku —-L54——-—£1 Laden J^ v rm opes GE LÁ : | bí. Graeca. - : - 4 5 — Z. HE t co eoar- I7139(— — — a (Infüt, ' religion, ] 2.4.1 wj. 2 eM E 4)y-—-—i*9 L--— -—i—— E b4Hiftor, Univer, 9j — —— — |— — —2. ^ X : Ehud ^el Geographia, E : | o 2 e 3 zt omo E ndAwMEUnt*] — -- o ST E T ) 1 Es : Ls des xU | Rare zb: C*s.2|19-13|] cq |1726-1727| Gallia, |— —. —.— |— — .—'| Parens. 1. i 6.) 12-14| 172631728] — — —i1— — xc ( Rudimenta f Femina. 1. | 'E : id V Delineandi -| Mafcul. r.- - E n zi — B cf Vocalis. — — 0. e ; ME 1226-1719] — — — -Mufica.- .Lmfümum ]——— 7 ít 4 3 13-15 1727-1729] —.— —|— —.— —.|Choresrum, | — — — 1. (* 9.) nel nie i eu —] Arndimedéas Ll——— — |— — x I. (*10,) 1729. ---| — — —-| Poefis latins. | — — — |— — bal Suma, [4-15. ET —£ —— 7NrO, EY pnTun Annus. | p J Sdeitise. || At Artes, .... Praeceptores. | € —MÀ À—— | | | Rudimenta ) 1I. l ANC Li 4-| t j^ 8 1 4. ' | z$. | PERI - 2I MORBONA RITTERI. mat — t MÀ —— M —M | Nro. | Aetas.| Locus. | Annus. | Linguae. | Scientiae. | Artes. | Praeceptores. | | | 3 (Latina. | | (*1r)| 1$. 1719 — b (Graeca. ? — — —— —— —L-— —3. ! c |Hebraiea.J : (Parens. — 1. — dC 12. )|15 - 16. .. H7129*173o.| —— — Logica. —— —- — — I. I(*: 13. )| 16. 1730 - - ]|——— Ofteologia, —— —|L—-—.— 1x " i. | S ^L... fDelineandi.! : (* 14.)|16 HN : (397 E731 —-— EI LArchitsCiv] ^ 77 — V e a | Arithmetica, | Aes « p DIOE Geometria. EE EA | (* 1$.)|16 - 18. Z 230 E739] 7^ - Trigonometria í NE C ow m i ea d[ Algebra, r : * 16.) x5 ui M x EE bl Pidur !— .— — rj. (325/9417. Ead m | e blGladiatoria.]— — —— r. | '" af Botanica. ——— —— —xu MAT EE 1 . 3b| Hiftor. patriae, |— — — |— — — 1. ( m) 7388. 3731 Mats **e1 Jus: Nat.Fedd. Inftit.| — — — |L— — —'r; [C189] — — — — — | — | Philf. Wofan. |——— — |— — — 1. AO 19. M 18. --]. 1732 - - |—-—-— f. Arithm, unió, ———|—— —21| (*20.)| 19. 17533 - - |.———, Seüion. Coni. |— — — |— — — 1.| . .*) Praeterea proprio marte Apgouagis pane ab anno 1731-1740. horis fubfecivis hifto- riae naturali , — colle£tioni Mufei, et antiquitatibus romanis, arti numismaticse, hifto-(- PERIODUS SECUN 9D A. A Promotióne ufque ad primam Univerfitatem. Ab anno 1729 - 1733. aetatis decimo quinto ad decimum nonum, riae literariae immo, ccclefiaticae otium operamque inpendi, - PERI- C 5 E 060, uomo PERIODE TOREEAr 7 0 rY | prima Univerfitate ufque 4d gradum Doctoris ,' totá vita atádémica : iab | ..... anno 1733- 1237. aetatis decimo nono a d vicefimum tertium, —— n Nro. - l'Aetas.- |Locus.| Annus. | Linguae, | EO: — Artes. — |Praeceptores. teo A 19: [ HAYS |j ;getymu E Chorearam. | |. : ^21.) I9. — s (V03$5 3 ^77 —1—— pilae ;vi Choreograph. ] ; : E LEES d I a(. Kara PEL [n DAI crm "aul! (:2)]1s20| "S d173371734]-- 1 Sablinior THU ! | | j bl Botanicá |. | -- -- -- |- - - x S 4E d [17344 -—|-- —-- os 0-06 | MufieInftrum. |2 2 2-44. B (*134) 20. G-e6CT73446. c0] 2| 20 0-0 Z9 NN JL OP eA CYPEHR ( 1 Tu d Anatomía. ]2st- pupa pe——MM : AX M l 2L ae 1734 17384| T bí Botanica — Jj de £o [210 Dre - 13. ^ [115329 4E n eB Erbe "s ^ a ES WAT M D zt (" 26.) — des iie : |— — —| [txica. |-- -- ^ ns B 1i p LB. t EM d4. | OPCWE afclartim PE : VimyMcamp T penas 7 07 ci Aedes ro C co : BT uitI T ( — Vocalis, IHE GEO (C28 2225 0 | Iy85io. ote e entem NInfsicc ial jafums Rees ce, - "39.)/21 J 13. eq 1736:1737: I TS ^ Medic. Pra&ie, $4 - Parens, l; *3e)|— ;—] — qz £edeubeLcc Equit, nistust 2. ! *31)|a3. — |Bsles|1937. -7-|-- -- --aiMedicTheoreti| «. fulicn, n (*312| [- j sU p| Chemis | md E C 3 LJ ^ a( Ofteologia.. jJ. X "AT (733« Xem. - F* pts ER eria EC Anatomia, e "B t soles eulos xri, [cs t e r7 Fifierum | Ex a ( 34) sd id iie Huet ». feb |... | Adplicstio. : ki a: € |(*35)|24. — |. $9 (1258. EP D í1 ZI Ohsaighs | War e. A4 | bl-- - --. *-|Mulic. loai. "I - zi 23. E. . MORBONA RITTERI. | 23 (eet n ie ble ende etl Pre etait un ; K [ [- r L, | Per |Aetas. JLaes |Apni, [Linguae. Scientiae. [Brtes. Praeceptores. 1mal4- n 4|» ] i E. 1o egt ha Iit. a8. .— 2daltses.|. 1-NGUAVILAL dMIU La 0 uu 16. ERDS24...3..1..$. Y | 8 6. | Led 3|]4-24| 5.] c: 0 0$] 024] E 67. nisy: Quot cuivis Lingase; Scientiae, Arti. docendis bu amd ( 36) Demtis plries occurrentibus. iisdem 4 $ erga ('cüod 3UpOouND QNigni2uU j £150. 200í1 ad3e23r of14..Belentlis, s. d VRSAE H I4. ES AH Bises: BIDS b Lh reftant * Iov m &iup ou21] Ru lREQS- gru] lg c) - 57. ekaen d Ur Rs b: c Obs ) ifne:OtTg5& 139 oinsinozim 0103 015» tubus ni. C: i «) Poft. obitum p .ob MARG EH Lingua Batava Anno 1747. 6t.1748. ex. Mas, ;.€X libero arbitrio Anglica 1749, aet, 36. PHSERREARS, agmen claudunt, " | » L. (37). 'Hàt Docéacium i ingenti numero non obftat .quos- dim memoriae lápfu omififfe certus fcio : ' fic citra errorem eo- rum numerus — 6o! quanti Praeceptores difcipulum perdidere: : etam) Scientiarum; . methodi. eas docendi difcendique e erifis Voas nimiae opufculo molis enint XUf 12J Ü "1. J M li r1 ERITQC | * dà t 4 ; i e ALSOTAMM A 13wT 451152 ' , ; , ! Em] EX 24 MORBONA RITTERL 00000 ono eter PPP eH eee PP REP PPP rta BUlc PRIMA 33 pr. DECENNIUM PRIMUM. s WP INEECONEGUGIIEEDOCHGRGXSg NYvk i MOREI MAIORES. | . ; 5:$.34.. NaTIVITAs ($.7.) BsRNAE Helvetiorum die decimo — quinto lulii 1714. Parentibus (S.1 - 6.) defcriptis: 1 Cui tantum in.-vita reftat füperare dolorum! Zucret,.— P Ex matris ($.6.) uberibus mala (^) (utinam quoque bona!) à fucta. MAN. | i P *) Nonne per rationes morales matribus fenfibilioribus, te&is agita» Í tis curis, faltem iis, quarum parentes mente capti, infantum la&tatio dif- fuadenda? minoramala (moralia) in la&e vaccino aut afinino, quam materno latent. venotioi0 299811 10) $. 3f. Ex Eius relatione : macilento et aegrotanti (adeo, - ut de vita ftatim defperarent parentes) in mundum edito, toto - puerperio ob Tonwriwa fletus fere continui, — | "^ . $. 36. Anno 1719. aet. sto yere VARIOLAE epidemicae, verae, difcretae, magnae, copiofae, palpebrarum aliquot dies conglu- tinatio, fine foveis. Memoria earum recens adhuc. ^^ ^" 5,7) Sponte fanefcunt. benignae 5 malignae remedia fpernunt. « .— .. 9) & parentibus fine foveis ex variolis, ad infantes itidem absque €icatricibus emerfuros non valet confequentia. * de jul $.37. Anno 1720. aet. 6to. ScariEs humida ultra femian- - num, Balnea ex aqua fontana tepida fale:culinari fatufata, pru- ritum immaniter auxere, intacta fcabie :: quomodo inde liberas tus ? memoria non fübpetit. | o $. 38. Anno 1722. aet. $vo. Vere Corrca INFLAMMATORIAS —— dolorofa Morbi initio lumbricus magnus ex ano vivus praefa- — . gium aut lethi aut morbi gravis? Dolores acuti circa inguina. — — Balneo infidenti Venaefectio brachio dextro Patre auctore, cui — — foli (anitatem tribuit. | pt | | | $. 35. BÉ /;MORBORA RITTERI, E «5506.39. Ansckssus ScRoro dextro (Criticus ?) morbi terminus, Kndcepia apertus ; türundis quotidie vexatus more folito. *) Nimius Chirurgis harum regionum adhuc ufus turundarum. Ex .tefticulo lateris adfe&ti inaiore Chirurgus pius metuens; ne fundus nimis cito coalefcens pus contineret clau- fum; vulnus femiclaufum ftilo eburneo pérfodit fine fperato puris effluvio. Abfceffu claufo füfpenforiumfcroti, herniae fu- fpicionc? ultra trimeftre geftatum, *) An omrübüs mifeulis teftis: dexter fibiftro maior ? . S. 4o. Morbiviolentia inteftina per annulum dextrum protru. fa, adinguen fubfidentia, viro huic anatomiae alias perito*) erudito- que inponebant, ut ei tumor eorum nonnifi glandulae inguinalis vi- deretur, adfentiente patre. An fletus, tenello continui ($ 35.) caufa praedifponens ? ' *) Quem puer adhuc ín eadavere virili publice diffeto du&tum - thoracicum mercurio inpletum exhibere vidi, Anno 1730 aet, 16, Ofteologiam exponéntemi audivi prima 'vice$ c gir Ate pg oam anatomieis occupatum offendi, daftüá BEEN "geeitort inteílina doi ole in fcrotum dextrum dara dio ovi . gallinacei. molem puero focordi HERNIAM | nefcienti. defcengdebant, "Eam tfa&u temporis animadverteris., tam. 'obiurgationis: quam. fe&tionis . erudelis. et infidae metu celata ph Hoc modo ad totam itam her- "rs *t EH — manet, "Annorum excidit. aegro. ETT. ) ACHORES, | afin n We et DOLOR, (». a npo ) AuRluM DOLOR, ^ ,*7.) DzNtIEIO fecunda (ue 3.) Coricr. dolores. cf, S, T: -8) N4RiUM haemorrh. " RN CONYULSIONES., beca hs] SETIAS Serbedinme EWoRtAMEn Timor, joda :91 (Og KE | j D "J Re- Pd : Barbopi fon perfecta?) fánitas. Co» * e T gines AN Mm pei etu on — Map amet: *.owrbkR ($^ 19) "UI M P TER go P Egenturt. paterno e: po dne da fe&ondi den«- . tes denticulati,, diformes; inaequales. füentgv eti. Felices dem — ; , bus. dentei fine opera et dolore mutantum, 55000 00 08d ll Mot ju adhibita: meihedus: hing teneri. gi dts 2 dh : i ano 4FABULA- SECUNDA. 244130 cuttxab itidiiaei 159 kd DEG ENNTUM:' SEC u N DUM. sibs bci h^ ' discant slut iG elg (1107: [00103 10050212 130 3n 03009 297p (3E 2) mono? oli nan jj3R nà piisq $3 :3105ibs' , unos r * 2 süoqnbssiq elugo d 24 — m e uuu won j 7 27 M Sv Hg d: d 345: — (C "t | zalazzodi i nig 2i qai Qj1- NN E B. il ES A L o. R E. S. pire 6.43. Anno dy; EE 13. füb finem, Tulüi "SES NFLAM- MATORLA elystidtufi'tóp "iniecta. calidorum Moda map » An- guinibus maxime dólentibus. (9.38) olea mo (fima, enimiinc inuncta: imaginario, "Parens primogenito. orbari MMC medi. eunradgnatum in auxilium vocavit 5 ambo miftüras cum vini malvatici portione frigide. forbillandas praefcxibebant 5. dolores inde (foite a frigiditate ?' * audi: Sanitate precibus ad Deum fufis tnite et^vix recüperata efu pyri Gallis: Bon cbretien EH Pyrus fativa frutiu magno (turbinato) oblongo odorato E E P recidiva prioti vchementior morbo. . Sub. finem forditas, iemotihagia, PAPA t; $244. Eam plurium feptimanarum intervallo excipiebat ca- pitis exulceratio , Mo usQuE. DICULARIS, . Pediculi, Inteis. fpi- ritu: vint ebiiis: dapiti i po uix alterna. feminis peret in-. Íperfione, necabantur, 8; 4$? Ano: doit. det. r5, M. Augufto Fenxis ACUTA gra- vis , 'anxietatibus, deliriig ftipata, Unicum memoria adhuc co- el : Patrem. int'ulum. rofarnm vitriolatum, ingenti; aeftu fitique tibique M etdk 4c ern [e3 gratiflimi faporis;; vr andi tiflimique effectus, 98. ( ; "e $ 46. MORBONA/RITTERS,, — à para (& 46. AnscEs$us. Septeinbriin LuMsoRüM regione finifttà fupra «riftam Ilei'cam: ($. 45.) «excepit criticus ($.59. ) Emplaftro dia- iid afe dom fine lanceola, turundisque fponte fanatus, ^5: QU $-47-: Anno 1730. aet, 46;; Maio. . :MEDANCHOTTA fubitanea, inter iuvenilia gaudia otiofo incendii fpectatori noctarni.-;:Idea peccati. irremiflbilis (nunquamlicet). commiffi abílracta animam diu noctuque et timor poenae aeternae animum. fpienodice per anfültum (*) torquebat : ludicio laefo? ' | jJ «e An melancholicis loquela duplex , in: et externa; "P "i Jobdehonk , driacis iuxta SYDENHAM. duplex homo; Ácib, - unus. alteri EM, aut ad latus Aun&us,,. fub unica individui. forma: em à im. Ex «eoifiliis PET doctorum diententime) maior gertu- bti animo: riti uro1 ijf "6.48. Paroxysmi - aie frequentiores , Toleti: 'circa Vefpoian: diminüti. Vita licet aerumnofa', oeconomia animalis noón-turbata;" Morbus non obítabat; quin fcientiis variis , prae- fertim geometriae adplicataé fedulo- incumbérem campis. | ( cf. 6:33: * :Per: fecdnd, n. 13: i18.) Idearum circa falutern acternam (Si &b.Y feries rapidiffime fibi. "füccedentium (Gi ) follicitam duas exhauriebat fenfim viribus mentem. ^" 25:5) Am gentibus chriftianze religionis rüdibus;: eadem , P^ aut 'mem- m chriftianorum coetuum folis prepria y fotietudó ex religiortis aut ssi ucaGbri praetudicio? Pr C aer E172 Patri ex diffidentia metuque 'éelata mE Ex dmicotüm) qQui- bus anxie mens Ieniminis fpe aperta, confortio, confiliis , utplorirtum E: aei mancis » mulum felamen * remedia phatmaceutiea, ne bid4 RR !aAii fiL z (rg "ogupr Dy. «au: "Kap. Eodé Ahno M. DE iheimag, jajotburgens potan- di gratia proprio nutu aditze; ibi per p plures commoranti .fepti- ' mianas:copiofo- potatori ^hülTa^ étphoria/" Antio: 1731. M. fülio ex itinere botanico, cum praeceptore Harrsgo, gratiffimo rulla tran- Qquillitas. . Ait: 1732. aeftate idearum iümultüi tàndern: 'fopitio aliqualis fpontanea earum fucceffiva fine remediis deletio;! morz bofé' ipfum €onteréüte « «ieatrice irritabili relicta mhentiy "üt quavis zlata occafione idea niodo dictá ibftracta Pecurrát Anvito; renitentique. : 8212 )19 GETLALITAA, 1a06doiqiak3 22 x1 C | "Da * Me- P | ; k ^ 28 —— MORBONA /RITTERI, c fyoMelancholia: idiopsthica ?- aicsufz immiateriali^ a: quà ipátentes | . ammuhes. (S. $6) ? : Ideae toti periodo fine aliarum. — . eaedem : Hernioft in elaneholiam proclives ? inti: : » i215 273) Quaenam huic bacis pese moralia , : putos medici - ^ seris delia? 103672: i ^6, 56. BASILEAE, Kino 1733. M. Auguft aet. 20. Frsxis ACUTA, | *) Nimii in ftudium mathematicum ardoris , acangoris ex paternis litteris effe&us ? Praecedebat ingens laffitudo per plures dies, contra quam confilio . medici iunioris infufi trifolii fibrini theiformis calidi unciae o&o de die quater forbillatae; ob faporem smariffimum vix tridüum fe- - rente fepofitum :: an. inde fomiti niorbi augmentum ? Paucis poft die- bus deliranti rerum geítarum vix , nifi füb morbi decliriatiorie, ^ ürihae fcil, craffae urentis ,. fudorum matutinoram copioforum , anxietatum . memoria continuarum ($.8.b.48.) , conício, Sub initio Septembris .. morbo declinante parens ex improvifo Bafileam venit, quo. comite. le- fica cubant, coelo fereno nec nimis aeftuofo Bernam vehebar. ALvus a tfiduüo OBSTRUCTA itinere, paucis poft adventum horis clyftere fenna- . to unico referabatur, Viribus , fomno , adpetitu acetariis acuato , re» deuntibus,- Anxietatibus fuga hoc itinere, : 6. $1. BznNar. FERRICULA LENTA remanens per, MUS. cim dies lecto adfigebat emaciatum. Parens parcus pharmaco- rum práefcriptor, nulla , nil cibos eupeptos ,. infufum. Tbee i enm lacte , iubebat, quorum virtute fanitas fenfim redintegra. ta fuit, S. $2. Axscrssus fub ALA finiftra (criticus? $ .46.) febricula (S.pr.) difcedente pediffequus ,. lanceola derer turundis vexa- tus dolorificis (S. 39.) fedula nimis (fcil. bina de tbe dejigatione altra terminum moratus, tandem claufus, | m. Abfceffus huiusmodi (S. 39. 46. praec.) virium ied perte - 6is i inparium index? - ..$: 53. Doronzs offibus METATARSI vefpertini, Ábfce/fum (S. pr) | vix fanatum, obtufi, comprefforii, fixi, greffum inpedientes, cute concolore, absque tumore; ultra duas feptimanas, erga pedilüvia; proprio nutu, ,rebelles,. viribus redeuntibus demum fponte ce flane tes , excipicbant: ANTHAITIS Critica 2 .3U 1 alvi : e : 2 Ex MORBONA RITTEMI. 4A - 29 53:**)^Ex^his deloribus (arthritico-rheuratácis) vates psrenspodagram futuram, everitu aeque certo acfunefto, praedicebat, Prophylaxin, aquam, pro potu unico et conítanti; MaTRIMONIUM aut nullüm aut ferum, infirmo alias certiífimae noxae, fuafit benignus providusque. Et ne . morbus recurrat ,. V. S; :»praefervatoriam iuffit; quae vere 1734. feé- mel in brachio celebrata dextro, dein negleGa. S. 54. BasitEAM M. OCtobr, Ai, ej, reverfo, equitando fanitate recuperata; cui, tam domi, quam itinere suboxEs copiofi matutini, (anzritici?) HagMonRHorDrs fluentes prima vice, fine praeviis mo« leítiis, Novembri fequente Arorozcia, .—. &.55. MORBI MINORES Decenniilldi, pv. can», rst: (a) Alphabetice, "'* Temporis immemor, quamvis adhuc memor dolorum, Praeter morbos Decennii. primi ($.42.) quosdam communes; oneioee UNIO, 13. * 5. " 6..* 9, adhuc fequentes: | à) z 1.) BraN Á E. Co LICAEin- fultus .(S. 42. * 3.) forbillatione "Thee cum lacte calida, aut hau- ftu fpiritus.cera(orum per fer- | mentationem, mitigati, 7! 52.) Conzae(S 42.* j.) vere | ét autumno cuiusvis annl fre- quentes cum raucedine (S. 5. d.) /|5* 3,) DENTIBUS DOLOR (S.24.".6.) locisque munditiei inacceffibili- bus caries: dolores erga quae- vis furentes topica. CaRIOosAE dentium cavitati plumbum foliatum(flanniol) laxe conglomeratum intrufum a fer- pente ulterius carie ultra 25. annos utiles fervavit dentes. In- dex tam corrofi, quam novi fub- - fiituendi: plumbi ;. Dolor inci- D 3 piens, VE a Á. :*4.) Dorfo AssCESSULI pru- riginofi ( vàRI? ) aeftate, au- tumno claufi fponte? 1 * s.) Gingivis externis abfcef- fus, (PARuris?) Saliva fola pur- gati, fanati, * 6.). Labiis FissuRaE hyeme unguento rofato ^) illinitae. *) Sebum bovinum candeia- rum praeftantius illo calide füb lecti introitum adfridtum, | 4 *4.) OPRHTHALMIAEleves ex £rigores fponte difcuffae. (.*8.) PANARITIA benigna digitis diverfis fine praevia cau- fa; unguibus feparatio: Empl, .de;Gbambodry, tecta ,. ad confo- lidationem uíque;. unice. *9.a.) 3o * ds Bs PREXIGNES c peii manibusque fub brumae ínem. | ORBONA RITTERI. edibus ;. teis ebriis tepide inpofito veípe- ü, * egregiae mitigabantwar Inflammatio, pruritus, tantisin-. . éaffum aliis. adhibitis, fpiritu .e fecibus. cercvifiae ftillatitio lia- * Cia Anno, 1727. Aet. 13. Vxses (Lumbrici? pulveribus ex mufco corallino ieiune degluti- tis, fugati, Saporeorum nau- feofiffimus; ad hunc ufque diem, - pro voluntate praefens. — * II,) Eod, VERRuCAE utrique fupercilio- fricfione ^ piforum fympathetice eradicatae : foveis ii: confpicuis. *.12,) Anno 1729. Vere. Aet, | 1j. ^, Tussis ferina, praegreffa fe- bricula catarrhali epidemica, extra, lectum degenti tyr. capil- lor, Veneris, cum infufo Thee VENUS * 13.) Ánno 173o, Act. "6. Fronti vanr, (lonthi? ) copiofe repullulantes, multis irritis cof- meticis adultiori fponte evanidi, *) An Abfeeffüli Nro. 4 ?an fea- 'biei humidae fpecies'2 **) Matari dicitis preffi puseum fanguine fundebat: rübore et do- lore poftea ;. fibi relicti ficcabantur €uti concolores; * 14.) Eod. VARICES Mifortüh fpermaticorum, (Hernia varicofa -'») Fréqéini fidis uinih Lr inpropdes ícroto: finiftro-fano. (b) luxta annorum feriem:- t | 9 B) SIRONES manuum Y0- dis acítate. Boves iudióm. s (S. 40.)- Varia foiritabil; fed male, .inuncta patre nefcio, Eos non amplius curanti annis quibusdam Pret fponte tVanüérges DM 27 *) Forte An ure cum varis (13) comites? feu figna novae evo- lutionis corpori ? " : vy Anno 1733. Act. 19. Ciavi pedum digitis minimis a caléeis- nimis: 'anguftis ete. ! ri- ta vicé obíervati. Omnibus aliis irritis ; eradicatio quiéte pasan calceamentis IDA * 16.) BASILEAE, Eod. Ann aeftivis menfibus FRoNT ie xa ( ob acre ftudium. kin] DITE figidae lotione Siu rein fes minime fublatus; annorum . fesupfu deketus, a 84^) tm) ls. Eod, Sopa. fete. conhinuan prunisacidis coctis(*) Decotto; Coffee cum. cremore lactis ;. oom. littetis: auctore, fublata.. "24 ^ i T3134 - odnbsihdb- ^ 1 0T Mi" "d OT MET aca git e P ON S ee Ee IN LU [| * | 74 - qe wi vti. qup c uu Ten. * b MOKRBONA "RÍTTERT, 3i Bu JTABULA TERTIA. ODECENNIUM TERTIUM. ^ BUD 251303 bin avzM T 7744. »ti AN AB139V SEU E k MORBI MAIORES, i i 56, .Bznxas. Anno 1736. AEt, 22... fub. Februarii cnifio ex animi diuturno angore, timore curisque mixto; occultis fluxus haemorrhoidum nimius., largus quovis die. . Difpendium vi- iium, FEBkis LENTA (haemorzhoidalis? ) Lecti ultra trimeftre iugis cuftodia. $. «7. Cruor haerosrhoidibus quavis vefpera poft alvi ex-, onerationem e lecto ideo furgenti , absque pruritu , tumore aut . dolore praegreílis., | rutilus,. (aliens: (arteriofus ? ) manabat, Vafe: in infulam fero füpernataus coeuns. unciarum ad minimum quatuor: fingula vice. E3 48. Quovis die poft Mea ar: illico JAY dandi ConDis trihorium, fine praegreffa horripilatione, tranquillo tolerabilis, Solutio font AFROS Tán ins pott barbitondium ex-, acerbátio, (T oL | | id - hr 4 Jt /&3 (i 20:8.$9; Willperi siiifirsiciiatior ; ixeftns adgrnentum; nulla fitis: Soninus naturalis ad fepcein: velocto horas, eeficiens, Adpetitüs? conftans;;: faporciborum folito. acutior, | O16 éó; Animo pacato medio morbi (5. $6), nec móibo nec fymiptófnátis eius (S. &7. $8.) ulla diminutio ante terminum tri. meftrem. Haemorrhoidum fluxus bimeftris continuus : Palpi- tàtio ad decem pues. febricula Vero ) lenta ultra extende- bantur. ; Sirritabifitete cordis nimia Febris 2 qeu | i S. Ó1. - -— 32. . . MORBONA RITIERI, G. 61. REMEDIA: Parens principio: effentiam aperientem, in febribus acutis ipfi quoque familiarem : ex' mixturae fimplicis. partibus. quatuor, extracti panchymag.: CRorrm parte una, ad guttas 60- 8o. in vino albo mane ieiuno per plures feptimanas 5 dein pulveres ex fale ammoniaco, nitro, conchis etc. mane et vefperi ad femidrachmam ex aqua, iis fine fucceffu confumtis Eli- xir. propriet. fine acido PXRACELsr Nisdém horis ad guttas qua- draginta c. aqua (*) octiduo praefcribebat ambigens, quae vera morbi cauía (S. $6.) ? : »* ) An aquá eflentiis fpiritu extra&is adpropriatum vehiculum ? $.62. Hifce irritis ad corticem peruvianum confugiebat 5 fed vix una álterave dofi deglutita ,, duplicabatur" pároxyfmus: primus (5$,58.) hora folita, fecundu vero hora fexta vefperti- na, priori fimilis, ludebant fcenam , noctes nunc inquietae , ad- petitus proftratus , omnia peiora, Sepofito electuario pulveres modo dicti ($.61.) repetebantur, quibus paroxyfmus vefperti- nus fugatus, meridianus vero remanebat, : OUTRE. 207 S. 63. Sanitatis fpe aliqua adfulgente licet; parens. de ame biguo eventu folicitus Medicum practicorum. expertiffimum in confilium adcerfivit, qui aegro trementi prognofin vitalem ex vultu, pulfüque (celeri licet) formabat : laetiffimus vivere cu- pienti nuncius verax. emi x $.64. Tandem vires vitae arte fagaciores viam ad fanitatem. indicavere medenti : Efu nempe vefpertino pifcium butyro frixa-, torum avido, naufea, vomituritio. Sequenti die vomitus folu- tione tartari emetici granorum trium in infufo Thee Boey excit4- batur herniofo (S. 40.).: Paroxyímus «hnius diei multo remiffior, febricula lenta mitiorque, pulfus mollior.-: Perendie ex: eadem. tartari emetici dofi, reliquiis huius morbi removendis deglutita, minor vomituum numerus, maior anxietas 5. (ymtomata vero. ceffabant circa finem Aprilis, quo Iectum deferere absque pe-« dum oedemate, licebat. hos (olabeudipe c diede me 1117 &15251 *) "l'artarus émeticus more germanormm paratus ad grama tria pro - dofi, motüs magnos, conatus inánes , pera&Ga operatione vini aut. aquae potoribus; cerevifiae adfuetis creat minores, —Vomitus fitu cor-- poris prono-in le&o , aíthmatieis, herniofs ftrumofisque tolerabilior innoxiusque. * HIC t RHDIE OHPTUD GXINSUORT EET $. 63. CENE - LJ ^MORBONA RITTFRI. 2 33 7 $.6r. Virium augmentum tardum 5; animus meticulofuss - facies pallida; anhelitus ad adclivia gravis; palpitatio cordi fe- re indcfinens; toti corpori pigrities; cruribus plumbea gravitas; oculi vero absque icterico colore: Icrekus? (obftructio hepatis?) (007) -Infultus mali bypochondriact ei mixtus ? | : .. $. 66, LausANNAM M, Maio profecto, fymptomatibus(S. praec.) - adhuc fequentia : CAPITDOLOR GRAVATIVUS$ STUPIDITAS INTELLECTUI, . Lingua latina vix, ac nifi maxima demum intentione, intelligi- bilis; fermonis concinnitas , elocutio, enunciatio operofa, -La- étis intolerantia. ^9) Pauese guttulae infufo Thee Boey inftillatae illico horroremin- £entem aestumque parcum, febrem ephemeram excitare ; eodem die finito aeftu infufo foliorum fenrae citrato alvus aliquoties laxata; vefperi fanitas, |.À potu Coffee levautici anxietas intolerabilis ; abftinentia ab , €o ultra annum. | - « $. 67. Parens litteris circa haec (S. pr.) inftructus, electua- rium contra icterum , chlorofin, falubre aliis, ex confervis amaris, limatura-martis etc, mittebat : vix femel deguítatum, ob amari- . tudinem fepoefitum, | -:5 S. 68. GENEVAE, M. Augufto aet. 23. valetudinarius (s, 65, 66.) acidulas 7allefinas Occitaniae (les Eaux de valls).1eiunus , per ali- uot dies haurire coeperam. .Sedlegi, quovis, mane ampullam [A eee fedecim exhauriendi, non obedire valens, non fitiens urente licet firio, aegre intermiffae, —*) Aeftas (icea , calida Helvetiae; pluviofa, frigida , annonae eari- tas Silefiae. 1T c $.€9, NzocoMr. M. Octobri ab uvis et lacticiniis illico CanDIaiGi^, b, Bouncukrtr confilio pulveris: corticum aurantia- rum ficcarum drachmam femis bis de die, mane, ieiuno, & vefperi deglutita : conftantia per quatuorfeptimanas rediit ven- triculo vigor, praedictorum tolerantia, Bernae M, Novembre demum reduci, | | 0550 *) Am et quantum itinera, anni tempus , vita mobilis jucunda , * loca mutatz, absque potu, otium, amicitia, ad fanitatis reftitutionem '' eontulere 2 | - App. N. 48. Pbyf. Med. T.V. E ($. * 69.) " e MEE /MORBONA 'RITTERI, (S . 69) BrxNar, M. Decembri eiusdem ànni a €ane ge- nubus infidente, blandiente, fed ta&tu irato , cuti-alaénafi-finis ftrae moríu vulnus infligebatur leve murmurando;, fugato . illico manfíuetudo, alacritas folita, | I j2q - . . Vulneri nullus fanguinis effluxus : fed naío hora vix praétere lapfa tumor, vulneri inflammatio. Parensterrore magis percul- fus laefo ,' aquam fclopetariam Gallorum (Eau d arquebufade ) linteo calide inpoaendam vulneri pelle leporina tegendo poftea imperabat providus, "Pumor carnei coloris octiduum absque fuppuratione fübfiftebat. "Vulnus claudebatur cicatrice ad hunc. ufque diem vifibili. i; Animus fequelarum' metu diu noctuque agitatus non ptius; nifi canis, praefente vulneratopofít aliquot dies, internecione , fedabatur; ne forte rabidus inpofterum fympathia retrograda in- ficeret morfum rabie? *) Num huic metui ratio füfficiens? An obfervationes de huiusce- modi retrograda rabie extant? o.* **) Si canis irati (minime rabidi) morfus levis haec producat - fymptomata 5 qualia a vere rabido iure timenda, cf, DEGNERI de Hhy* drophobia ex moríu canis irati, non rabidi, nata j lethali ; E. N. C. Obf gr. Vol. VI. p. 313. 1742. Àn de abfentia fymptomatum de- morfis, ad canem non rabidum valeat conclufio ?. videtur. .. ***) Ad morbos cafuales feu non. fpentaneos prodromo Morbonae poft Darlue, Nro. 13. p. 222. Tom. IIl. App. nov. A. N. C. ob adfini- tatem canis et lupi iuxta Zoologos, huic cafüi locus fuiffet , nifi ei inferendo obftitiffet aegritudo. Ne vero enumerationi morborum quid- quam deeífet; iuxta annorum ordinem ille heic fic inferendus, - $.70, ARGENTORATI. Anno 1738. fub fine Februar. Aet. 24. ARTHRIT!S VAGA (PoDpaGRaE infultus $.53.) frigore in Theatro anatomico anatomiae incumbenti ochreato ? 1] Initium : horripilatio levis, laffitudo , noctes inquietae;. dolor hora fexta vefpertina prima vice Carcr tendinique Achillis dextro, per viginti quatuor horas fixus, dein eodem intervallo ad finiftrum, inde ad genua ambo infra pateillam ad tuberculum — tibiae , incipiendo adextro migravit; digito compreffum dolor per tres feptimanas ibi conftantem figebat fedem calcibus liberis; circa mediam noctem remiffior fomnum capeffere tandem finebat, Poplitis B o S ie. MORBONA RITTERI. | 8 Poplitis flexio eum modico dolore fuperftes ; tibiae extenfio ve- -ro fumme dolorifica, ícabritiei fenfatione quafi linimentum arti-. - ,culare exficcatum 5 nec aeftus , nec fitis unquam, alvus dura, . urinalimpida, nullus inquam tumor ibo nque paruibus adfe.: : | 9a ;-arthritis frigida ? | $. 71. REMEDIA ; externa : sinttida dnibifllze figulinae calida Tite ia linteo obvolutae adpofitae. L. --- Interna: Pharmacopoeus, Chemiae Praecepto r,pulveres ex millepedibus, antimonio diaphoretico , nitro depurato, ad. drachmam femis mane et vefperi 5 poft hos, gelatinam cornu Cervi faccharatam ERUNT quovis trihorio ad naufeam usque . porrigebat. |. Nulluminde lenimen: morbus omnia quafi refpuens . periodum abfolvebat pertinax. "Tardum lentumque viribus in- : Sepiieniom, | $,72. Finis: Cuti crurum defquamatio (Podagrae alias fym- one ad ) nectranfpiratio; necpurpura, (quae alba praefertim ibi endemia) morborum pediffequa, peregrinis faepiffime lethalis; eani toto coinmorationis periodo pertimelcenti. t0-95)'An METUS ad. certum gradum exaltatus, corpus fufcipiendo demum titsiirbo difponit ? forte fübitaneus nocentior lento ? tum temporis con- m—T critici nulla fufeeptibilitas? ferius borealibus contra&a regionibus, JT (294 Mentriculo gravitas, adpetitus laefus (D$ PEPSIA), Poo aquae putealis crudae (calcariàe nimis ? ) cactione et in- fufione feminis anifi emendata. ! *) Puteus unicus fyrupo. "violarum eonftanter coeruleo parando füs- - peditabat aquam; reliqui ei viridefcentem inducunt colorem invitis [ ; pharmacopoeis. . | à 1 F | , E- L k 1 (8.74. lNsUuLAE, Paus FLANDRIAE, And 1741. Aet, 28." . ^e climacterico quarto, DuAco reducti Fennis. ACUTA, noctucum aeftu , palpitatione cordis , anxietate ,- . proftratione. virium: 'rornacum ftatim vecto die fequente ex vena brachii dextri fes &ione obliqua (5, PAorriotie Y dang iunis unciae fuafu medici mit«; tebantur octo. TERT uoo /&1Q d^ D" Lun An fe&io obliqua firiéeólu Ga dis Germnorum: parallele ve "me "elaftro (ebuepper); facpius falláci; inteponenda? | aul t ; f t3 "10 gd a )o4 bak uy T 1 Á | 11 $5 Ll'j)ki 4 m 414 i14 f "31517 2 $. 755 à ; pe i LI ! 1 Los d NL - x "UI - : - ^. D - - t - - ; " - ». » RI - * " E. A 36 MORBONA RIT'TERI. | j | | t S. 75. ToRNACI febris inpetus per ptifanas, clyfmata fripgidius- — — cule iniecta crebra, feptem diebus aliquomodo fopitus, mediis aulae deliciis, amicitia exhilarato, M&LANCHOLIA Augufti initio ex — - perculfo ob libitinae quavis nocte momentaneum metum (idio- pathica ?) ; animo inquietudo fumma, feredefperabunda,quam nec Theologi, nec Philofophi fedare valebant, tandem fatigati —— (S. 47. *) confabulatione. An ratiociniis hic morbus eradicari — queat? ludicium füperatum imaginatione. An effectus tempera- — menti aut educationis haec meticulofitas (S.48. ")? | $ ViGILIAE ultra feptimanas continuae; hauítu unico Laudani liquidi SybpENHAMI gutt. duodecim , cum totidem fpiritus mitr | dulcis guttis fub vefperam vix per paucas fufpendendae horas; — deftitit ab eo medicus porro. .d2vlolda mubotzatr d Maxima animi perturbatione amici Duacum rurfüsmitte- bant aegrum; fed ibi vix paucos dies commoratus omnibus mo- leftus, l'ornacum, aequeanxiusac antea, repetebam feré delirus. ..$.76. Medicus fagax amiciffimusque Noftalgia (*) tectame- lancholicum laborare autumans, iter longum medio AuguftiTor- | naco Bernam indicabat, quod fuga lethi obediens fufcepiinvitus, —— viribus exhauftus, anxius , tremensque íub fine eius domum - paternam falutavi inexpectatus. " *) Noftaleia fpecies melancholiae; moeror ex iactura boni, quo — procul a patria orbati fe opinantur adfe&i. | Helvetiis non modog imo aliis gentibus obfervata, Utinam ea laboraffem! cudl. /.$. 77. Somnus hoc itinere in integrum non reflitutus; eum alternis no&tibus vix capeffere licuit fatigato licet; | In patria nec a parentibus, cognatis, amicis ullum folamen, 1 Tornaciquidem promiffum. Idearum turba. vefperi difparebat, füb median noctem iterum torquens, Die poft noctes fomniferas maior, quam poft vigiles, meticulofitas, Imaginationes terrificae — deftru&tionem annihilationem plenariam abhorrenti minantes, in-' — voluntariae, copiofae; acervatim quafi irruentes ! etc, . 05 S 78. SPaAsMI praecordiis, nocturni, metu corpori frigidus; - quandoque. fudor.;No&tes graviores diebus; horror earum. Ani- | mus acriter calculo probabiliumz;.num;.data;noCte fubito obeun- í— 1 » 4 bo X * dum ? fatigatus inparatum mori reluctanti ! | "i4 1 *) Theíis: , -MORBONA^RITTERL — 3» 4D .€ *)"Thefis 5^8 poffe ad effévaléfe conféqueritiam ; j^" Cóntra régulas 35 2doite , animo terréfa&to quam veriffima ,' nullóinvertenda ratiocinio, '"danfixa. Delirus fere animo faepe volvens : cur "adim ds icis iter el jua immortalitatem-per viam mortis? —' : uda Sed. ex calculo incertitudo ; » ex ratiociniis detis propullulstio; ex ; meta probsbilitas ; futuri: contingentia , maior: fic ex uno vortice in al- terum abreptus, nec ei plane immerfus, nec eo emerfis integre, ia&i- tabar- agitatus continuo ; opem ab omnibus effiagitans , nifi fürdos 5 .pffendens impotentesque, : OEMCon Quanta arcendae morti molitus : A modo, potes, fie melan- «D xcholico. regia! i 2:8, 79. BERNAE. Lectum aiv vires itinere. (S. 76. és nóndüm re. Ritutas tenenti, Septembris medio parens balneum tepidum aquae f asranac matutinis fuafit horis: fed nec animo, quies de die, nec no&tibus fomnus. ... imurS6 89. ARTHRITIS principio vaga CALCIBUS, poftmodum tuber- culis tibiae FixA (fimilis, quae $.70); (PobAGRax irregularis infultus 2) poft paucos balneo (S 75.» infeffus adliciebatur absque febre, aeftuque, rubore ; fiti, tumorc (frigida?) Eo abítinendum fuit genubus claufe, invito: noctes plures ob dolores vigiles, ad- fueto ferme vigiliis ?. (arthritissmelancholica iuxta MuscRAvE ?) S.81. REMEDIA : externa : genubus ampullae figulinae ,. et yafa cylindracea : ftannea fervida, plena linteo obvoluta (S 71-5, aliquale. ; faltem ex opinione, lenimen attulere doloribus, Pro- prio nutu, refragante licet patre, .]eniendorumfpe .dolorum ex —— vena. brachii. finiftri fanguinis malae confiftentiae colorisque ob- - fcur, unciae fex miffae : Nec dolor cruribus; necanimo angor - fedati; immo potius aucti. | 0 o wmrceluterua: Amici chymiatri confilio, deficiente patre, ab - initio. panaceae antimonialis contra. podagram eximie ab eo lau- - datae grana quindecim mane. et vefperi. cum frigida. deglutita ; : fed vano eventu: morbus etenimtenax ($.70.) viginti ct unius - demum dierum(fpatio lecto iugiter adfixo , fponte, fine ulteriore - erifi difcedebat : .melancholia. minime folita... Ee | E -— S. 32. PaysrTATIO:CORDI tOtius, morbi.'ac;. .commorationis . in » atria periodo diu noctuque molefta; contra quàm parens aci- E las ^ iia trrgide quavis hora pro lubitu potandas indica- 4 E 3 "19€; [ 1 Nu EE E Le La ur T uM E ». ] E - E a MORBONA :RFETERI. to c bat; fed itidem incaffum, |. Caeterum alvo: quotidie-ifutio. Ci —— borum fapor exquifitus, adpetitus conftans: nec indigeftio, nec — borborygmi ,. nec. ructus,. flatusques5 dearebulatione fatigato - noctes infomnes; ; negotiis "dedito ideae adfigentess: animo vivi-. diores fixiores magis inpactae. — — (0. ($. 82.*; HAEMORRHOIDES. ToRxaci tam ante invafiónem huius melancholiae , quam maximo eius in patria fervore ( S. 27. ^ S quandoque fed irregulariter fluebant , absque aut melancholiae | praecavendae aut abbreviandae leniendaeque ope, ] *) Haemorrhoidum fluentium iuftae forte morbis a caufa materiae — CH, vegr. atrabilaria ímmeritae, fallentes abimmatérisli laudes, - $.83. Viribus. paulatim auctis , fub fihe SeptembrisMo- xATuM falubre octiduüm^ petenti falubritas nullas initio 'O ctobris iter Berna Tornacum officii caufa rürfus - Tüfceptum quidem lü- bentiffime 5 fed uti itineri priori (S. 77.) noctes alternae infom- nes; idearum conftantia mirificarum ; nec inutatio, nec fedatio; - nec deletio priorum" 8.78); nec obiectorum Vatiatighe-novarum | proventus inpeditus, immo: auctus, ParPITATIO CQRDI' ' indefinens. i (S. $82.:Sob^ toto Titiepe 5 et C) QUIUSC.A20231EQ 1108 ! ^*) SgDA ; an melancholiase indivcilfus coii Efu' carnium nimie - diverforiis gallicis frequentiore , absque vesetabilium' -connübio-prà- portionato haud- dubie nata e^ — — ad niontes ttiütata-diae- | u demum ceffans.. e ig M32] 8.2 Soda ex acido: aquae calcis vivae primae 'folutionis;- aüt. flicéolaz dae ea dilutae cochleari unó vel altero 5 ex alcali; aut Yangides dhfuc fo 'Thee aut Coffee cum cremore la&tis faccharato ( $. $42 * 12.5 "efus fione smjgdalina , mafticatione amygdalurum, aut nucum Tugiandium; ex caufa ignota : fucco liquiritiae, pyris clibano ficcatis" efis 5 frigida - €opiofa, ogino, obtüfa, ont .ITEDST $.:4. TouNX«GuM adpulfo, eodem di itér per BREDAM — Homburgi- ad. montes fübeundum erat: düránte eó (ymiptomatis » prioribus (S.83." augmentum, fcil. Ideae mirificae adüigentes; dpa» ; fmo ex penetralibus cordis excitatae afcendentes, imagination. infculptae, indcelebiles, picis ad inftar adhaerentes, imperio vo- luntatis nec removendae , neé miutandaes aegro: fummi vifae momenti; PAG difficiles E definiendi uifliciliores. udi « À Gl n. : xe. D E 2 ^00 5 MORPONA' RITTERI, ^ 49 IM Ex hocitinere longo, (8.76, 83.84.) fesgiieés fuc. iios: molefto parum. emolumenti ( cf. S. 49 ). 'l'enax vitae - wero, viribus licet exhauftus (s. 76.79.), itineris incommoda abs- que oeconomiae animalis detrimento tulit. » *) Quid valent itinera melancholicis ex caufa immiateriali? ande melancholicis tenacitas laborum , vigiliarum tolersntia ? 24 8S.86. HoxsunGo ad VER tedux, hyeme labores clinici, amicorum confuetudos; fequenti aeftate 17 742. iter novum DRE- -DAM, ideas ($. 75. 77. 78- 83. 84.) terrentes, " meticulofas f«nfim de» blitavere, Vere 1743. demum melancholia fefe conterendo ipfam, (S. 49.) evanefcebat triennalis ; contradictoria : vitae enim tac- debat eius adeo tenacem, Animo tamen nulla integritas: vulnus claufum cicatrice, data leviffima fimilitudinis caufa recrudefcebat : fic duplex nunc menti laefio ($.49.). Animo cum corpore laefo analogia quaedam? ..... $87. Sanitas corpori fero quidem, nullam diaetam obfer. vanti durante melancholia, animo laefo agitatoque, rediit. '*) Qualis animi tranquillitatis gradus ad fanitatem requiritur? quo» .modo melancholico anima merbida fanitatis direürix ? An melancholiae - fpecies , gradusque in vultu vifibiles oculatis ? ^ — *"*) Qualis Therapia moralis praefertim idiopathico morbo? (S. 49 TIE S$ $8. BsuNAE 1744. die 24. Ianuar, aet. 30. Haemorrhoides €X varicibus externis hucusque ignotis, animi ob excandefcen- tiam patris fubita commotione , profilientes; lipothymia ; flu. 1 xus biduum, lectum licet cuftodienti continuus, (*) Tunicae in- — teftini re&i internae villofae prolapfus ad caftaneae molem , ( **) -.. ta&u faccus mollis, prima obfervatus vice. (ANI protrufio feu . WROCIDENTIA? HA&£MORRHAGIA ANO ex facco ? ) D ^ *) Hsec IeQi iugis cuftodia Cometae contemplationem ne quidem ' femel permifit Aftronomiae amantiífimo ! | T 700 0*5) Prolapfus pyriformis pendulus retrufus , a fanguine iugiter a tergo irruente poft quosvis fedes extra ani CHIEN denuo protrude- , batur, mole au&tior fine dolore pulfans; fic integre reponi et condi negans, E $.$9. Parens cum chirurgo expertiffimo confilium inibat de |. facco ligatura tollendo ; cui adfentiebam futurorum ignarus, Filo craffiori mane eo conftricto fortiter, tanti illico dolores, | Ut tota die me lecto volvens, ic&tigansque folutionem vinculi veíperi 4o MORBONA: RTTTERL.. vefperi intolerabilis enixe expeterem. ' Ligaturar füblatam fta- tim tumoris, fanguine turgidi, ultra pugni molem cum dolore pulfante , tenfivo, fine cruoris effliuxu excipiebat. protrufio exe crucians, die nocteque fomnum fugans.. 'Tenfionirelaxandae lane ceola elaftica (S74. *) ícarificando, incifione dolor dulcis, fane guini aliqualis exitus, nulla flacciditas facco protuberanti. i $.90o. Genitor commiferans , chirurgum adgnatum (S. 38.) priori iungebat, Ambo cataplasmata aquae incocta calida tu- mori ftrenue imponi iubebant; paucarum horarum decurfu do- lorum mitigatio, fomno reditus, attamen plurium dierum ufi fec tumori fubfidentia, nec abfceffus, nec fpes eius; duntaxat mador ferofus vifcidus: Cultrum reformidans ob doloresaeger; ob haemorrhagiam chirurgus, qui lapidem infernalem femel de : die mane adfricandum , balfamum Arcaei füperinponendo, tu- mori abfumendo feligebat, Sex hebdomadum fpatio febre lenta laboranti, viribus fracto, noétbus licet fomniferis tumor in ichorem mutatus lapide corrofus evanefcebat totus; nulla qui- dem alvo obftructio, mufculis integris. Ani fphinéter viresre- cuperabat coüftringentes, alvo laxata nec varices externae, mec haemorrboides flüerntes, nec tunicae villofae, feu ano prociden- . tia. Deligationibus finis cum linteis carptis fpiritu vini rectifi- eato ebriis, : *) Dolor a lapide infernali uti prunae quavis adplicstione trihorium indefinens, Ille dum rodit, abfumit partes fuppofitas ,. vafcula fimul contrahit, haemorrhagias praecavet, fanatque ; non adeo , utimercue rialia, dolorificus : amneiis anteponendus lapis ? i LT (S. 90. *) Cafus fere parallelus tota praxi unicus: Anno 1745. in ditione Riedefélia, haud procul a Lauterbaco, mulieri rufticae, quadraginta circiter annorum haemorrhoidariae ani tunicae in- ternae, villofáe, verfus os facrum natium commiffuram tegentis,, protuberantia, placentae moli., ficurae, coloris, fanguinolen- ta, per annos fine dolore aut alviobítructione, geftata. Cultro - refecatae, me praefente, nulla haemorrhagia; vulneri cita fana- tio. Pauco poít tempore haemorrhoidum copiofüs fluxus de- nuo, inde febris lenta, anni fpatio mors placida, Sectio, vi. fcera integra, vafa abdominalia inanita, fana, nullum infarctum vie. — ; r 1 ^ .- ?" ' A&ile * M - i i m fcerum, venae portarum etc, obfervare avido, fperanti, monflrayit, 4 MIU IHIUT: SUDSIBBRRIT3SI TID Joi edi S1 BSUg IV M *) Quam MORBONA- RITTER! 4r aufus A Qiini fallaces faepius baemorthoidum — bc ' $, 91. ParrrrATIO corditoti morbo ($$8- (xe adf queih- wis hn (S $8-60,65,) imo aiufculo carnis bubulae cuilima- €és düo duntaxat infufi , aucta. Nil praeter potum Thee cum? lacte iubebat pareüs, Febris lenta diaeta fola ($51:) tarde ceffa-' bat. '"Pedibus nullum oedema. Giatini fanguinis reftituendo, iu-^ fcülà gratiffimi faporis, ex pedibus vervecinis, glutinofa per fepti-" manam forpta : quonam effectu ? non conftitit. ' '$. 92. FEsRIs CATARKBALIS epidemica fub fine menfis Martii, ec initium Aprilis lecto adhuc ($90: 91.) detento; palpitatio (C cordi fortior , noctesinquietae, tuffis humida ultra feptimanam. Thee potus cum lacte unicum remedium. Sub fine Aprilis gradus taddem fanitatis, ad PATRIS irati ($ 26); gravisqué PATRIAE FuGaM, laetanti , afylumque anhelanti fecurum! aptus." .*) Ob palpitstionem ex ATONIA ventriculi ? Ei roborando fua. - fóre 'Pharmacopoeo regioni epigaftricae Empl. divinum fupra LU so Toenfemi impofitum : : Atonia eadem, | E 93. MORBI MINORES Dé&éhnii rir. js Praeter Nro. *5. * 9. Decennii I S42 aliosque Decennio II. s rra edP *pno Y 43 6.05 nifhigiifipa, Tygo oupmgisiini2s b communes; fequentes occurrunt ordine ! zudini/mtot iN ^*/5 €hronologico : *r,) BERNAE 1734, M. No- * 4.) In. 1736. M. Bine : vembre aet. 21, anno climacte- fico tertio. Febricula CoNTINuA eum CEPHALALGIA alias infre- quenti, ex nimiis ftudiis lectum àliquot dies tenenti, feptem dicbus cranfpiratione, fine re- | mediis iudicata. U* 2.) Is. 173*. M. Miti aet. . eod. Febris UnTICARIA, fero la- &is dulci quatuordecim diebus 'evanida. 1737. M. Iunio aet. 23. odontal- gia, evulfione dentium cario- forum fublata. ( cf. Nro. 6:41. Nro.3.$ 55.) * 46) 383.1737. lulio aet. 24. glandulis coronae glandis. in- flammatio, pruritus, lymphae pellucidae ftillicidium, urethra incolumi, Panaceae Mercuria- lis (5), mane et vefperi infper- fione trium hebdomadum pa: tio fanata, ' us. *) Suo 4: d » $ bs *) Suo tempore communicanda, - - *«.) KKGENTORATI I738. . Januar, Febr, aet, 24. CARDIAL- 61A, tam eX frigore, quam acido frequens, liquoris carminativi oleofi,off. guttis fexaginta in MORBONA RITTERL . : *8.a2) HoMzuRGI ad. montes aquae meliffae, frigidae licet, hauítu ftatim fopita. * 6.). BERNAE 1739. d 25. Tulii . aet 26. ob VERTIGINEM et Vour- TuRITIONEM mane e lecto (urge- . re non. potenti , (an hefternis placentis butyro frixis nondum digeftis?) laxante ex falis fed- " Vicenfis:uncia, frigido folutieo- dem diefantas. |... . a: ^X *j Wertiginis fedesutplurimum in ventriculo ? fymptomatica frequen- - tior idiopathica,, forte: vertigini ac hemicraniie par ratio? — ^*^) Mos obtinet, laxántia ieiümo -— desglutireventriculo ,: citius naufea 5 . "torminibus folito. rarioribus. mediis inter jentaculum et prandium horis, imo pomeridie repleto haufta ven- triculo, quam ieiune mane adfum- (ta, operantur. * 7,) br. eod. M Decembr. Scroto. PuTIRIAsIS pruriginofa, unguento ex herbis amaris abs- que mercurio quatuorfeptima- nis fugata. ") TuLPIuS. obf. medic. lib. III. €ap. 4. p. 249. Amftel. 16854. t2. horum. animaleulorum. defcriptio- nem dedit ,' eontra ea unguentum praefcripfit, famile $ tum temporis ignotum, NT terno M27 m 1740. Auguíl. aet. 27. LiPorurx- MIA a fitu erecto corporis diuti-, no. STANDLÍNPOTENTI!A, actio- nes mufculorum non diu ferenti? * 8. b.) lamp, hyeme 1740-1741. a BRassicA fimbriata ( B, crifpa. . liciniofa 1. B. I. R. H. p. 220. mera. Don. Brauner Kohl) minutim concifa, elixaetc. prandio com- efta; codem die hora circiter quinta vefpertina VoMiTu fem« per reiecta integra,quamvis ho-. ra quarta decoctum Coffec aut infufum Thee Boey cum. lacte fuperpota. Abftinentia.a Braf- fica nullus, amplius . vomitus. An decantata haec infuía dige- ftionem. promovere? .. * 9.) In'Thermis SzRPENTAR?S Haffiae infet.1740.M:SeptembBr, aet. eod. HarMoPrysis levis, pe- &oris anguflia a potus acidula- rumSwalbacenfium, non ieiuno, unica vice. ! * io.) ToRNACI 1741.lunio aet, eod. GixGivAE TuMoR acüte do- lens, incremento dentis inferi. ris molaris finiftri ultimi tecti, fe&ione eius decutfata , coro- nam. nudante, füblatus : quae- nam odontalgiae fpecies? *11.) Iz, eod. AsCARIDES vermiculares, pruritu ani in- peculiari noto fe proden- tes. — ; bé C» E aem 4125 T818:e6d; M. Augufto 'aet.23.OpoNrTarGiAiterlornaco -in patriam ($ 76.) facienti. "WALENTINIANIS mulierculae con- filio urinae propriae in ore de- 'tentio absque lenimine (Nro 3.) - *'*13.5) Eod. Macurag Vorr- TANTES OcuLIS itinere ($ 76.) citato in ALsaTiA, primo, coe- lum ferenum infpicienti, obfer- .vatae vefperi. | Uo*r3.a3) FRANCOFURTI . "ad M, r74*. M. Febr. aet. eod, "OpoNTAarGiA , evulfione dentis liberatus. (Nro, 3.) ; *r4.b) Eod. M Maio HorN- ;GAE W'etteraviae Naufea , Vo- Marus quadrihorio poft affum- TABULA MORBONÁ RITTERE LL turi in prandio cibum amygda- linum, indeanorexia per plures dies fequentes (* 8. b). " *1$.) GizssAE 1743. Tulio aet. 30; VAR:|CES. LIAEMORRHOIDALES externae, inflammatae cum do- lore pulfantes ( equitando ). Unguento albo camphorato fri- gide inuncto, ardor fopitus re- trufis poitea. | . LO8.À *) Repofitio digitis oleo lini inun- &is matura omne tuliffet pun&um ? *16) RHguMaATISMI Vaci quovis fere huius decennii an- no, menfeque; vita licet mobili, itineribus, laboribus, fatis etc. non obílantibus. QUARTA. - — fiufculis elevatis, fimilibus aegrae, confperíum. DECENNIUM QUARTUM. 17:544 — 175154 .MORBI MAIORE S. '" — 6.94. LauTERBACI 1745. M. Februar, aet, 31. FEnRs CaTAR- RHALI epidemica laborans ad mulierem febre morbillofa decum- bentem ruri inpavidus accefli vocatus; iam ibi pranfus carnem averfatus, Veíperi coelo pluviofo domum reverfo febricula cum oppreffione pectoris, pruritus corpori, laffitudo, noxinquieta, Craftina die lecto furgere non valenti corpus maculis rubris la- Siticulcfitas, coryZalevis, oculis debilitas. Cuftodia lecti per aliquot dies, potus Thee cum lacte, miffaalia remedia, defquamatio pulveru- lentaalbida, pruriens; fanitas, quatuordecim dierum intervallo, m F2 *) FEBRIS "o" —- 44 /— MORBONA RITTERL. jJ *) FEBNuS exanthematica, MORBILLOSA ? . an ex contagio? proba. . bile. prima ;, cum nunquam hoc morbo laboraffe. meminerim.aut ab aliis acceperim. .- ity Vulgo Silefiaci huius ducatus duae fpecies! ditinfae, maiorum et minorum etc, ***) Strepitus aurium excepit hunc Ob cuius Pii chrong- - logià heic deficiente, ad Ann. 1748. infra iun&'im dabitur $ 110- 114. | "S. 95. [». eod. anno menfis Februar. fine HERPES MILIARIS | etxedens manibus. Serpigo bumida, Auctoribus. — *y Caufa forte oceafionalis : Haemorrhoidum fluxus (S. $4. $7. 82." $8.) a menfe Aprilis (S. 90.) ad Septembrem 1744. «ceffare. vifus; menfe. O&obri eiusd. anni more felito., .irregulariter redibat. «Cui "-revellendo ultra venae fe&iionem in brachio, vere et autumno prophy- Ji&icam, parente au&tore, adhibitam ,. imo a menfibus Decembri 1744. - ;lanuario 7744. praegreífis üngulis ternis diebus ante le&i, introitum manus. ad cubitum fero laGis acidulo ad femihoram immerfíae calido, '6. 96. Herpetis principium , gibbofitatiarticulationis DN cum offe metacarpt, manus dextrae. Epiderfnidi fiffurge ; bedo, feparatio prurigine. fquamularum trapeziorum:. dde Dorfo i Ae et mánus tumor levis tubelius:: Puftnlaerparvae , pellucidae, fcalptione Iympham initio morbi tenuem ," adultio- ri immo ad finem properanre feram flaveícens , glutinofum plo- rantes, S. 97. Pnunrrusa cibis falitis, falfis nimium, pifcibus quibusvis, carne bubula, vervecidz, vidi hauftu; elapfis vix quinque minu- tis, ut et motu corporis 'audtior,. : $. 98. Continüratia balnei S95. * (an bene?). Menfe Ani Herpes manus dorío finiflrae , . feparatio epidermidis íquamofa . ($ 969, pruritus ardens, fcalptione abrafae nova cuti inflamma- tio. doloro(a , lacunis. repletio. fero flavefcente aere in Cruftam fquamofam formato; ferum;a tergo adfluens novam cum pruri- tu elevabat cruftam. Ab. jtinere, fub fine M, in W'etteraviam Eridbergae, Maii initio, prima dorfo artubusque fcarification ne nula diminutio. $. 99. Herpes eodem tesuppre dorfo digitorum manus dex- trae omnium, finiftrae tribus, ; Volae manuum nullus. . ^ 4 1 ' : , ^ tj »di - AA sw ow S RM ED. ; . - | ^ Z2! £ 13r: " : i £^ Ciés- » ica à $£ £z H T? o- * - - - ^c MORBONA. RIT'TERL . ET -;1: Cicatrici dorfo manus finiftrae ad offium metacarpi ultimo- 'rum extrema , pollicis longitudine, lineae lattudine ,. vulneris puero fecuri infiicti, nullae unquam puftulae,. fed inflammato-. rius modo levis rubor, pruritusque, margini vero eo plures, €levatiores caeteris, acutius prurientes; An puftulae absque epi- dermide ?. | : 19221 (1 welao5 /..$. 1€0. Menfe Augufto infultui huíc primo, morbo feptime- ftri, finis : puftulae deprefíae, lympha cum epidermide in cru- | — ftam deciduim elevata coaleícebat 3 fedi vacuae rubor, pruri- ! ! '« 4 i pL "s tus, fenfibilitas; cuti excfae epidermidique incrementum a pé- ripheria ad centrum, lentum, rubens. | * | :.:$. 101, REMEDIA ($ 95-100,). ztterza nulla ; externa. : dorfo brachtisque fcarificatio vefperi pluries 5 pediluvia frequentia; fed ob tluxus haemorrhoidalis ( $.9$ *) proritationem omiffa, Cerato. ex. oleo. rofarum et cera alba nocte involutae . partes; pruritus faepius de die aceto lithargyrii fervido, linteis, indici bili voluptate moleftiam compenfante,. obtufus inpofitis,. Le. nimen ab adplicatis calidis, fecus a. frigidis, (ou $. 102» Iaip. Anno: 1746. M. lanuar, aet, 32. FesRIS CATAR- XHaLisS, Ob Doronmss RHruMATICOS artubus, lecto per aliquot dies detentio, . | rules *, Herpeti praecavendo hyemís quovis menfe praeter motum ex .-. officio affiduum, fcarificatio dorfo, brachiis, cruribusque. Aliquando fta- tim poft eam M. Ianuarii de die vulgi more adhibitam, rigidiffimo gelu ' yix domum reverfo dolores, a quibus o&iduo, fine remediis, regimine sr folo le&tique ealore liberatus. i j .J**) Vulneratum fcarifiestione corpus plus eurae poftulat, quam .vulgo adhibetur ; huius nesle&tui vanus effe&us, contemtusque eius; . plurimum baud inique tribuendus. "dy j S. 103. Herpeti ($ 95-100.) induciae ab autumno 174$, per - t quinque menfes usque ad Februar. 1746. quo fecunda vice ma- nui dextrae loco priftino (&96.) recrudefcentia, progreffus, migratio ad finiftram , fymptomata uti priori, imo e cute pro- »- — fundius corro/ía feri fpiffioris glatinofi flavefcentis ubertas, du- - Fatio üfque ad finem Auguíli, per fpatium itidem feptimeftre . «S 160). i | ; ! | 3O . m | | | F $3 ! $. 104, -»^ * ro x ad aegranv vocato , toto corpore: adhuc, aeítuante, bene licet veftito, * a6 .— MORBONA RTTTERI: $. 104, R£MEDIIS prioribus ($ ror.) pruritüs nunc indomabilis; — dnpáticnti amici fuafu, tolutio faturni, tepida multa dilutà, pát- tibus epidermidenudatis, exefisque mane et vefperi fine Februá- tii, fepofitis' priftinis topicis, adplicata. ^17 7$. 1o$. Hoc epithema ($ pr.) herpeti metam ponens; fluxum copiofum feri ($ 103) ficcans , pruritum demulcens, morbum in melius mutare videbatur; fub Martii initium vero laffitudo , horror vefpertinus , aeftusque, noctibus inquietudo , febricu-. la continua, glandularum fubaxillarium tumor, adpetitus pro- ftratio, fiticulofitas : A&THRITIS Fix tibiarum tuberculis, «cute concolore, absque inflammatione, aut tuimo:e (frigida?) invade- bat pro ratione diminutionis morbi primarii, An Metaftafis ? *) PODAGRAS infultus (fimilis $ 53. 70. 80.) regularis? . I06, Genubus dolore rigidis per quatuordecim dies lectu- lo adfixus. Vix eo furgere et federe valenti de revocando bal-. nei ope (8 9€ *) Herpete cogitatum. Manibus vix una vel al- tera vice immiífis redibat herpes , arthritide cum. reliquis. fym- ptomatibus ($ pr.) ratione invería difcedentibus. $. 107, KEzMzD1A- infultui arthritico ($104$.) INTERNA: Infufum lignorum theiforme mane et vefperi ad lenis tranfpi- tationis ufque promotionem: Pulveristemperantis nitrofi drach- mam femis cum frigida fomni tempore: quonamlenimine? Mor- bus etenim ftadium triam hebdomadum fuum abfolvebat petti- 3 hei uti priores (S 71. 81.) — -— Externa: manibus topica priftina (S ror.) lenientia , non rcpellentia, fluxum non ficcantia; palliativa rurfus adplicata. S. 108. Augufti fine ferpigini iterum feptimeftri ($ 100.) finis manibusque puritas ($103.), eodem uti priori infultui($ :60.)modo, Mud ique: r - 2605.2 $. 109. [nduciae iterum ad Ianuarii 1747. uíque finem per . quinque menfes ($ 109). Hyems prophylacticis (S (01. *) vacuus. Februarii initio aet, 33. ferpigo manui dextrae foli tertia vicere- - crudefcens , more antiquo ($ :03.), remedia (S 101.) externa ea- dem: menfe Iunio thermis ferpentariis per tres feptimanas ufü herpetis eradicationi, manibus puritatis initium ; cui iter inFri- fiam fequens, nullam regimen quidem obíervare potenti, colo- phonem addidit, HISTORIA SrREPITUS AURIUM Herpeti fynchrona. *)S. 110. MORBONA RITTERI, 4 45 C S. 110. Ipip. Anno 1745. M. Martio aet. 31... Ex febre ca- tarrhali epidemica ($.94.) reconvalefcenti STAzPiTUs. Aurium ab imitio continuus, poftintermittens, — | oc "uditus depravatus: obauditio, ZvviNG, Theatr. prax. Tom: rz. p. n8. b. ' pd Zu *** Auri finiftrae fibilus indefinens triennium, vifitationibus cli. nicis , itineribus, excurfionibus botanicis frequenter ac forti- ter moto, Borea flante, & pro frigoris intenfitate acutior. Aefti- vo calore & flante Favonio diminutus , non ceffans ; dextrae intermittens. . HaArMonRHorDIBUS large fluentibus (S. 87. *) for- tior; parcioribus debiiior Sibilus. : | | À ik ^ 6. 111, RreMgDra: externa varia corrafa : Fotus litteris pater. nis, fuíbmigia , otalgica goffypio intrufa, capillorum rafio, . thermae modo dictae ($. 109.), motus, Ven, S. (S. 95. * ), - jter longum ctc. fed omnia incaffum. ' | tS. 132. FRANEQUERAE 1747. M. lulio aet. 34. rediit fortior vix advenae, fibilus auri dextrae moleftus. — Veficatoria per .. quatuordecim dies fucceíhiva eidem brachii loco ,. ferum. conti- | puum. elicientia , inpofita: Emplaftrum Diachylon fimplex tepi- | de inpofitum epidermidi reftituendae favebat : nullainde remiffio, 270055) Epidermidi veficatoriis elevatae pettduIae nova inpofita eiusdem — s aemudaaae cuti effectus. — Cuticula flaccida more vulgari decerpta, vpapillae cutaneae aere: ta&ae inflammatae dolent, eiusque redintegra- ."tienem morantur. | Do 0 $113. Infultibus artbriticis (S. 105.) et rheumaticis ($. 93), - odontalgia faeviente, filentium; iis ceffantibus fibilo reditus: — An arthritici quid? an fpecies? | UN —.— &. 114. Anno 1748. M, Auguft, aet. 35. climacterico quinto, — $tinere longo ,. fponte in pofterum ad annos cefífavit.) n. o5. $115. Inportu Amítelodam:nfiAnzo 1247. Nocte 15-16. Iul. — get. 31. fine, Monsus marinus (Navaris), navem prima vice . — vix confcendenti ; naufea, vertigo fedenti; lecto vero fupino |. eculis claufis cubanti nocte procellofa licet , navique vehemen- |. fer mota , nihil molcftiae ultia, praeter fomnum interruptum. - ) ") Quam 48 t3 sy) Quimdia navigantes vadam fentiuhit ,' Áncolinery fimula fü-. pra abyffam'mavigaht, mari licet tranquillo, Vertigtriofi etc, fiunt plu-- rimi, Motus ofcillatorius navis, odor piceus, aer claufüus; putidu$' mares primum feriendo, hyfterica haec excitat robuftioribus dteguentius, quam debilioribus fymptomata? S ots (S. 114. *); (Franequerae 1747. .M«: Augufti Noffalgia: vera nob ao fartori ,. homini non helvetico, , animo corporéque .dé- bili, Febri tertianae duplici, cortici peruviano in fubftantia co- piofo indomabili (*), iungebatur ratiocinio invincibilis..- Medio Septembris viribus fra£&tum Leovvardia rheda veredaria, quam vix con(ícendere valebat, in patriam, qua. ei res anguíta, haud: procul Lauterbaco mittebam, De eventu anceps, litterae indeac- — (S felicem eius adventum incolumitatemque Ad ipnparunte 76.7). 2 *) In Belgio Cortex, debito porre&us licet modo, eo tempore in- termittentes ex voto non femper fugabat, An climatis, medentum, c aegrotantium , epidemiae , ^ morbi, corticis, aut regiminis culpa? Corticem copiofum intermittentibus inparem fillácéimQque clinicus, "n .;. una vice aliis regionibus quoque, expertus. Cur?) -5 ; S, 116. Is; Anno eod, medio Octobr. aet. 34. PALPITATIO CoRpr nocte fübitanea, praegreffo faniffimo die, (Infultus hypo- - chondriacus ? ) ictus celerrimi. vix numerabiles, refpiratio fatis libera, noctes plures fucceffivae infomnes. | Mens: ferena, nulla cephalalgia , - aeftus vix.fenfibilis, fitis nulla,:- adpetitus con- ans, nec linguae ariditas, urina flammea absque E desees; le&i viribus fracto plures.feptimanas cuftodia. .. *) Àn mutatio aeris, vitae veneris , vi&us, taedium, aquae fon- tanae purae inopia, melonum copia: (quorum fuccus faponaceus, dius reticüs , ac deteríivus), caufae ;iprocatar&icae ? (92762117. REMEDIA : ftatim ab initio ex venae dorfo cuiusvis manus mihiipfe rhedicus, viginti quatuor horarum fpatio alter- ne prope bifurcationem lanceolà fectae fanguinis fex unciae ef- fluxere ; fanatis nullus thrombus. Sanguini rubro gelatinofo nec crufta inflammatoria, nec infula. Sequelae : palpitationi (*) augmentum, cordis ictus prio: ribus multo rapidiores, anxietas, refpiratio integra, Mc in- fomnes. a *)-PAL- *. usturss snif re T ER I TRE MINI v TS E € CAT UTN Ade à. ^; *. Ux hai ;- D a 6 ^ c "" r Drs — " E E tjs ?m agn Es - CH "s £c Por Len, '" — — — »MORBONA RITTERL 49 n9 c3 PALPITATIO frlgida idiopathica: a fublato sequilibrio? ^ &. 118. Medicus accerfitus venae fe&ionem jure redarguens; » ex vultu oculisque fedem mali in duodeno autumans; (Ei.fym- promaticus morbus) Infufüm laxans ex Rheo & file fedlicenfi |» plures dies mane jejuno calidum ad uncias tres, naufeabundo; vefperi aliud theiforme ex floribus calendulae, cheiri, fambuci, tilae &c. forbilandum praeícripfit, Aegre obedienti dolores | in'duodeno praefertim; alvus laxata; palpitatio pro fedium nu- mero remiílior ; motus febriles vagi. Poítea extracti taraxaco- nis efucco quavis die uncia partitis vicibus deglutita: hujus defe&tu ex pianta ficca infpiffatum ejusdem amaricantis gratique faporis, efficaciae, aeque ac priori, excitatis antea duodeno borbo- rygmis alvu: blande foluta, excrementis nigricantibus, lectum ^ cuftodienti. Inde fíomni reditus &c. interruptus; adpetitus folito acrior; digeftio ciborum duriorum facilior.mollioribus ; pulfus immutatus frequens duriufculus; menti intentio invo- luntaria; ideis rapidiffima fucceílio vaga; animo inconftantia, absque metu ; viribus incrementum lentum; lecto paulatina defertio; a cerevifiae hauftibus biduo duntaxat sPuTuM cRuEN- TuM, rutilum, fine tuffi aeftuque; illa fepofita finis. $, 1 I9. Initio Novembris FEBRIS TERTIANA vera (REGutzARIS fla- taria) Parexyfmis invafio hora quarta pemeridiana; primi du. ratio cum horrore & aeftu, modo hora 5 fecundi, bihorium; tertii, triborium; horrore & aeftu ea ratione auctis, nec ce- phalalgia, nec fitis, nec fudor finito. Diebus intercalaribus ve- ra apyrexia, adpetitus conftantia gulae indulgenti; poft tértium ! paroxysmum ocdema malleolis. S. 120. RzMzDIA: Oedema fpiritu vini camphorato tepido ir- roratum bis de die forte praeter neceffitatem, cum lectustenen- dus fuerit?) poft al|quot dies fubfidens. Pediluvium die quarti paroxysmi femihora ante horroris infultum tepidum profundum; nullus amplius p:roxysmus: an vipediluvii? faepe ejusdem ac - €orticis prací(cindendo paroxysmo virtutis; an fpontaneus ter- minus tertio febris infultu? x $. 12: A Febre liberato PArrrrATIO CONDI continua, ad fca- lae adfcenfum fortior, pulfus duriufculus, faciei pallor , adpeti- — us acutus, animo inquietudo, menti labor, OssrTRuCTIoNx Hg- App. N. Ad. Pbyf. Med. 1. F. "wo PATIS am Y ^80 » MORBONA RIT'TERI. PATIS feu Ktero laborare autumanti, mihi fapiens, Medico con- fentiente, praefcripfi fub fine Novembris elixirium fequens: Re. cipe: Rhei el. unciam femis; Cortic. peruvian. drachmas duas; aurantior.recent, drachmas fex ; Extract. Taraxac. aquos. um- ciam femis; Rad. Gentian. rubr. drachmas duas; Rad. Curcum. fcrupul, quatuor ; R. Pimpin. alb. drachm, unam femis, Croci auftr, fcrupulos duos; Anifi ftell. drachm, femis; Balfam. Peruv. drachm, duas, c. Sacchar. q. f. triti; Salis Tartar. drachm. tres. Mifc. in-- funde in vini portugallici alb. unciis fex; digeíta triduum cola, ferva ufui. *) Quae tum temporis concinna formula, nunc farrago ! Triduum, hora undecima matutina, ut & ftatim poft prane dium, & quarta pomeridiana guttae fexaginta in cerevifia, fapo- re croci praevalente, deglutítae. Aeftustoti corpori, frigido an- tea (S. 116); pulfus celerior; nocte inquietudines auctae; fepofi- tis ftatim omnia pacatiora. | 2s S. (121, *) HAEMORRHOIDES tam ante hujus morbi invafionem, quamíub ejus medio ac áne irregulares more folito (S. 82. *), mox copiofae, mox parciores. Cujus prophylaxeos? falubritatisque ? $. 122. Sub fine Decembris an. ej. Canpiarcn, ignota caufa, - continua; viribus jam redeuntibus, adpetitufalvo, fine motibus febrilibus (frigida ?). Lacticiniis ad paucas modo guttas; Fru- | . €kus Ananas, Pyri recentis frufto; acefcentibuss frigidis, exafpera- ta, palpitatione cordis intenfiore fimul, Duriora, non acefcen- tia ferebat ventriculus, (6. 118.) Nec ructus, nec flatus; dolor fixus fcrobiculo cordis ab hora quarta pomeridiana ad undeci- mam noctis usque exacerbatus. (Cardialgia remittens periodi-- ca?) Somnus quidem tardus, fed cum refocillatione majore, pro- fundior, Alvus folito adítrictior, le£&tum denuo petere coacto. S. 123, RrMzD1A izterza: Medici confilio enemata lenientia, refolventia, egelida ultra fex hebdomadas alterna vefperi, uno fyringae, tubulo brevi, craíffiufculo munitae, ictu ad uncias octo injecta; rejecta ilico, absque notabili levamine ; fepofitis alvus quotidie refpondebat.- ; - : *) Num Clysmata quaecunque hyftericis & hypochondriacis falu- taria? Turbas iis excitari docuit experientia, FurLER Pbarmac. ex- tempor. Ed. VII, p. 116. Enem. Colic. ea illis quoque diffuadet, — — Ao | AAACN - -— » -"- D -— AM e y tv ? d - je ) ; 2l am x AUN b 3 " MORBONA RITTERL - 61 — 7 Ao. 1748. lanuar, Pulveres praefcripti ab Eo. Reci-- pe: Ol. ftillat. cinnamom. gutt, duas; facchar. alb. ficciff. fcru- pul. duos. Mifce & fiat terendo Elaeofaccharum, cui adde, fuccin. .alb.grana viginti quatuor. Caftor. fibirici. gr. octo. Nitri puri drachm, femis, Camphor. gran, unum femis, Cinnabar. nativ. gran. fedecim. Laudan.liquid. Sydenh. gutt, novem. M. & F. pulvis in fex dofes aequal. dividendo. Mane & vefperi fedulo per feptimanas cum frigida deglutitis nulla fopitio. A jufculis di- lutis aquofis tepidis copiofis majus lenimen. o —— -— Exterma: Scrobiculo cordis pauxillum tumenti, Cam- - phora q. f in Oleo amygdalino foluta mane & vefperi inunéta, panno laneo fuperimpofito, diu, fed fruftra. . .*j In Belgio nomine Olei bezcardici WrDELI tum temporis nondum infienita haec folutio, lanuarii fine cardialgiae fpontaneus finis; viribus reditus 5 . labor academicus toties interruptus iterum reaffumtus. Sym- ptomataHYPOCHÉNDRIACA menti acque ac corpori fimilia (S. 116, 318. & :21.) citatis: aut continuata eadem majore nunc gradu: aut infultus praeteriti morbi pediffequus, aut futuri nuncius? S, 124. Anni ej. initio Martii FE&RIs TERTIANA NOTHA regularis bihorium anticipans epidemice graffata. *y An ex diaeta Ia&tea Febsuario 5 cujus falubritatis fere univer- falis valetudinariis in Belgio rumor, illam tentare quoque movit? nul- - la quidem inde cardialgia uti olim ($, 122.) fed palpitatio vehementior - trihorio 5 ex oryza cum la&e praefertim. | : Paroxyfmo primo pomeridiano pro levis horroris ratione anxietas major in Belgio vulgaris, Germaniae minus frequens. — Secundo, horror & anxietas multo majores, lecto licet excepto z L- tertio anxietas tanta (**, ut quartum fine cortice expectare nol- - ]em4j aeftus cuivis modicus ; nec fitis, nec cephalalgia, nec füb fine fudor; fed tranfpiratio, lIntervallo paroxyímorum longo — gulla vera apyrexia. **) An a jufculo farinaceo cum pane, horroris aeceffione fitienti forbillato? quod cum fem. carvi quandoque flatulentum, ventriculo eneri fuit: An luitio peecati in HiPPOCRAT, Aphor. XI. Se&. L ,,In -«cceflionibus a cibis ab[linere oportet ; uam: ilum adbibere noxium ?,, | G 2 | S, 12fe $2 |. MORBONA RITTERI. S. 125. Itaque Corticis cerevifia decocti unciae quatuor calide quovis trihorio, incipiendo a remiffione aeftus tertii paro- xyími, potae: de die duntaxat. Paroxyímus quartus non qui- dem penitus fublatuss; fed fine anxietate multoque mitior; con- tinuato hujus decocti regulari ufu febris fub fine Martii, terra multa & iníolita nive tecta, coelo rigido, absque oedemate, fugata. Regioni epigaftricae frigidae nudae pellis agnina per menfes: . adpenía (incaffum !;. | S. 126. Sub ufü decoCti, ex prioris fedimento, repetiti, (*) adpetitus modicus, Lingua mucofía, praefertim radici. Sapor purus. Sommus tranquillior. ^ Alvus adftrictior, cüi (impru- dens?) infufum rofarum pallidarum lacte ad uncias octo matu- tinis a. cortice vacuis horis per biduum obponebam theiforme; quae inde placide referata, Cortice febris nihilominus, la&tici- nia praeter morem avide tum adpetenti, adjuvanteforte coeli | afperitate roborante | (S.pr)? victore, ciis co&a, multiplicatis quavis ca&ione horis, femper ejusdem faporis amaricantis virtutisque. S. 127. M. April, MELANCHOLIA, feu Malum hypochondria- cum (S. 116. 118. 121, 123.) (an febris praegreffae, an corticis (S. 125.) productum?) exaltatufn; jam faneicenti: Metus con- tinuus plurium rerüm imaginarius vagus, recidivae febris vero fixus, tantusque, ut adleviffimam horripilationem ea correptum iri firmiter perfuafus, illico corticis pulverifati drachmam , plus "minus, deglutiverim avidus. Sic fpatio plurium hebdomadum ultra femilibram corticis devoravi jejunus, aut pluribus poft. paítum horis absque moleftia ; ftatim poft prandium vero ori- - ficio ventriculi preffio, anxietas. Uxinae faturate rubrae, fe-- dimentum lateritium cryftallis pellucidis exiliffimis frigida aegre folubihibus copiofum. ldearum terrificarum torrens ineffabilis; inquietudo fumma; fecuritas nullibi(S.7;.). Aliud mundi fytte- ma, mutationem habitationis aliaque inepta, tranquillitati obti- nendae defideravi. Vitae, malorumque exoptans finem: deftru- ctionem licet abhorrens. ludicium laefum ? (s. 47. 48.) Diebus Íerenis inquietudo major; nubilis. minor. ^ Somnus ab initio parcus, inquietus; incremento vero alternis modo noctibus (S. " "M 77) (^) Uncia unica corticis quater imo fexies, viinti^ cerevifiae un- ^ M uSEDIM ME e p 4 3-Ja M , " r4 " " ^- d- 3 OEC VÉ Wr RE IN NIRE NE RR Nn ^ J"MORBONA RITTERL - *3 753). Inde linguae ficcitas absque fiti; circa praecordia, dorfi fpi- nam aeítus ; quem nec nitrum, nec potus frigidus, nec emuifiones, fed íomnus plurium noctium fucceffivu: temperare unice valebant. A Spiritu nitri dulci, ut &liquore anod. min. (*) HorrM, faccharo exceptis, aqua poflea pota, aefítus, ructus; ventri- «ulo gravitas, ut et a linguam urente amaro, magna duntaxat dofi, refrigerante nitro. (*) Liquores illi longa. digeftiene, leniffimo igne, lentiffima de- frillatione gratiores, ventriculo minus graves; imocalidiex fe, tempe- ratiores evadunt, " Se.sMi nocturni PRArEcoRDlAiES fomnum ipnpedientes. (S. 28.) Ob ejus defectum quaevis, Cathedra Academica ne quidem excepta, taediofa. Nullibi, nec ullibi comparanda anxie quae- renti quies! | ' Menfe demum Aprili muneris memor, officio impulfus, no- &tibus fractus infomnibus, animo turbato femiabfens, vix fibi -confcius, mente febricitans, femi.lipothymicus, demonftratio- fibus anatomicis publicis in duobus cadaveribus me accinxi, ul. /tra quatuordecim dies extendereeas non valens. Grato hoc ne- gotio, ut & Majo fequenti lectionibus botanicis in horto medico gratioribus, ne minimum quidem allevamenti malo! Adpetitus conftans. A Lararno hortenfi, folio oblongo fe- cundo DioscoWipis C, B. ER. H. p. jo4, Belgis: patience; ut & a&SPiNACIA, tam folio rotundiore, quam acuminato C. B. 1. R. H. p. $33. a BRassicA capitata rubra co&ta I. R. H. p. 219, Germa- niae culinis minusufitata, magna anxietas, fine ructibus, palpita- tione cordi, durante digeílione. hse ($. 127.") HAEMORRHOIDES toti morbi ftsdio fluentes fubinde ; fine Melancholiae folamine, (S. 121. *) T | ^, 128. M. Majo & Junio, faniffimis Belgio alias menfibus, eadem ludebatur fcena (S.. 127.) fub fine Iunii tandem fanitatis menti & corporiinitium, Attamen fomnus inquietus parum rc- ficiens. Menti nimia agilitas, nullo modo frangenda. Corpori mobilitas fpasrnodica; faciei color pallidus; labra conftanter 1 rübra 5 palpitatio. cordi ;- pulfus frequens, duriufculus; adpctitus - acrior, digeítio facilis ($, 118. 122.); .urina copiofa, limpida. ; G 3 | *) Nec $4 .— MORBONA RITTER. vd Net a. febre tertiana antumnali vera ($. 119.) nec vernali fe» —— quente notha ($, 124.) morbi primarii hypochondriaci (S. 116.) fo- i. Jutio, nec melancholiae pefteriori ($.127.) prophylaxis, — -$. 119, Sxzsti Ultrajectini (op Zegf) anni ejufdem medio Iu- lii aet, 35, anno climacterico quinto, F£snis SCARLATINA, Prae- cedebant laffitudo, quam, praejudicio de falubritate motus uni- verfali quoque imbutus, equitando quotidie. minuere iacaffum -conatus, horripilationes leves , vagae, adpetitus proflratio, linguae ficcitas , capiti membrisque gravitas: inde recidivam febris vernalis ($. 124.) timens, corticis crebra cum deco&ti cof- . fce puri deglutitione uti, (S. 127 5), praefcindere, fed fruftra, ad- nitebar, Lectus etenim ob auctam laífitudinem petendus: ite- rum noctes inquietae, cephalalgia, horrores, brachus pruriginofis cruribusque maculaelatae rubrae, rotundae, floreni dimidii area, novem dierum decuríü a peripheria ad centrum flavefcentes, [quamis albis, levi cum prurigine, evanefcentes;3 corpore, levi- ter tecto, leni madore perfufo, | | &. 130. KEMEDIA; cognito tandem genio morbi exacutorum genere, nulla nota caufa prolecti, cortex fepofituss cujus ufü aeftus augeri vifus, Omnia refpuenti pharmaca, ceraía dulcia cocta, infufum earum aquofum copiofe deglutitum. — Potus: aqua fontana ibi featuriens cocta, cui fruftum citri immerfum, Initio Augufti fanitati reftitutio, Eecti derelictio. ud: $. 131. Is. eod. Diebus poft paucis, de novo lingua mucoe fa, laffitudo, capiti gravitas, faílidium carnis, horripilatio, ca- lor inteftinus, fomnus parcus, inquietus, taedium, cutis ficca, pruriens per plures dies, refpiratio libera, lectum non tenenti, ExaNTuEMATA f. PusTuLAE MILIAKES limpidae ci&cuLo KusRO cinctae | *) corpori tenuiter veftito. 1 In Aere calido verfanti fymptomata pro ratione eruptionis. ceffabant ; quatuordecim diebus cum pruritu deíquamatio al« bida, cuti nitor, corpori vigor,nec remediis, nec regimine fanis tas, morbo geminato calido ($. 129.) poft tot frigidos (S. 116, 119. 122. 17.. ^uguíto vergente démum perfecta, | *) FEBRIS EXANTHEMATICA RUBRA, "An PuRPURA rabra Jpa- ria (critica )? : | S. 133. Aa Ss ^ — b null A AEn oe li ME P3 uro 23 Jaune 2 ^ (4 : T". Wi UU "1 L j jh : - AR Stufen o ERU er ce ele a utto, Tte qe gt E, 1 " i^ : Li j * - EA NAA eM v "MORBONA RITTER. | 65 6. 132. Anno 17;o. M. April. aet. 36. FEPRIS TERTIANA NO- - « -THA (irregulariter $. 124.) anticipans. Itinere ex W'etteravia per Saxoniam in silefiam, animi ac corporis motu: Errores diactae, falubritati itinerum fidens, committenti. d. PanoxysMus primus mitis die 24. Aprilis triduo poft pleni- lunium, jam quatriduum in itinere conftituto , coelo variabili, |. Adpetitus meridielaefus, vefperi rheda GorHAM petenti. Initium: fitis radici duntaxat linguae vifcidae; oefophago nulla, (*) fri- gida in via faliente affatim haufta, fed incaffum extinguere cona- tus, vifcido ea ablui negante; borror, aeftusque vix fenfibiles, nox placida fequens. | M (f) Sirts. non a defe&u liquidi in corpore, fed a vifcido & fic. eitate fpafimodica lingusé ingruentis cuiusvis paroxyfmi nuncius, in ratione vifciditatis aut fpafmi orta, gargarizando e£elida immo calida, certius quam frigidae ingurgitatione fublata, Siti tam naturali, fcil, ex defe&u liquidi, quam ex vifcido, aut ex fpaímo egelidus potus praeftantior frigido, -praevia praefertim gargarifatione. S. 133. PakoxssMus IIdus die (9. 26. ej. [zNAE in templo ho- tà decima matutina : horror, fitislinguac vifcidae (S. pr.), fapore apici puro, illaeío ; hofpitium reverío calidus potus coffee le- €to; quadruplo horrore longiore, adpetitus meridie denegatus, aeftu modico pomeridie iter profequenti rheda circa veíperam tranfpiratione deferbuit, quem dox, uti fere femper poft paro- xyímos, excepit placida. . ..$, 134. PanoxisMus Óllus. die 29. ej. Lrrsiaz, nocte more folito inquieta praegreffa, Tota die lecto adfixus; hora quinta matutina jam horror fiti folita junctus, levior; aeftus modicus, . o&uplo (*) longior priori. Sitis vino rhenano cunf fucco citri aqua egelida diluto faccharato extincta. Finis vefperi tranfpira- tione larga, os glutinofum. Adpetitus nunc die quoque inter- calari proítratus. | | "^u - (O) Ineremento morbi data horroris duratione, aeítus in proportione '" geometrica augmentum? : S. 13f. PARoxvsMus IVtus die 3o. ej UnscHazm. Initium: hora prima matutina fomnum nocti reliquae fugans, horror mo-- —- dicus. Aefítus duodecim horarum moderatus. Aefíltuanti mane "e. MisENA petita, Ibi meridie fitienti ($. 132. ") acidaque anhe- E ' i: | lanti s6 MORBONA RIT' TERI. | lanti acetaria ex Lactuca in prandio devorata ; gelidum. fuperbibendoinde refectio. Aeftus haec non moratus rheda uni- formis vefperi tranfpiratione copiofiore terminabatur. n . . S. 136, PARoxysMuUs Vtus die fecunda Maji Dnzspas hora fecunda matutina "priori fimilis. Vigiliae acítu moleftae. Me- dio ejus fervore fitiente iter BupnissaM profequutum ; no&te ibi fomno ftipata. "Vires fractae adeo, ut nunc pedibus incedere negatum. x S. 137. Die Illa ej. Dies intercalaris Logz4viag. Ibifympto- mata eadem: prandium ex acetariis uti MISENAE (S. 135.) feque- lae eaedem, vefperi tranfpiratio rheda, | Nulla vero inter paro- xyfmos apyrexia. Tertianae nothae vernales ex continuarum ge- nere ? : | $. 138. A Die IVtalectum Herrnhuthio plures dies tenere E ob debilitatem ($. 136.) coacto, nec paroxyfimnorum diftinctio, nec amplius horror; fed aeftus continuus; noctes inquietae; fomnus modo matutinus cum remiflione, & tranfpiratione mo. dica. Pulfus duriufculus frequens; urinae rubrae tardum fedi- - mentum. Febricula continua? Sitis potu vinofo (S. 134.) fimi- — — li extinéta. Linguae orique mucus gargarifmate egelido vinofo ablatus (S. 132. *). ; ^ &, 139. Is. eod, REMEDIA ; Corticis alcoholifati, triennium fca- tula claufa fervati, nülla apyrexias paroxyfmorum parium aut in- parium, fedimenti urinae praefentis, aut aliuscrifeos habita ra- tione, vefperi drachina femis cum vino rubro deglutita (*), aquo alvo laxitas(conf. $. 126.). Febris coelo frigido nonobflante plu- viofo pededentim diminuebatur, fapor adpetitusque cum viribus medio Maji redibant. | (") Vehiculum vinofum (rubrum praefertim) corticis vires exaltat ? tas : remanebant lectum relinquenti, aere aperto ambulanti, acítus internus lentefcens, (*) fiticulofitas continua ori mucofo ; tuni- cae albugineae color thalaífinus ; laíffhtudo de die; inquietudo noctibus involuntaria ; íomnus turbatus non reficiens; facies forida; |Nsurrus HyrocHONDAiACus, fub fine (S. 127.): agilitas taedioía. i » copiofe - A : V " 2 dp ops iri dut epe ence $. 140. A febre liberato paroxyítica, nondum perfecta fani- T - y , a. ) t i - MORBONA RITTERIL. AH 67 - taediofa menti laffo corpore; adpetitus acrior, digeftio cita; al. .. vus naturalis ($. 139.). | ! | . (*) FEsRIS LENTESCENS, : L^ f$. 141. REMEDIA : continuatus corticis (*) priori modo (S, — .138.) ufus, Decoctum Coffee cum cremore lactis, alterne cum po- - tu vinofo (S. 134, 137.) diluto fitim absque ventriculi onere fal- ! lebat, gratum toto morbi decurfü. — Aeftu cedente nitori oculo- . rum reditus. Finis feu potius induciae morbi fub fine menfis, ! *, Cortex febrem continuam quidem temperavit, fed non peni- . .tus fuftulit. ^ Cujusvis paroxyfmi ftadium, reliquorum fymptoma- : tum, & rhedae ve&io, & iter, & vires praemature fraGiae (S, 136.) ulte- rius obfervare non fivere. : $. 142. Eon. Pzyravu Silefiorum fecunda lunii terminum 7o dtinerisatrigi valetudinarius,fpeciefani. Aeftus internus, conti- *- nuus; fiticuia, laffirudo, adpetitus modicus raro efurienti ; car- nium averfio, cuti ficcitas, fomnus gravis, interruptus ; nec ani- - mo alacritas, nec corpori robur faciendae ex officio medicinae - meceffarium, (FEsRICULA CONTINUA LENTESCENS ?) E. $.-143. I2. eod. 25. lunii, FEsRIS TERTIANA NOTHA poft indu. |" eias fex hebdomadum (S, 139.). Die ante ultimam quadram ini- E tium: Calore aeftivo huic regioni montofae infolito bene pranfo f L " pomeridie levis inopinus horror brevis , aeftus mitis ad vefpe- - ram ufque tranfpiratione folutus. Paroxyfmi fequentes diebus - .fucceffüvis anticipantes matutini augente numero longiores 1 (S. 134. **) ad 6. 8. 10. horas; Quarto finis hujus recidivae fub fchemate quotidianae remittentis, An tertiana notha (recidi- J vans) anticipans 24 horas? Quotidiana perfonata? Tempus in- tercalare tolerabilius priori (S. 1:37. 149.) nulla quidem vera apyrexia. — | £ | $. 144. REzMrpD1: Corticis drachma una cum vehiculo aquofo, mane & vefperi ftatis horis medio quandoque aeftu. Potusin paroxyfmo moxaquofus, mox vinof(us dilutus; (s. 157.) mox infufum Thee, cum lacte. 1 | S. 14$. SyMrToMATA: a potu aquofo frigido crudo durante |paroxysmo, (S. pr.) Oefophago ípaífmus; ventriculo tumoris fenfus, ructu folutus a decocto Coffee cum cremore lactis, ante paroxyfmi finem cordi palpitatio (fecus ac primae febri $. 141.) App. N. AG. Pbf. Med. T.V. — H lin- - ^ Yn CPP RD NIORT Xem T wt & e. »". bg * & 2 UNE A z E MORBONA RITTER, — — — linguae quaedam vifciditas; adpetitus auctus ; oculis color naturalis (S.142.); alacritas animo rediéns, Pàroxyfmi extra lectum aut domi, aut foris fub dio fuftenti, & aeftus fervore aegris vifitatis, ftadium abfolvebant nec turbati nec exacerbatig — | extra lecum juxta SxpeNHAMuM mitiores, imo facilius ferendi — paroxy fmi. € 0941.02 S508 dDusbitdivi Mua : (*) Cortex hane remittentem (S, 132.) ex genere continuarum —. (&. 137. 141.) eradicare non valuit: qua caufa? n S. 46. Fugatis Cortice paroxy(ímis (S. 144.) reftabat rssm- CULA CONTINUA fimilis (S. 140.) mitior tamen forte eadem priore, (S. 140.) tranfpiratio matutina vappida. Lingua, adpetitus- | que uti (S. 145.). Die IlItia Julii officio fungenti levi praegretfo vefpertino horrore, nocte fequente ANGINA sPunIA; non epide- mica ; faucium afperitas; fenfus globi pharyngi, uvulae, ton- fillisque inflammatio ; lingua vifcidior; deglutitio moleftas fiti- culofitas; adpetitus conftans; faporexquif(itus ; fomnus difhcilis, Die IVta vefpericruribus horripilatio tenfioque. Die Vta ExaN- THEMATA f. PusTUuLAE fmiliares limpidae bafi rubella (uti S. 131.) /(*) cruri dextro, manui dextrae, cui hauftu unico vini tumor eryfipelaceus fubitaneus cum calore pulfante per nychtemeron, — inde diebus VI. VII. VIII. fequentibusadcrusfiniftrum, lumbos, brachia, cum pruritu nocturno, inquietudine ferpentia, (*) TEPRIs EXANTHEMATICA rubra. An PunrunA zabra fpuria (critica Y (S. cit.) SY. .. Die IX. HarzMonnHorpzs fluentes DiagRHOkaE ex refrigerio frequenti fociae. Die XII. exanthemata trunco; corporireliquo major efflorescentia, Ixsurrus nvPocHoNDpRiAcus durante fluxu, $. 147. REMEDIA: Die VIL. Julii falis Seignette uncia fe- mis, quovis trihorio ad drachmamunam aquae putealisunciis qua- tuor folutam, hauíta, alvus blande laxata; tumor pharyngt tonfillisque illico diminutus. Exanthemata priora florida 1nmu- tata; pedibus fponze, manibus calidae immerfione, nova prO- - lecta, (*) Potus coffee cum lactis cremore averfio (S. 145.) (*) Nec alaxante filino, nec diarrhoea forti, nec fluxu «cre- bro haemorrhoidum retroceífio purpurae fpuriae? imo incrementum eRlorefcentiae, ! d $6, 148, 1 — abíque medela íponte evanidus. * ; MORBONA RITTFRL .'$9 -. 6. 148. Sub fine Julii aet, 37. conftantibus fuperficiei corpo- fis exanthematis rubris (S. 146.) urente firio, tenuiter veftito nocte utplurimum iter NEosALIAM ad Viadrum. — Ibi quoque calorinteftinus, adpetitusproftratus (S. 140.); membris languor; - fomnus parcus &c. Peylaviáe adulto Augufto eadem valetudine redux, Medio ejufdem pruritus nocturrus calore lecti acrior; - / 'atibiis.defquamatio, inde ad fuperiora fenfim, brachia ultimos fic cuti mundities; indefinens, lentefcens; tectuscalor (S. cit.) |. ;elinico moleitus. | €, 149. In: eod: 26. Augufti, FzBRis CATARNHALÍS non epide- mica; pruritus denuo, exanthemata furis, cruribus, brachiisque rubra, fymptomatibus folitis (S. 131.) juncta, verfus medium fep- tembris defquamari coepta, fine regimine remediisque evange fcebant. TRI : | (*) Febris catarrhalís exanthematica: am recidiva, am continua- "tio prioris (S. 131.)? purpura rubra fpuria (critica tertia) (5, 13r.) an fcorbutica, f, depuratoria? — $. 1fo, Ab hoc tempore calori delitefcenti cum reliquis fymptomatibus ($. 131.140. 142.148.) demum finis. ^ Sanitas feu potius valetudo correcta? an haemorrhoidum beneficio? faltem fimili morboabiis, crebris licet, nullum levamen (conf. S, - 14^. ub fine), An effeGus coeli fub aequinoctio autumnali tem- "peraioris? aut combinatione utriusque? * Pies horrtm nus i | 1 (*) Series horum (S. 132-149.) forte unus idemque morbus, ab aequinoctio circiter vernali ad autumnale ufque pretenfus ? Febris ex continua & periodica remittentecompofita? (**) An materia exanthe- .matica (S, 146. 149.) ab initio peccans caufa vel effe&us metuum -.. febrilium ? an critica fub fine demum orta? an fingulis tribus- feptima- «. fis nova evolutio exanthematis? (S. 146-149.) » $.151,1»: Ao: 1752. fub fine funii aet. 38. RHruMATI- Mus offi facro ad (capulam finiftram ufque, an refrigerio terrae aeftuans infedenti humidae vefperi? brachio movendo difficul- .fas; fcapulae humeroque poftmodum triennium moleftus pro —7- annitempeftate vario dolorificus gradu, nunqvam penitus cef- fans. | Varii morbi ei fine. diminutione fucceffu temporis juncti; Hat4 $. 152, — Dr - 1 - ! , E p " N " : 4. "^. 60 . . . MORRONA RIT'TFRI, S. 152. Is: Eod. Novembre vergente Aet. 39. ANGINA sMu- - &IA epidemica, inflammatio tonfilis ab initio; reliqua uti ($,. ' 146.5; ad lectum non cogens. | pi RsMgD!A: Statim ab initio diei fpatio, quovis trihorio, a falis Seignette drachma, uti (S. 147.) foluta, diarrhoea lenis 5 inde - derivata congeítione paucis poft diebus fanitas. Fruftulo fac- chari caidi albi ori ficcitas fublata quidem ; fed fitis, mucus aciditasque inducta; fepofitum, | Succus liquiritiae, nec ficcita- tem, nec fitim, nec acidum, fed blandam humiditatem induxit Orl. "TU 4—-eE it *) Inje&iones fyringa, sirgarifmata ftudio omiffa: iis adhibitis abfceffüs, morbo atrocitas, fuffocationis metus: omiílis placidus de- curfus... | $. 153. Ia: Anno 1754. fub fine Martii poft aequinoctium vernale Aet 4o. FEsRRIs CATARRHALIS epidemica folitis fymptoma- tibus ftipata, fine pharmacis terminata; ea decreicente vefpertina horripilatio, initio Aprilis: Tenfio per quinque dies circa tem- pora (an nervis?) capitique, tinnitus auribus (S. 1 1o. fq.) auctior, mucus naribus cruentus. Noctes absque aeítu, fitique, dolore tranquillae, tamen infomnes fere, a die prima ad fextam fomnus demum matutinus.ab hora tertia ad nonam 5 adpetitus auctus, - ructus ventriculo, a cibis gravitas, fomnus a potu Coffeeplane fublatus. Mens ferena, tranquilla. Die fexta ad XEL poft . noctem fomniferam mane ab hora undecima, pracgreffa nulla hor- ripillatione , BoLoR MaLaE finiítrae terebranslente pul(ans, acu- tus ad foramen infraorbitale (forte nervo ipfi maxillari fuperio- ri?) abfquerubore aut tumore ad quintam vefpertinam ufque continuo faeviens; Borea intenfior; digiti preffione vix feren- dus ($. 70. 8o.) poft remitffio plenaria ; abfque tranfpiratione aut alia crifi; noctes fomno ítipatae, dolore bberae. Vires jam . inde a fecunda paroxyími die fractae ; lectus petendus, que quidem mitiores, ejusdem tamen durationis, infultus, - *) ARTHRITIDis FIXAE perfonatae (podagrae errore loci? ) fri- gidae ($. 104.) infultus ? anni tempus, morbi genius, fymptomata, de- curfus, id fuadent? | $. 144. REMEDIA: inferua, die HL A»nrilis, infufüm falis E .Beignette (S$.147.) inde dolor temporibus tenfivus major; IVto, | ante 7 e. x j is * WU We vo TM Y.M NEPOS "MÀ TE NURSES TUNTTNNONN NR S HRLSORR RENS ( poil - UP T C odii teal n Se ae ber oor ad i aps ys TY P i /, NOU BUEPO CEPIT Lee i- * ' v 4 ? SM : "MORBONA RITTERI, 6r ante paroxyími invafionem rhei el. drachma femis, cum de- cocto folo Cotfee aquofo maífticando deglucita. ./.*). Coffee deco&luni fine la&e faporem. rhei corrigit naufeofim, -. Alvushifce blande folutà; fed nullum lerimen doloribus tenfivis; imo inde fpaími univeríales concutientes corpus inducti circa vefperam, fomnum notte arcentes, An Rhei parcae dofi tanta vis; aut corpori irritabilitas? Vlto ejusd. Emulfio amyg- dalina. cum aqua co&ta (etenim ex cruda ventriculo | moleftia) circa lecti introitum ad uncias viginti partitis vicibus haufta: nocte fequente fomnus placidus. Reliqui dies abfque remediis. Die — AIV. a fpiritus nitri dulcificati guttis aliquot in frufto facchari veatriculo gravitas (S. 127.") -. - Exierua : Morbi initio pediluvia profunda tepida X, mane fcarificatio cruribus tepidae immerfis ante paroxyf- abíque levamine, Die ante lecti introitum mum, — Lecte dolor terebrans hora íolita diminutus ; fequentibus diebus tenfio fpaímodica «coti corpori ; ultimo temporibus evanu- .ere,. . Somno paulatinus reditus: abfque ulterioribus re- mediis Aprilis medio fanitass faltem doloribus folutio, nulla ad- parente crifi. Vix reconvalefcenti in itinere Coffee decoGi fac- €harati cum cremore lactis intolerantia, (uti morbi initio S. : $7.) imo szNsus ventriculo GRavrs uti lapidum, plurium dierum, rhedae vectione minime tollendus. ^ | (*)An a cremoris coagulo ; faccharoid impedire non valente ?- 354.) Fine Maii MaTkRIMON/IuM: fterile, (Arthritico, $. $3.9. S. !$$. MORBI M!NORES Decennii IVti, praeter f No,*5, *6, *9, Decenniil. $ 42. .«ommu- No.'1,* 2,* ,,*6,* 7, y,* 13,* rf. * 17, Decennii IT. $.5 f. . nes. l NO. * 1,* 13, *16, Decenunlilll. S. 93, Sequentes adhuc occurrunt ordine chronologico, c0 *p)EAuTERBACI Ánno1744. — *) Mutatione loci, aeris ad- junio Aet, 30. FEBRIS CATAR- venae ? wa &Haris;Oppreffiopectori; cory- —— *2.) Is. 1746. Mart'o Aet. Za; feptem dierum fpatioinfu- 32. RHzUMATISMUS | ODONTL- fo Thee c lacte, terminata? — Gicus cum febricula, odontal- gia caida? tempori ceccrs. i E (om H 3 3) - 65 *3.) Is. 1747, lunio Aet. 43s. VoMiTus humoralis no- éturnuss indigeftione ; motuli- cet praegreffo ambulatorio. ventriculo evacuato, vomitui fi nis, 2HIS 10 **) RivzxXir hauftum , vomitui fpaftico unice conducibilem, in pun&to fermentationis tepide pro- pinare,non adeo facile. *4,) HARLINGAE, 1747, ÀU- guíl, aet. 34. ODONTALG/A den- tifcalpio vehemens: evulfione duorum dentium carioforum octiduo, unius sEsTI, alterius - AMSTELODAMI (conf. no,* 3. * 13, | S. 93.) fublata. * 5.) BERNAE. 1748.M.Otobr. Aet. 3j. lcrERus? reliquiae morbi (S. 116-131?) fcil, ocu- lorum flavedo, hypochondrio dextro tenfio; CORbI ParPITA- TIo, ex longo itinere nihilomi- nus. e REMEDIUM: Saponisalbi ve- neti mollis per duas feptima- nas quotidie mane drachma una cum decocto Coffee et pau- xillo lactis cremore jejurio nau- feabundo ante moleftiarum ter- minum miffum. * 6) In VVerTERAVIA (Herrr- haag.) :749. Iunio aet, eod. 'Coucar infultus pedum refri- — gtrio nocturnus; potu Thee MORBONA : (cf. Bets S. $99 *) Ab hauftu RiveRir non, nif taneus finis. baba?) quae ibi exclufive co- RITTERI, 5s cum lacte copiofo fublatus, ,* 7.a,) PEYLAVIAE 1750, Aet. 37. tota aeítate Rnurunaris- Mus humero finiftro vario gra- du paroxyfmorum febris tertia- nae nothae (S.:43-146.) tempo- re ceffans, ntervallis eorum redeunti ,.fub Autumno fpon- *^7.b,) STRIGAE 1751. Tur, o. Canbiarcià in prandio a Cerevifia alba avenacea (Breg- quitur famofa, gelida cempe- rata. * 8.) PEyEAVIAE 1752. Tanuar. Aet, 38. Onr saPoR acidus per feptimanam omnes ínquinans . cibos prima vice diu, notabili- ter moleftans;5 orehumido, fa- liva abundante. An fymptoma hypochondriacum 7 * 9.) I5: 17523. Initio Ianuar. aet. 29. HEWMICRANIA a fruftu- lo dentis molaris, ante plures - annos ferro candente taécti fu« perioris, evulfo3 fomnum ne- gotiaque turbans, fponte cef- fans. . r * 10.) [s* cop. lanuario me- dio Pusrura apPtofa urens labro inferiori ad frenulum: cum gin- givis, aceu lithargyrii attactu deftructa, ; | * 11.) Is: op: Martio etAprili Oki saPoK acidus, (n. $.) | REME- J:MORBONA RITTFRI, —— RzusbD1A : Ore variis incaf- fum eluto; ab opii grano di- - midio vel uno retento edulco- t'uxatus, *) Sapor aeítste. quandoque -acido-auflerus ; hyeme potiffi- mum /A/fs, :cibislicet fere inful- fis ammonaiacalis aqua calcis vi- vae ore detenta mitigatus, - A*) Opiieffc&us ? Sapori aci- . .de auftero &c, tollendo virtus fallax: Animo alacritas, menti tranquillitas, Quandoque fomni fugaautfomnolentia, "Voluntatis minimo abigenda nutu vis. n- . fomnia modo anxia, modo hila- - ria, no&efque inquietas excita- bat, Mane tranfpiratio .copiofa. hj 63 (cf. "RArtLES de Opio Se&.f, Cap. II, $. XV. p. 92. fq.) T * 12.)Is: eod: Med. Marti vefperi RIGOR febrilis abíque aeítu, aut dolore, aut decubitu materiae fequentibus, | *13.) NEosaui ad Viadrum 1754. M. April: Act: 4o. DiaR- RHOEA per plures dies: an ex aquae paluftris, Viadri ftagnan- tis fabulum traüfudantis potu, - non adíueto? fine remediis fo- pita. * 14,) Taceo (a) fanguinis ffil. licidium abíque praegreffa cepha- lalgia; (bYCordis palpitatioies fa- bitaneas fine nota caufa, &c. (c) 1754. Febr. Diarrboege infultus leviores vernales, | TABULA QUINT A. DECENNIUM QUINTUM r | ; A) «t ultimum 17554 — 175 (4. I$ MORBI MAIORES. $. 146. PEYLAVIAE, 1756. vergente Tanuar. Aet, 42. Anno «climacterico fexto, ANGINA sprunia levis febri catarrhali epide- micae graviori juncta, .Cephalalgia alias rara. Urina pauco fe- - .dimento pro ratione aeftus nimis rubra. Noctesinquictae, Si- .tis pauca. Linguae aíperitas. Uvulae, Tonfillarum tumor levis, -.deglutitio libera, «REMEDíA: Infufum foliorum "Thee cum lacte frequens calidum ac copiofum :. unicum, Effectus: Sudor co. piofus, 64 . MORBONA RITTERI, piofus, fine menfis morbi folutio. An imperfecta? Etenim lectum deferenti laffitudo cruribus infolita, dolores pungitivi volatici plántis. pedum. est. *) Quandoque angina fpuria, nuncius podagrae ? cf. ZWINGEK - JCIBCPr, T.L'p. 86. 3, $. 157. I». eod, Februario. AnTHRITIS vaGA potiffimum fri- - gida? (PonAGRnaE perfonatae infultus ? S. 70.) : " pie prima menfis & morbi, & novilunii animus reconvalefcenti inquietus, taediofus, irritabilis fine an(a, inpatiens; de die fiticulo- fitas. Coffecfaftidium. .Sapor aquae peregrinus, reliquorum natu- ralis imo exaltatus. Vini acidiufculi ($.:7.) defiderium. Vefperi do-- lor modicus prefforius immobilitafque P£bI MALLEOLOQUE SINISTRO, - Lectum petenti poft excandefcentiam horripilatio fortis absque aefítu (S. 154. no. 12.). Nox gravis, infomnis, jectigatio, nulla tranquillitas; ori ficcitas absquefiti. Coelum fetenum fedatum frigidum. Venti 5. W,. (Zephyro-notus.) *) Ob difcrepantiam nomenclatorum denominatio ventorum ex --"HorFMANNI Opufculor: Phyfico-Medtc, Tom, I. Obf. Barom, p, m, 26» fq. $o. Ulmae 1721. deíumta. | 1 .. $. 1$8. Die Ida, ej. mane dolori evanefcentia, nulla tranfpi- ratio. GrNu DzxTRo gravitas, laflitudo, inpotentia movendi. Circa meridiem ibi dolor pungens ad motum; pomeridie domum gclu a vifitationibus aegrorum reverfo auctus; MALLEOLO SINI- ST&O urens;, flectere inpotenti, cute concolore; ruéctus frequen- tesetiam jejuno -fignum podagrae pathognomonicum ?) ($. 153.) Urina citrina, cruda, copiofa. Alvus quotidie refpondens, Ab infufo Thee cum lacte ventriculo gravitas. — Adpetitus folito acrior. Nocti fequenti minor inquietudo; parum dormienti - quies duntaxat aliqualis; Goelum. teta. die nebulofum. NO: (Euro.-boreas p.26 ) fedatus., ! A 259.159. Die IlItia ej. manegenu (S. 148.) libero, fed PLANTAE PÉDIS DEXTRI circa articulationem BALLUCIS, & MALLEOLUM DEX- TRuM dolor lancinans per intervalla remittens. De die fputum. falfum, pomeridie ab hauftu vini meraci hungarici circa vefpe- ram ardor pedi sixisTRo pulfans, cum feníatione tumoris (fed falfo) & formicationis absque rubore, ad mediam ufque noctem, a Cibis ventriculo gravitas ($, 153.) & PALPITATIO CORDI per plu-- res HE . 1 d c toe i E yo MORBONA RITTERI. 6s ges dies ; ; caro, olera, cibi duriores prac ovis lacticiniisque etc. mollioribus (uti fano $. 14-) digeftu faciliores. ^A gelida mo- leíftia, poít mediam demum noctem quies. Coclum nubilum, tranquillum :: O. (Eurus, vel Vulturnus? ib.) -$. 160. Die IVta ej. (femicritica?) evigilanti , doloris mi- - gratio ab halluce dextro ($. pr.) ad TENDINEM acHiLLIs eiusdem pedis: cui rigiditas, preílio , denegata movendi facultas, Gr- Nu eidem dolor pungens ($. 158.) redeuns befterno maior: fic «rus integrum adfectum. ^ Circa vefperam fébricula intenfior ; » pulfus. celeriór 5 fitis maior; an Podagra calida.nunc ? Vires animi exhauftae intentioni inpares ? Tendini Achillis fiiftro fub . vefperam dolor fubitaneus tremulus: inde hora nona ad priíti- num locum fub hallucis dextri (S. cit.) articulatione redibat . £ota nocte faeviens pungendo, fomnum arcens, inquietudo, mi- .€uritio crebra. Coelum de die nubilum SO (Euro notus) fri- gidus. Noctu S. (Aufter) procellofus. . 5$. 161. Die Vta ej. mane tranfpiratio; fitis nulla; dolo- rum diminutio elapfis demum duodecim horis. Dediecruribus 53 | . Vefperi dolor rediens TzNbiNI siNisTRO Achillis ro- ens, recto minor; utrique movendo labor. Nox inquieta, | pauco Tipus fomno; fitis nocturna rara, iecligatio. . eppium ferenum. S. frigidus, tota die procellofus. ——. $. 162. Die Vita ej, mane tranfpiratio copiofior hefterna. Urinae faturate rubrae. fedimentum citum, craffum ,. rubrum, - (lateritium) primum (S. 158.) criticum praemature ? nulla iudi- catio morbi: an modo lyfis? dolor nunc rodens urAiQurs GENU ad rusEKCULA TIBIAE (ad locum folitum $. 7o. 80. to5.) fimulque - .ultimae POLLICIS MANUS 8INISTRAE articulationi tenforius; tumor cuti concolorlevis. Vefperi manibus efflorefcentiae rubrae vo-, laticac. prurientes; | (cuius figni aut. praefagii? ). ob doloris cir* .£a utramque patellam rodentis augmentuminfomnis nox, Coe- 3 um nubilum tranquillum WW. (Zephyrus) (ib.) S. 163, Die Vlima ej. (critica?) tranfpiratio matutina; 7 "urina uti heri ($. pr); idearum rapiditas involuntaria. Dolo: et tumor pollici ($. cit.) aü€ti, novus circa VERTEBRAM LUMEBO*- | KuM PRIMAM; quafi pali infixi. Dorfo motus moleftus. 'D«cu- bitus camen facilis in eo; "prioribus locis nulla exinde doloris, ia N. 4g, UA Med. T.F. | I licet. 66 . MORBONA RITTERL 00 licet partiti, diminutio aut remiffio. oni folilinguaeque erccrrAs (fpasmodica $. 132, *) absque fiti 5 aeque a potu calido copiofo v. 4 gr. infufo Thee cum lacte ($. 148.) ac a frigido parco ventricu- 1 lo gravitas (S. 159.), cordique palpitatio diuturna. Noéctefom- fus aliquot duntaxat horarum, infomnia laboriofa, |Coelum . nubilum, Si fedatus. S 3 *) Ab initio morbi ad hunc usque diem (I- VL) (S. 142-162.) .. tantae adhuc vires , ut pomeridie le&um deferere , negotiis vacare ^. liceret; fed die feptima ftandi, ambulandi inpotentia; ut fequentibus - le&us iugiter tenendus viribus exhaufto. 1 $. 164. Die VIlla ej. mane urina uti heri (S. 163.). Dolor ; . infra patellam finiftram ad wrEpium risiAE usque urens,, frictio- ne linteo urentior absque rubore; tranfpiratione, infufo ligno- rum calido, copiofo fedatus? pondere cruri fuperftite. De die dolor patellis tuberculisque tibiae ($, 162.) fixus, adpetituspro- - ftratus. Tenfio integumentis occipiti, circa vefperam nullum - menti virium difpendium: an defectu (omni; an vigor adpa- - rens ? pollicis tumori rubor levis, dolor diminutus (S. cit.) ^ mobilitas maior. An manui finiftrae arthritis (podagra) cali- . da, cruribus frigida una? Nocte decubituin dorfum infolito ($. - 298.163.) fomnus gravis, parcus, Coelum irradiatum trans nu- ^ bes. S. V. (Zephyro-notus) procellofus frigidus. Quadra lu- - nac prima. 3 . S. 16t. Die IXa' ej. (femicritica?) mane urina priorum; ($ - pr) tranfpiratio copiofa fpontanea, fitis, dolores mitigati, re- - miffiores; maiorcruribus movendi inpotentia, Sanguinis e na- ribus ftillicidio nullatenfioni capitis (S. pr.) relaxatio. Frictio- - ne plantarum manu ad ardorem usque dolori patelüis nulla re- - vulfio. Alvus folito adftrictior, Auribus tinnitus acutior (S. - 110 Íq). Vaforum haemorrhoidalium externorum tumentium ;. (varicum) pulfatio non dolorofa. A potu aeque calido ac fri- gidofymptomata ($.163.) notata, C. . (Circa fomni initium Morus sPAsriCI concufforii fübitanei — .univerfales, terrifici, fomno excitantes, eum morantes 5 fenfa- — tio praecipue capitis in profundum ruentis fomni capeffendi mo- — mento. .An ex atonia aut inanitione? Palpebris claufis. CoRu- )j SCATIO —— : ; » 4i r- ! € — -MORBONA RITTERL — — 65: - sCATIO oculis internas apertisevanefcens. Nocte fomnuslargior - maiore dolorum remiffione in latera cubanti; imo poft mediam - - noctem fubitanea abíentia ; an varicum ope? Coelum ferenum. - Procella eadem S. W. uti heri frigida arbores eradicans etc. .&. 166. Die Xa ej. mane urina cum fedimento uti (S, pr.), tranfpiratio nocte continua, laffitudo magna; (abcuntis morbi - j4ndex?) vox debilis; ventriculo atonia, potus aeque calidi ac -— frigidi intolerantia (S. 153. 164 )5 palpitatio indecordi. Spafmi || pavoresque fomni momento iidem (ficuti $. pr. ) ad decremen- - tum usque morbi quovis vefperi. — Coelum ferenum. S, pro- . celloíus. . : | S. 167. Die Xlaurinae fedimentum priorum ($, 162. 168.). Tranfpiratio corpori matutina 5 pedibus vappidum fpirans ace- tum, rarohumidis (S. 20.); fitis magna, dorío inprimis mucido linguae, potu non extinguenda ($. 132. *). Pomeridie fedili per - horulam prima vice infedenti, uti et ad minimum motum, ori » ficcitas (fpasmodica? $. 163.). Torpor genubus, fle&endi inpo- i 1 4 Ó ; ] | ! : j. - "tentia, attactus preífioque locorum adfectorum dolorofa (S. 70. $1.5; tumor nonnifi pollici (S. 162.). Nocte decubitus naturalis - (terum in latus dextrum ($.2$4. 165.) cruribus contractis, dolo. - Fes modici genubus flexis: fomnus fatis placidus maturus, Coe-- - jum ferenum nubibus fpar(is. S. de die fortis, $. 168. Die Xlla ej. mane urina clara absque fedimento, Tranfpiratio infenfibilis. Pollicis tumori fubfidentia cum dolo- - risfine. Ex vini rubri (Poztac vel Cabors) hauftu poft prandium, -. ne quidem calor pedibus vefperi. An vini an morbi qualitate? -- Lecti cuftodia tota die debilitato neceffaria. ^ No&te placidus * fomnus. Coelum ante meridiem nubilum, VV. S.N. (Africus p. $6.) | pomeridie ferenum., S, X7. fedatus, 1 | - s» 8.163. Die Xlila ej. mane tranfpiratio glutinofa 5 laffitu- — do maior, fitis (S. 132. * 167.) fponte diminuta; circa vefperam 7 pedibus pruritus exanthematum nuncius, cephalalgia lectura. —- A cibis folidis nulla ventriculo moleítia ($. 159.); praegreffis — fomni tempore fpafmis (S. 155. 166.) nox fomnifera. Coelum - de die nubilum. S; V, procellofus, pluvia fedatus vefperi. j3 02 S. 170. —- N l MEAN | t WENSC OPSY. ' act (N " 3 ! - Eod £M ! AME Tn n , M Nd x J J*8 | . MORFONA RITTERI e, 170. Die XlVa ej. (critica? ex hypoth:) mane nec urina cocta, nec tranfpiratio. Facultas pedum movendorum, eundi- que aliqualis. Os pultaceum, lingua mucida toto morbi perio- — ^ do ad hunc usque diem ; fitis a motu ($.167.). Ab hauftu vini hungarici meraci pomeridie nulla moleftia vefperi, uti die III. (S. 159.) , omni podagra fufpe&tum fit vinum ? Coelum nubilum fole irradiatum, modo nix, modo pluvia, N.W. (Zephyro-boreas p. 26.) nox ferena, frigida, | 6.«71. Diebus XV XIIX. reconvalefcentia, coelo variabilis. $ venti, N. W. et S. W. D. XiXa RuzuMarisMus humero dextro, | movendo inpotentia. An ab aeris in hortulo attactu ? Nox pla- cida, Coelum nubilum, folis radiis paucis, N, W/. procellofus, - i Die XXa ej. mane tranípiratio (critica?); urina cum fedimen- to : an hauftu heíterno vefpertino vini meraci? Coelum et vene tus uti heri, | $. 172. Die XXII. menfis morbique dieante ultimam quadram, 1 Rheumatifmo non obftante ($. pr.), pomeridie e domo egreffüs macilentus , vacillans, pallidus; absque doloris augmento, Nocte fomnus interruptus. orificcitas a fomno. | Urinae fedi- mentum uti (S. 127.). Ventriculo moleftiaeuti ($. 159,163. 16$, — 166.) Coclum nubilum temperatum. S, V, fedatus. *) Intervallo ad Martium nulla vera fanitas; fenfus aegritudinis 3 vix determinabilis. $. 173. Rxcipiva? Die Martii fecunda, nocte praegreffa fome mifera, expergifcenti mane HALLuCI PEDIS sINISTR: dolores lanci- nantes pungentes novi, motum impedientes , lecto adfigentes - ota die. Ima Martii coelum nubilum, temperatum, irradiatum fübinde, Novilunium. N. N, V. (Circius p. 33.) fedatus. Ilda. Coe- jum uti heri. N. W. fedatus. — An ambulatione die 27. Febr, opinione roboris ex motu capiundi, circa ftagnum ad laf fitudinem usque? nocte modica ; coelonubilo. N.N. W. fedato, — — gecidiva, - à : | *)^An vini ufüs incremento autftstu morbi magis quam declins- - tione nocivus? An potius in podagra frie?da quam calida avara manu concedendus? nonne fatius ab eo penitus abftinere; (S. 17.) cum in $i ^al * n D -— "1 . Thorbo primario. ' - t -MORBONK RITTERI. ES. 00 $174 Die TT ej. nocte praegreffa inquieta, dolor 4p cx- " Nu DEXTRUuM migrans prefforius ; (uti S. 158.) rigiditas ei ad meridiem usque: die extra lectum acto pedibus liberis, negotiis domi vacanti, fequentibus diebus peius; maximam diei partem lecto trahenti. Coelumirradiatum. S, NV. temperatus. Die Vllfa ej. dolor pungens mane HarLucCr PEDIS DEXTRI (cf. S. 159.) tole- "rabilis, pomeridie remiffior: exitum ad aegrotos e domo con- cedens. Veíperi haemorrhoides coecae uti (S. 16$.). Coelum nubilum ante meridiem. S. W. D. IXa prima quadra. Dolor hal- ]uci ad XV. usque quovis vefpera rediens tolerabilis cum immo- bilitate, non curanti tandem ceffans, Coelum ferenum. N. ( Bo- reasrariffime) vehemens, : uu t | $. 175. Die XVa iNsurrus mali Pypochoiidriaci MENTI praefer- tim (S. 165. 1,6); a motu ficcitas ori (S. 167.); cruribus, prae- greffo pruritu, desquamatio furfuraceo albida: An critica fex demum hebdomadum fpatio (S. 1$7. 169)? Vefperi halluci pe- dis finiftr1 debilitas, motus cum dolore obtufo :$. 160 161.) greffum non morans, paucis diebus evanidus, Ab hauftu vini hungarici meraci iterum ventriculo gravedo ($.159.), acido nunc abundante; an inde? Die XVlIa et plenilunii rediit voci fonus naturalis; viribus robur, faftidium coffee ad hunc usque diem €t inde moleftia (S, 157.). *) Recidiva, forte idem cum priori, fed interruptus, morbus? **) Migratio dolorum recidivae ad articulos eodem ordine, uti . S, 176. RxMEDIA : inferna, /a) ad VII, Februar. mane et po. meridie infufum "Thee cum lacte copiofüm calidum (S r;6.) te&kto corpore ad tranfpirationem usque; fepofito hoc, /b) die - NliI. fequentibusque decoctum lignorum temperatum primarie um mane, fecundarium pomeridie: Effectus iam ($. 164.) notatus, | ** Lignum iuniperinum refinofüm ingratumque faporem decoGo . impertieps fubmovendum erat, rd l 3 Die / N — ^ "T oo mE ACA 1 / ix & - 4x * AM X Jo . .MORBONARITTERL Die [Xa alvo adftrictiori (S, r65.) clyfma emolliens tepi- dum iniectum unicum, ne plura podagram ad interiora adlice- rent verito. (quo iure? ) Alvus eo laxata femel, poítea iterum fegnior. **) Podagricis clysmatum adplicatio ardua, ob difficultatem cor- pus movendi, motique refrigerio dolorum exacerbatio. Die Xa fruítulis corticis peruviani aliquot, — ventriculo £oborando (S. 166, , mafticando deglutitis ori ficcitas, fcrobi- culo cordi compreffio (fpafmodica, cf. S. 127.), miffa Forte fta» - tui minus quam decremento morbi conducibiiis cortex? Die XIII, fiti fponte diminutae ($. 169.) penitus extinguendae cre- moris tartari fervida foluti cochlearia quaedam forbiilata, inde ventriculo onus, contra ab efuü cochlearum terreítrium (certe cibi non molle genus) nullurm. (cf. S. 159. 169.) ***) An cremor tartari in corpus agit folutus, aut crudus me«.— ^. chanice? Sed cum nonnifi fervida folubilis 5 an ubi, et unde fervidus corpori calor? aut quo latetmenítruum, tepidius folvens tamen acrius ?- Die XIV, alvum fegniorem (cf. d. 1X.) iufculum Reginae (Gallis: Bouilon 4 la-Reine) feu nfufum Thee Boey c. lacte et . vitello ovi cum faccharo conquaffato3. addita pro lubitu Aq. flor, naphae drachma una vel altera, laxavit, lubricam ferva- vit. Sitimfallens, nutriens, vires reftaurans absque moleftia ven- - triculo, gratumque palato. ! , - - . Exttra: Die VIL Februar. frictionis linteo ($, - ' 164.) manibus, die fequenti effectus notati (S. 16;.) Ve- fpera dierum VIIL. IX. fomno adliciendo fpasmisque miti- gandis (S. 165.) opii crudi halitus naribus fortiter et diutempo- re fomni attractus. Fronti lintea aqua rofarum ebriafrigida in- — pofita: utrumque incaffum, Morbus haec parum, uti reliqui infuültus ; morans fuum decurrit pertinax ftadium. — Regimen calidum vitatum; hypocauftum tepidum; ftragula textilia levia, *). HAEMORRHOIDES M: Febr. et Martio flebant: An inde morbi pertinacia ? nr 6,177. e. à UD "rc c fMeMONA MITERU ^ ^ . — 2I —* 6 175. ADNOTATIONES et COROLLANA ad. hiftoriam PODAGRAE: |, 156-176. ; - (*x) Dolor continuus octo primis diebusvehemens; (an ob . denegatam initio lecti cuftodiam ((. 163. *)?) quafi aftatu incipe- ret podagra; remiffio modo horis meridianis XI. ]!a. Exacerba- tio tam initio, quam ftatui hora quarta autquinta vefpertina " €irca. crepufculum absque horrore; incrementum usque ad me. diam noctem ; remiflio horis matutinis. Quovis die bihorium . proteníus dolor, ut iam die fexta duodecim horas inpleret. ($ 162.) Declinationi intermi(fio de die plenaria; vefperi reditus * . periodicus. :: lJies noétesquealternae acerbiores, uti febribus in- termittentibus, à :.5) An arthritis morbus periodicus ? . An cor ex: fugare declinan- tem modo (S. 176. ad d. X), in ftatu omnia eludentem pharmaca, -futurumque praefcindere valeat? ! E I 2.) Subiecta fibrae laxae debilisque. frigidae; et fortis ri. gidaeque, calidae obnoxia podagrae? Ancuique fpeciei fedes pe- culiaris, v. g.. frigidae cuütis; calidae tendines nervi, ligatrien. 5a, etc. aut fedes utrique cutis fola? An attactu et fenfatione determinatio fedis vera? Ventis borealibus doloris exacerbatio, auflralibus maximam partem lenimen, Qualis coeli, ventorum influxus ? Quale urina fignum (S. 152.7? Tranfpiratio matutina, - ut et urinae fedimentum noníemper in ratione noctium fomni- ferarum. dk (* 3.) An caufa procatarclica anxietas permagna primola- nuarii vefperi, inopina; quatremuere artus, vox faucibus hae- fit, fteteruntque comae ,' palpitavit'cor, fine aeftu, celerime; - vefperi haemorrhoidum fluxus, (per aliquot dies) nocte fom- nus interruptus, laffitudo dicbus fequentibus? | 1 - JA Morbus demum 32. dierum fpatio exclufus. Sic caufae forti - - faorbum immoraturae tanti inpendendum temporis, coelo et fub- iecto frigidis, Intervallum caufae, ad dolorum vehementium. ud perio- ^w. » periodum 12:32: 82: 4: 1, et ad totum morbi. periodum :: 32: 42::4:5$. Calidis forte brevius inter caufam et initium. morbi intervallum? Morbi atrocitas in zationeinverfa intervalli caufae ? F : ] : ] COP Le Tq 7^? " : (*4.) Toto huius ut et praecedentium 'arthritidis (vel po» dagrac) infultuum (S. £3. 7o. 80. 105. 153.) decurfu animus ala- .Crior; mens ferenior; iudicium folito acrius; imaginatio vivic — dior, Solutio problematum fano indiffolubilium ; enodatio quaeftionum difficillimarum. Quanto haec bona pretio! nonne pracítaret acies obtufior fano? emiagónq (* $.) Sedi arthriticae futuri gelu, nivis; procellae,'immi:- nentis tonitru etc. cuique peculiaris, nunquam fallax fenfatio:ate — | tento dolorofa conítans, fano nuncius. Anhofpitantis perennis ibi materiae index? An abftinentia a carne bovina, vervecina, leporina, columbina, abítemio (f. 17.) praeterea, delitescentis induciae podagrae ad hunc usque diem? Motus ac quietis eít foboles aeque podagra. - *) Quo frequentior morbi srthritici etc. recurfus, eo yehemen- tior, diuturnior etc, (f. 53. 79. 89. 105. 153. 157)... rd $ PW ^w 4» DX PENNE X mL o» |. MORBPONA RITTERI. Oe DES CRIPTIO- EM 8 us PRAECIPVORVM, QUAE B IN REGIONE VRBIS HENNEBERGICAE SVHLAE REPERIVNTVR, ET NOTATV DIGNA. HABENTVÉ ; TRADITA 4 .IOANNE FRIDERICO GLASER, - ) /MEDICINAE DOCTORE ET PHYSICO ORDINARIO SVHLANO, ACADEMIAE - CAESAREAE NATYRAE CYRIOSORVM COLLEGA MOSCHIONE 1II.. SOCIETA- | HPMQUE ELECTORALIS OECONOMICAE LIPSIENSIS MEMBAO | — TOREM HONORARIO, | Ob N. 48. Pbf. Med. T. V. K- Py. Praefatios q0. 3 | ultum iuave, patriae naturalia eorumque. biftoviam noffe, exte-.— risque, nifi quid obfie£ , ante- oculos qois nemo erit prudeau- Lum, qui iuficias ibit: id enim noa. ad fcientiam folum pbyjicam, vem medicam atque oeconomicam facit , fed mercaturae etiam prodeft. Qua de veritate bene ab illo tempore, quo munus Pbyjci bic fum ad- gre[fus, operam dedi, ut agri Sublani, naturae divitiarum, praefertim fub- terranearum , fertiliffnmi, naturalia invefligarem. — Frutius, quem ex hac diligenti perfcrutatione tuli, me impulit, ut eius et alios redderem parti- — cipes. Licet autem plenariam uaturae biftoriam Sublanam boc loco de- - fcribere mihi nou fumferim, tamen quae ex iflis, tam a me uoviter dete-- is, quam ab aliis iam inventis, memoratu digna mibi videntur, euat- *tTàbo.: Audu t E: ViACH F uodji bas. traditas defcriptiones fontium, aquarum minevalium , et.— dulcia, itemque fal(ularum, ac. mineralium Sublanorum. naturae curiofis — aon difplicuife animaduerterim, fovtaffis in fequenti volumine nouorum - Aorum Pbjico- Medicorum et vel Floram totam Sublanam , vel faltem .— de primariis agri Sublani plaatis, inter quos et multae alpinae occurrunt, mentionem fum fa&urus. Ceterum leores beueuolos perbumaniter rogo, ut, quum in defignan- dis mineralibus Sublanis vires mibi defuiffe deprehenderint, voluntatem . tamen aequi bonique confulaut, Sublae, pridie Idus Febr. MDCCLXXI. voc TA VE dX rat PIS "3. "Nen -— * J ies SECO L - — Z T vu esca — UU». *» it. * ^ t» qe c om —" ec (755 VR Jie MEL JE Je I JI Pe ADU nt, HIS Yet, e povercocrrOoJ , 1 t DE AQUIS MINERALIBUS BENNSHUSIA- à NIS NOVITER INVENTIS, | Bpenonen facturus de Mineralibus Suhlanis, primo itaque j 2 ^) ! y. , d k - P M» x s s E A i AE E I 2" ad per -" ES B — " d i E * agam de Aquis medicatis, feu fontibus martialibus, antea incognitis , ad vicum Beznsbaufeg, qui vix milliaris intervallo ab — urbe Suhla diftat, ftudio meo inventis, quum herbarum quae- rendarum caufa iftum campum anno fuperiori , — nimirum. MDCCLXIX, die vigefimo quarto Maii , pervagarem. Duae funt ibi aquarum mineralium venae, quarum altera minor, fed praceítantior, quadrantis circiter horae fpatioa vi- co ifto diftans, fita eft in valle pratenfi, vulgo der Groeble:- -Grimd dicta, ad radices montis, eiusdemque altioris, atque abi- etibus maribus, feu rubris, obfiti, qui der Grauberg appellatur; et tam mons ifte, quam adiacens vallis, fundum arenofum ha- bent. Radius aquae huius mineralis effluentis et ex incili dela- bentis crafitiem, tempeftate diu ferena atque aeftuofa, digiti minoris aequat. Aqua ipfa pellucida, tunc lente demanans, ac rivulo, das Groebles-Jafer dicto , a fonte non procul praeter- fluenti, fe immifcens, ochreaceam terram copiofe in fundo de- ponit. Alteram venam aquae mineralis, plus fexies priore 1ma- jorem, viribusque parum inferiorem, reperi infra vicum Benns- baufen , in plano atque quodammodo uliginofo prato vix ducen- - torum paffuum intervallo a domibus diftante. "Tanta copia ex hoc maiori fonte aqua mineralis fcaturit, quantae fitula exhau- giendae unicus operarius non par eft. — Utriusque venae aqua mineralis unius eiusdemque eft naturae, attamen haec, maioris - p. NE 'venae fontis mineralis, aqua quoniam contra facile accedentem . aquam communem , pluvialem et nivalem, nondum ulla crepidi- ne praemunita, ab hac communi, praefertim pluviatili tempe- ftate, minerali fe affocianti, tantum hebetatur, ut viribus me- dicis ifta in valle Groebles quodammodo inferior inveniatur. Ve- : ia K 2 | nam p - 76. lOANN, FRID. GLASERI nam minorem. in valle-Groebles quidem interim dolio aliquo mo- do circumdandam curavi ; quod tamen aquam pluvialem haud .. fatis arcet, eaque de cauía et hic fons meliori praecinctione opus habet. A. multis quidem retro annis hi fontes incolis - Bennshufianis iam noti fuerunt, finiftro vero praeiudicio capti (praefifcine dixerim) illorum aquam pro impura, lutofa et in- utili, imo nociva," habuerunt, ea propter hos fontes, prae- - primis illum in valle Groebjes, dumetis curiofe obtegerunt, ne pecora, in iis pratis quandoque pafcentia, ex illis fontibus, pro — infalubribus putatis, bibere poíilint Nemo igitur hucusque ^ hanc aquam pro minerali medicata, utili et falutari aeftimavit. — ^ Perfcrutans ergo huius aquae mineralis naturam , ad illius ^ - contenta indaganda certoque exploranda fequenti examini phy-.— — fico-chymico, partim publice ad fontes ipfos, in praefentia Dominorum, Aéctuarii Pera: et ludicis Praefecturae Bennshufia- nae (Amts-Richter) ScHAErERI, ac Scabinorum | ómnium , ex Ptaefectura Kühndorfiana per Dominum Confiliarium a Com- - miffis et Praefectum BrgeyMurLLERuM eo delegatorum, partim privatim Suhlae , in aedibus meis, ufusfum. . iO Experimentum | 1) Guflu factam eft; quo fenfi, hanc aquam mineralem pel- jucidam faporem leviter vitriolicum habere, feu quodammodo - atramentum refipere, | | 2) Quod attinet odorem, redolet illa ferrum, vel, ut for- fan magis plane et lucide loquar, accedit odore ad fimilitudi- — nem aquae iftius, de cotibus aquariis famiatorum, ferrum acu» | entium , defluentis. | : ..:) Cum hanc aquam mineralem d; 7. Septembris, r769. | tempeftate nubilofa, quoad eius frigoris gradum, ope thermome- tri Reaumuriani, explorarem, eaque de cauía hoc inftrumen- k tum ad quinque minuta in fcaturiginem immergerem, indicavit — tunc thermometrum gradum. 1X fupra punctum glaciale; aqua vero communis in rivulo praeterfluens, aeque ac mineralis, — - pellucida, eodem tempore et modo tentata, fupra iftud punctum , glaciale gradum Xl et 1 in thermometro monftravit, P. 4) In Bilaucé haec aqua mineralis eandem habet grauifafem — fpecificum, atque aqua pluvialis, vel alia pura levisque gv Var Z : ^ DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, 77 8) luxta Hsdrometrum vero meum magnum orichalceum aquam tamen communem dimidium gradum praepouderat: de qua gravitatis huius et aliarum aquarum mineralium, in Bilance et Hydrome- tro, diverfitate notatu digniffima, poftea füm plura dicturus. — 6) Pulvere vel infufa Gallarum huic aquae immifíto, mox in illa color badius vel fufcus, cerevifiae fimilis, oritur, qui vero, fpatio unius vel duorum minutorum, in coeruleo-atrum mu- tatur. (0) Syrupus Violarum huic aquae immiftus primo immutatus coeruleus, feu violaceus, manet; praeterlapfis autem aliquot temporis minutis , huius mixturae color violaceus vertitur paulatim in fubviridem et aliquantulum cineritium, id eft, in olivarum colori fimilem, fed aliquot tantum (decem circiter vel duodecim) horas conítlantem; tunc enim color ifte fubviri- . "dis fenfim quoque evanefcit, ac priftinus violaceus redit. — .. 8) Additione Zinüurae aquofae laccae muficae idem obfervatur, quod nimirum haec aqua, hoc modo colore coeruleo infecta, hunc colorem non ftatim variat, fed aliquot minutorum inter- | vallo poft demum in coeruleo.rubellum , quem nofítrates Lilla- Farbe appellant, immutaturs praeterlapfis vero decem vel plu- ribus horis color rubellus pedetentim fe quoque fubtrahit, et mixtura, ut antea, coerulea iterum comparet. | 9) Ab inftillata Lue folutiose haec aqua neque lactefcit, meque alio modo turbatur, »praeterquam quod, poft aliquot temporis minuta, aqua tantillum coloris fubflavo-rubelli conci- piat, remanente tamen pelluciditate,. — | n 10) A Spiritu Vitrioli acido, .ad aliquot guttas inflillato, quoad colorem et pelluciditatem haud immutatur, verum odo- rem fragrantem citreum.ab eoe acquirit, Ans 05003). Succi vegetabilium acidi, ut Citri etc, quoque huicaquae nullo fubfequente conHictu, immifceri poffunt. | | 12) Cremoris Tartari pulvis infperfus quidem albedine fua pri- mo aliqualem lacteum colorem in aqua effingit, qui vero mox - difparct , quam primum pulvis albus in fundo fubíedit. 13) Fitriolum album in hac aqua colorem fubflavum produce- . bat, inturbata tamen aquae pelluciditate; K 3 jn 14) - "rr 4 1 : , —- E LU 78 . loANR.FRID. GLÁSERI 14) Fitriolun Martis autem turbulentiam et coloretm fubfla- vum efficiebat. T 15) Ab Aluminis communis et. crudi. pulvere albicans et fublivi- dus color oriebatur. | itor o2 16) Ab.admiffo Tartari fale, vel Oleo Tartari per deliquium, nullatenus effervefcentia fiebat ; color autem fubflavus ab oleo in aqua progenerabatur. . ; Haec aqua mineralis igitur neque cum alcalinis, meque cum acidis .effervefcit.. j | V7) Solutio Salis 4mmoniaci nullam evidentem alterationem quoad aquae colorem et odorem, procreabat. ' 18) A Spiritu Salis 4mmoniaci aquofo, cum calce viva parato, aqua fubflavum induebat colorem, at nequaquam efferveícentia fequebatur. | 19) Haec aqua miueralis, pro re nata, coumnode tam cum vino, - quam cum latte dulci, permifceri valet: nam neque a vino turbatur, neque lac ab aqua coagulatur, | 20) Aliquot guttulae Jiquorís vini probatorii, vel atramenti. fympathetici (ex Auropigmento et Calce viva parati) aquae in- . ftillatae, in hacce talem viredinem efficiebant, qualem ab fucco viridi baccarum fpinae infectoriae obfervamus. | 21) Addita Saccbari Saturni folutione "haec aqua lactefcebats quod tamen ab inftillata lunae folutione, uti iam.antea indicavi, non obfervabatur. | y : 22) Mercurii fablimati corrofivi folutio aquofa huic aquae in- ftillata procreabat ei tantillum coloris ex albicante-coerulefcen- ' tis, nulla vero praecipitatio alicuius materiae in aqua feque- batur. ; WU; 23) Tam ferrum politum ,| quam moueta FEN probe polita, in hanc aquam ad horam et diutius immería, colorem fuum naturalem fervant, et neque ferrum cupreo, neque argentum nigro colore obducuntur. | [i 24) Lintea bac aqua minerali madefatia fenfim lüteo colore, — aegre, immo vix, delendo, inficiuntur. 2$) Aquae mineralis ex vale Groehles librae duae et unciae fex, - ponderis civilis Norimbergenfis, in vafe murrhino (Porcellan), - €a, qua decet, cautione charta bibula tecto, ne quid peregrini inci- L " , ! YR LA b E i M 5 NI »T Á . DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, / 99 incideret, hocque experimentum dubium redderet, paulatim a me ad ficcicatem evaporatae relinquebant materiam ochraceam et falinam, ponderis granorum fex. Quum ex hoc refiduo elixi- - vatione, aqua pluviali facta, falfam materiam debito modo fepa- -raffem, obtinui ferrae ocbraceae ficcatae grana quinque, et falis alca- - lini fixi, cryftallifationem refpuentis , quoque ficcati, tantum pra- aum unicum: quod fal fyrupum Violarum mox colore ex viridi- cinereo, feu uveo, tingebat, ochra vero, íimulac calcinata . erat, a magnete quoad maximas partes attrahebatur. ^. ^. Miratus fum, qui fieri poffit, ut unicum tantum granum falis alcalini fixi, evaporatione relicti, et quinque grana terrae ochra- ceae, aquae mineralislibris duabus ac fex unciis immifta, tantam aquae gravitatem fpecificam efficere valeant, ut ab ea gravitate Hydrometrum ad dimidium gradum in bacce aqua minerali ma- gis, quam in aqua communi fieri folet, elevetur, quum tamen haec aqua in bilance cum aqua communi communem habet gra- | vitatem; me infuper tentantem experientia docuit, neceffe effe, aquae fimplici falis tartari vel culinaris grana quadraginta fex admifceantur, fiin hac fimplici tantam gravitatem fpecificam efficere volumus, quantam mineralis noftra habet, ut Hydro- metrum dimidio gradu magis, quam in fimpliciaqua, evehatur: ergo, praeter iam indicata inpredientia, adhuc aliud quid buic aquae init, neceflarium eft, quod aquam in Hydrometro graviorem fi- üt, verum inter evaporationem cum aqua et fpiritu minerali " vitriolico volatili, in hac aqua quoque hofpitante, fimul avolat; id quod nihil aliud effe, quam /2] alcali volatile, fequentibus ex- perimentis convictus exiftimo, | Dari eiusmodi fal. volatile alcalinum in quibusdam aquis mi- neralibus iam diu W'allerius, *) Zückertus **) aliique viri haud exiguo praediti ingenio, non minus ac experti, indubitanter fta- tuerunt5 ego vero hoc tam experientia, quam rationibus probare nunc conabor, a) Aqua haec mineralis, quo magis evaporata eft, co magis odorem lixiviofum, b) imo etiam faporem falinum acquirit; c) eoque magis et promte Syrupum Miolim viridi | | colore idw WarrERIAs im fua Hydrologia, . **) ZückzRTS fyftematifche Befchreibung aller Gefundbrunnen und . Daeder Deutíchlandes. - b: 80 . ^ doANNSERID.GLASERE (0000 colore inficit; neuter. autem horum effectuum ab- unico falis al- cali fixi grano, perevaporationem remanente, et in aqua laten- te, fequi poffet, nifi maior falis alcalini quantitas aquae ineffet, d) Non reticendum quoque eít, quod aqua, ex qua inter eva- porandum volatilis fpiritusvitriolicusin auram evolavit, ochrea- que terra praecipitata eft, et quae aqua tunc pulvere gallarum non amplius tingitur, adhuc fecundum Hydrometrum aquam communem dimidio fere gradu praeponderat: quae ponderatio ab unico tantum falis alcalini fixi grano, in aqua praefente , effici haud poffet, €) Aqua haec mineralis deftillata, et fic fale fuo fixo et terra ochracea orbata, fecundum Hydrometrum ad. hucdum aqua communi et pura quartam gradus partem gravior deprehenditur, atque falini quid fapit; evident indicio, non . tantum aquam fimplicem infipidam, fed etiam fai alcali volatile, in aqua latens, cum hac fimul. alembicum tranícendiffe, f) Ef- fectus, feu. vis medica, etiam oftendit, dum haec aqua pota- tur, quod in compluribus hominibus, praeprimis in illis, quo- rum primae viae faburra acida exuberant, alvum làxat, quae operatio non tam a principio martiali, inteftinorum fibras ni- mium relaxatas intendente, feu conítringente, quam potius a copia falis alcalini volatilis, qua haec aqua fcatet, eft derivanda; quae nimirum copia falis volatilis alcalini, dum coniuntCtione cum fpiritu vitriolico acidulo volatili naturam medii falis ali- quo modo induit, fibras inteftinorum. irritando, alvum laxat, praefertim cum hoc fal alcali a faburra acida, in primis viis hae- rente, falutariter in fal mediae naturae eo magis convertitur, ' Atque g) unicum granum falis Tartari, etiamfi ficeifimi purif- — fimique, in duobus libris et fex unciisaquae communis folutum, — huic nequaquam vim infert, Syrupi Violarum colorem coeru- : leum in viridem mutandi; íed a tali aqua, tam pauculo fale à alcali fixo impraegnato, Syrupi Violarum color, id quod ex- — - pertus fum, plane non evidenter mutatur, 1 Ne forfan fallacia caufae me decipiat, fed quo magisveri- — . tate convincar, caufam auctae gravitatis aquarum mineralium — — Bennshufianarum, in Hydrometro contingentis, maxime fal al- P cali volatile, in hac aqua latens, fubeffe, et aliás aquas mine-- ri rales, tam Bilànce et Hydrometro, quam evaporatione tentavi, — quo D ehm. (4. LS * - T pre S 1 ^ cse e REM .- DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, $i quo ex harum fimilitudine vel diffimilitudine ingredientium, at- que earum gravitate fpecifica invenienda , ad fcopum meum ali- quid difcerem. inter quas aquas, quoque a me exploratas, prae- - €ipue nominabo martialem Libea[ieineufem nobis vicinam, fatis no- tam, fpecifica gravitate in Hydrometro penitus Bennshufianae €onvenientem , quoad ingredientia vero huic longe difparem, Etenim Libeafeinenis in Hydrometro , aeque ac Bennshufiana, aquam communem. dimidium gradum praeponderat, in Bilance autem eandem propemodum gravitatem, ut aqua fontana pura vel pluvialis, habet, ita, ut illius aquae unciae quatuor in Bi- lance aqua communi vix unico grano graviores a me deprehende- rentur; attamen ex aquae mineralis Libenufleinenjis tribus libris et uncia femiífle, cum tribus drachmis (ponderis civilis), evapora- tis remanebant terrae alcalinae ,. cum ochracea atque infüper materia falina miftae, grana quadraginta unum (ponderis medi- cinalis); ex quo refiduo, debito modo elutriato, obtinui mate- - riae falinae grana viginti unum; cuius materiae dimidia circiter, vel maxima pars eft (al culinare, quod vifui cryftallifatione fua non folum fe fiftit, fed etiam guftu ab aliis falium fpeciebus di. gnofci poteft, atque in igne crepitat; pars reliqua eft terra alca- lina et fal alcalinum, in 5yrupum Violarum colorem viridem in- ducens, Quum igitur aqua mineralis Zibeufleinenis in Hydrome- tro, ratione gravitatis, cum aqua medicata Bemasbujana plane conveniat, et in Bilance parum differat; in illa autem multum falis culinaris magnaque quantitas terrae alcalinae offenditür, | neque verfo haec, neque iilud, in aquis medicatis Bennshufianis reperitur, neceffario tamen praefentia alicuius materiae talem: gravitatem aquae Bennshufianae in Hydrometro efficientis, re- quiritur, haud video, quid vetet, quo minus, experimentis an- aliud, quam fal alcali volatile, aquis medicatis Bennshufianis in- . termiftum effe, quod in ils tantam gravitatem efficiat, quantam in Hydrometro animadvertimus. Cur autem aquis mineralibus Bennshufianis multisque. aliis aquis medicatis id folenne, quod in Hydrometro aquas fimplices purasque praeponderent, in Bi. lance autem aquis communibus gravitate aequales, imo quae- dam leviores, fint, 1s, qul rationes, quas autores de caufis huius App. N. A. Pbyf. Med. 1. V. COE T effe- | tedictis penfitatis, fumma probabilitate ftatuendum fit, nihil - "82. IoANN. FRID. GLASERI effectus admirandi, et de modo agendi proferunt, late et accu. rate percipere cupit, adeat praelaudatum ZückERTUM *) ac pu- blicam Berolinenfium huius fcripti Zückertiani recenfionem **), nec non SPRINGSFELDIUM ***), Quo vero aliquid tantum ex illo-. rum, quas hac de re fovent, fententiis hic attingam, in eo con: venire videntur, quod fpiritus vitriolicus volatilis atque a&r, in aquis mineralibus quoque contentus, materiam mineralem five-metallicam, et falinam terreftremque gravem quafi attollat, feu in fufpenfo teneat, ut ita illorum gravitas non in Bilance, verum in Hydrometro animadvertatur, — Aeris in. aquis mineràálibus inclufi praefentia fe omnino prodit, dum bullulae, poft aquae in- fufionem,. in illis oriuntur, parietibus vitrorum velaliorum va- forum adhaerentes, et fenfim fenfimque fe augentes; fpiritum vi- . triolicum vero valde volatilem aquis medicatis martialibus fpecia- timque Bennshufianis ineffe, non odor tantum et fapor vitrioli- cus docet, fed id etiam ex eo facile eft intellectu, quod hae aquae ab addito pulvere gallarum colore ex caerulco- nigro tin- guntur, quamdiu fcilicet ille fpiritus in hac aqua hofpitatur, et cum ochra martiali coniunctus eft; ifto autem avolato, ochra, antea in aqua a fpiritu volatili invifibiliter foluta, coit, vifibilis fit, ac fübfidit, aqua autem fatua redditur, et non ampliusab | infufo vel pulvere gallarum colorem ducit. : ! Spiritus vitriolicus volatilis quidem per fe pulverem vel infufum gal- larum nigro colore uon tingit, fed ferrum folutum atque. in. aqua martiali invifibiliter diffufim pendeus, feu. a fpiritu in aqua allevatum, vel in fufpenfo tentum, proprie id eft, quod in gallis [imilibusque aufteris ve- getabilibus , aquae martiali immiflis , colorem nigrum efficit, qui color deinde et aquae ipfi communicatur; id quod experientia certo docet, fi nempe pulverem gallarum ope lintei albi, vel linteum album folum, fed infufo gallarum aliquoties madefattum ite- rumque exficcatum, füpra vitrum apertum, fpiritu vitrioli com- muni *) Pag. 39. **) Berlinifche allremeine deutfche Bibliothec, Tom, IX, Part, II, pag. 19. **") Springsfeldii Iter med. ad thermas Aquisgr. et Spad. $, 28. E "V3 Li wu M a EET E I, ^ t ud P Li , EXE ev a Y DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, 83 muni ad dimidias repletum, five fupra urceum, aqua martiali - adimpletum, ita expandimus, ut fpiritus evolans per linteum E feostcare cogatur: tunc enim gallas nullatenus nigro infici co- lore, fed quoad colorem manere ímmutatas, clare videmus, | Idem obfervatur, fi füb deítillatione huius aquae martialis in : alembico pulvis gallarum, vel linteum infufo gallarum imbutum, fufpenditur, quod neque gallae, neque linteum ab afcendente - fpiritu vitriolico volatili mutentur. Contrarium autem huius rei "contingit, fi pulvis gallarum atque ochrae, ex hac aqua mar- tiali fubfeffae, cum aqua commüni mifcentur: tunc enim in hac miftura fenfim color primo nigricans et tandem niger oritur, -Spiritum- vitriolicum volatilem vero fe non in ochra figere, fed, fi aqua martialis deftillatur, una cum falis alcalini parte, alem- | bicum transcendere, vel ex eo quoque apparet, quod haec aqua - -deflillatione abítracta maiorem frigoris gradum, quam aqua communis, perferat, antequam glaciari incipit: evidenti indi- cio, fpirituofi aliquid, congelationi refiftens, vel hanc impe- diens, huic aquae ineffe, Notatu tamen et hoc dignum eft, quod hic fpiritus vitriolicus volatilis non per fe folus et acidulus evolet, feu purus alembicum transcendat, fed falis alcalini, quoque. in hac aqua pendente, partem ad fui fatietatem ad fe rapiat, volatilifet , ae fecum fupra. alembicum in receptaculum ducat: unde eft, quod haec aqua deftillata, etiamfi falini quid fapiat, et fecundum Hydro- metrum adhuc graviorem, aqua communi, fe fiftat, Syrupi ta. .,men Violarum colorem neque in viridem, neque in rubrum im- mutet; quia fale medio volatili, e fpiritus vitriolici aciduli ac falis alcalini connubio orto, eft impraegnata. Unde etiam fequi- tur, ut flores Violarum adhuc eleganter caerulei, fupra orifi- cium vafis, eiusmodi aqua martiali adhuc fpirituofa repleti, in linteo expanfo ita pofiti, ut fpiritus afcendens et linteum pene- trans, illos tangat, quoad colorem haud evidenter mutentur. . Glacies buius aquae mineralis deflillatae demum frigore, in vitro obturato, congelatae innumeras, fed minimas, 'aéris bullulas in fe continebat; glacies autem aquae fontanae purae, eodem tem-- pore et loco, in vitro aeque claufo, quoque congelatae, longe — maiores, verum anulto pauciores, bullulas in (e habebat. $132 SEIPII pcs. Bes e LI et x; S De EE mi " $4 . . . IoANN. FRID. GLASERI. p^ SzrPti *). et ZückznrI **) fententia, fpiritum hunc mineralem — - vitriolicum volatilem ex aquis martialibus non avolare, fed cum - fale alcalino, in his aquis quoque latente, fe coniungere, ut ex. - illorum combinatione fal medium, peracta evaporatione ex aquis - Pyrmontanis remanens, nafcatur, hic locum non habet: nam ex aquae Bennshufianae mineralis duabus libris et fex unciis, ponderis civilis, evaporatis tantum unicum granum falis eiusque - fixi alcalini, non medii, relinquitur: ergo neceffario, ex mea fententia, fequitur, fpiritum vitriolicum volatilem ex vafis aper- tis, non bene obturatis, evolare, ac fal alcali, cum quo fe con* iunxit, quoad maximam partem abripere et volatile reddere, Ex his omnibus, ut opinor, fatis apparet, quam miram aqua- Tum, uti in genere mineralium, ita in fpecie martialium Benusbu(ia- arum ejfe couditionem, ac, quoad ingredientia et horum connu- bium, a multis aliis aquis martialibus di(cedentem. . Coaflant- aüempe ex aqua fimplici, fpiritu vitriolico volatili acidulo, terra ocbra- cea martiali, feu ferrum in fe coutinente , tantillo falis alcalini fixi, et vuulto falis alcalini volatilis. ^ Acidum et alcalt volatile in hac aqua ita coniuncta funt, ut, quamdiu haec coniunctio durat, liquorem mediae naturae, neque alcalinum, neque acidum referant, eaque de caufa tam cum vino, quam cum lacte dul- ci, absque turbatione fequenti, commode permifceri poffunt, Simul vero ac fpiritus vitriolicus acidulus fugaciffimus feiun- &us ex aqua minerali effugit, haec aqua, antea limpida at- que pellucida, vinculo unionis particularum fuarum diverfarum fic orbata, turbatur, terra ochracea martialis, antea in aqua diaphana invifibiliter diffufa, nunc autem, in hac turbida facta, vifibilis reddita, fubfidit, aqua faporem leviter vitriolicum amit. tit, et fere fatua redditur, nifi quod falini quid etiamnum fa- piat: nam id tantillum, id eft granum unicum, falis alcalici fixi, — | finita evaporatione remanens, in tam magna aquae, nondum .. evaporatae, copia diffufum, vix, ac ne vix, odore aut fapore percipitur 5 eaque de cauía et maior pars falis alcalici volatilis, | aut, *5 Seips Befchreibung des Pyrmonter Stahlwaffers, E **) In Tra&atu fuo, iam antea indicato, DrscRiPTIO MiNERALIUM SUMLANORUM. 8$ — sut, fi mavis, medii volatilís (nam cum fpiritu vitriolico acidu- - lo volatili combinatum, fal medium refert), quae quoque in hac aqua hofpitatur, ac cum fpiritus acidali adhuc relicti parte . ab aqua fe nondum füftulit, non admodum guftatur. Quo ma- Bis vero haec aqua evaporatur, eo magis fal alcali, tam fixum, quam volatile, cuius réliqua pars nondum cum fpiritus parte fubtiliffima ex illa evolavit, praedominium obtinet, atque eius praefentia tam odore, quam gufítu, certo proditur. ; l'atet igitur ex antea deícriptis experimentis, praeprimis ex L9, I6, I6, 20, 2 1, 22 et 23, aquas martiales Benusbufianas nil de Afe- Wico, Cadmia, Zinco, Plumbo et Cupro, vel aliis veneno[is et uocivis par- - — ficulis miueralibus in fe continere. Quo vero hac de re quosdam fu- fpiciofos eo magis convincerem, et illis metum, quem fovebant, - «landeftinum adimerem, iis confciis tam de hac aqua minerali —— .— adhuc fpirituofa, quam ad dimidias evaporata, ut et de ochra, - . €x hac aqua depofita, et fale alcali fixo, repetita novae aquae " J evaporatione impetrato, variis quadrupedibus atque aliis anima- - . libus, avibus ac mufcis efui potuique porrexi, nulla inde obfer. * — vwatz veueni vi, nulloque damno fubfequente; quid? quod has — A aquas multi hominum, nunc curiofitáte allecti , ad fontes ipfos - domique biberunt, et adhuc bibunt. 1m plerisque bominibus bae aquae minerales Benusbujianag potatae, tefle experientia, aluum leniter laxant, ia aliis urinam cient, et in quibusdam tautum fudorem eliciunt. E An vero haec aqua mineralis absque fui detrimento in diffi- | tas tranfportari poffit provincias, nec ne? hoc nondum fatis co- ) '" gnitum et compertum Labeo. Certo quidem fcio , multos ur- |^ «eos, hac aqua minerali repletos, ac fuübere probe obturatos, - oo Benmusbufia Sublam partim vehiculo transvectos, partimque mani. - — bus translatas effe, quorum aqua contenta, et in cellis afferva- P ot aliquot feptimanis poft imperdita adhuc fuit; contrario au- 2o. fem refcivi, aquam hanc mineralem, in duobus urceis, publico ^ "vehiculari curfu, Suhla Dresdam miíffam, haud incorruptam —. jbi adveniffe: dubitatione igitur adbuc fluctuo, an non huius M — aquae natura, vectionem haud bene ferens, diuturna violentaque em zx vectione corrumpatur, aut potius eiusdem corruptio negligenti "urceorum obftructioni, vel aliis iniuriis externis tribuenda: quam dubitationem ulterior experientia erit decifura. 29s L 3 Nui. - AIC em e n iem 25 - e " e T A2 IOANN, FRID. GLASERL, ^ Nullus dubito, quin bae aquae medicatae puriores 'et aquá communi, pluviali atque nivali, fcaturiginibus illarum facile ac- cedente, immunes, nec adulteratae, feu viribus debilitatae, fed potius auctae, haberi poffint, fi modo crepidine lapidea, ut de-- cet, praecingantur, rA | " Pe Sunt itaque aquae minerales Benmusbufianae ex claffe martialium, et quidem falinarum, ac pro eo et eorum vires medicae diiudicandae, veniunt. Copia quidem fpiritus mineralis has aquas Pyrmonta- nis aequiparare non valeo, cum , quod ingenue fateor, quoad . fpiritus mineralis copiam, inferiores inveniantur; fale vero alca- lino fuo peculiari volatili, quo copiofe repletae exiftunt, multis: aliis aquis martialibus praecedunt, eoque in haud paucis mor- bis fanandis fecurius et cum maiori utilitate, quam numerofae aliae aquae martiales, efficaciores quidem habitae, minus autem temperatae, adhiberi poffunt. Sal alcali volatile autem, quo fcatent hae aquae minerales, cum fpiritu vitriolico acidulo vo-- latili ita coniunctum eft, ut ex amborum combinatione in hac aqua quafi fal volatile mediae naturae, quod neque alcalinum, neque acidum eft, oriatur. Medici, experientia inftru&ii, callent, quantis viribus polleant falia media, mucum vifcidum, multorum morborum caufam, tam in primis viis haerentem, quam alibi in corpore humano latentem, diffolvendi, infarctus et obítructio- nes vifcerum morbofas refolvendi, fecretiones atque excretiones fere omnes leniter ftimulandi, ac promovendi, vermes extur- bandi, ventriculi concoétionem fecundandi, fanguinem fluidio- rem et puriorem reddendi, atque eius reliquorumque humorum impuritates per alvum, urinam et fudorem educendi. Quum - igitur falia alcalia fixa et media, refpectu volatilium adhuc cru- da, tam laudabiles edant effectus, eo magis hae virtutes a fali- bus alcalibus et mediis volatilibus expectandae funt; quippe quae longe aptiora funt, ad minima corporis vafcula perreptan- da inibique tollendos infarctus et vifcerum obftructiones. Terra ochracea martialis, quae praeterea his aquis fimul ineft, earum vires falutares adauget: acidum enim in primis viis abforbet, jumbricos quoque expellit, et fibras machinae humanae, prae- fertim ventriculi et inteftinorum , nimium relaxatas intendens, - tonum d ^ J^ e li L. * '* : Tm "- - TN id "Mm ADT daa Oda Ca CE c as He ROMAE DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, $7 tonum vifcerum debitum, magna utilitate reftaurat, eoque com- . plures infirmitates chronicas debellat. Mii | | Morborum vero cunctorum , in quibus aquae minerales ^ Bennshufianae magna cum utilitate, tam interne pro potu, quam externe pro balneo, ufurpari poffint, defignationem hic trade- re, fuperfluum duco, praefertim cum animus mihi fit, Deo annuente, de viribus harum aquarum medicis. et quibus mor- bis fanandis fpeciatim aptae fint, ac de earum iufto idoneoque modo utendi, pro commodo publico, peculiarem defcriptionem in vernacula lingua divulgare. E... Quod fupereft, non definam, huius aquae mineralis natu- ram pluribus ac novis experimentis ulterius indagare, quo, fi * res ex fententia fuccedit, eam adhuc penitius cognofcam. E. Hoc unicum hac vice addam, me nempe tam fupra, quam - dnfra vicum Bennshaufen, imo et hic, prope Suhlam, alios quo- que numerofos aquarum martialium fonticulos hinc inde inve- niffe, quorum unus vel alter fortaffis in fontem largiter ícaten- tem mutari poffet, fi quis periculum faceret, effoffione hos fon- ticulos magis elicere, |J ADDITAMENTA. 25-1) In aquae mineralis Bennshufianae naturam ulterius in- quirens, pofthac et illam folutione argenti vivi, cum aqua forti - facta, tentavi, atque huius folutionis aliquot guttulas aquae martiali inftiliavi; neque vero inde oriebatur effervefcentia vel turbatio, neque ulla fequebatur praecipitatio alicuius. materiae flavae, aut aliter coloratae, fed aqua mineralis manebat pelluci- da. Quum autem conftet, ope folutionis argenti vivi, alcali in liquoribus reconditum, certo explorari; nulla vero materia fla- vefcens vel lutea mercurii folutione , aquae minerali admiíta, praecipitetur, neque falarmoniacum, in hac aqua folutum, odo- rem volatilem excitet, concludendum effe puto, fal alcali in aqua . minerali non explicite adeffe, fed potius implicite (nimirum cum fpiritu vitriolico acidulo volatili ita implicitum, ut, quam diu haec implicatio feu coniunctio falis alcalici et fpiritus. vitriolici » ácle E. 1 1 I. [ WC pen ens «i* ! , E Y ( " » LEA" "— x ! ELT SEE ie ot. n UU) * x23 2 VUE EMT TREE DU SUED ANN 98. —— ^. [oANN, FRID. GLASERI- aciduli volatilis in aqua durat, fal feu liquorem mediae naturae referat) in aqualatere, —— | 4 1) Sunt ex autoribus, quorum de fontibus medicatis divul- - gata proftant fcripta, qui ftatuunt, aquis martialibus verum vie triolum ineíffe, provocantes ad ifta experimenta fatis cognita, quod nimirum eiusmodi aquae minerales aeque faporem aufte- - rum vitriolicum habeant, et ab admifto eis pulvere gallarum co- lorem nigricantem vel plane nigrum induant, ac idem de aqua communi, in qua tantillum vitrioli, praefertim martis, folutum. eft, obfervatur. Verum enim vero, quum nemo Chymicorum, etiamfi exercitatiffimorum, huc usque, tam evaporatione, quam alio modo, feu ulla arte, verum vitriolum ex eiusmodi aquis martialibus producere valuerit, minima autem pars vulgaris vi- trigli, aquae communi vel martiali fimplici admifta, finita huids . evaporatione, vel plane immutata, vel pro diverfitate aquae mineralis ingredientium, tamen parum mutata remaneat: ideo veri vitrioli in iftiusmodi aquis mineralibus praefentiam credere non fum convictus, fed in opinionem potius adducor, aquas martiales tantum vitriolici quid , five vitriolo vero , quoad effectus, aliquid fere analogi, aut, fi plura concedere placet, . folummodo vitriolum fubtilifimum et fumme volatile in fe continere. $096 bbbd eb ood bod eid i-e e44 SECTIO IL DE SALSULIS SUHLANIS. - ori fi quae in provincia quadam praefto, eaeque tanta ) falis copia impraegnatae funt, ut coctu dignae aeftimentur, omnino pro magno terrae munere habendas effe, nemo, ut fpe- ro, diffitebitur: quum, tefte experientia, quotannis ex eiusmo- di thefauris fere inexhauftis, multae divitiae exhauriantur. Si vero tales tantum falfulae extant, quae falis ita inopes exiftunt, "t vix operae pretium fit, cocturam cum illis inftituere; hae falfulae animum curioforum incertant, utrum fale divitiores im- | venian- / P REQUE TE"S T WEE TUS 9I SISRCIRA Án MTS TM. OM TBI SER NRRRIERURN ES ipm AR m. DESCRIPTIO. MINERALIUM. SUHLANORUM. 89 sinpototusá fumtibus impendendis eae effoffione indagentur, an de earum emendatione fpes vana fit? Eiusmodi (aifulae, fa- . lis pauperes, et hic intra atque extra urbem noftram oitendun- tur, quarum libra una ponderis civilis, ut me propria experien- tia docuit, tantum fcrupulum unicum, vel ad fummum drach- mati. femiffem, falis culinaris in fe continent. Cafu inopinato has falfulas, quarum, memoria hic fere penitus excidit, cognovi, de quibus antea nil compertum habebam. Scifcitanti autem hac A dere tum demum mihi relatum eft, olim Suhlae falinas exti- tiffe, fal vero in falinario excoctum non eleganter album, fed fere coloris cineritit fuife, ^ Deinde et litterae beneficiariae a Comitibus olim Hennebergicis ,, WitHELMo. et G&oRGiIo ERNEsTO (patre et filio) ,.ante ducentos atque viginti, et quod excurrit, annos de his falinis datae a) in manus meas inciderunt, quarum tenor lectores edocet , tum temporis revera falem culinarem - ,Suhlae. effe excoctum ; | infuper. deügnationi locorum, in Actis NV ratislavienfibus, b), atque in Éexico univerfali c) extanti, ct €x L.loaxxis EgNEsTI MürLERI, Coburgenfis, hiftoria falinarum d) .defuümtae, ubi fal culinare olim coCtum eít, five adhuc coqui. tur, nomen Suhlae quoque infertum reperitur; quam falis coctu- ram Suhlae prifcis temporibus fa&tam infuper GürnE e), ZeHNE- RUS f) et WENDZLIUS g) quoque confirmant 5 qua de re et 2 Col- PEN lectio- ..:8) Lehnbrief über das Salzwerk zu Sühla, anno 1448. ertheilet, b) Sammiung von Natur - und Medicin- wie auch hierzu gehoerigen - JKunft- und Literatur-Gefchichten, ann. 1722, Menf, Aug, €) Univerfal- Lexicon, Tit, Salzbrunn. M64 *- d) L. Ioh. Erneft, Müllers, in Coburg, gemmchter kurzer Entwurf -* einer Salzhiftorie, . e) GüTBENs Befchreibung der Stadt Meiningen. | f) M. IoácHIM ZEHNERS, Confíiftorialis et Paftoris zu Suhla, 1493. ,. gehaltene Bergprediet. | À £) IoaNNIS WENDELI!, olim ReGoris fcholae Suhlanae, Carmen, in - patriae laudem fcriptum et concinnatum; anno 1600 typis evul-- ^. gatum. | App. N. A8. Pbf. Med. T.V. | M p" 99 i go '" 1OANN, FRID. GEASERE - $c&ionibus Franconicis h) quaedam fpecialia leguntur ; ^ quid? quod ct hifce temporibus quandoque in urbe noftra vafa ad (a- lis co&turam quondam adhibita, hume congeftitia, tempore diro- rum incendiorum, quae proh dolor! Suhla aliquoties 1) eft per- pefía, obruta, e terra effodiuntur. Dolendum vero magnopere .— eft, quod illa incendia horribiliter devaftantia, et commentaria ': actorum falinariorum omnia exufferint; unde, abfümtis hifce — documentis, nil certi de harum falfularum conditione fcimus, num olim fale divitiores effluxerint, et falis coctura mágno cum lucro inde capto facta fit, nec nce? — FH Relinquebat haec aqua falfa, a me evaporatione explorata, fal commüne afpectu pulchrum, et non tam impurum, quar 'fama hic fert, illud antehac, impuritate inquinatum, excoctum fuiffe. Quoniam vero haec res dubio magno vexatur, num ef. foffione terrae et indagatione, etiamfi fumtuofa, horum fontium aquae falfae, acceífione aquae communis; feu, ut ferunt, ferae liberatae, fincerae et fale bene faturatae acquirendae fint, aliae- —— que circumftantiae hic obvenientes falis exco&tionem, nifi falfu- — lae faàle divites inveniantur, inftituere diffuadeant: mihi haec - omnia penfitanti aliud in mentem venit. Notum eft, falfulas . omnes ortum fuum fali fubterraneo foffili, ingenti copia hinc inde in terra latenti, debere; ergo et prae(entia Suhlanarum aeque ac Schmalkaldenfium, Salzungenfium atque Creuzburgen. . fium falinarum fructuofarum, illi fal foffili, in tellure comulato, — Xribui debet, lam commemaeratae, nobis vicinae, urbes infra — Suhlam in una fere ferie fitae funt, et fupra nos inter vel ad — . fiontes fylvae thuringicae, nobis finitimae, quantum mihi con- ftat, nullibi falfulae extant. | Ex his et pluribus aliis rationibus — | phy- . bh) FRAENCKisCHE SAMMLUNGEN von Anmerkungen aus der Natur- ... lehre, Arzeneygelahrheit und Oeconomie, 31ítes Stück, Seit, $6. — — i) Nimirum anno 1509, 1590, 1634 et 1743. — Vide fis: Meine — durch die Erfshrung bewaehrte Vor(chlaege, bey Feuersbrüníten, Hacufer und Mobilien zu retten, und groffe Feuersbrüníte zu ver- ^ hüten. Edit. 3, pag, 2 et 3, A DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, 9i. phyficis (quarum quarundam iam antehac in Collectionibus Fran- conicis k) obiter mentionem feci, et quas fortaífis alio tempore. et loco accurate defcriptas proponam, omniumque prudentum aequae tradam diiudicationi) mihi fumme probabile eft, in re-. gione Suhlana primario magnum iftum falis gemmae thefaurum in terra latere, unde haud noftrae folum, fed urbium etiam vicinarum, antea nominatarum, falfulae ortum füum ducant; ac operae pretium effe, hoc permagnum terrae donum provide. inveftigare, atque e latebris fuis eruere; quo nimirum tunc de illo invento falis foffilis thefauro, quantum lubet, cum prae- grandi lucro, commode effodi poffit, m lm Lm ih la lh kn Ron im Lom n im SECTIO III DE FONTIBVS SVHLANIS , AQUAM PVRAM SCATENTIBVS, : ; Honorem. quibus Deus omnipotens hanc vel illam provin- ciam, prae aliis, complectitur, praecipua et fontes aquae dulcis puraeque merito exiftunt. Igitur, recenfitis huius pro- vinciae aquis mineralibus, ac falfulis,, nunc. quoque de fontibus aquam puram largientibus regionis Suhlanae verba quaedam fa. - cere dignum mihi vifum eft. Vrbs noftra, licet prae multis aliis vicinis urbibus elatius et ad radices montium altiorum fylvae thuringicae fita fit, attamen eius folum circumcirca, tam in mon- tibus, quam in vallibus, fontibus numerofis irriguis fcaturit, Si itaque nos fontes aquae dulcis bonaeque notae deficerent, neque haberemus, quo, pro fanitate confervanda, fitim pro lu- bitu levare et permultas res oeconomicas adminiflrare , neque prata in vallibus montium arida irrigare poffemus; imo et molis M z 6j aqua. *» Fraenckifche Sammlungen (iam antea commemoratae) 23ftes Stück, pag. 401. | € LI « L € 14 "ü 3653 x " 4 x —m A p" a5 (TY e dr Los 1] ji " ^ JYoANN,' FRrD, GÉASERE- 72007 uáticís frümentariis; oleariis, acuminariis et id genus aliis, in fabrica noftra ferri et armorum; atque in officinis ferrariis fumi- re neceffariis, carere deberemus: aqua vero tam numeroforunm fontium confluentia fua dat rivulos, et horum unione rivus five amis Suhlanus, qui Z, feu der Zu-Flyfs, nominatur, oritur. Fon- tium noftrorum fere ómnium aqua fcatutiens pura, levis bonaé- que notae, ac nullis particulis metallicis vel terreftribus noci vis inquinata eft, praeterquam quod ex tam multis fontibus noftris vix duo vel tres inveniantur ,' qui pauxillulum falis culi- naris participant, quod tamen eius aquae ufum domefticum vix parum impedit, SMS s dira Eee ALU ue ROT V » * ^Caufam phyficam perfcrutans, cur in noftra. foli montofi regione, non folum in vallibus, fed etiam in montium lateribus, et propemodum in illorum cacuminibus, fontes aquae dulcis tam numerofi ad(nt, düam in multis aliis provinciis, aeque monto- fis, vel excelfe fitis, minime offenduntur, nullam aliam invenire . valui caufam, quam quod in iftis aliis regionibus montes €x terra arenofa, vel mollibus lapidibus, fiffuras quoque hinc inde haben- tibus, congeflis conftent, per quos montes aqua pluvialis vel nivalis intrans, gravitate et fluentia fua fine impedimento pene- trare, et infra montes in humum altius fabfidere pote(t; mon- tium noftrorum vero conditio longe aliter fe habet, quippe qui, prout in fectione fequenti enodate narrabo, mineris et minerali* bus ac lapidibus, varii generis, quam duriffimis, aqua non pene- trabilibus, funt impleti, tantumque crufta terrea, pro variatione locorum, plus minus alta, operti. Hinc eft, quod aqua plu- vialis montium noftrorum hümum intrata, ifto impedimento in intimo montium illi illato, ob quod montes non penetrare valet; alias vias quaerere, five fibi parare cogitur. et fic in montium. hiatibus quibusdam collecta, in illorum lateribus vel radicibus fcaturit. dit HM, o n i | . ii v2. i3 "d ti | i! SML ! i5Y i EEG t^z39 re "StCTIO - L D "JU. € . cIPMQE m "OM IR ct t T MELELEA y mue c c———— $^ * * nca "SGHYANORUM. 93 UU SECTIONS reta T 153.3 » DE MINERIS ALIISQUE MINERALIBUS , QUAE qNÉ - P TELLVRE REGIONIS. SVHLANAE REPERIVNTVR,.. Lu "ellurem. Sob lanas mineris - ac miheralibus: »multifdéfis:; eflet stexperientia, effe refertilimam, iani 'in'praecedenti: fe&tio- ne indicavi. Nunc autem; ut ibi promiffa- hic 'praeftem;- et! pMeeipeas, mihi notas mineras aliaque mineralia;. in fectionibus agteée dant ius nondum indicata, .quae;!n regione Sublarimecs! perta eff iuntur, recenfebo. disioq inquía ycter i 2 t | (11 gudibier! cei "CLASSIS a silio iau s j13 ! | | ? T E R R A E, ; CT. 1) Terra nigro - -brusea, feu Creta wmbvià , f ve-ITubra : quae. | copiofe in quadam fodina reperitur , ac ficcafa admodum levis eft. In der Grube Gick. auf, bey der Kalkhütte, beym Dorfe Albrechts, einer Stunde weit von Suhla,. -2) Hujus Umbrae alia fpecies, qdae' etiam ex alia fodina, et minus copiofe, tantum in fodinae fpelunculis. invenitur, . i der Grube, die weilje Nacbtviole genannt, nalie bey der Stadt Suhla. j) Terra atra. ^ Haud copiofe, et duntaxat in Quarzo ery-. ftallifáto Uffehüftur, In der gedachten seiffez Nacbtviole, : 4) Terra fufca, mica ferrea. ( Fifenglanz) óutermifia. Humo communi ulnae unius altitudine M USE in terra cuiusdam loci. copiofe latet. m Dellberge, an Suhla. ^ | $) Bolus rubra: ex clivo quodam X Berg: Halde) vetufto: feerilfodíuae olim cultae, prope urbem noftram. 6) Marga alba; tam in urbe noftra, fub: domibus, quam: extra hanc; hinc inde affatim in terra latens, imo in quibusdam E. mee ex humo communi proftans. 7) Mapa lapidifica dendritica , feu. Dendpióés fófeas à in fe con- ien: In nonnullis locis, haud procul Suhla, fupra terram eft confpicua. TN M 3 3] Creta 94... ÍOANN. FRID. GLASERE ..05— 8) Creta flavefeens, fou terra Tripolitaa, f. Tripela dura, five Rubricae duritiem habens, In quodam regionis Suhlanae loco, e terra prominens; de qua magna frufta poffunt excidi. — Zmi- ben Subla und dem N/ald - Dorfe Scbmiedfeld, am NVege. ^. 9) Tripela mollis; quae in quadam fodina abundanter inveni. tur. Bey Dillfaedt, drey Stunden weit unter Suhla, in der Grube trie Gott 177. Cum. ambae hae Tripolae fpecies tenerrimae feu fubtiliffüimae fint, Suhlani et exteri aurifabri aliiqué artifices iis ad polienda metalla commodiffime utuntur, 10) Arena micacea (Glimmerfand) e terra haud procul Suh- ja eminens facile erui, ac pro pulvere fcriptorio, ad ornatum, ufurpari poteft, | s Sad yu 11) Litbomarga, f. Lac Lunae, f. Creta. feiabiliffma , leviffima, uon cobaereus, alba. |n quadam ferri cuprique fodina lapidibus, craffitie unius vel plurium linearum, adhaeret, In der weiffem Wacbtviole. 12) Terra figillata rubens... Non. procul a Suhla. CLASSIS i. LAPIDES. 1) Marmor tmnicolor. nigrum , vel parum variegatum, ac durum. — 2) Maruor fife unicolor uigrum, feu lapis filis durus, et politu- vam admittens; qui non procul ab urbe noftra, infra humum la- tet, et de quo frufta magna excidi poffunt. 3) Marmor variegatum glaucum, feu grifeum , et album , (grau | und weisf gefprengelt) conchis petrificatis vefertum. 1n loco , a Suhla aliquot horarum intervallo diftante, ab humo exftans. dem in loco antea commemorato. ..4) Marmor lividum, cum nigris Dendritis. ln eadem regione. 6) Spatum album, non durum, et ad chalybem baud fcintillaus, . variaeque aliae Spati fpécies. Jn locis diverfis hinc inde offen- duntur, | : 4) Marmor variegatum grifeum atque album cum ftris favis. Eo- .. DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, 95 —. *) Spatium vitreum violaceum, cui minera ferri baematitica fparfim intermifla eff. Non procul ab urbe noftra, (am Ringberge) in an- tiquo clivo, fodinae ferri, olim cultae, reperitur. Verifimile. mihi fit, hanc Spati fpeciem effe Litbopbofpborum iftum Sublenfem, euius, W'arrrzRio l|) indicante, Anglorum W/OODwARD m) iaf .- diu mentionem fecit. NL | (08) Spatom croftallifatum , f. Drufa felenitica , f. Drufa fpatica.- Aus der Grube, das froeliche Gebeide genannt, non longe a Suhia. |..9) Silex opacus coeruüleus , f. colore violaceo. 1n monte quo- dam vicino fylvae thuringicae, attamen extra territorium no- ftrum Hennebergicum , ibique in vehis aliisque locis hi filicee 10) Silex opacus virefcens (dunkelgrün) (forfan Iafpidis fpecies, ) et fiviis albis tenerrimis notatis. | 1I) Silex candidus virefcens (hellgrün), maculis albis et wi- refcentibus, ac opaco- viridibus, nec non punctis lateritii co- loris eleganter variegatus. Ambae horum filicum fpecies, non procul ab urbe noftra, füper terram et ia eius fuperficie iacen- tes inveniuntur. | | | 12) Onarzum album ac durum, cum figuris dendriticis fufcis pul- cbrisque pilum. E clivo, feu tumulo antiquo, ex cupri fodina olim egefíto, ab urbe noftra non procul diftante. | 13) Quarzum crflalli(atum varii coloris; cujus cryftalli hexs- 'gonae partim in apicibus fuis pellucidae atque interfperfa ferri minera exítru&ae funt ( Quarzdrufen). Ex clivo fodinae ferri antiquo. — lis ain ity | 14) Fluor ametbyftinus, f. Cryftallus amethyftina,, f. Pfeudo - Aue- tbyfius. — Variis in locis ad Suhlam. : BRückMaANNus, in fuis Magnalibus Dei fübterraneis p. 9r, €x Myru Saxonia fubterranea Part. LI. pag. 57. feq. citata, prae- terea ' 1) WarLERIus Mineralogie, verfionis Germanicae, Berolini 1750. edit. pag. 87. | se dh . m) WooDpwaARD im fuo Catal. Tom, Hl. addit, for, mat. foffil, p. 9. Bw. 29. . " TT tat » mA Se uli : -Am nete BI sqpr à . reperiri. Cidhad Vb ro hunc Mylii d infpicere mihi nondum con- : ud 5i one valeo, an 5 omnes (peciatim a My- | ias olim. y regions, Sühla reperti, etiamnum. er net JD531 motori »" di Xg42XY Ollaris. (lapis). albus. PAAR. montium nobis vicinorum, fub humo, non. alte. in terra latet. dist 4.92: 16) Ollaris, colore vubefcente -glauco feu grifeo, Ibidem. -* 17) Ollaris, ftriis al albis et viridibis notatus, Eodem in loco, . k | Lapis fi cies, jeneis;,: F rauen- 30 6 rini ue Ln puc ym fo gena. ten. tiefen. Loche., e ensi ?* ;U Qv £17? 21 *19) Lapi es cotarii , alli « abii, minore, in ze 5 Cure iSaqi . 20) Gspfum. bres i d (11 — Culcaiió Comriumis. "eg — p va 22) -Deudiitae dris e ipii Tr m frglcart nigris vifa at- us. e] ds frut Jnipqu pid... , In-.der Ka/kffei $15 eym MN; Mibsetbs £5, einer Spi "ny von Suhla,.. .. i P Lapis arent supere, FA duriores ,. quam molliores, : viram, ecierum, ^. EA ) Saxum (Felfenftein), - Des quo miultifariae fpecies in. re- gione Seblana extant. z "15 2 ad). Qua ocifiong, et iflas pilas "dj alolulos poU ; een d, commemorabo , ui 24 montem , eundem, ue inter alios tes fylvae eI EE: alt iffimum, Nobseekopf 4 in Ded ponte catus Gothani territorio fitum, atque unius et femiffis milliaris intervallo a Suhla diftantem. Sh inveniuntur, ac. de quibus BRückMANNUS n).iam diu mentionem fecit. Sunt hi globuli ex. terne inaequales ,- [Psp vel abrofi. et diverfae magnitudinis, ita, ut illorum multi vix caftaneam , feu nucem iuglandem, nonnulli Vero peu immo caput infantis , Nr autem E. X. e1oniM zortas MU 4 2) BRÜCKMANNS. Msgnalia Dei in. locis fübterraneis ,. vds interiedi- S. k | Íche — à Braunfchweig, 1727, in Fol, pag.91H. - ^ TESR RR yilos "Hd Aeouhlam multifarios Fluor e, g. Pfeu- [ s TT TT WE E s 1 ^ d n d Li — . . DESCRIPIIO MINERALIUM SUHLANORUM. $7 evum gallinaceum magnitudine fua aequent. Eorum tantum pauciffimi exactam rotundam, fed plerumque depreffam for- mam habent, vel quodammodo oblongatam referunt, Pars il- lorum exterior ex faxe apyro, duro et rubente, marga lapidi- fica tophacea albefcente hinc inde maculofo, interior autem ut- , plurimum ex Achate fufca, vel albicante, vel aliter colorata, centrum, ceu putamen nucleum, ambiente, confiftit. In centro ipfo communiter eft cavitas latens, pifi vel avellanae, vel caíta- pneae (plus minus) magnitudine, et in huius cavitatis parietibus circumcirca adhaerentes cryftalli, utplurimum hexagonae, ple- rumque non coloratae, faepe tamen et colore rubello, vel ru- tilo, flavefcente, coerulefcente atque alio. belle infectae, inve- -- "miuntür, quarum apices in plerisque his globulis verfus cavita- A^ tis centrum funt directae. Quandoque in his globulis lapideis - Japillus mobilis eft, qui, ut in Aetite, fub concuffione crepitat. Non autem hi globuli omnes cryftallis adornati funt eleganti- bus; dantur enim et illorum multi , cryftallos tantum inelegan- tes in fe continentes, vel plane non excavati, atque nucleo dun- -taxat cryftallorum rudium exftructi. Adfcendentem me iftum montem altiffimum Scbaeekopf experientia docuit, hos globulos lapideos non in eius füummo cacumine, fed ad latus, verfus ori- entem et meridiem fpectans, hinc inde, fpeciatim autem ad ve. ham publicam, quam pontem aureum, ie goldene Brücke, vocant, in terra latentes inveniri, Sub humo nimirum externa vegeta- bili fibrofa, e terra nigricante, feu turfa ericea, confiftente, et fpithami altitudine aggerato, ftratumterrae pallide rubentis, at- que unius et dimidii circiter fpithami altae, pofitum eft, in quo -illi globuli lapidei copiofe latent, et ex quo facili negotio ligo- ne eruuntur. Infra hoc ftratum offenditur terra arenofa, parti- - -culis inaequalibus maioribus, quae a metallurgis Gruzs nomina- tur. Neque infra, neque fupra iftud terrae rübentis ftratum : . ullum iftiusmodi globulum invenire valui. Si magnos et ad ali- uot dies affiduos imbres habuimus, quibus humus externa in veha illa lapidofa abluta eft, tunc et in illa veha horum globu- Jorum multi in confpectum veniunt, ita, ut eorum non pauci -jbiin aprico jacentes faepe reperiantur. Cryftalli horum glo- bulorum ad afpectum venuftae, comparant fibi multos.amato- "app. N. AG. Phyf. Med. 1. V. N res 98 — " ' ' TOANN, PAID, GEASERE -ACEMM . 7 Tes curiofos, 0n in noftro folum territorio; fed in 'éxteris' etiam - | provinciis, Si modo hae Cryftalli gemmarum haberent duri- tiem, magni effent aeftimandae; aft, quamvis cum illa, ut cum duro filice, vitrum fcalpi vel caelari T, filicum duritiem ve- rUntamen non faperant. CLASSIS TA DE PETRIFICATIS. 1) Lionum petvefattum nigrum, ftriis ac maculis aliis notatum, po- lituram admittens. 2) Lignum petrefattum nigrum uuicolor, atque ad polituram ac- SUMSAAR magis aptum, 3) Lignum petrificatum nigricans, martialis profapiae.. Hae tres fpecies omnes haud procul Suhla; fapta. eti in humo exteriori, funt repertae, 4) Cornu Ammonis lapideum. Ex regione pagi Kibidof, " quem duorum milliarium itinere itur, fupra terram iacens re. pertum; in qua regione et ad pagum Robr, ac Klofter Robr. (ubi terra lapidibus calcariis referta atque obfita eft) multifaria pe- trificata copiofe, tam fupra humum, quam ín ea, daud alte h- tentia, inveniuntür., Quo etiam pertinent : $) Coucbitae variarum (pecierum, et €) Cocblitae, aliaque animalia petrificata teflacea. e 7) Trochitae, eadem in regione, Lc 8) Icbtbyolitbi, feu. Pifces petrificati, vel mineralifati, nec nón 9) Coucbae petrificatae f. miueralifatae. Ambo haec petrefacta in fodinis filium cupri atque argenti, ad pagum Goldjauter , femimilliaris intervallo a Suhla diftantem, reperiuntur. Iz den Silber- Schiefer- Gru- 5K. " ben, St. Iacob, die Hirfchzunge und. die gildeue Rofe genannt, - 1o) Phytotypolitbi. plantarum variarum ; partim. quoque in . iam commemoratis fifülium. argenti fodinis, ad pagum Goldlau- fer, AU TEE VY Seo n Mie BH AE S Ne re ENS T I DRE NI. — ML -— wm UP PENES MS IE * * n S d ] : D nds er aie d aegri at e numm e | La » ? E 5 * yu - u * L i 2 DEscRIPTIO. MINERALIUM SUHLANORUM, 99 fer, partim et inter lithanthraces, qui haud procul a pago Schmied-- feld occurrunt, effodiuntur, et ibi plerumque iftos lithanthraces, - ceu tectum, operiunt. Ex Petrificatis, in fodina quadam fiffilis argenti, prope a pago Goldlauter repertis, et quoddam praeprimis memoratu .di- enum affervo, cuius plantae, quam refert, figura herbae Cete- rach (alpinae) officinarum, fca Afpieuio MarTEIOLI, fimillima eft; cum tamen haec herba hodie in regione Suhlana nullibi inveni- tur, licet herba Fix et Osmunda (Spicant) LixNaEI, feu Sfrutbio- pteris Halleri (i.e. Lonchitis altera foemina. 7 beodori TABERNAEMONTA- NI) quas etiam petrificatas reperimus , hodie in montibus fyl- vae thuringicae nobis vicinis copiofe creícant, At non negandum, quod, cum ob temporis acerbitatem fo- dinarum huiüs provinciae nunc multo pauciores, quam olim, colantur, ac numerus curioforum, qui venas minerarum et mi» neralium hic rimantur, iam longe minor fit, hodie eiüsmodi petrificata, ea de caufa, et rarius inveniantur, CLASSIS...IV. DE MINERIS Y) Minerae ferri multifaviae fpecies primatum hic obtinent; quippe quibus et prae ceteris in fabrica ferri atque armorum, quae. Suhlae eft, ad inftrumenta bellica, ac multa alia ferramen- ta, partim oeconomica, partimque varlis artificibus neceffaria, tam cudendo, quam fundendo conficienda, opus habemus, Hu- L. idus Minerae multifariae fpecies prope $uhlim in variis fodinis inveniuntur, quales fodinae funt: der Friedrich- und Sandftollen, das Reuentbal, der Seegem Goftes'am Sauerberge, der groffe und kleine - Bock, der rotbe, fchwarze uud gelbe Crux &&c.... Mineras ferri vero; quae ex his. fodinis effodiuntur, primarias habemus ícquentes; . 2) Minera ferri folida varii coloris; | b) Minera ferri mollis, feu ochracea rubens; .€) Haematites hemifphaericus ruber. Schiítus 5 | ; um Na d) Hae- IOO TOANN, FRID. GEASERI ^ ^ d) Haematite; hemifphaericus niger ct ruber. | e) Haematites turritus ; ' f) Haematites botryoides. . g) Ad has fpecies et lapis martialis pififormis ac verticofus, haemifpbaerium feu fuperficiem cerebri referens, perti- net ; de quo BRückMANNUS 0), de mineris Suhlanis agens, - mentionem fecit ; quae ferri minerae fpecies praefertim — in den Gruben des treuen. Friedrich und des braunen David, auf der Roeder, bey den Haeufern der Stadt Suhla, reperitur, h) Minera ferri, cui cuprum admixtum, et quod Arfenico et Sulpbure miseralifatum eft; vulgo Crucs vel gelber Crocus, der kein gu- tes Eifen giebt. In fodina, olim culta. | i) Minera ferri alba. E. £odina ferri antiqua, am Ringberge, quae hodie non colitur. k) Minera ferri micacea, feu Mica ferrea. Eifenglimmer, Eifenglanz. — Bey Schmiedfeld, aliisque in locis vicinis. 3) Minera fervi grauulata. folida, puntulis rubris micaus, feu Mica | ferrea dura, puntulis rubris nitens; quam BRücCkMANNUS loco citato nominat: Eifenglanz mit rotbem Glimmer, (o. durch das Microfcopium wie rothe Rubinen durchfichtig fcheinet, Effoditur bey Suhla, am Soole, in der Grube der eiffen Nacbtviole, und am Ringberge, in der Grube Gottbilf. ! m) Minera ferri rubra atque mollis, vulgo Schmierglauz. . Haec et. illa fub (k) commemorata fpecies inter fe funt diverfae. n) Minera ferri coerulefcens et mollis... Ambae hae fpecies e va- riis fodinis eruuntur, o) Minera ferri drujica. Aus der Grube zum braunen David. p) Minera ferri fpeculata; fpiegeludes Eifenerz. Ybidem. De pluribus aliis ferri mineris Suhlanis iam taceo, 2) Fifi- .9) BRücKMaANNUS in Magnalibus fuis, antea allegatis, pag. 91. isi ori ae ic n eR -- DESCRIPTIO MINERALIUM SUHLANORUM, IOD 2) Fiffiles (lapides) cupri et argenti, vudes et veniformes; qui ad pagum Goldlauter , vix femimilliaris intervallo a Suhla diftan- tem, ex aliquot fodinis, iam antea commemoratis, 3t. Iacob, .. die Hirfcbzunge et. die giildexe Rofe dictis, quarum cultura etiamnum continuatur, copiofe eruuntur. |Praebent hi fiffiles, praeprimis reniformes, rudibus hinc inde immifti, fi fecundum artem flatu- rae tractantur, fat cuprum atque argentum, cum lucro inde capiendum; imo quandoque argentum nativum deutatum, feu in for- ma filorum aeneorum cretum , im his fiffilibus invenitur. Metallicae "rei gnari, ac fide digni non folum fidem mibi fecerunt, inter- dum, licet raro, et mineram argeuti rubram (Rotboiilden-Erz) in his fodinis inter fiffiles reperiri, (ed etiam eiusmodi mineram ipfam, inde defumtam, mihi monftrarunt. | 3) Minera in lh nigrefcens, cum pyrite flavo et viredine radiofa, - 4c fpatho vitreo violaceo. In der Grube zum froelicben Gebeide. di. 4) Eiusmodi minera cupri nigrefcens, cum viredine vadiato ac flave pyrite. Ex fodina iam inculta. $) Minera cupri, cum aerugine nativa fiviata. — Alia fpecies. Atque varias alias cupri minerarum fpecies e fodinis, olim cultis, relictas habemus. 6) Mineram. plumbi, haud procul pago Schmiedfeld etiam in- veniri, ab artis perito perfuafum habco, ipíe vero hanc mine- ram hic nondum otFendi, | 3) Pyrites fulpburei rudes. Non longe a pago Scbmiedfeld. 8) Mane (Braunflein). Yn fodina, cuius cultura iam ne- gligitur. In der finflern Erla, bey Suhla. 9) Fiffiles (lapides) bituminofi, feu litbantbrages; qui ad pagum Schmiedfeld, et in aliis locis montofis, fylvae thuringicae, nobis finitimae, etiam nunc effodiuntur. N 3 | Quum 7e W- IOANN. FR. GEASERI DESCR. M INER; Suntà N, "Quum tellus: regionis Suhlanae fere übique' minerarím et siiieoati d copia, ut conftat, abundet, coniedturare omnino li-- cet, praeter iam detectas anteaque indicatas mineras: ac: mines rjlia, et adhuc alia poffe inveniri, fi qui opulenti.curiofi, füm-. tibus fieceffariis. impendendis, periculum facerent, inim: tellus. ris mineralia maiori cura. Msgpsu i ii eo aaedn *flodiendo in: dagare, WX V. 103087; 11281 Caeterum hac ddafacdit filentio non prastenibos p iyi ea ta et coniecturas de tractus Suhíani et. vicini. territorii mineris et. mineralibus: p), quae in Collectionibus Franconicis gq): iesenlene tür,' vera, mixta falfis, continere. | .- HRETPOOHTEOUMS aJ 1j n E ' » ] id -DIS-- qt os ..p) Auszug bergmaennifcher EIcaiodesit m Vérinuilaniónd den Suh- laer Diftri& und andere G egenden i im Hennebers - S EA no betreffend. ' 8g) Fraenkifche Sammlungen (iam antea gllegatae) dns Sick; pag. $6, feq. "8g TY DRACVNCVLO SIVE .-.VENA MEDINENSI - AVCTORE : . DAVIDE HENRICO GALLANDAT. - ANATOMIAE, CHIRVRGIÁE ET ARTIS OBSTETRICIAE DEMOXN- 12 | STRATORE;: ' SOCIETATIS SCIENTIARVM. FLi SEINGENSIS MEMBRI. "2l ) ET THESAVRARIL, nn md €—— pat B E t * "iu: AMT I". 2 m t muc em uem - Cine s ——À P TEE ERO Cae doa. SE SK Foo wiqóo ^. FANE S L0 - *. PISBER- —— 104 DAV. HENR. GALLANDAT /—. — 4d40HHEHEEHE HR HR HRHHRRHER RR RE DISSERTATIO . ] DRACVNCTUYLO —| SIVE Mm U Ü | VENA MEDINENSI. .. $E ET Q: Medici aut Chirurgi peregrinas et longinquas regiones . gant. quae ipfi invenerunt aut obfervarunt notabiliora, circa - cedere paratiores, artemque fclicius exercere, acquifita quippe iam fibi accuratiore theoria. Idque fieri oportet imprimis, cum | de morbis agitur maxime fingularibus, fingularemque curatio- nem exigentibus, . Tales inter morbos referendus omnino is eft, qui Dracun- .- culus dicitur, five Vena Medinen(iss. Qui morbus, quo in Europa - rarior, eo etiam eft periculofior. X Hinc fit enim, ut Medici et. Chirurgi ferme eius inquifitione fuperfedeant, atque experimen- | torum inftituendorum occafionem, fi qua datur, prorfus negli- — gant, Quare nec mirum eft, erraífe ipfos artis principes, cum — fingularis huius morbi defcriptionem fufceperunt, praecipue- -— que cum eius naturam et caufas indagarunt. | Mihi autem contigit faepenumero, bunc morbum obfervate — et curare, tum in hac ipfa urbe Fleffingae, ubi is non oppido | rarus eft, ob noftrum cum Guineae incolis commercium, tum — praecipue in ifta Africae parte, ubi frequens eft admodum. Li- | cet ergo libetque, veram et accuratam huius morbi defcriptio- - nem tradere , defumtam ex propriis mihi obfervationibus faf. | copio- ! : inviferunt, hi fane ceníendi funt bene mereri, fi ea evul- : morbos Europae ignotos: ut poffint alii easdem ad regiones ac- ! "d UA - i M » e] AK : - DISSERTATIO DE DRAcUNCHULO etc. | IOS copiofis. Errores autem eorum, qui eodem de morbo fcripfe- runt, notabo non tantum, fed ct remedia, ad eiusdem curatio- nem adhibenda, indicabo. $.. 2. MORBI.DESCRIPTIO. — Morbus hic obvius eft non tantum in Guinea et in India Orientali, fed et Medinae, a qua urbe nomen enae, Medinenfis affumfit, Invadit promifcue, tum indigenas, tum. peregrinos cuiuscunque nationis; fenes, juvenes, infantes, nullo fexus difcrimine. ^ Partes corporis adficit varias; pectus, ventrem, fcrotum, faepius tamen crura; unde et Zeza cruris dicitur, | Soli capiti parcit, Nullum faltem mihi occurrit adfectae huius par- tis exemplum. Morbus incipit a tumore inflammatorio, qui plerumque ab ordinario furunculo nil differt ; adiunCta habet eadem fympto- mata, femperque fuppurationis via terminatur. Fit apertura, qua exit maior minorve puris quantitas, fimulque corpus quod. dam longum, rotundum, flexile, albicans, a) funiculi fpeciem figura et craffitie referens; quod corpus eft organicum ac vivum, verboque ut dicam , verus mirae longitudinis vermis; cui indi- tum fuit nomen Dracunculi. Hoc animal, quod plerumque octo, novem, decemve, imo et duodecim pedum longitudinem b) aequat, attrahitur pruden- tiffime, volviturque circum laminam ligneam, ut facilius exeat, Extrahitur autem fenfim, magisque ac magis, quoties renovatur deligatios fed adhibita fumma cautela, ne difcindatur. Si enim difcideris, periclitatur vita aegroti, Sin autem extraxeris inte- M ,S&rum, 3) Sive [nee coutortae, ut ait Amatus. Lufitauus. — Audry in TraQta- tu Gallico Je Ja generation des vers ete. pag. 17,. figuram exhibet, fumtam ex Velíchii Differtatione de ena Medinen[i, five Dracuncus - lis Veterum, pag. 309. | | b) Quin et o&oulnarum longitudinem memorat Ferrin, in opere, quod . Gallice infcripfit, Defcription de Surinam, 'Tom. 2, pag, 2344. /- App. N. Ad. Pb3f. Med. 1. V. ie, L 106 — DaAV. HENR, GALLANDAT grum, nulla fequentur fymptomata maligna; vulnus coalefcet propediem, aegerque ad priftinam redibit fanitatem, — ^ — S. 2. DE MORBI NATVRA. . .. De morbi natura et caufis parum confentiunt Autores, Nec - mirum; quandoquidem de re fcripferunt, quam oculis obfervare ipfi nunquam potuerant, Soli obfervatores oculati bic aliquam lucem affündere poterunt. Quare iam taceo eorum fententiam, qui, nulla ratione verofimili inducti, crediderunt, iftum quafi-. funiculum, qui tumore exit, effe venam, tendinem, aut nervur. Contrarium fatis evincit anatomiae cognitio quantulacunque. - Non minus a verofimili aberrat quorundam Chirurgorum Gallorum, utut celebríum, fententia; quam non operofe refu- tarem, nifi recenter confignatam reperirem in geminis optimae notae operibus; quorum alterum, ad tradenda tyronibus artis principia, alterum, ad lucem etiam eruditis afferendam deftina- tum eft, Sed quanto maior eft virorum in arte principum au- Goritas, tanto magis oportet, ficubi errant, cos ab errore re- vocare. | | ^ ^p) Docet celeberrimus de la FAvE a), Apoftema, quod for- iat fanguis in vafis retentus, exinde provenire, quod fanguis priftinam fluiditatem proríus amiferit, ut iy Dracunculo et coucre- tionibus polypo(iss ^Dracunculum igitur non nifi.fanguinem con- denfatum effe iudicat. | à 2). Idem fentit expertiíffimus chirurgus PeriT b). ld faltem quod nobis Dracunculi nomine venit, vivens animal effe, fibi non perfuafit, Quidquid eo nomine oculis luítravit, id (eius iudicio) nil habebat, quo organicum corpus dignof(ci poffet; fed polypi erant, iis (imiles, qui reperiuntur in corde, in finubus durae matris, et quandoque in vafis fanguineis quorundam eo- ! rum, ox) Principes de Chirurgie, Part, V. Se&. 1. Cap. t. | b) Hifloire de 1 Academie Roiale des fciences de Paris , pag. 23. DISSERTATIO DE DKACUNCULO etc. — 107 rum, qui obierunt peripneumonia, fcrophulis, inflammatiónibus €rifypelatofis, etc, ] : | 20j 3) Duo hi Auctores, ni fallor, fecuti funt PanagUM 3), qui, cum nunquam hunc morbum ante oculos habuiffet, pronuncia- vit, id quod Arabes Auctores animal vivum cenfuerunt, nil effe; nifi fpifíum pus apoftematis, lpfe PARAEUS amplexus eft fenten- tiam quorundam Medicorum Graecorum, quibus ipfis -contige- rat nunquam, fingularem hunc morbum obfervare, , 05 btw Prudentiae litaffet, meo iudicio, Pamarus, fi DXLECAMPIP imitatorem egiífet potius quam cenforem. Notat enim Dale- campium b), quod hic non nifi varias veterum opiniones, ea de re ,.curiofe conquifiverit, propriam autem «minime aperuerit; Atqui multo confultius fane eft, rem indecifam relinquere, quam fententiam ferre ,. validis. deftitutam. argumentis..| Certe Paraei "argumenta recenfere, vix operae pretium. duco, docto hoc no- Íftro faeculo. Satis erit, fi evicero, erraffe Paraeum, et quotquot funt eius fententiae fuffragati. 1) Fateor, quod et ipfe obfervavi faepius, in vafis fangui- neis quorumdam cadaverum reperiri. concretiones polypofas, quae vermi Dracunculo fimiles aliquatenus videntur. Àft quis medicus aut chirurgus comperit unquam, homines, quorum in cadaveribus reperta funt filamenta polypofa, Dracunculo antea laboraffe? Si ita effet, certe frequentiflimus foret in Europa hic .ynorbus, eiusque exempla videremus quotidie; qualia non filuif- F, fent PaARAEUS et PeTiTUS. — Conflat e contrario, experientia ma- giftra, Dracunculo laborare neminem, nifi verfatum in iis regio- nibus, ubi regnat hic morbus c). Quod eorum fententiam iam fatis infirmat. | ! 2) Fateor item, et obfervavi ipfe, aperto furunculo exire. haud raro corpus longum et E Do figura et craffitie vermi mud MAU eom (1,0. ,; 3) Vid. Opera lib. 8, cap. 13» b) Chirurgie cap. 83. im [BR CTU , c) Audi in Tra&atu de la geueration des vers dans le covps de l'bom- 7e, pag. 62, opinatur, Americanos hunc morbum contrahere conta. gione Aethiopum, Sed errat omnino ; morbus non eít contagiofus, / 108 . . DAV. HENR. GALLANDAT- non abfimile, | Aft vel levis attentio evincet, minime organicum effe hoc corpus, nec quidquam praeter collectionem putis fpiffi ac tenacis, cui figuram una cum exitu dedit apertura. Corpus hoc effe vivum animal, nullus unquam fibi finxit chirurgus. Prae- terea ubi rumpitur hoc quafi- filum puris fpiífi, nulla unquam. fübfequuntur accidentia, qualia fubfequuntur fere femper, ubi idem locum habet in Dracunculo, | Et quis chirurgus unquam ' vidit corpus, ex rubro pure formatum, longitudinis decem aut duodecim pedum, eiusque tenacitatis, ut poffet volvi circum corpus rigidum. — Atque haec fufficiunt ad evincendum, eam, quam impugno fententiam, nulla niti verifimilitudine, nec poffe fautores habere chirurgos, nifi qui morbum nunquam oculis Obíervaverunt. | ' 4) Vera fententia, quae argumentis comprobari poteft in- dubiis, ea una eft, quam iam indicavi: Dracunculum effe animal organicum, verum puta vermem , qui, poftquam diu vixit fub cute delitefcens , abíceffum procreat, cutemque perforat, fibi quaerens exitum. | —— ftá fenferunt Medici Arabes, quibus perfpectus fuit hic mor- bus. lta fenferunt itineratores, qui eiusdem morbi, fibi obfer- vati, mentionem fecerunt. Lege, fis, eorum relationes5 aut confule modo Hiftoriam Generalem ltinerum a), ea parte, qua de Guineae oris agitur; comperies, omnes ea de re confentire.- Nec dubitarunt, qui rem penitius examinarunt, Europaei Medici éxpertiffimi et perfpicaciffimi, ut patet ex eorum obfervationi- bus, AdMarus LusirANus b) meminit hominis fervi hoc morbo correpti, pronunciatque, illud quod ipfe extraxit corpus, effe verum vermem. Recitat W'EPFERUS C) fe in urbe, quam pro- prio nomine Winterthur dicunt Helveti, vidiffe chirurgum, duobus Dracunculis laborantem, fibique de veris vermibus per- fuafiffimum effe affirmat, Idem ftatuit FeRMIN d), cui frequens "- fuit 3) Vid. Verf. Belg. Vol. f. pag. 402. b) Curat. Medic. Cent. 7, Curat, 64. ..€) Ephemer,. German. Decur, 2, An. 10Q. Obf. 17r, 4) Defcription de Surinam, 'Tom, 2, cap. 24, pag, 333. MU Gud ru E NT I 1I ILLU T TP P 7 A NER QT ATUM PR ue wr - DissERTATIO DE DRACUNCULO etc, 109 J fuit occafio obfervandi hunc morbum apud Surinamenfes, Idem .ftatuunt chirurgi plurimi, teftes oculati, quibuscum fermones . hac de re habui multoties. Quin et affirmare poffum, horum neminem mihi repertum fuiffe aliter fentientem. Ipfe ego praeterea teftor candide, me attentiffime et fcrupu- lofiflüime examinaffe hoc animal, atque in-eo deprehendiffe cer- tiffimà vitae criteria. Neve quis de re dubitet, plures Dracun- culos mihi, ope fpiritus vini, affervo; quorum infpectione li- quido patet, nec concretiones polypofas effe, nec pus fpiffum, fed veros vermes a). ! | Validiora argumenta defiderari nequeunt, Litem certe di- rimunt, Num autem et illos ab errore revocabunt, qui PARAEUM; PETITuM, et dela Fave autores fecuti funt? hac de re nil pro- nuncio, Regenerari cancrorum pedes, pro certo habent hodie docti, fabulofum cenfuiffent ante faeculum, Nec deerunt, qui rideant, audientes, quod apud Guineenfes oftrea, aeftu maris advecta, in arboribus, prope littora fitis, remanent ramis impe-- ditas veneuntque ramalium fafciculis implexa: cuius tamen rei - teftes funt quotquot ad ea littora appulerunt navigatores. WT. DE MORBI CAVSIS. -.,.. Poftquam evici, Dracunculum effe verum vermem , proxi- mum forct. in eius generationem et multiplicationem inquirere, Verum hac in re, ficut in aliis multis, natura fibi fua refervat ar- cana, quae exfculpere nondum potuit ulla ingenii humani fagaci- - tas, Nemo, quod fciam, fatis explicavit originem variorum ver- mium, in Europa frequentium, ut qui reperiuntur in hominum inteflinis, in canum renibus, in vervecum iecoribus, etc, Quae latent; noftro faeculo, expifcabitur forte aetas felicior. | | Q3 : | Morbo a) Hi vermes funt bicipites, Nimirum unaquaeque extremitas pro» prium fibi caput habet, Altero autem capite vivente, alterum fem- per videtur mortuum, Vi 1lO - Dav. HENR. GALLANDAT Morbo Aethiopes caufas affingunt alii alias; hi efculenta quae- dam, ut pifces et frumentum Indicum 5 illi venerem immodicam 5 alii etiam ventos terreílres, et rorem vefpertinum, Guineae fa- miliarem. Quam ultimam caufam affignavit etiam Medicus Vir- LALTUS. Sed mitto has aliasque opiniones, quae nulla nituntur probabilitate. Qi i5] [irte -. Quantum colligere potui, five ex meis ipfius obfervationi- bus, five ex relatione plurium chirurgorum, .quos ipfe, qua examinator, rogaveram, ut fi quid hac de re invenirent, id me- cum communicarent, conlicio, Dracunculum fimul cum ali» mentis in corpus humanum intrare. | Credibile eft, aquam (quo potu plerumque utuntur non Africani tantum, fed et Europaei - de grege navigatores ) vehiculum effe ovorum perexiguorum et non fenfibilium, quae ventriculum ingreífa, fe una cum chylo in fanguinem infinuant, et ope circulationis deponuntur in tu. nica cellulofa variarum partium ; ubi tandem ovis exclufi ver- mes adolent, et magis magisque crefcunt, donec poffunt aptum fibi exitum parare a). Haec coniectura mihi fit eo verifimilior, quod obfervatum eít, eos qui in Guinea abftinuerunt ab aqua, quam fuppeditat haec ora, nunquam ifto morbo laboraffe. Confirmatur amplius haec coniectura exemplo variorum vermium, qui fimiliter gignuntur in corporibus animalium, ip- fiusque praecipue hominis. Hominem quippe prae reliquis ani- mantibus invadunt, neculli fere humani corporis parti parcunt ita ut, qui maxima et validiffima animalia fibi fubdit, qui equi, cameli, elephanti, robur fuos in ufus vertit, leonis tygridisque. ferocitatem domat, idem haud raro fuüccumbat exigui animalculi dentibus aut veneno obnoxius b). Certe vix explicari aliter po- . teft, meo iudicio, productio vermium in fanguine natantium; " quales vena incifa exire aliquando, vidi ipfe, et teftantur plu- res Autores, Vide fis RnoDiuM c), RioraNuM d), ErrMürrE- 2108/80 [49 v RUM ^ 4) Sufpicari licet, eos commodiorem fibi locum quaerere, quo poffint in chryfilides primo, dein in mufcas aut papiliones mutari... . .b) Vid. Audry cap. 3. pag. 39. | meh c) Rbod. Cent. 3. Obf. 6, — t i : d) Riol. Encheir, Anat. pag, 247.» | ^3 orae : s fs dice S ! " DissER'TATIO DE DRACUNCULO etc; — III | RUM a), et Ephemerides Medicas b), —Verofimile eft; ut Ax- DRY c) bene monet, hos vermes fanguineos, fanguinis vehiculo, ferri in cor, exinde in arterias, et in ipfas carnes, unde et in venas recipiuntur. Verofimile eft etiam, quosdam eius effe ma- gnitudinis, ut nequeant cum fanguine in venas recipi; qui fit, ut retenti maneant in carnibus, ibique procreent furunculos, tu- bercula, et faepe fcabiem, univerfum corpus inficientem. Quemadmodum autem fanguinei vermes, ut notum eft, homini non nocent, quamdiu in vafis libere natant; ita et fe ha- bent Dracunculi, Vidi enim et curavi varios navigatores, qui. morbi, in Guinea contra&ti, fymptomata fenferunt demum ela- . pfis pluribus poftreditum in Europam menfibus, optima eousque ufi valetudine. | S c 9 DE SYMPTOMATIBVS, Cum Dracunculus, in tunica cellulofa delitefcens, in certum J. volumen accrevit, incipit partes vicinas irritare. ^TTum nefício quam gravedinem experitur pars affecta, fit et aliquando oede- | matofa. Saepe aeger prutritum fentit valde incommodum, quan- - doque etiam dolores intenfos; quippe animal, dum fibi exitum quaerit, motibus fuis dolores ciet violentos, inflammationemque parit, et maiorem minoremve tumorem, qui plerumque fponte aperitur. — Tunc demum apparet clare Dracunculus, motu fibí viam parans, Forcipe prehenditur quamprimum, extrahiturque, donec poteít circum laminam volvi, QContinuatur extractio, ad finem usque, fed prudentiffime; fi enim ruptus fuerit vermis, fub- fequetur inflammatio notabilis. Sin integer exierit, vulnus fponte coalefcet. mnm Cum in nave Nehalennia chirurgi maioris munere fungerer AO 1744 €t 1755, in oris Guineae invafit Dracunculi morbus bra- chia et crura plurium fociorum navalium , qui tamen feliciter fa- nati funt, ope remediorum ordinariorum, ex artis praeífcriptis ' adminiftratorum, | Quodfi vermis rumpitur , five propria fragili- L | tate; 3) ETTMÜLL, Scliroed. dilucid, Phyf, Claff. 2, de aceto, - b) Avril et Iuillet 1757. F c) De la generation des vers, Cap. 4. pag. 103, — - EnEDL. TI TON E v. ^" j * s! , "VEA P —- II2 . DAV. HENR. GALLANDAT tate, five! minori chirurgi prudentia aut dexteritate, corrumpi- tur país animalis, quae in corpore remanet, gignitque faepe ulcus fiftalofum, curatu difficillimum. Aegri pars affecta inflam- | matur, fequentibus fymptomatibus malignis, vehementibus febri- bus, deliriis, convulfionibus etc. ac tandem fupervenit gangraena, et mortem efficit.inevitabilem, Id viro accidiffe memini, cum , in Guinea verfarer Anno 1755, et vocatus effem in navem Dani- cam, ut confülerem de Dracunculo, qui fcrotum occupaverat. Rupto quippe verme, periit aeger. Quod ubi fit, eo magis. poe- nitendum eft, quod morbus in fe confideratus funeftum nil prae- fagit.- Similia autem exempla non rara funt. Nec longe abfuit a morte foemina, quam curavi in eadem Africae parte, Ánno 1756. Brachium finiftrum prope cubitum occupaverat Dracun- ^ culus. Rupto verme, quem tamen trabebam quantum poteram | caute, fupervenit inflammatio, comitante febre ac delirio adeo vehementi, ut fummum aegrae immineret periculum. Ope ta- men cataplasmatum emollientium, venae. fectionis, aliorumque evacuantium refrigerantium,: filuerunt fymptomata, et difparue- runt omnino, fimulac vermis aliam fibi fecit viam; qua facta, . animal extraxi ad extremum ufque, fed lentiffime, adhibitaque | ed, qua opus erat, patientia. ] OEeee DE SIGNIS DIAGNOSTICIS. Dracunculi morbus notiffimus eft chirurgis in Guineam na- | vigantibus. Quod ficui minus notus eft, dignofci facile poterit extradita ante defcriptione. | In regionibus ubi regnat hic more bus, licet iam eundem fuüfpicari merito, ubi quis queritur, fe - experiri aliquam gravedinem, fimulque pruritum incommodum, ..- in aliqua corporis parte, et praecipue in cruribus. Maior fit cer- titudo, ubi partem adfectam invadit tumor, affurgens in modum .—— furunculi, Maxima eft certitudo, ubi aperto abíceffu, appa- reti pfe vermis, wen m $. 7 | DE SIGNIS PROGNOSTICIS. - 1 Morbus magis minusve periculofüus eft pro circumftantiis, — | Variat quippe periculum, 1) pro variis partibus adfectis. Didici — : | enim, , 3 JURE NAM VTL "d d | DISSERTATIO DE DRACUNCHLO etc. II3 enim , duce experientiz, graviora effe plerumque fymptomata, ubi fcrotum, venter, pectusve, quam ubi crura invaduntur. 2) Proaccidentibus. Si enim Dracunculus, antequam fibi exitum invenerit, dolorem, inflammationemve, more folito maiorem, -cieat, (quod fit non raro) maius etiam effe periculum, nemo non videt, 3) Prout vermis magis minusve refiftit extractioni, -ac prout magis minusve eft longus, craffus, contortus, et fran- »gibilis, . Valde enim periclitatur aeger, fi vermis rumpitur, ut dam monui; et praecipue fi ruptus, vivere tamen non definit. Obfervavi nimirum, verme moriente, nullam fere fupervenire inflammationem, fed fupereffe duntaxat ulcus fiftulofum, tempore "curandum: Sed verme ruptioni fupervivente, fubfíequi plerum- «que inflanmationem notabilem, aliaque fymptoinata maligna, a -quibus fummum aegro imminet periculum, ior P ABE | DE CVRATIONE MORBI, ,, Curatio Dracunculi ita inftituenda eft, ut variis indicátioni- bus fatisfiat; et quidem tam interne, quam externe. ». Internam curationem quod attinet, 1) minuenda eft quanti. tas fanguinis ad partem adfectam fluentis, ut ita praevenjatur aut minuatur inflammatio. Quem 1n finem adhibendae funt ve- nae- fectiones, quarum frequentia varie determinatur, pro va-^ coriis aegroti viribus, morbique gravitate, violentia, et periculo, -2) Diluendus ctiam eft fanguis, et abítrahenda nimia eius rare- 4 ^ factio, ne validiori nifu feratur ad partem adfectam. Qui finis obtinebitur, fi adhibeantur ptiíanae ordinariae, addito fpiritu ni- tti aut vitrioli dulcis ad gratam aciditatem ; et praetcribatur .aegro rcgimen moderatum et refrigerans. 3) Tandem repurgan- dae funt primae. viae 5. adeoque adhibendae funt purgationes,. magis minusve validae, pro variis indicationibus. [Internis his remediis prudenter, fecundum artis regulas, adminiftratis, prae- venientur fere femper metuendae fequelae inflammationis, hunc morbum faepe comitantis. Externam autem curationem conftituunt fequentia. :) Cum ex fignis diagnofticis manifeftatur morbus , iamque formatur .tumor, tunc parti adfectae adplicanda funt cataplasmata emol- App. N. AU. Pbaf. Med. T.V. P lientia . : / 114 . Dav. HENR. GALLANDAT lientia et anodyna, ter quaterve de die renovanda, ad moderan- - dos dolores, accelerandamque füppurationem, 2) Abfceffu iam aperto, vermis quaerendus eít quamprimum, forcipe prehenden- dus, lenteque extrahendus, ac prudentiíffime volvendus circum. ' lignum oblongum,'et aliquatenus planum, ad modum laminae formatum, Pus autem evacuandum eft , leniterque exprimen-- dum, Tum vulnus obligabitur, adhibito plumaceolo, melle ro- farum imbuto, additoque emplaftro, ea firmato ligatura, quae adfectae parti maxime erit adcommoda. 3) Si parti adfectae imminet inflammatio, vermisque nimium refiftit, tum continua- bitur internorum remediorum ufus: externe etiam adplicari per- gent cataplaímata emollientia et anodyna, Frequentes fient em-- " brocationes, adhibito melle rofarum. — Bis quotidie vulnus re. ligabitur, pus leniter exprimetur, vermisque ulterius extrahe- tur, ea, quam dixi, arte et cautela. Ita fiet fenfim, ut tandem ani- mal ad extremum ufque extrahatur, , Quod ubiobtinueris, aeger brevi convalefcet, tractato vulnere non aliter, ac folet vulnus ordinarium. .4) Quod fi acciderit rumpi vermem, tunc refiduum animal denuo apprehendendum eft, fi apprehendi poteft, Sin. ! .vero fub cute ita lateat, ut apprehendi nequeat; hoc in cafu abfítinendum eft ab omni adfectae partis incifione, quippe inu- tili non tantum, fed et periculofa. Obfervatum eft enim, fuper- venire plerumque intumefcentiam et inflammationem notabilem; adeoque tali operatione accelerari gangraenam. Quare multo .fatius erit, rem naturae committere, adhibitis tantum tam inter- nis quam externis remediis jam indicatis, ad minuendam inflam- mationem fedandosque dolores, usque dum animal tandem fpon- fe novum fibi paret exitum. -Coronidis loco, convenientisfimum arbitror, aliquo exemplo declarare, quomodo ipfe fingularem hunc morbum tractaverim, fimulque remedium evulgare, quod mihi vifum eft ad accele- —— randam fanationem efficaciíffimum. Anno 1752. cum Flesfinga in Antillas Infulas iter facerem, . VeGtus nave oneraria, cui nomen erat Statiaanfche Vriendfchap, ibi- que chirurgi munere fungens, quemdam ex navalibus fociis, qui antea in Guinea verfíatus fuerat, curavi, hoc morbo laboran- tem in inferiore parte interiore cruris dextri. Adhibitis reme- diis T 2 MEN TTE , DISSERTATIO DE DRACUNCULO etc, — IIS diis generalibus, apertoque iam tumore, prehendi Dracunculum, volvique circum laminam ligneam. Bis quotidie vulnus religa- - vi, plumaceola adhibens melle rofarum imbuta, fingulisque re- ligationibus lignum verfans prudentisfime. — Viginti novem die- rum tempus fatis fuit ad extrahendum hunc vermem, quinque aut fex pedes longum. | Paulo poft apparuit et alius Dracuncu- lus in inferiore parte pofteriore ejusdem cruris, Cumque hunc, ad longitudinem femipedis jam extractum, rupiffem , quamvis - cautisfime procedens; vidi, non fine admiratione, eundem poft duas feptimanas aliam fibi viam facientem, comitante nulla fere inflammatione. Quin et tunc extractionem abfolvi felicisfime, vidique vermis extremitatem fefe fubinde moventem. Tertius et Dracunculus paulo poft fibi fedem fixit ad malleolum exter- num pedis finiftri ejusdem hominis. Cumque, adhibitis reme- diis folitis, videretur hic vermis difficilius exiturus quam prio- res duo; experiri volui, numquid mercurius crudus, (quem con- ftat effe optimum vermifugium) hoc etiam in morbo prodeffet, Dedi igitur ufui pilulas mercuriales, ad perfectam usque faliva» tionem, ' Non tamen folito citius fuccesfit extractio. Quin et poit quinque aut fex feptimanas apparuit. quartus Dracunculus, itemque quintus, vitam fatis manifeftantes. Unde colligere li- cuit, hoc, efficaci alias, vermifugio nequaquam necari id genus vermium, | Poftea etiam mihi teftatus cft expertisfimus NirzzrR, arcis Guineenfis, quae fancti Georgii Delmina dicitur, chirurgus ma- jor, fe idem remedium eodem in morbo faepius tentaífe, at fem- per fine ullo fuccefíu, Meminit quoque NV EPFERUS chirurgi, cui perfüaf(um erat, hunc vermem fri&tionibus mercurialibus refi- Ítere, | Cum autem mihi iter fuit in Guineam ultimum, anno 1758, contigit mercurii füblimati corrofivi , fpiritu frumenti diffoluti, virtutem experirl, in fcabie maligna, quam a) lams dicunt Afri, P» eidem aj Huius morbi cutanei defcriptionem fi quis defiderat, confulat Jzmes Di&iensrivm Medicum, cura Butfonii emendatum ; nec non et Fer- mini 'Tra&atum Gallicum. de: morbis Surinamenfium maxime frequen- M tibus, x» 316 DAV.HENR. GALLANDAT DE DRACUNCULO etc. eidem valde obnoxii, Atque ex eo tempore Dracunculos etiam Ope mercurii füblimati corrofivi curavi faepe, non.in Guinea tantum, fed et in hac urbe; ac paucis abhinc menfibus, in ho- , mine maritimo, qui morbum, in Guinea contractum, non ante Íenfit, quam exacto poft abitum ex Africa anno. uotiescun- que autem hoc remedio ufus fum, obfervavi femper, 1) Dra- cunculos multo citius, fimul et facilius, exiiffe3 2) Doloris et inflammationis fvymptomata leviora fuiffe5 3) Vermes nunquam fuisfe ruptos; 4) Ante diem vige(imum abfolutam fuiffe extra- €tionem, cum tamen alioquin viginti quinque aut triginta, quin €t quadraginta, dierum fpatium vix fatis eft ad. extrahendum vermem, dimidio breviorem; 5) Tandem me nunquam in ver«- 1ne, poft ejus exitum, deprehendiffe ulla vitae indicia, Quare . arbitror hoc remedio necari animal, necatumque exire facilius; adeoque minus gravia contingere fymptomata, ut jam ante monul. ! ... Modum adminiftrandi mercurii fublimati corrofivi hic ope- rofe explicare, fupervacuum cenfeo. NNoverunt quippe omnes artis periti, et tradiderunt recentes Auctores plurimi. Mihi fa- tis fit monuiffe, hujus remedii (ut et mercurialium omnium) do- fin adhibendam effe minorem, in regionibus füb Zona torrida fi- - tis, quam quae in Europa adhiberi folet, ex' praefcripto conful- tiffimi Medici vag SwIETEN, cui acceptum debemus fpecificum hoc adverfus morbos venereos antidotum. . Unum id addam; prae- ter hocremedium, adhibenda effe et alia, tam interna quam ex- terna, ante memorata, | Fleffinga Norimbergam | miffa | d. 2, Decembris 1771. "- & "PY OPERE PR SYNO- tibus, cap. I7, pag. 117. Latina etiam de eodem morbo Differtatio nuper edita eft à G, M, Schellingio, et iam Belgice verfa, . Lor OC eei AN Ord XO alie. be de, sm E ait m LR RUNS D. MOST ^ [ » d e own " 68 n PREERER: LIBI Poen |. SYNOPSEOS METHODICAE STIRPIVM AGRI -ISENACENSIS IN . NOV, ACTOR. NAT. CVRIOSOR. TOM, Iit. et IV, |»APPENDICE 2UCEX HIBITAE EMENDATIONES ET SVPPLEMENTA i AUCTORE - IOANNE FRID. CAR. GRIMM M, D. SER. DUCIS KEGN, SAXO GOTHANI CONSILIARIÓ ET ARCHIATRO, MEDICO FONTIS SOTERII RONNEBURGENSIS ET SOCIO ACAD, NAT, CURIOS. — P3 Lond RUE RN "repre MEA e "$04 ALME o Eos AE nc REDDUNT ies 5 - H i » » 3 4 ; : -* i ZU — |— I8. » . IoANN, FRID, CAR. GRIMM- | 4466 664-04 66 0694 6464444 (rre iu plantas circa. patriam trbem fponte crefcentes inqui- rere TN , id potiffnmum iibi curae fuit, ut imventas ad bona opiimorum auttoruya nomina veducerem. — Quis enim ufus totius vei berba- riae cognitionis effet, mifi plantarum utilitatem in vita fuflentanda et alen- da probe baberemus perfpettam, quod profetto fieri nunquam poterit , nifi et aliorum experieutia dui vires et proprietates illarum vite coguofcamus. Sunt autem nomina tituli bonarum. defcriptionum , quibus inventis aditum ad illas nancifcimur, atque bac vatione iudicatum ufum ad veram flirpem referre poffumus... In. adfequendo autem boc nece[Jario fcopo, interdum fub — primis moliminibus inveuiebam tanta impedimenta, ut aut dubius manere, quorum mea flirps referenda, aut. fruftra plane adaequatum nomen. quae-. rere, coacius effe. — Quum iuterim aliquo tempore elapfo maxima pars ob- flaculorum vera fcriptorum nomiua eliciendi effet remota, SYNOPSIN T1HESAFRI BOTANICI ISENACENSIS in TOM. III. et IV. NOVOR. ACTOR. NAT. CFRIOS. APPEND, evulpgavi. | Sub coutinuata bac: flirpium. disquifitione et perpetua comparatione mearum vivarum ac exjiccatarum cum bonis auctorum defcriptionibus ico- mibusque, et quum optimi viri ipfi multa in fuis operibus ad faciliorem plantarum cogaitionem aut mutareut , aut nova adferreut accuratiusque determinata: tandem animadvertebam in meum opufculum biuc inde irve- piffe errores valde taediofos. | Licet euim vere paucae plantae omui bono nomine boui au&ovis carerent et plaue falfo didiae effent , detegebam ta- — men aumerum illorum. baud exiguum, quorum fynonyma addita aut falfa, aut plane dubia veflarent. | Vt itaque commiffos errores veftitutis genuinis fynouymis emendarem, meum efe putavi, et quae perfeci, bac occajione àm- . petrata offerre volui. C. BAV HINI fyaonyma varo mutavi, quamvis cer- tus, induflriofum et celebrem virum fub propriis, nou femper certa aliorum, — | ut ipfe mouet, nomina cougvegaffe. Si quis vero error irrepjit, buncpvae- flantiora fynonyma Pevrill| DE HALLER et DE LINE auferunt. — Sic pero fore, ut ubique vera au&orum nomina, paucis forfan *) exceptis, data b fat *j) Huc referas, aut de quibus dubius locutus fum, quae revera px- ca erunt, aut ubi in addita defcriptione aberrationes indicavi. ^ u* ! E E 4 D bile. Fivunt enim 1039. diflin T! . »- j^. La FLORAE ISENACENSIS EMENDATIONES etc, II9 fit; ita ut quisque faam flirpeim, quam voluit, reperiat indicatam. — Quae enim interdum in minimis occurruat mutationes, folo aut. coeli naturae ad- fcribeadae, neque e[featiales funt. Sub continuata bac") Florae Ifenacenfis pervefiigatione, ad annum 1767. produtia, fieri non potuit, quin interdum Jtirps autea non auimadvería occurreret atque illa 86. novis civibus au- geretur,' quos ad illam completiorem reddendam quoque fabjungo. | Mirum effet, in adeo anguflo fpatie tot pA vs habitare, et forfan multis incredi- Gae fpecies intra, 657. milliaria quadrata vulgaria, omiffis etiam ab uno alterove Lotanico peregvinatore feflinan- fer nec a me obfervatis, variisque crgptogamiae flirpibus, quarum incerta nomina addere nolui, quum illas, remotus non nibil a patvia urbe, certo de- terminare aequeo, inve[ligaudas, quum faepe minimae fint, in natali loco. Sed iguorandum non eft, Ifenaceufe folum mirifice variare. — Iuveuies pro- feto intra ifla 677. milliaria quadrata, falinas, vivos, futina, ftagua, pa- ludes, prata uliginofa, pafcua, agros, calcareas calidiffnmas rupes, augu- füiffmas valles, trauquillum aerem continentes, et iater excelfos montes, dea- filfimis fylvis tetlos atque amoeniffimis uemoribus ciatbos, binc inde borridas et frigidiffmas fpeluncas **), quae quamvis, non ultra femiboram lougae . Jut , fub feri veris autho calore diu adbuc nivem et glaciem contiueut, et quarum faepe mica jam totam alit sujcorum familiam im jucuudum lerbarifantis laborem. — Credere itaque perfaadeor, Ifenacenfem Floram ex Germaniae ditiffimis effe, illamque magnam partem divitiarum vegetabilis | vepui poffidere, quae 4n Thuringia occurrunt, atque ia. quibus colligendis, fufceptis im bunt fem itiuevibus jam compluribus, buc ufque etiam occu- | patus fui. — Gotbe d. XVIII. Decembr. 1771. EMEN- .*) Neminem detegere potui, qui ex profeffo huius agri Floram co- — uerit. "um | **) Sit exemplo anguftiífima et interdum vix duos tresve pedes lata fpelunca das Landgrafeulocb, cujus faxofi parietes, utrinque ad «oo et 120 pedes alti, folis radios media aeftate arcent, varie flexa et - medio rivulo irrigata, in fine vallis Peati virpimis verfus orientem fita, fuaviffimum herbarifantis calore delaffati diverticulum. —— € Memo- rabiles etiam plantarum ftationes funt mons Hoerfe/herg, prata Rub- lana et Mosbacen[ia, fylvae Stedtfeldenfes etc, paflim nominatae, ^ 4 ES 2UBCO WR CC É - v * ^ TM LES QT EM ANS (ME cn H5 T 4 T (TT T d - t ag ys ! - ! n L me babe "E -— "E. ,* is GQ Ee v, ^ * - F — 120 J0ANN. fip. "Cid: 'GRIMM- arp o EMENDANDA edd IN. SYNOPSI STIRPIUM AGRI ISENACENSIS ACTOR, NOV. . ACAD. NAT, CURIOSOR. TOM. Ill, APPEND, | p.252 | MONANDRIA, ite SALICORNIA virginica. : eiiciantur incerta C. BauurNr adducta $Yhénidie ?) Radix fibrofa, annua, Caulis erc£fus. Rami ramofiff/mi, ancipites, ko- rizontales, Tamulique articulati, patentes, oppo[iti. Articuli apice AE d. emarginati , bifidi. Spicae ferminales ebtufae ,. [quamis rhombeis. te&tae. congeílis iribus. — Semen oblongutn , utrinque convexum , nitidum, intra fquamas. latens, 'quarum margo , membranaceus efi, — Subflantia plantae lignofa interior inprimis caulis et verfus vadicem. | Sunt D asset quorum rami /implices, eretti, reliqua eadem, p.254. DIANDRIA. VERONICA tatifolia, j exulet diverfiffinna a mea planta perill, Harrsmr nomine bene indicata, et fubiungatur aliud nuper datum VERONICA (Teucrium) rácemis later alibus Jongiffimis, folis ovatis, vu» — | gojis, dentatis, obtujiufcuiis , caulibus procumbentibus L. $. N. XII. 1 pag. 58. | | p. 263. - TRIANDRIA. 1 Ama. caefpitofa. AUN deleatur appofitum nomen dubium C, Baun. ses p.264. Poa trivialis. : exület gramen, quod, ni fallor, in Ifenacenfi Flora nunquam. . vidi, et cui levem varietatem Poa prateufis falfo fubftitui, | p. 263. FEsTUCA rzbra. A exulet incerta civis Florae noftrae, Feftuca Zwriufeu/a fuit, — | BROMUS Jecaiiaus. | eiiciatur varietas £, planta enim, in pratis et verfuris quam - decerpfi, eft diftincta fpecies illa 3 BnaoMos (mollis) panicula erectiufcula, fpicis ovatis, pubefcen- : tibus , ariftis rectis, foliis molliffime villas LaS4y. XII. 1 p2S- 97- "uo - Promus zu «| * 5 4 FLORAE ISENACENSIS EMENDATIONES etc, I2T Bromus birfatus, locuflis otifloris, ovato conicis HALLER H. Helv. St. - ^ m. 1f04. Tom. IJ. p. 236. SCHREBERS Graefer. Natalis locus £. referatur ad Bromum feca/inum. p» 266. | n Bnaowus arveufis. j H. in locis fequenti fpeciei additis, *y Illius culmus praealtus pedunculique /axiffimae paniculae hirti. Folia glabra retrover/a afperrima, vaginae pilofae, fulcatae, fpiculae difichae, laxae, glumae calycis florisque medio violaceae, margine albo lurtae, Bromi arven[is natale folum pertinet ad illum, qui dicitur Bnouus foliis hirfutis, oris afperrimis, locuftis glabris, tere- tibus, novemfloris HALLER H. He/v. 5f. 1. 1503. Tom. II. p. 236. : F. $ Ig. anter. *) Cubito altiorem nunquam. vidi, BRoMvus fetorum. H. in folo argillofo arena mixto, in muris et ad vias publi. cas; diftinguendus a Bromo fflerili. F, £ lun. et ; Iw. Bnowus pinnatus. j Varietas & ex DILLENIO citata feparetur cum loco natali et | florendi tempore, tanquam difítinéta fpecies nomine -— A Bnowvs Triticum locuftis exiguis, teretibus, remotis, culmis — . floriferis gracilibus HALLEKA. He/V. 5f.53. 1432. Tom. IT. p.313. | - ut videtur, sug P: 267. ; Nu AnveNDO epigeios deleatur: nam mea planta, ut nunc fcio, eft ARUNDO (ca/amagrofiis) calycibus unifloris laevibus, corollis lanuginofis, culmo ramofo L. 5. N. XII. p. 1oo. | Arumdo HALLER H. He/v. $t. n. 1$ 19. SCHEUCHZER Prod, Tab. V, "Lornmw pereunse, Varietatem £8. Ifezacà nunquam reperi, exulet itaque. HonpruM murium (0. notabili varietati addatur nomen: Hordeum fpica difticha, folliculo brevi, glumis calycinis ariftatis. HALLER ZH. Heé/v. Sf. 4. 1538. 10m. II. p. 248. | App. N. AG. Pbaf. Med. T.F. TE- -—- - .122 . ]|oANN. FRID. CAR. GRIMM - E TETRANDRIA. ——— : E p. ao. E GarLiuM ulipinofum: excidat incertum iden incertae plantae: mihi eo loco indicandum eft ] GaLiuM caule fübafpero, foliis fenis cditio: lanceolatis arifta- tis HALLER Z. He/v. 5t. n. 713. T. I. p. 316. ; Gariuw fpurium itidem deleatur; planta, quam memoratis locis. collegi, eft certiffime | GarLtruM caule angulofo, foliis fenis fubafperis ariftatis HALLER H. Helv, 3t. a. dA s Tom. I. p. 316. | prm GartuM faxati/e, cum hoc LiNNAE: nomine coniungo 7 GariuM caule decumbente ramofiífimo, foliis quinis fubro- . tundis lanceolatis ariítatis, | petiolis ramofis Harrr& H. Helv. St. n. 717. Ton. 1. A 3 - H, quoque ad faxa per rivulum inter Calerts et m, Infelberg difperfa, a Galio pa/ufiri diverfiffimum. GariuM mollago: nomen hoc Lizzaeauum pertinet ad fpeciem in- fequentem: copulctur igitur cum fynonymis HALLERI et ^ Baunimi: fuperítiti autem cum natali loco nomini Baubinia- — — "o praemittatur | GaLiuM ( fy/vaticum) foliis oCtonis laevibus, floralibus binis, pe- . . dunculis capillaribus, caule laevi Z. S. N. XII. p. 118. GariuM g/aucum: eiiciatur et coniungatur potius cum Halleriauo /, nomine, quod meam plantam revera exprimit | GarruM caule erecto foliis octonis fubtus canaliculatis, petio- lis multifloris umbellatis H. Hejv. St. 2.714. Tom. I. p. 316. atque ex fummi viri auctoritate, quod vix credidiffes fecun- dum fynonyma, GarmM (montanum) foliis fubquaternis linearibus laevibus, caule debili fcabro, feminibus glabris L, 9. N. XII. p. 117. p.37X SHERARDIA arvenfi is: deleatur incertum BaugIN. nomen et fub- E. ftituatur Rubeola arveufis repens caerulea C, Bauh, Prodr. PENT- 4 FLORAE ÍSENACENSIS EMENDATIONES etc, 123 K nes | PENTANDRIA. iis. p. 280. | | » -,. CawupaNuzA rotundifolia, pro maiori diftin&tione cum hoc no- (RB 281. - "mine copuletur: | Campanula foliis ferratis , vadicalibus cordatis, caulinis lanceolatis HALLER H, Helv. 5$í, 3. 701. Tom. 1.p. 3105 — CaAMPANULA patula excidat: quae mea planta effe. nequit, volo ibi illam a bonis auctoribus cum Campanula Rapuzculo cofi- iunéctam, et quae eft | | CavPANuLA nemoroía anguflifolia parvo flore Rurr. Flor. Ie- uenf. edit. HALLER. p. 30. *) Panicula diffufa, pedunculi trifidi, rari fubbivfuti, ut. arbitror — - feparauda etiam ob alias con(lantes notas. P. 2 84. HzprzRA Helix: addatur f. Hedera maior [lerilis C. BAun. in fyIvis vulgaris. TnzsiuM Jimophylum excludatur: planta in m. Infelberg pafcuis proveniens eft potius, mutata nonnihil facie, - E TussruM (alpinuz) racemo foliato foliis linearibus. L.$. N. - XII. p. 188. Tbejium caule diffufo, floribus alavibus, foliis linearibus HALLER H. Helv. po $t. 2. 1574» B. Tom. II. p. 26;. pP. 285.. | rest | GENTIANA Zmarela: eiciatur cum Baubiniano dubium nomen et fubftituatur certius, quod meam plantam exprimit GzNTiANA faucibus. barbatis calycis fegmentis quinis aequali- bus HALLER H. Helv. St. u. 651. Tom, I, p. 289. | P292. .— CuazRoPHYLLuM .Myrrbis radice lignofa perenni, foliis hirfutis etc. HALLER ENuM PLANT, GOETTING, p. 184. fit | CnarzROPHYLLUM (aureunry caule aequali, foliolis incifis, femini- bus fulcatis coloratis muticis, Z, 5$. N. XII. p. 2i4« - p- 294. | | PiMPINELLA faxifraga. ; f. OE s Qu Varie- HM use JOANN, Fiir. CAR, GRIMM "Varietas indicata a. eft. c OE Tragofelinum foliis pinnatis, pinnis ovatis HALLER H. Helv. $t. a. E 736. Tom. 1. p. 349. ! m "attt 8. Deleatur fynonymum C. BAuiINI: volo enim | ^. Er ragofelinum faliis duplicato pinnatis, pinuulis profuudiffime lobatis — HALLER H. Helv, $1,1. 787« Tom. 1. p, 349. H | HEXANDRIA, — oe zi : - P. 297. : ALLIUM feazefcens. Eiiciatur hoc LiNNAg: nomen et fubflituatur 3 ALLIuM (zugu/oftm) fcapo nudo ancipiti, foliis linearibus, cana- - liculatis, fubtus fubangulatis, umbella faftigiata. L. 5. 5. XII. p. 239. Alium vadice lignofa feaefcente transver[a, 5: radicalibus prauiüeis, floribus umbellatis HarLvER H, Helv. 8t. n. 1227. 6. *) Folia hiuc convexa angulata, inde excavata ftri&a, wunbella fafligiata, ftamina corollam Kyctaegila, p.298. | . Aruuw inodorum umbella bulbifera etc. HALUR Eum, pl. Goet-.— ting. expungatur et fubítituatur | ALLIUM (o/eraceum) caule teretifolio bulbifero, foliis fcabris, 1 . .fÍemiteretibus, fubtus fulcatis L. S. Ns XII, p 239.7. E AlLüM Dabo [i fimplici, foliis fiftulofis, fpatba bicorni , umbella bulbi ftra HALLER H. Helv, Sf. 4, 1223. Tom. II. p. 397. | p. 30r. ]uNcus bulbofus, deleatur: planta ibi danda, eft potius E luwcus foliis carinatis panicula fparfa, fructu globofo Har- ^ LER H. Helv. $t. 1. 1318. Tom, II. p. 169. P ' fuscus pilofus ut melius diftinguatur, addatur P PEPMS planifolius umbellatus, petalis aequalibus HALLER H. : Helv, St; 4, 1327. Tom, II. p. 173. i idi foliis planis latis panicula etc. HALLER Enum, Pl, Gott- — ting. p. $8. addatur, ut vere cognofcatur E. Tuacus foliis planis birfutis, floribus umbellatis folitariis ar fate Hi. de LER H. He/V. Sf. 4. 1325. Tom. II. p. 122a E. 54 i À 1 v - 9i | i E? 3oz, Am / f4 - [I - FLORAE ISENACENSIS EMENDATIONES etc, 125 IP. 569. | . -oRuwsx famguiueus exulet: planta mea eft | RuMEx (ZLapatbum) petiolis latefcentibus, foliis longe lanceo- latis, floribus verticillatis verrucofis HALLER H, He/w ff. "», 15990. Tom. II, p. 271. — OCTANDRIA,. P307. -. à . ,PoLYGoNuM perficaria. Varietas /j. fynonymo C. BauHIN! notata, removeatur et combinetur, ut diftincta fpecies, cum nomine PorvcoNuM foliis ovato lanceolatis glabris, fpicis ftrigofis, va- ginis ciliatis HarzrzR H, He/v. $t. », 1555. Tom. II. p. 257. P. 308.. : mos T E f ^ | " PorvcoNuM fcanden:: removeatur et coniungatur cum Rurrru nomine ' | PorvGoNum (4mnetorim) foliis cordatis, caule volubili laevi, flo- ribus carinato alatis, L, $9. N. XII. p. 276, | DECANDRIA, p 3t» bito |. GYPsOPHILA nuralis: deleatur fynonymum C. Baunrvr, p. 12. | DiawrHus arenarius: deleatur LiNNAE: nomen cum Baubiniant . addito et fubftituatur — - : DiaxrBus (p/umarius) floribus folitariis, fquamis calycinis fubo. . vatis breviffimis, corollis multifidis fauce pubefcentibus, L. $. N. XII. p. 308. - Sunica foliis g/aucis patentibus, floribus ferratis, faucibus lLanuginofis -- HaLrz H. Helv. St, 4. 897. Tom. I. p. 392. Ep.53i4 —— | P SEpuM rupefire: deleatur, certius eft. — — Au SrpuM (reflexum) foliis fubulatis fparfis bafi folutis, inferio. ribus recurvatis L. S. N. XII. p. 317. / Sedum 1.967. HALLER H. He/v, Sf. p, 415. Tom, T. IT $»,! Q.5 | P. 31f. 126 ION, FRiD. CAR. GRIMM ..- | "* 315. | | a Mid SEDUM fempervivum minus etc. deleatur additum LINNAEI no- men et fubítituatur ^SrpaM (fexaugu/are) foliis fubovatis Sdnato fcffilibus gibbis rectiusculis fexfariam imbricatis. L. S.N. XII. p. 317. Sedum HarrzR H. Helv, $t. n. 965. Tom. 1. p. 415. : CgRASTIUM vifcofum : eiiciatur planta, quam circa Tfenactna.. none dum inveni, et copuletur cum natalibus locis ibi traditis — CxRasTIUM ( femidecandrim) floribus pentan enis petalis emargi- natis L, $. N. XIL.p. 320. " | : IE GSANDRH, 'voiulot* p. 320. AAA 2 4 el Pxosus cerafus: exulet falfum nomen et fübftituatur bey . PRunus avium umbellis. (effilibus, foliis ovato lanceolatis, fub- 3 tus pubefcentibus conduplicatis Z, $. N. XII, p: 347 | Cerafus n. YO82. HALLER -H, Helv. 5t; P a8. Toy, Won itd" p. 222. | gsis Ou Tg Rosa eg/anteria: apponatur etiam. -3 Rosa fpinis aduncis foiiis fubtus nubipurof s HALLER H, He/vV. Sí. n. — | 1103. lom. ll, p. 39- P. 323. ; | | . Rosa fpinofiffima, | b Dübitó fi fpontaneis noftris adnumerari poffit. *) in fne generis notatum fruticem omitto, qui | Rojae fpecies Florae aliena er. T Y POLTANDRIA. D AY P . 347. | | Lom europaeg. Deleatur Varietas £2. C, Baunixi nomine notata, neque hic a me reperta. P. 331. irteslet $ d 5: ARanuxcurus acozitifolius : addatur. Mas Rauuuculus caule vamofo multifloro, foliis venofis quinquelobis, lobis — — rbomboideis acutis acute ferratis, HALLER H. Helv. $1. m. 1164,—— Tom, II. "e 69, X4 » d" RaNuN- dq FLORAE ÍSENACENSIS EMENDATIONES etc, ^127 RaNuNcuLus aquatilis: removeatur ipfi additum BàuüINI fyno- nymon et reftituatur S eT Ranuaculus aquaticus folio rotundo et capillaaceo C. Bauniw, Prodr, - P: I$8O, k p, 2242. RANuNCuLaOS foliis capillaceis circumfcriptione circulari HALLER Enum. pl. Goetting. p. 102. removeatur ab RawuNCuro a ut divería fpecies, quae eft | RaNuNcurus caule fluitante, petiolis unifloris, foliis capillari- bus laciniis divergentibus HALLER A. He/v. Sf.i. 1162, cum varietate £g. dom. II, p. 69. H. uterque in ftagnis circa Jfenacum, praefertim indicatis locis, DIDYNAMIA. A 335. | MENTA verticillata: omiffa in $. N, XII. editione eft illa, ad quam mea planta proxime accedit, fatis quidem fimilis Menthae « - amei[i, diverfa tamen notis in fequentidefcriptione adductis: Radix ramo/a, fibrofa, perennis, Caulis erelfus ramofus acute quadvan- . gularis, hirfutus ,' pilis ad genicula incrafJata. congefHis. vetroverfis. Rami patentes cauli fimiles. Y'olia ovato lanceolata, /errata , nervo- E. fa; hirfuta, Petiolis carinatis, augulatis, hir[utiss V erticillorum ova- — ta integra hirfuta, | N exticilli den/t fpicati, foliis floralibus lengiores. Pedicelli /i//ormes pilofi,: calyces campanulati firiati, hirluti, denticulis did quinque aequalibus longitudine calycis fuperiori. vreflexo 3, Corolla lir- | 0 fulta. Stamina tabo multo longiora ; ftylus fligmate bifido flamina | (o fuperanus. : Habitus p/autae obfcure viridis, triflis, fapor acris aromaticus, odor fubdulcis ex aromatico. naufeofus. Corolla rofea, Statura Men- tha aquatica non minor. . MzNrAA genti/is deleatur, et ponatur ad du&tum fynonymi Di- LENII | t AM . MzNrHa floribus verticillatis, foliis glabris, lanceolatis, ver- ticillis fübhirfütis HALLER H. He/v. St. 2. 224. Tom, l. p. 9g. Radix ramo/a, fibrofa, perennis. — Caulis obtufe quadrangu/aris fulcatus, ruber, hir[utus. pilis vetroverfis ad verticillos congeflis, ramofus. fami .. cauli fimiles. Folia ovato lanceolata, ferrata, fubhir(uta, nervo[a, floralia ; ovata, R d -« 428 loANN, FRID. CAR. GRIMM . — - ovata, ferrulata, hirfuta , verticillis duplo longiora, petiolis órevifimis E canaliculatis hirfatis. . . Pedicelli filiformes, pilofi, calycem vix aequantes, Calyx campanula- tus, firiatus, pilofus, denticulis quinque aequalibus, fubulatis, re&fis, Co- tolla pilofa. Stamina minima in tubo corollae latentia, Stylus corolla duplo lougior f'igmate bifido rejlexo. : Habitus ex viridi violaceus, luridus , odor fubdukcis aromaticus -. gratus, Sapor fabduicis tandem acris ; altitudinem duarum ulna- rum attingit, | P 335- NIS iN T BrrowicA hirta: deleatur LiwNAE: nomen et fubftituatur cer- tius | * BrroNiCA foliis hirfutis, ovatis, rotunde. érenatis, P adiell ovato lanceolatis, arifítatis, integerrimis HaLLER H, Helvet, — St. ft 261. Tom. I. P IIS. Sider itis vulgaris, birfata, eria C. B. Pin. p. 233. p. 336. 3 LaMiuM album : deleantur f(ynonyma C. BAuRINI fub a et y. da- ta, ut huic fpeciei unicum f£. fuperfit. TETRADYNAMIA, p. 345. i ALYssON campeftre deleatur et (ubftituatur | E ArvssuM (caljcimm ) cautibus herbaceis, ftaminibus amnibus 1 dentatis, calycibus perfiftentibus L. S. N. XH. p.436. Tblafpi abyfjon didum tin d maius C. BAuB. Pin, p. 107. P. 346. ; CuzinANTHuS eryfimoides eiiciatur et ponatur. cum fynonymo C. BauHiNH de quo incertus eram, ES EnvsiMuM bieracif: odium) foliis lanceolatis ferratis L. S, N. Xll, |o pe44t ) Ketri f; ylvefire folis bieracii Roprpu Hor, Ienenf, eiit Haus p. "i E p.248. — | Tunarris pascifora, Deleatur Zrabis Turrita, falfiffimum nomen ibi ex Liv additum plantae; quam dixit 3 J Baas- E , FLORAE ÍSENACENSIS EMENDATIONES etc, 129 Bxzassica (alpina) foliis caulinis cordato fagittatis amplexicau- libus, radicalibus ovatis, petalis erectis E. S. N, XII, p-444- Mant. p. 9$. " osseibo. - : | | | | - qurritis foliis plaberrimis curvis votundis petiolatis, fuperioribus am- plexicaulibus fagittatis obtujis HALLER. H. Helv, Sf. 1. 454. Tom. 1. DEZOT. | H. copiofe Ifenaci in. fylvufa collis ante pagum $Stedifeld ad latus feptentrionale regiae viae, p. 348. | e. : CanDAMINE Dirfuta removeatur a EINNE genuino nomine falfum . C. BauüiNi et fubíflituatur — . | Cardamine caule foliisque piunatis birfutis fabrotundis HALLER H.Helv.. Sf. 1, 472. « Tom. I. p. 1309..- p. 350.- : men | piros SisyMsRIuM amphibium, deleatur cum adpofitis duobus Liw- NAEI et x, BauHiNI fynonymis, Superftiti nomini C, Bau- HiN1 fub f adiungatur - VAN SisyMsRIuM Radicula foliis pinnatis, pinnis dentatis, petalis ca- lyce brevioribus HarrzR H. Helv, St. 1. 487. Tom. l. p. 211, MONADELPHIA. p. 353. ALTHAEA birfita; deleatur fignum dubitandi, eft enim mea plan- : | ta vera linuaeana ibi referenda, aut | ALTHAEA foliis radicalibus reniformibus, caulinis palmatis, trilobis et quinquelobis, calycibus hifpidis HALLER H, Helv. St. a. 1073. Tom. V. p. 23. | e DIADELPHLA. l p P.»54 puoaEAG P- PoLvcaLA vulgaris; addatur ] B. Polygala vulgaris maior C. B. | Polygalam amaram circa Ifenacum nunquam vidi, quamvis ad- ductam vuarem fabinde rotundioribus foliis ludentem, . (p.359. 3 4 js i "TiiroLmM ruübez: removeatur, cum nomine BauHiN& . Planta -^ ibi nominanda eft App. N. AG. Pbyf. Med. 1... KR TRI 430 |. lOoANN. FRID; CAR.- GRIMM 7. | TauroLmM (alpeftve) fpicis fabalubefis; villofis , cinwsdiibe .caule erecto, foliis lanceolatis, ferrulatis L. S.N. All. pas. $02. lacquix. Olferv. botan. in fol. Trifolium foliis ovatis, nervo(is, fupremis reMaganis vaginis lauceo- - atis HALLER .H. Helv. 5t.31. 376. Tom. l.p, 163. - * | RES. fpicis villofis, foliis infidentibus etc. | nuper a bonis auctoribus cum Trifolio alpefiri coniuncdum tot modis recedit, ut feparatum EAM. alio tempore |. fufius defcribendum. p. 360. | ConoNiLLA montana HarLER, eft rejecto fynonymo C, Bii | . Cononirra (coronata) fruticofa, foliis novenis, obovatis, fo- liolis intimis E cauli approximatis, ftipulis oppofitifoliis bipartitis L. S. N, XII. p. 491, HarLEeR H. Helv. $t. n. 388. Tom. I. p. 169. POLTADELPHIA, p. 362. v : HrrRICUM fallax eft mera varietas Hyperici perforati, ut diu ante C. BauniNus notavit in Piz. p. 279. produéta 1 foli Liceo | EMENDAÁNDA IN SYNOPSI STIRPIVM AGRI ISENACENSIS CONTINVATA | TOM. IV. ACTOR. NOV. A, N, CVRIOSORVM APPEND. — STNGENESIA, p. 82. | LroNropon Dirfatum deleatur cum fuo fynonymo, eft mea planta - LzoNTOoDoN Zanubiale làcQuiN. Flora Vindob. p. 1339. Obferv. p: o5 Picris fcapo unifloro, foliis femipianatis , glabris, calce laevi Har- : - LER H. Helv. St... 26. Tom. I. p. 12. P. 83. -. FLORAE IsENACENSIS EMENDATIONES etc, T3y px ó | cla CE SCORZONERA grzminifolia; deleatur E:NNAEI nomen, ut folummo- . do reliqua duo fuperfint plantam meam bene indicantia, p. 84. on , ; j Cuzrrs fe&orum ; mittatur fynonymum illuftr, deLiNNE et pona- tur certius electo quoque Baubiniano . Cnz?Is caule ramofiffimo, foliis glaberrimis, teneris, integris et dentatis Harrr& H. Helv. 5t. 1. 33. Tom, I. p. 14. Lacruca virofa gerat mutatum nomen accuratiusque Lacruca foliis horizontalibus carina aculeatis dentatis L. S, N, XII, p. 520, p. 85. it on ud ; . HienaciuM anguftifolium non Ginuatum C. B. huic praemittatur HisRACIUM (cgmofi) foliis lanceolatis, integris, pilofis, fcapo fubnudo, baíi pilofo , floribus fubumbellatis L. S. N. XII. P. 522. ' Pp. 88. — Canpuus crifpus hoc nomen et fynonymum BaunINI coniungans tur cum Carduo infequenti ex HarLER Eum. pl. Goettiug. p. 358. adducto, Polyacautha 'TABERNAEMONTANI fuperftes erit bybridus Carduus LixNAEr: notatus in HALLER-H. Helv. St. m. 166. p. 72. Tom. I, ad Carduum acaatboiden accedens. Canpuus fuberofis et fynonymum TABERN, exulent, certius no- men eít | CinsiuM foliis ciliatis, femipinnatis, pinnis angulofis, fpinoe fis, fuperioribus amplexicaulibus, HarrER H, HErv. S£, a. 176. Tom. I. p. 76. neque Goettingze unquam verum Cardaum tauberofum aucto- . rum vidi, P. 93. ; MATRICARIA fuaveolens: deleatur incerta planta, eademque cum Matricaria chamomilla. . | KR 2 P.» 9j» N Ys . UNS Re. 132 — . ToANN. FRID. CAR. (MM E 95. IxuLA pulicaria: ions fynonymum adiectum BauniNt et ub. flituatur Coiyza maior flore globofo C . Baun, Pin. p. 266. P. 98. ANTHEMIS arvenfíi: removeatur dubium BAuH, nomen, quod etiam ad Matricariam izodoram trahi poteft. P. 1ioGí. .FinAGO tertia eft Firaco (germanica) pániculá dicitis , floribus Fotürda. p axilaribus, hirfutis, foliis acutis L.S, N, Xll. P. i89. GTNANDRIA. p. 102. On cuis globofa, exulet et reftituatur Oncuis radicibus fubrotundis, fpica breviffima, labello bre- - viter quadrifido, circumferrato , pundtato Haünz& H. - Helv. St, 2. 1275. Tom.Y. p, 139. p. 105. /"Oncuis militaris; addatur, ut clarior evadat, ,'ORcnis radicibus fubrotundis, fpica longa, labelfo quadrifido, brachiolis anguftis, crufculis latis, ferratis HALLER H. He/v. St. u, UME Tom,.Il. p. 140, | AMMONOECIA, * P. dx. | Canxx elongata ; dubito adhuc, num fit vera planta No eet. an potius mutata Carex areanaríia, quod ihe placet. p. 1o8. Canzx montana exulet et fuübítituatur vulgaris ftirps Germaniae Canzx cyperoides minor fpicis denfioribus HALLER- Eguz, pl. Goett/ag. p. 53. H. Helv. St. a. 1381. Tom.ll. p. 192. Canzx capillaris deleatur, mea planta eft Canzx fpicis femineis pendulis, raris, praelongis, capfíulis roftratis, bifidis HALLER H. Helv. St. a. 1394. Tom, ll, p. 196. Gramen cyperoides fglvarum, tenuius fpicatum Scbeucba, - P. 199- FLORAE ÍSENACENSIS EMENDATIONES etc, 133 P. IOS, : É i. - ." Canxx veficaria; deleatur additum nomen Bauurni et. ipfi fub- ftituatur | Caxzx fpicis maribus, wma pluribus , femineis teretibus pendulis, capfulis rofivatis, bicornibus HALLER H, Helv. St. u. 1409. Tom, II. p. 200, . GRAMEN c9peroides montanum humile ScuEucnz. T, X. F. 2. prae- mittatur : Canrx fpica mare unica, femininis appreffis, calycinis glu- mis maximis, caule fenefcente proíitrato HartER H, Hejv. St, 7. 1370. £, Tom, II. p.189. - DIOECIA. "p. rn. | "» SaLIx purpurea exulet, Ifenaci vere illam non vidi et varietas fuit falicis auodalinae. SanIx capred. | — Varietas nomine Bauniwur adducta eliminetür ; illius nata- .. lislocus pertinet ad arborem, quae dicitur Saux (aurita) foliis integerrimis, utrinque villofis, obovatis, : appendiculatis L. S. N. XII. p. 648. Salix foliis vugo(is reticulatis integerrimis inferne tomentofis, íu- lis ovatis HALLER H., Helv. St. n. 1652. Tom, II. p. 310. Salix folio rotundo minore Di1tENu Catal. Giffemf. p. 38. App. oo p4g. 36. SaLiCIS capreae varietas in m. Infelberg lecta eft, Frutex vix ra- mofa, coutorta, foliis ovato lanceolatis margiue uudulatim iuflexo, faperue glabris, fabtus valde tomentofis. CRTPTOGAMIA. 3 p. 118, | EqQuisEToM füviatile deleatür, et nomen BauntrNr cum füo na- tali loco reducatur tanquam varietas 9 ad EQuisETuM palufre, quamvis rariffime caules ramis fpiciferis inveniantur, et habitu multum recedat a primaria fpecie, R3 | MUSCI. MUSCL p. 122. TIR "PorvrRICHUM commune. K 3B GANT Varietas y, DirrzNi nomine infignita, fit diftincta fpecies, ^U ^'eum qa copuletur jen y Muium calyptris villojis, foliis ferratis, pilo ariftatis, capfulis quadran- gulis, injdeutibus difco HALLER H, Helv. St, 3. 1836. T, III, p. 41. MxiuM androgyaum ex adducto fynonymo DiLrENI H, Mofcor. p. 230. n,.1. eft za | Maium caule fimplici, capitulis rofiferis nudis HArLER Hi. Helv. St. n, 1854. Ton. Il. p. 56. ;p.. 126. | | BRuM pellucidum : exület incertum nomen, neque Dirrzurr figu ris mihi declarata planta defcribatur alia occafione, BnuM hypnoides non fufficit, DirrLENu nomen declarabit meam plantam. eccat * I29. ] f ad HypxuM Illecebrum deleatur; eft enim, quod volo ^ HirNuM ramis teretibus, foliis ovato lanceolatis, fetis prae- longis, capíula craffa, operculo conico HALLER H, Helv, $5.2, 1742. 10i. Ml, p. 28. pzrao. y : HpNuM 7yofiroides eiiciatur : planta indicatis locis crefcens eft HvrNuM foliis ovato lanceolatis, ramis teretibus, compref- fis HALLER H, He/v. St. 2, 1745- DiiLENu H, Mafc, p. 316. [/ m $9. * : ji ALGAE,. ^o p. 133. Mv IuNGERMANNIA ciliaris. | q diverfiffima a Lichenaftro 35. Diiizwi. lud zm. 4. calycem - exteriorem oblongum comprefJum , glaberrimum , nitidum, apice — iuflexum, caulis ac vamulorum terminaleus filamentum 14 pol-.— licem longum , pellucidum , flaccidum habet , hoc z, 35. caly- cem exteriorem exade c9liudricum , truncatum , apice obtufo, dunes valde ? é FLORAE ISENACENSIS EMENDA TIONES etc, | 135 valde villofem, eretum, in fuperficie caulis vamovumque erumpen- — tem durum fucculentum, filamentum pollicem longum, i dn. p. 134. LicHEN reietlorum legatur ericetorum, neque in arborum corti- | cibus crefcit, habitat potius - Jfenaci in terra 'argillofa ericetorüm denudata e, g. in fylva Mofeberg ,. Kloflerbolz etc. copiofe, ut RuPPius olim quo- que vidit, P. 139. Dyssus miniata etc, H, in foliis putrefcentibus aimo circa domicilia venatoria Hobefonne, FUNGI. ScHAEFFERI [comes Fung. Bavaricorum addo , ut melius mei co- Buoicantur. p. 139. AGARICUS pick: M. F, 7t, I, €. SCHAEFFER Bayer, Schiaemmne T, XC, . P. 140. AcaRiIcus GrepiTSCH, M, F. zj. 11, c, .S. B. Schw. Tab. XX. | | AcARICUS GLED. M. F. v. X, : S. B. 5. Tab. VII. TNAM Girp. M. F. z.. X. d. -.- Scnarrr, B. S. Tab. XV, XV 1 bene LXXF. XCII, optime, Ac ciitus Grzr. M. F. z. XI. ScHAEFFER B. S. Tz». XL AcARICus GLED. M. F. s. XI. a, - Scnazrr, B. S, Tab, XII. optime iten CXXVII. et CXVIII AGanicus Grzp, M. F. r, XII. SCHAEFF, B. S, Tab, LX XXII, PIA " AGARICUS chantarellus f, Scn, B. Schw, Tab. CLVIL- 1 Aca» 106 .— lows. Fuup. CAR, GhuMM- Nénicus clavus ; eiiciatur fium nomen et (übfituatur 1 | Scu. B. $, Tab, Il, .... Md Acanicus GrED, M. F, z. Xx. | ScH. B. S. Tab. XXIL et XXIII; Acanicus campe[ftris 8. V Scn, B. S. Tab. XVIII. | Accus fünetarius varietas «. Grzp, M. F; z, XXIV. vix - re- ferri poterit; fit igitur diftincta fpecies. AGAnicus umbelliferus deleatur, ut non nifi GLgp. nomen füperfit. . 3 AGaRicus. violaceus ; addatur | | Amanita violaceus pileo convexo , petiolo gracili HarLER H. Helv. . 3 St. 1, 2457. Tom. Vl. p. 176, p. 143. ipn AGanicus alneus | ScHAErF, B. S. Tab, CCXLVI, Fig. I. et X. 2144 P BoLrrus 2, Grzp. M. F. z. I. b. .ScuazrrER B. S, Tab. CIII. Borzrus y. GrED. M, F, 7. 1, d, $12 S, B. S. Tab. CIV. EOM up Borrrus à. GrEpiTsCH, M. F, z. 1. ScHarrE. B. S. Tab. CXXXIII. Borgrus GLEDiTSCH, M. F. z. Ill, ) 2027 3 - Polyporus fe[filis, caefpitofüs, planus, bivfutus, annulis verfic icoloribus HALLER HH, Helv. St. i. 2283. Tom. ll, p. 140. (p.145. Borzrus igniavius e. Grrp. M. F. u. Xll. SCHAEFFER B. S. 74b. LXXXVIII. — HipNUM imbricatum deleatur, eft ut nunc video HypNuM ( flexuofum) ftipitatum; pileo convexo, laevi, flexuofo 1 L. S. N. XII. p. 724. i SCHAEFF. B, S. Tab, CXLI. | Ns —X 54. - a i5 . FLORAE ÍSENACENSIS EMENDATIONES etc. I49 HypwuM acaule imbricatum etc. addatur . kchinus cryflallinus ,— gelatinofus, HALLER H& Helv, St, n. 2319. ; Tom, 1I. P. 148. -— PHALLus efculentus — 73 € Scuazrr. B. S. Tab. CXIX. Fig. ll. e£ III. PHarLus impudicus j ScuaErF, B, S. Tab, CXCVII, et CXCVIII, p. 146. J Eivzia mitva | | ScnakrfF, B. S. Tab. CLIV. et optime CLXIE, Exvsra Grrp, M. F., z. IV, p. 40. deleatur et fubítituatur ELvELA Corpore infundibuliformi, intus fuíco, extus cine« reo, margine tumido, extrorfum reflexo GrLED. M, F, a. V. b, P. Q1. HALLER H. Helv, $t. n, 2216, Tom. lil. P 128e ScHaErF. B, $. Tab, CLXV, | ErvrLA Grrp. M. F, z. VII, p. 44, removeatur et ponatur ELVELA SCHAEFFER B. Schiz. Tab, CLV, Fig. Ill, ELvzLA Grzp, M. F. 7, XI. a. | | ScHaErF. B. S. Tab. CLI. Fig. II. Ill. VI. ErvzLA Grisp. M. F, s. XI. g. | ScH. B. S. Tab. CXLVIH. HALLER Z, Helv, St, 11. 12131, Yom. Ill. p. 129. | P ELvELA G1ikp, M. F. z, X. - Agaricum intortum, gelatinofum, et mefeuteriforme HALLER H, Helv, — St. 1. 2261. Tom. lll, p. 136, | | Pzziza lentifera GiED, M. F. z, 1. p. 137. eiiciatur et fubftitua- tur fpecies vera Przziza GreD, M. F. p. 138. 7. . . Scnazk., B. S. '1ab. CLXXIX. - Pzziz GLED. M. F. z. 1. 2. p. 138. fit Sca. B. S. Tab. CLXXVIIT, - Cravania GreprTSCH. M. F, p. 30. 2. 11, addatur. App. N. 4. Pbyf. Med. T.V. . o pla Cia: 438 ^c JoANN, FRID. CAR, GRIMM ^ CravaRIA raugofa et tuberculofa ramis obtufi ; HALLER H. Heh. " " 2202, Tom. MI. p, 125. Crav&RIA GreprrscH, M. F. z. IIT, has ; ScHAErrF, B, S. Tab, CLXXV. [A "CLAVARIA GLED.: M. F, 2. III, 7. : * ScHAErFF, B. S. Tab. CLXXVI. p. 148. CravARIA GLED, M, F. z. ll!, 2, . . '— SchakrF, B. S. Tab. CLXXVIL LycorERDON epideudrou Grsp, M. F. z. IV. ScHaEFF, B. S. Tab. CXCIII. item Lycoperdon laeve , fphbaericum , miuiatum Harrzs H, Helv. St. 1. 2173. PLANTAE CIRCA ISENACVM NOVITER REPERTAE ET SYNOPSI STIR- PIVM APPEND. TOM. Ill, ET IV. NOVOR. ACTOR. ACAD, NAT, | .. CVRIOSOR. SVPPLENDAE. TOM, IIl, APPEND. AMONAN DRIA, - L P. 252. 1) CarurTMICHE foliis imis linearibus, —— fubrotun- . dis HatLm H, He/v. St. 1. $14. Tom. I. p.23 Aline aquis deris folüs lougiufculis Y. Baun, H. Pl. Ton. ID 3 DO778. - H. in fundo limofo et putri aquarum limpidarum: Ifenaci in foffis orientalibus praecipue ie Ky Pfütze . - F. lunio et lulio. T Folia omaia apice leviter fifa fant. | DIANDRI A. p. 256, 2) Cicaza (alpina) caule adícendente, racemo unico L S$,.N.. 13 XII, p. 56. : ms folüs cordatis, acute UH TRUMAN Helv. St, 1. 814. "T 0n iP p. 364. | H, vera FLOKAEISENACENSIS SUPPLEMENTA, 139 ^H. vera alpina auctorum in folo humido; urhbrofo, frigido: Jfenaci in fine fpeluncae ad déxtra petrofae viae der ge- bauene Stein, raro cum rarioribus aiiis, E: ZLuw.et Augufto. | TRIANDRIA. P. 260. . | 3) PANICUM (verticillatum) fpica Itane racemulis quatér- ' his, involucris unifloris bifetis, culmis qune Lh. SN XIl. p. 87, - Pauicum fpica unica, panicilata, fetis paucioribus Hau Helv, St. n. 1543. Tom. II. p. 250. | Gramen pariceum, fpica afpera C. B. Pr. H. in folo pingui hortorum et agrorum circa lfeuacum paífim, praefertim in collibus meridionalibus, | F. toto 4uguio e 3, Sepf, | pi26r. 4) PHLEUM deni) fpica cylindrica, culmo adfcendente, fo- . liis obliquis, radice bulbofa L. S, N. XII, p.. 88. | -Gramen typboides, afperum, alterum. C. 9. —RH. in folo lapidofo, argillofo, aprico: Jfenaci in collibus ori- entalibus Hoerfelberg, Petersberg, W'adeuberg. F. 3. Iun. et 3. In. 0, 262. n E ÁGROSTIS (Jfolonifera) paniculae ramis d Bal ehtDT muticis, culmo repente, calycibus aequalibus L. S. N, XII. p. 99.- "Poa ftolonifera, monautba, calscibus leviter exafperatis HALLIER H, Helv. St, 1. 1473. Tom. Il. p, 225. . H. in folo lapidofo, humo tecto, aprico: Ds qi in verfüris collium et pafcuis füburbanis, ZM $t Iun, et ^s Iu^ : '6 aen (caryo bylaca) pA fctaceis, panicula dose B f ) ribus e diftantibus L. S, 'N. Xll. p. 92. T Caryopbyllus axveujis, glaber ,, minimus C. B. 52 | H. in EE 14o H, in collibus arenofis, humo pinguefactis : Jfeuaci ia femitis- P265. d (t5 C6eNE - 7) FESTUCA (decumbens) panicula erecta , fpiculis fubovatis, muticis, calyce flofculis maiore, culmo declinato L. S. N, XII. p. 97. | | | Feftuca locuflis teretibus, muticis, ottifloris, flo[culis alternis imperfe- - ^" pedunculis ternatis , alterne (itis , fabdivifis, flexuofis ! | 5 Glumae calycinae ovato lanceolatae, acuminatae , margine ——— IOANN. FRID. CAR, GRIMM um den: Maedelflein praefertim. verfus orientem, . F. $. jul. prior, .—. — 2€ | | *) Pediculus flofcu/i fuperioris etiam villis t gitur, ut. vitrea lens oftendit, tis HALLER H, Helv. 8t. 2. 1434. Tom. M. p. 313, - H, in folo argillofo, arena mixto, humidiufculo, dumetis raris obfito: Jfenaci in pafcuis vallis St, Georgii e regione xenodochit Sf. Spiritus, rarius, FF. x jun. et 4. Jul. tu T 8) FEsruca (bromoides) panicula fecunda, fpiculis erectis, ca- lycis altera valvula integra, altera ariftata L. S, N. XII, P 96. | : E Gramen pauiculatum, bromoides, ScREuCHZER Aprofl. p. 297. H. in folo ficco, argillofo, fabulofoque: lfemaci in ripa de: H Kippings unter der Fifchbacber Brücke, | | F. j. jun. ult. p. 265. .9) Poa panicula diffufa, fpiculis linearibus feptemfloris laxis, flofculis obovatis, petalis membranaceis lineatis. H. in folo argillofo humidiufculo pingui: in pratis circa fa- linas Cruciburgenfes, | .$. ju. prior. ' *) Radix fibrofa, veptans, apice modofa. . Culmus bafi, infrattus, evetus, nitidus, flriatus, bipedalis, .. Folia radicalia lineam 1a- - ta convoluta, reliqua anguftiora, eretfa, flriata, glabra, Na- ginae firiatae afperiufculae, Panicula Jonge fpicata, eios bifgidis. membranaceo, "imaequales , apice lacerae, exteriore maio- FLORAE ÍSENACENSIS SUPPLEMENTA. ^ I4I oct ribus viridibus. lineis. gercurfa. Spiculae 'lizeares ^ feptem ad decemftovae, diflicbae, laxae, petalum exterius far- fum latius membranaceum apice lacero, couvolutum, violaceum ob tranjpaventes autberas, uitidum quinque lineis viridibus per- Curfum, interius et mimus, lauceolatum , apice comvoluto, filo, marginibus inflexis, utrinque linea. bifpida notatum, extevius .— . "gaene aequams. | i **) Media inter Poam aquaticam et eragroflid. Synonymum certum non invenio, p». 264. .: 10) Poa panicula diffufa, paniculis trifloris, glabris HALLER H. Helv. St. n. 1465, Tom. M. p. 223. Gramen paniculatum, pvratenfe, maius C. R, H. in folo argillofo campeftri, pingui pratorum lfeacea(um fuburbanorum. F. í. jun. et jul. —- x1) Poa panicula ftricta, locuftis bifloris, folliculis bafi villo- fis Ha1LER H, Helv. St. n. 1468. Tom. ll, p. 224. , H, in folo .lapidofo umbro(o: Jfezaci in femitis infra 7ar- teaburg. F. 3. Jun, et 1. Jal. P. AER. Linus A. 122):BRgowus- (gigauteus) panicula nutante, fpiculis . quadriflo- - ris, ariftis brevioribus L. S. N. XIL. p. 97. SCHREBERS witaeftr. J.T. Il... | SH | | H. in folo lapidofo, humo tecto, umbrofo: Ifenaci infra fe- pes Tafcbengebaege, circa die Stedtfélder Berpwercke ,. circa —.. Kartenburg. iy Susnasbe ruis oou | | Ses 13) BRoMus Fefiuca locuftis teretibus, multifloris, glumis fe- mimembranaceis, breviter ariftatis HALLEN H, He/v, St. at. 1433. Tom, ll. p, 2313... | ge | r Bromus inermis, SCHREBER Graefer Tab, ; t XT | Es r9 —H,ia : : 3 "A. - " 142 í 'OANN, FRID, CAR. GRIMM- H, in folo! argillofo, dünofo) iuxta viam regiant non pro- cula pago Stedífeid, rarius, F. 4j j jui. pr. . i b W ' à 14) PRoMus glaber, panicula nutante, locuftis quadrifloris, glumis tubhirfütis Harrs& H, Helv, St. u, 1506, Tom, ll, p. 237. H. in folo argillofo, umbrofo: Tfenaci infra W'arteubuvg in. X T verfus orientem. - $Oju. pr. zm. 15) Ka (fatua) paniculata, calycibus trifloris, . flofculis om- | nibus bafi, due ariftatis. vs Iacvibus L. 5, N, XII, p. 99. Fefluca utriculis T fiavefcentibus C. B. H, in agris fegetis aeítivae circa Te piat: F. julio. 16) ÁVENA triantha ,. locuftis teretibus, erectis, petiolís feri- ceis, gluma exteriori — HALLER H. . Helo. Sf. 7. 1498. Tom. Y. p.234. (op. H, in folo lapidófo, argilla dtt jeu: án pafcuis- des Hell- tbals et W'arteaburg. EO $e qun. et à. Ju. A. f. P 17) Lorum perenne, locuftis: diffitis; kar iac aire Hit. H. Helv. St; 4.1418. Tom.Al:piaóg. ^ H. in folo argillofo campeltzi : : saria in: pratis ad Nf. F. julio. | *) Culmus feres, ulnaris. Folia torfiotita: Ebcufeg imae dif- fitae, tviflorae, Calycis glumae locu(Lam aequantes lanceola- ae, muticae. Florales lanceolatae, muticae concavae, | fubaequales. *. . 268. | 18) ELvMUs (canimus) fpica EUPIA Vg Vo iE rectis, in- b. 3 £M e € ) Tri- volucro deftitutis, Has geminis ds 9. N, XII. p. 1or. FLORAE ÍSENACENSIS SUPPLEMENTA, -f42 Triticum radice fibrofa, foliis birfatis, locuflis quinquefloris avifta- tis HALLER H. Helv. St. a. 1429. "Tom. ll, p. 212, | AH. in folo lapidofo, humo obtecto: Jfezzcíi in dumetis circa . . .. Aartenburg ueber dem Helltbale, Warius. e: F. julio, *) Diverfus a Tritico canino LiNNAEI Sp, edit. prim, p.86, quod varietas Tritici repentis eft, | HEXANDKIA., p. 301. Sf glor t ? 19) luxcus foliis teretibus, articulatis, panicula repetito ra- mofía HALLER H. Helv, St. 1, 1323. Tom, ll, p, 171. Gramen iunceum , folio articulato, [ylvaticum C. B. H. in folo uliginofo, dumetis obfito: lfemaci in pratis palu- ftribus infra fylvam Klofferbolz, OF. RO jus. et j. ul. : 10) loNcus foliis planis, hirfutis, floribus paniculatis,, faíci- culatis HALLER H, Helv. St. z. 1324. Tom. II. p. 171. Gramen hirfutum latifolium maius C. B. H. in folo arenofo, humidiufculo fylvarum montofarum: - . Jfenaci intet. Hobe Sonue und Creuzberg, circa caías vena- torias Rüblerbaeufpem, in m. Ilufelberg et Breiteuberg, F, fpeciofa planta $. Maii poft, P XEM OCTANDRIA. pP 395. | 21) ErrtosmM (palwfrre) foliis oppofitis , lanceolatis, integer. rimis, petalis emarginatis, caule erecto L.S. N. XII, p. 264. Eyilobium foliis glabris, ellipticis, integerrimis HArrER H. Helv, n. 998. Tom. 1. p. 426. | ; H. in folo uliginofo campeftri: Jenaci in pratis Jes Jobauues Tbals, um Mosbacb, in pratis uliginofis. PM. F. julio, | P 307». 144 - IQANN, FRID. CAR, GRIMM. p.307. | Y Ah 22) i OLYGONuM foliis ovato lanceolatis , fubtus gold, e Ípicis ovatis, vaginis ciliatis HALLA H. Helv, St. n. jtf Tom. M. p. 2$7. H, Ifenaci in folo arenofo nHicos am Korg vor Oberellen in agris, F. Augufto. DECANDRIA. p. 313. : 23) ARErNAR1A (ftenuifolia) foliis fubulatis, caule pasituloto, | capfulis erectis, petalis calyce brevioribus, lanceoJatis | L. S. N, XII. 7. 313. Alíne teuuifolia Y. BAuR. Aljine petalis calyce brevioribus , foliis lineavibus glabris HALLEA — H. Helv. $t. p. 383. Tom. la. 866. " H. in folo argillofo aprico circa rupes verfus meridiem pro» — pe villam Gefilde rarius. | | F. Au gujro.. " Decem ftamina femper babere obfervavi, s ICOS ANDRIA. p. 321. * 24) Sonsus (bybrida) foliis femipinnatis, fubtus tomentofis L. S. N. XII. p. 343. Spec. pl. 11. p. 684. .&. in folo lapidofo, humo tecto, fylvarum montofarum; - prope Sehiseshaah verfus meridiem, circa Vafungam fred : quentius 5 ; fingularis et Eam arbor. - F. &. Maii polt, . 323. ET Rosa fpinis recurvis, foliis glabris, feptenis, Calycibus l tomentofis, fegmentis pinnatis, tubis longis, barbatis - HarrrR H. Helv, St. 4. 1102. Tom. M. p. 39. 5 H. lr epe in collibus fterilibus: inter Neukirchen eti i Mibl. | 1 E, 4. jul. prior, d P. 330. N FLORAE BENACENSIS SUPPLEMENTA, I4$ p.330. . LA dog onm cw M3. UR SERM 26) RamuxcuLus (reptans) foliis linearibus, caule repente L. 5$. N. XIL p. 378... £d aee : : Ranunculus caule teptante, foliis linearibus fafciculatis HALLER H. Helv. $t.u. 1183. Tom. II- p. 79-.——— — | H, in folo fabulofo, udo campeftri: Ifenaci in valle 5t. Georgii. *) Caulís flexuo/us, firiatus, geniculis fubradicatis, Folia lineari lauceo- lata, firiata, in petiolum vaginantem ba[zos margine membranaceum terminata, coniugata , falcata , floralia anguftiffuma. | Flores minim: -gallidi, perianthii foliola fabrotunda, margine membranaceo, . Pro- - ximus femper Ranunculi //ammulaes nifí 1der, p2433rT, 57» s pel ved i á ... 27) Ranuscurus (/anuginofus) calycibus patulis, pedunculis te- retibus, caule petiolisque hirfutis, foliis trifidis lobatis erenatis holofericeis L, $. N. XII. p.379. ! Ranunculus moutanus, fubbivfutus, latifolius C. B. | H, in fylvis et nemoribus Jfenaceifibus praecipue óccidentae- | Hibus, - dd us | *L F. Jun et Tu. — ; DIDTNAMIA. P. 336. po; (qve o eo c , 28) LaMruM (maculatum) foliis cordatis, acuminatis, verticilfis decemfloris L. $. N. XII, p. 393. MR Si Lamium foliis cordatis, acutis, ferratis, verticillis paucifloris HAr.- LEK H. Helv, St. i1. 370. Tom. I. p. 180. | Lamium purpureum , non foetens, folio oblongo C. B. H, in dumofis humidiufculis camporum: Jfezaci in falicetis ad Ne[Jam praecipue der Pulvermiüb/e: 2 F. Maio- 4ugufum, - dis p. 343. A MCN s 29) LIMOSELLA (aquatica) L. S. N. XII, p. 421» Plantagiuella palufvis C. B. | . H. in folo pingui, aqua fübinde tecto, campeflri: Jfenaci im UoUUe^ Iferobibus: vor der Herremmüble, 00 0—- | . F. Auguffo. ^ | aid | - App. N. 48. Pbyf. Med. T.F. : di MON- - MV * i LEN — rS X46 p FRID. CAR. GRIMM : MON ADELPHIA, NUOPOMS em P 3f0. : E i 30) dc didus ( Jglvaticum) peduneud bifloris; foliis peltatis; quinquelobis, incifo ferratis, caule erecto, petalis; emargis 1 natis. Z, S. N. XII. p. 455» i ^ Geranium batracbioides, folio acoaiti C. *, Geranium caule eretto, foliis rugofis , feptilobis, lobis acutis, -— ferratis, | petalis emarginatis HALLER H, Helv. 3t, L. 931. Tom, I. p. 403. P .H. in folo humidiufculo, lapidofo, dumofo montium editio- cames rariffime i in occidentali inge ! m. injebege m 3* 4ug. et 3. Sept. DIADELPHIA, P. 355. 31) Ononus (niger) foliis fexiugis, ovato oblongis, caule fà- | . mofo L. S; N. XII. p. 488. Orobus fylvaticus, viciae foliis C. B. Pin. P. 352. H, in folo lapidofo, argilla tecto, dumofo , calido: Kenaci 3 rariffime i in m. Hoerfelberg fupra Rye F. 5. jul. prior. N ——— E Vici foliis imis ovatis , fuperioribus lineatibus: [capis r . breviffimis bifloris HarrzR H. Helv. $t.2. 430. Tom. 1.-p. 186. Vicia nigra LiNN, Sp. pl. 11. edit. p. 1037. . Vicia anguftifolia RiviNr, Vicia fylveftris, vulgaris, femine p4rvo, nigro, frugum. X B, . H. PI, 7. Y. p, 312. H, in agris editis bene ftercoratis circa Ifenacunt, F. julio. . c «. 358. | : 33) TRIFOLIUM (bybridum) capitulls uosbelkzsibus. leguminibus] .tetrafpermis, caule adfcendente L. S. N. XII. p.502. ] . .H.infolo pingui, campeftri,. humidülo:. Afenaci in agris et. pratis praefertim verfus occidentem, Mert 1 NU julio et 4igdio P d ua 7 * E ^i de ! lus "N - m , CUM e ABBEND ) ; . r] FLORAE ISENACENSIS SUPPLEMENTA. T4 .— APPEND. N, ACTOR, NATVRAE CVRIOS, RM LATI | TOM. IV. 084. eb din. ; | . 34) Cnzris foliis ad terram pinnatis, fuperne amplexicaulibus, pinnatis, haftatis HALLER H. He/v, 5f. 2, 31, Tom. 1.p.13. — H. in folo argillofo ficco: IJfenaci circa Schmerbach et Bur bach ad montis Hoerfeberg radiqes, rarius. | F. jio. : P. 91. yo ape n Mage 34*) BrpENS foliis feffilibus, ferratis, floribus nutantibus, cir- cumvallatis HALLER H. Helv. $t. 1. 1336. y. Tom. I. p. S1. Verbejina minima DiryENn Cat. plant. Giffenf. App. p. 66. H.in inundatis ad viam verfus Mosbacb, ultra villam Gefilde. F, Septemb. : P. roa. cr aee 35) VioLa (pa/uffris) acaulis, foliis reniformibus £Z, S. N, XII, "o p. 584. HazreR H, Helv.St, u. $60, Tom. I. p. 241, H. in folo fpongiofo, udo, edito: lfemaci circa die Rüb/er- baeusgen in turfofis, verfus Septentr. ad viam; rarius. i F. i. Maii ant. | .36) VioLA (Difora) caule bifforo, foliis reniformibus, ferratis L. $. N. XII. p. 385. Pom | Viola alpina, roiundifolia, lutea C. B. * H. in folo rupeftri, frigido, quod folem vix experitur: 7fc- naci in fine fpeluncae iuxta viam rupeftrem der gebauene | Stein rarius cum Circaea alpiza et aliis rarioribus plantis, E- F. 3. Maii med. GYTNANDRIA, E IO3. " "a ^ ' 37) Onchis fpica conica, radicibus fubrotundis, labello qua: | drifido, brachiolis et pectore peranguílis HALLER H. Helv, $t. 1, 1277. Tom, II, p. 140. " | Tz | H, in 148 IOANN, FRID. CAR, GRIMM' ^. H, in folo argillofo, lapidibus mixto, calido: /femaci in col- | . A libus dumofis ad latus rivuli Hoerfe/ verfus das Gefilde et —— | circa villam Frommeiboff, varius. | (0 F. $. Maii et 5. Jun. nin JMONOECIA. -— p.107. . d | 38) LrMNa (gibba) foliis feffilibus , fubtus hemifphaericis, ra- - dicibus folitarüis L. $. N. XII. p. 614. — '. 1 .H. in aquis ftagnantibus, uliginofis: lfenaci cum reliquis fpe- ciebus n der fchbmarzen Pfütze, | F, et viget aefiate. . 39) Canzx (arenaria) fpica compofita, fpiculis androgynis, in- | ferioribus remotioribus, folio longiori, inftru&tis culmo triquetro LZ. 5. N. XII. p. 616. : P Carex fpicis in fummo caule congeflis , imis foliolis infidewtibus HALLER H. Helv. Sí,n. 1362. Tom. IL, p, 186. 1 H, Ifenaci in folo argillofo , lapidofo 2m Rammesberge und ge- - gen das Gefüde. - 3 F: ?. Maii poft. Á : , ed 40) Canzx fpicis cylindricis, femininis feffilibus, mafculae ad- proximatis, paucifloris, inferiori folio capillari viridi ex- cepta, j - SC An Carex fpicis feffilibus approximatis breviffimis, glumis lanceolatis mucronatis Harreg E. Helv. $t. 2. 1374. Tom, — IIl, p. 390? ob folia dubito. H. in folo ficco argillofo collium: Ifenaci locus excidit. F. *. Maii med. ; | *) Radix fibrofa, fibris congeftis fimplicibus, apice fetis coronata. Folia. - cefpitofa, lineam lata , nom fulco, inferne (inea. acuta. eminente — — percuría culmo paullo breviora, parum dura, retroverfu afpera, Culmus acute triquetrus, vetrorfum afper, inferne foliefus, fpithae enam longus, Spica mafcula femipollicem longa, tenuis, Squamae lanceolatae , muticae., linea viridi percur/ae, fufcae margine albos - Spicae femininae duae fe[files pauctflorae, macula duplo breviores, — inferiori maiori, Squamtis ovatis fpadiceis , margine albo , — L medio —— E "RR rot Ut E E. VA *x FLORAE ÍSENACENSIS SUPPLEMENTA. . 149 medio-viridi in argutum mucrouem abeunte, | Semen ovatum, tri- - quetrum, [ublir[utum, longitudine [quamae, brevi[fime acuminatum. **) Carici z. 1372. HALLERI adfinis et forte idem, H. Helv. - ét. 101. II. P: 190. ; p. 109. | is 41) Canxx fpica fuprema mafcula, fecunda androgyna, femi- ninis feffilibus, capfulis breviter bifurcatis Hari H. Helv. $t, p, 1398. Tom, 1l. p. 197. H. Ifenaci in foffarum fylvaticarum argillofo et humido folo, F. $ Maii poft. | CRTPTOGAMIA. imt "s qs: mts gei eo 42) AcnosTiCHuM (Tbe/sptris) frondibus. pinnatis, pinnis pin. natifidis, integerrimis L. S. N. XII. p. 637. Fiix faxatilis foliis non ferratis C. V. H. in folo pingui humido: Ifezaci verfus Mosbacb in vils ca- vis rariífime. F. aefiate. p. 120, | . à pra i 43) PorvPopruM pinnis pinnatis, lobis femipinnatis, dentatis, ariftatis HALLER H. He/v. St, n. 1705. Tom. lI. p. 14. H. circa Ifenacum in fylvis, locum oblitus fum. F, Augufto. 44) PoryropmM pinnis pinnatis, pinnulis ovatis, obtufis den. tatis , dentibus imis bifidis HALLER H. He/V, 5f. », 1701. - Som. MI. p. 14. H. in rupibus vallium meridionalium circa Jfenacum. F, autumnum. verfus. zx , MUSCI. P.121. —— | Mr 45) LYCOPODIUM ( fe/ago) fpica feffili, foliis linearibus, lanceo- latis, confertis HarrER H. Helv. 5t.52. 1716. Tom. III. p. 19. Luycopodium . foliis fpav[is, o&ifariis , caule dichotomo, ere&o faftigiato voile fparfis, L. S. N. I1, p. 6o. ing TUNE 1:3 .H. in 150 1OANN.FRID CAR. GEIMM ^ ' - ^ H.in folo pingui, humido, rupibus fuif Jfenaci ado introitum fpeluncae Landgrafenloch dextrorfum, raro. F. Maio j. ant. 45*) SPRAGNUM (pa/ufire) cauliferum, ramis teretibus; pendolis 3 à HALLER Z. He/v. 5t. n. 1724. x. T. VII. p. 23. Dixzrewi H, Mufc. Tab. XXXI Fig, I. p. 240. H. in folo fpongiofo udo: Ifezaci in m. Creuzberg circa bins venatorias Nlblerbaeusgen, varius, .F.. Novembre. *) Coniungatur cum varietate altera p. 121, iam | allegata. 473322. 46) PuascuM ( fabulatum) acaule, aithary feffili, foliis fübulato fetaceis, patulis L. $. N. XII. p. 699. Spbagnum acaulou, tricboides DittENUu. H. M. p, 25 1. T, i. XXII Fig. 10. H. in folo fabulofo, humo mixto : lfenaci in viis cavis infra W. arteuburg et in jobamestbat, F. Aprili. 47) PorvrxicHuM (d/pinum) caule ramof ffimo, pedotreufis ter- 4 qinalibus L. S. N. XH. p. 70oo. E Polytricbum alpinum , vamofum , capfulise fummitate eliipticis Di. - LEN. H. M. p. 427. Tab. LV. Fig. 4. | 1 H, in folo lapidofo, humido, nive diu tecto: in férhichs 1 me. p ridionalibus iugi fummi m. Jnfelberg , raro. F. vere adulto. 48) PoLvrAiCRuM (urnigerum) caule ne pedunculis ala- ribus L. S. N. XII. p. 7oo. Polstrichum paneles fetis ex alis vernibihté Dirrrew.H. M, p.425. Tab. LV. Fig. 6. H, in folo pingui, argillofo , montium: Jfenaci infra W'arten- 4 burg ad femitas, et vor der Hobenfoune in via reas | F. vere. 49) MNIuM (pellucidum) bool fimplici, foliolis ovatis L $N- XIL p. 7e9. - ^ "v Maium. FLORAE ÍSENACENSIS SUPPLEMENTA, D —.oMmium febyli foliis tenuibus, pellucidis Dix1EN, H. M. p. 32. ^4 2. HALLER H. He/v. St.n. 1853. p. $6. Tom. IIl, H, in humo putreícentium ftipitum: fenaci biuter der Spitals- wiefe, und im jobaunes- 1bale, varius, F. Aprili, *) Varietas miazor loco ultimo, .$o) MutuM (fontamm) caule fimplici, geniculis inflexo bs N. XII. p, 70o. Brgum capitulis teretibus, flellatis, capitulis magnis, fubrotundis DirreN, H. M. p. 340. n. 2 H. in folo fpongiofo, udo, liberiori aeri expofito: Jfenaci . in vallium pratis uliginofis et in fcopulis riguis fylva- rum e. g. im Jobames - Thale.. F. Aprili, $1) Mur (paluftre) foliis TEN caule dichotomo L.S. N, . XII, p. 700. - Mnium maius, flagellis longioribus bifurcatis DiitER, H, M, n. 5. t. 233. à .H. in folo humido, fpongiofo pratorum: Ifezaci in pratis des. gobanuestbals in m. Kreuzberg, Infelberg, VÉ pe F. vere. $2) Murux (proliferum cufpidatum) pedunculis aggregatis, foliis ' . alternis, acutis ferratis L. S. N. XII. p. 7io. AMnium foliis ovato lanceolatis confertis ferratis, capfulis nutanti- bus obtujis HALLER H. He/v. St. 2. 1841. Tow. lll. p. 52. H. in folo uliginofo, femper madido, pratorum et in humo |" arborum putrefcentium: Jfenaci in vallibus e. g. im o- bannestbale. F. April. *) Operculum bemifgbaericum voftro acuto, Hallerianum no- men certum eft, neque de Lizzaeano dubito. $2 MNiuM caulibus rubiginofis , foliis lanceolatis, alternis, .nG Morea pendulis, Jn TM Asi obtufis HALLER Z. He/v. 1.1847. p. $4- Bryum 192 ^^. [oANN, FRID. CAR. GRIMM Bryum lanceolatum bimum , capfulis longis et fetis pendulis Bi c 1 H. M. p. 40$. 1. 73. * H, in folo fpongiofo, udo, campeftri: Ifenaci in » pratis tur- . - fofis am Ende des T— F. £. Maii pr. $n | P. 125. | $4) BRYuM cirrhatum, capfülis et fetis brevioribus DirLEN. H, M. nt, 41. f. 378. H. in rupibus riguis: Ifenaci in rupibus "a Lvdgrafenloches. F. Martio, ; 126; : 7 u $5) BRYuM Hypuum éaulibus. teretibus, foliis lisitétitatis; im- bricatis, capfulis Eget ovatis, ariftatis HALLER H, He/v. — $t. n, 1781. Tom. lll. p. 3 | Bryum bypnoides , aquas calsptris acutis Dra, H.M, b | 4. 26. p. 367. L -. H. in rupibus riguis: Ifenaci im. Landgrafeutocb ud: | geo die | Hobefonnue. | F. bieme.: T. $6) BayuM unguiculatum et barbatum, furculis in fummitate craífhoribus DiLLEN, H. M. n. 47. p. 383. "-. .H, in folo arenofo, humo mixto: lfezaci in muris et regiae ! ^A viae pavimento. | ! F. Februario et. Martio, P. 128. $7) HrNuM (rugofum) fürculis vagis, ereclinfeulise foliis. fecun- | dis, recurvatis , bafi rugofis L. 5. N. XII. p. 703. Mant, á r I 3I. E 5 ios lutefcens, crifpum, bycopodii facie Dirrex, H. M. 2,37. 7.289. HALLER H. Helv. Sf.52. 173. Tom. ML. g. 27. X H.in folo arenofo, humo mixto: lfenaci in fylvis circa Ware E tenburg, ubi et vidi. | E F. autkumno. tr $8) HyrNuM foliis rufciformibus ,. capfulis fubicteudia Di. LEN, H. M. 7, 31, p. 298, HALLER H, Helvet, $t. 2,1731. fv. 26, Tom. III e 4* 5 | ! H, in Fut FLORAE ISENACENSIS SUPPLEMENTA; 153 UB; in iritdrum alveo rupeftri: Jinesi in Laudgrafenloch et gobammestbal. Ter ! F. Novemb. ad. Mart. *) Proximum Hypno 29. Dirizx. fed opercula mammillavid, 49) HipNuM foliis ovato lanceolatis , acutiffimis, operculis- ariftatis HarLER H, Helv. St. 2. 1731. Tom.lll. p. 26. LET valoare, dentatum, operculis cufpidatis DiLEN, H. M (300,297. H. in Eoi putri, ad arborum radices: Jfezaci verfus meri- diei in umbrofis fylvarum. F, Febr. et Mait. 65) HirNuM (füicinum) fürculis pinnatis, ramulis diftantibus, folis imbricatis, incurvis, acutis fecundis L. S, N. XIL p.798 Hypatm repeus, filiciaum, crifpsm DILXEN, H. 7M. n. 19. m 282, H. in folo fpongiofo, udo, campeftri: Ifezaci ultra Rotben- . bof verfus Mosbacb, F. Vere. 61) H»NuM (abietinum) fürculis pinnatis, teretiufculis, remo. tis inaequalibus L, $. N. XII. p. 704. Hopnum Iutefceus , vamis fabulatis tenacibus DILLEN, H. 4M. n. 17. Tab. XXXF. p. 28o. , H. in rupibus et faxis humo tectis; mt ubique in mon- tibus, F. nunquam reperi, $329. , 62) HvPNuM (loreum) fürcülis reptantibüs, ramis vagis, ere- Cis, folis fecundis, antheris fubrotundis L, S. N. XII, p. 794. Hopuum. loreum , moutanum , capfulis fairotiudis DiLLEN, H. M. B. áO. D. 30$. H. in folo lapidofo, htimo et arena tedlo, edito: ultra Ce- j berts in fylvis verfus m, Jnfelberg. vere; App. N, Ad, Pbyf. Med, T.F. i Á 63) Hyp» . Sk | IOANN, FRID. CAR. GRIMM —- " 63) HirNaM ramis compreffis ,. foliis pilo Radios nitentibus; . eapíüulis. erectis, operculis conicis HALLER JU. Helv. $t. m. ; 1784. Tom. lll. p. 38. ; . Hypusm palifre, ere&um, bichoidn Dukry.H. M. n. 31. P 303: E - H. in folo fpongiofo, udo, pratorum: Jfenaci in pratis ul. — timis Jes Jobannes - 7. ba, — E F. Aprili. id *) Differt tamen zofirum: Seta Iongiff ima, cáp cylindrica curva, margine aperturae tumido, operculo conico, folis ^ miuus patulis, ramis imis et caule vepente, tomentofo, Frudifi-. 3 cationis partes paene Hypni cufpidati funt. 64) HypNuM ramis pinnatis, pinnis ramofis, foliis cincinnatis HaLLER H. He/V. St. n. 1767. p. 34. Tom. Lil.- Hypnum repens, fericeum, molle et pallidum, qmucronibas aduncis DiLLEN. H. M. 7, 22. p. 286. H. in folo arenofo, humo mixto, humido: lfezaci in ru- ^ pibus des Landgrafenlochs. F. Noveiib. ad ver ufque, p.130. t 65) HyrNaM caulibus teretibus, foliis pilo terminatis, capfulis obliquis, ariftatis HALLER H. He/v. St. 1. 1753. Tom. 1M. p. 31. Hypuum fericeum, furculis erettioribus, et longioribus , capfulis in- 3 curvis DiLLEN. H. M. z, 60, p. 325. | H. in folo lapidofo, humo tecto: Jfezaci in vallium faxis i - frequens. | | F. fero autumno. : ALGAE. i CMPEMM 66; MARCHANT!A (bemifphaerica) calvce communi quinquefido,. b hemifphaerico, perichaetio nullo L. S. N, Xli.-p 707: 1 . Lichen pileatus, parvus, folio crenato Ditt&N. H. M. m. 2. pag- 1 $19. HaLrLER H. Helv. St. n. 1890. Tom. Hi. p. 63. | 3 FLORAE ISENACENSIS SUPPLEMENTA. 155 —H, in folo pingüi, umbrofo: Ifenaci i in umbra rupium in adi- qu des gobannes- Tbals, rarius, - | SFO. Mart, et Appl 7 | s : BLASIA 1199. S, N. Edit XII. é7) Bzasta (pufilla) L. S. N. XII. p. 707. | - Mmnium lichenis facie DiLLEN, H. M. a. 7. p. 237» ^H. in folo arenofo, argilla mixto , humido: Jfenaci in viis cavis infra fylvam Klofferbolz, F. OHobr. et 4. Nov. RICCIA 1200; 68) Riccia (glaucz) frondibus glabris, canaliculatis, bilobis, obtufis L. S. N. Xll. pag. 708. /c-Licben minimus, | foliis. venofis , bifariam progredientibus DirtEN, H. M. n. 10. p. 533. BuxsauM Cent, II. 7. V. F. 5. H. in folo fabulofo vervaCtorum: Jfezaci ad agros latera- les des Tobaanes- 1bals, F. primo vere, ANTHOCEROS 1201, 6) AwxrhHOcEROs (Jaevis) frondibus indivifis, finuatis, laevibus L.S N. XI. p. 798. Antboceros foliis maioribus, minus laciniatis Basi. H. M, 4. 2, P: 476. HALLER H. He/vet, St. n, 1893. Tom, ll. pag. 67. SCHMIDEL Icon, p, 21. Tab, XIX. H. in folo argillofo faepe inundato, inter alias plantas aqua- ticas: Jfenaci in viis cavis infra Jas Klofterbolz, . F, auduinno. 70) ANTHOCEROS (puntlatus) frondibus indivifis, fuistis; pune "eatis E, S. N. XII. p. 7e8. Autboceros foliis minoribus, magis laciniatis DiLLEN. H, M. n, 1, p. 476. | y$- H. in 156. ^ IONNN]FRID.CAR,'GRIMM 3 —— H, in eódem loco cum priori, cuius itár(um varietás :eft, nil, nifi puutis nigris, elevátis in in fuperfeie, diverfüs, — . . F. eodem tempore. OWN 39. XOU, eg di 721) JuNGERMANNIA caulibus" convexis j^ foliis defcendentibus, imbricatis, tridentatis HAELxR H.-Helv. $t. n. 1866. «Tom. IIl. 3 p. 59- | H, in folo pingui, umbrof(o, humido: in Füptbts circa die Sjobaunes - Kir che, nv | -F, nondum vidi. jd T ga du : Ó LE *) Ad fidem mifforum exemplarium. 71) IuNGERMANNIA (trilobata) frondibus fubtus bipinnatis,. fo- lis quadratis, obfolete trilobis L..$.-N. Xil. p. 706... | — Licbeuaffrum piniulis obtufe trifidis. nervo geniculato. DuiNuH, : Mufc, 1. 23. p.493. ^ | - H. in rupibus riguis des Landgrafenlocbes.. F. Aprili. *).Nifi potius IaNGERMANNIA qainquedenta eft. o—- 73) IuNGERMANNIA (dilatata) furculis repentibus, foliis inferne auriculatis ,. duplicato imbricatis, ramis apice latioribus E. S. N. XII. p. 706. Lichenafrrum imbricatum, miuus, fquamis convexo concavis Di- r : LEN, 7, 27. p. 497. H. M. 1 H. in humo Putroieca arborum: in fylvis Ifenacenfibus — ^ eccidentalibus, : F. vere, ! 74) IuxGERMANNIA (platyphyllos) farculis procumbentibus, fub- . tus imbricatis, foliis cordatis acutis L. S. N, XII. p. 706. [ e) Lichenaftrum: arbovis vitae facie, foliis minus rotundis DILLEN,. — H. M. i. 32. p. 993, : &' v, Bg. L- FLORAE ISENACENSIS SUPPLEMENTA, — 157 - 8) Lichenafftrm arboris vitae facie, foliis magis rotundis Dux. H. M, 4. 53.. p. 50$. H. «. in folo piàgüi, humido rupium: Jfenaci in Georgentbar. P in terra putrefcente. arborum: Jfeudci circa femjlem St. Jobannis, et viis cavis uüter Héarteuburg, | EJ x. et 8, raro vert. $3) luNGERMANNIA, caule pinnato, foliis crifpis, 'capillariter multifidis HALLER H. Helv. Stn: Yagt.'p. 63. "Tom. 1II. | Licheuaftrum filicinum pulchrum. Wien DiiLEN, H, M. m. 35. B. $93. H. elegans alga in humo arena mixto femper udo: lfeuaci . ad latera declivia rivulorum fylveffrium et in pedibus rupium iz Landgrafenlocb, Kloflerbolz, Tobaunestbal. FK, i. April. poft, diverfifhima a vera j. ciliari, aut potius à Lichenaítro 3. Dirrexi joxib $6) TuNGERMANNIA Gricbopbglles) furculis teretibus, foliis Ca- pillaceis aequalibus L. S, N. XII. p. 705, '- Licbenaftrum trichboides. minunum iu extr emitate floreus: Duzzx. veta cour. io de are E i . H. in folo argillofo, "humido : Jfenaci in rüpibus riguis U -Uqdes Hobannestbals, in^ viis cavis auter W'artenburg verfus occidentem, | [ F. April, 27) IuNGERMANNIA Cepiphyliea) 2ónlis, foliolo frondi innato: E S.N. Xll. p. 706. Lichenaftrum capitulis rotundis e foliorum tli enfe Dir- LEN, H. M. n. 41. p. o8. | H. in folo Mgicofo, umbrofo: DM in viis cavis nemo- YU. | | F. nunquam eld V 5 Y p.124 158 — ^ 1oANN. FRID. CAR, GRIMM 48) LicHEN (candelarius) cruftaceus , flavus, fcutellis luteis L.S.N. Xll. p. 709. T T | Lichen fronde laciniata, rotunde lobata, flava concolore HALLER - H, Helv. St, a. 2023. Tom. lI. p. 93, ex addudo Dirrirsu fgnonymo. | : " | | H. in arborum truncis et tectis Ifenacen(ibus abunde. F. et viget foto auno. TUM ! 79) LICHEN (crifpus) imbricatus , foliis lobatis , imbricatis, truncatis, crenatis, atro viridibus , fcutello concoloribus H. in folo fabulofo et rupeftri: Jfenaci in rupibus circa vil-..— .. lam Gefilde. N. audumuo et vere — - P. 139. $0) TREMELLA (licbexoider) ere&a, crifpa, margine plano, la. cinulato L. S. N, XII. p. 714. Lichen atvocaeruleus laciniatus et ciliatus HALLER.H, Helw. $f..— b n. 2032. Tom. lil. p. 94. -H. in rupibus riguis, faepe implexa aliis mufcis: ut /fenaci in rupibus des Landgrafenlochs, | NV. vcre, p.139. ($1) CuanA (bifpida) caulium aculeis capillaribus, confertis L. 3 .S. N. XH. p. 6t5. | 3 | Cbara caule fragili fpinofo XdatLEgR H. Helv. St, a. 1682. Tom. | III.: p. 4. p H. in folo fpongiofo, putrido rivulorum: Jfenaci fupra Re» 3 thenbof in pratis rarius. "T de ! F, aejiate, | Y FUNGI, FLORAE ÍSENACENSIS SUPPLEMENTA, ^ 159 / Pnidbsssr. pum 82) AcAaxicus 4manita annulatus, pileo convexo, caeruleo vi- ridi, lamellis rofeo caeruleis Harrz& H. Helv. 5t, n, 2444. Tom, Yl. p. 173. : SCHAEFEER B. S. T. I. H. in flipitibus fagi emortuis: lfeuaci rarius im Eicbboelz- gen ) F, audunno. $3) Acakicus Zmanita violaceus, petiolo bulbofo , annulato, pileo plano HaLLER H, Heiv. 51,3. 2455. T, III. p. 17$. SCHAEF- . FER D. S, 22), lil. | H. in fylvis circa Mosbach. verfus Rubl, V. Sept, $4) AcGaniCos Zmanita fefflis, hirfutus, fulvus, lamellis con- coloribus HALLER H. He/v. 5t. 2, 2231. Tom, III. p. 451. — ScHAErF. B. S. Tab. LXXVI. H. in truncis fenefcentibus: Jfewaci in m. Kobiberg, e - - V. audumno, p. 146. $5) FEivrrA, Agaricum gelatinofüm, petiolatum, capitatum, flavum HaLrEeR H He/v. St. n. 369, dao. lil. p. agg. — ScHAEFF, B. S. Tab. CXLIX. | H. in pafcuis editis gregatim : Tfezaci in. m, Creuzberg, circa kalserbaeufgen. ; j BSLOUQ 49» et i. Ooth. p. 117. tef frg TN. MSS s. IM tS URL re 3 pose ic DUM eme A ENS 160 1o:FR.CAR.GRIMM FLOR.ISENAC,SUPPLEM, — fuag. 0059 00. ABWOAS Es J 86) ELvELA Agzricum gelátinofum, imbricatum, zonis fuperne. diverficoloribus ,* inferne unicolor , rugo(um- HALLER H, - Helv. St. t. 2262. Toi. MI. p. 136. - ScHAEFFER B. $; Tab. CLXVIII. H, ad radices arborum BiorRonqaruni: Jfeuaci auf der Weia- fiwaffe," rarius, V. Septembr. -. *) Noftra, ut ScHazrrzRus illam pinxit, laeviffnza et unicolor eft. À Gotha Norimbergam miffae Calend. lan. 1772. DESCRI. DESCRIPTIO PLANTARVM ^ QUARYNDAM PARTIM MINVS COGNITARVM ASTRACHANENSIVM PERSIAE PROV INCIARVM | CASPIO MARI ADIACENTIVM IVXTA METHODVM SEXVALEM EXCELLENTISSIMI DOMINI ARCHIATRi CAROLI pr LINNE, | ACCEDIT « PLANTARVM CATALOGVS ISTARVM REGIONVM CUM VARIIS ORSERVATIONIBVS - JO. IAC. LERCHE, App. N. 48, Pbyf. Med, T.F. DO | Pere- poreess medicae, et literaviae, egregios bosce fru&lus, ab ill. autore, amico veterano, nuper acceperat peril, Co- THENIUS, cad. DIup. Nat. Cur. nunc Diretlor, qui, ex Eius voluntate, ad peril. nunc Praefidem BA(ERUM comiter. iflos miferat , ut. AGhis. bis noflris inferantur. — Communicavit. perill. Praejes , pluribus nunc. negotiis diflradus, benevole nobifcum munus. - Pro perutili , et digniffmo , quod typis exfcribatur, fa-. cile nobifcum illud veputabunt aequi iudices. V'evum, cum, prouti ex additamento /iquet ,, bonum temporis [patium effluxerit, ex quo compo[itae bae paginae funt , vifum efl, nonnullis obfervatio- nibus boíanicis eas illuflrare. ^^ Amice iflbanc operam fufcepit Cel. ini academia noflra. Friderico Alexandrina Botanices Prof. publ. ordin. D. 1OANN, CHRIST, DAN. SCHREBERUS, cui itaque hasce hofas debemus, quas neque ill. autori, ob plura alia merita clariffo, neque L. B. ingraías fore , confidimus. Erlangae d, XXI. Nov. MDCCL X X HI... D. H. F. DELIUS. X6I VEIOEIOR OR HORE IO ec OREIORE OE DICH ORE MOERORE Ll PLANTARVM ASTRACHANENSIVM MINVS COGNITARVM DESCRIPTIO. 1. TounRNEFORTIA f. Aflracbania Scboberi, f. Mefferfchmidia. Linn. Spec. Plant. 202, a) Calyc. perianthium. monophyllum, pilofum, quinquefidum : laciniis acutis, anguítis, vix ad dimidium corollae erectis. Corolla monopetala infundibuliformis, alba. Tubus anguftus, viridis, interius luteus, ... Limbus in quinque lacinias albas Xi divi- 2) Hanc plantam proprium genus conftituere nuper agnovit periit, aliNNE, cui nomen dedit MESSERSCHMIDIAE, eiusque chara&te- res genericos fuppeditavit in Mantia plantarum Holmiae 1767. edita p. j. Hi chara&teres cum defcriptione Ill, LERCHII ex affe con- veniunt, fi baccam excipias, quam perill. 2 LINNE' ficcam, fubero- fam, e cylindraceo rotundatam, umbilico retufo, dentibus quatuor obtufis munito inftru&am, in duas partes fiffilem effe dicit, quarum fingulas duo femina, quafi conglutinata continere perhibet. Ill, HE- BENSTREITIuS, DBotan. quondam Prof, Petropolitanus meritiffimus, duo tantum femina in fingula bacca obfervavit, quorum quodlibet in parte exteriore convexa duos nucleos oblongos incurvatos angu- - latos loculamentis feparatis inclufos continet; haec ícmina facie plana leviter cohaerent et fubftantia fpongiofa exterius veftiuntur. Conf. Nov. Comm. Acad. Imp. Petropol tom. VII. p.315. Hae relationes maxime quidem difcrepare, nihilo tamen minus facile con- ciliari poffe videntur. ll. LERCHIus baccam vidit recentem, adeo- que carnofam, quam perill, a LiNNE et ill; HEBENSTREITIUS ficcam tantum habuerunt, fed forma a recenti parum diverfam, quam ob cauffam ad baccas natura fua ficcas retulerunt, Huius loculamenta . ad ipfam baccam immediate retulerunt, et per paria arCtius tantum cohaerere rati funt. Contra ea Il] HEBENSTREITIus in duo hemi- fphaeria illam premendo dividi poffe, perinde ut Nofter, expertus eft. Haec itaque pro feminibus bilocularibus, qualia et in aliis plan- tis obfervata funt, potius habenda effe cenfet, SP ]o, lAC, LERCHE | * « .. divifus , patens:. laciniae magis obtufae cum crenula lutea interna, et viridi externa, ad longitudinem tubuli. — — Staminum filamenta quiaque breviifima, medio tubi inferta, - —J aninima. Antherae oblongae, pendentes, divifae, acumi- natae. Bose - Piftilli germen conicum, in cuius apice ft'gma inftar capituli, ad germinis craffitiem, cum collo breviffimo, tenui, Stig- matis altitudo cum antheris aequalis uique ad faucem co- rollae. üh - Pericarp. pilofum, viride, bacca oblonga, viridis, carnofa. Se- mina quatuor oblonga, dura, fulcata, ex uno latere conve- xa, fuis loculamentis incluía. Ossznv. Flores congregati, ex quibus pauciífimi dant baccas. Corolla variat, et faepe in quatuor et fex lacinias divifa, et in iisdem corollis perianthium eft vel quadrifidum vel fexfi- dum 5 ftaminum etiam filamenta totidem quatuor vel fex. Ra- dix alba, parva, filamentofa. Plantae altitudo ad dimidiam ul-- nam, cum tribus et pluribus faepe ramulis. Folia parva, lata, acuminata, lanuginofa. In fummitate ramulorum flo- ribus viginti et pluribus faepe gaudet. Floret per totam aeftatem, Bacca ad pifi magnitudinem, dehifcit in duo he- mifphaeria; folia faporis falfü, Habitat in hortis, fed in lo- . cis defertis nunquam, | 3) Nirgamua Scboberi b). | Cal, b) LiNN. fp. pl. 638. Vberiorem huius fruticuli defcriptionem acu-- tiffimo MuRRAY , Botanices apud Goettingenfes Profeffori celeberrimo, acceptam referimus, — Vid, kruspxM prodgromus dejign. flirp. -Gott. p- 191-/q. Spinasifte in fuisindividuis obfervavit nullas, neque ego in iis, quae ipfe et Upfaliae vidi, et Lipfiae aliquamdiu colui, Rami tamen, praecipue foliis orbati, fpinas non inepte referunt, Noftrum- que, ceterum accuratiflimum, inducere potuerunt, ut cum fpinis confunderet. — Praeter hancce vulgatiorem Nitrariam, alium in horto fruticem alit ill. MuRRAY, illi ita fimilem, ut pro congeneri. bus haberi poflint; fpecie tamen differre videri, monet ]. c. Hister- tiam et quartam fpeciem affociare poffem, quarum ramuli ficcati penes me funt. Icomes et defcriptiones alio luco dabo. xS DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, — j63 . Cal. perianth. monophyllum ,' quinquedentatum , parvum, perfiftens. | is | Cor. petala quinque, albiflima, oblonga et aliquantifper con. cava, in apice cucullata, parumper reflexa. - Stam. filamenta quindecim (rarius 14. et 16.) fubulata, ad lon- gitudinem petalorum, inferius paullo latiora. — Antherae fimplices, incumbentes, bifidae, luteae. Piftili germen conicum, viride, leviffime pilofüm, Stylus - nullus. Stigma obtufum, ad ftaminum altitudinem, luteum, Peric. Bacca conica, rubra, faporis amaricantis et falfi, Sem, unicum in nuce dura, conica, fcabra, Oss. Planta habet fpinas longas, paucas, Folia oblonga, an- guíta, obtufa, falini faporis. Crefcit in locis aridis ad lacus falfos: occurrit rarius: floret Iunio. Eft frutefcens plus de- .— cumbens ad ulnae longitudinem: radix lignofa. g. Cacus. ! | Calyc. perianthium coloratum, luteum, pentaphyllum, par- vum, revolutum, deciduum. " Cor. nulla, nifi calycem fumas. Stam. filamenta quinque erecta, filiformia, Antherae bifidae, minimae, luteae. Pift, germen compreffum, emarginatum, luteum. Styli duo minimi, cylindracei, ad dimidiam filamentorum longitudi- nem. Stigmata fimplicia. | Peric. nullum. Sem. Capfula alba, magna, farinacea, oblonga, in duo hemi- fphaeria dehifcit: femina duo, longa ut cimini, faporis aro- matici, | Radix magna, nigra, actis. | -Oss. Planta umbellata, floret Innio, ad ulnae Iongitudinem. Multi ex floribus carent piftillis et capfula feminali, 4. LvcorHyLLuM Fabago. c) | - Cal perianthium pentaphyllum, foliolis oblongis, ovatis, concavis, erectis, X 3 Cor. c) LiNx, fp. pl. p. 51. -4 164 | lo, lic, LERCHE.— Cor. pentapetala, bafi calycis inferta: petala fuperius latiora, obtufa cum incifura parva in medio marginis, calyce paullo longiora, ftriis miniatis et albis colorata, concava. . Nectarium, decem fquamis bafi filamentorum adnatis, acumi- natis, germen tegens, - . Stam. filamenta decem fübulata, estia paullo longiora, alba. is Antherae lanceolatae, bifidae, luteae. Pift. germen cylindraceum, Stylus filiformis, albus , ad lon- gitudinem ftaminum. Stigma obtufum., Pericarp. capfula oblonga, pentagona, quinquelocularis. Sem. fübrotunda, compreffa. Oss, Habitat in locis aridis, copiofa: floret Maio et [unios . | folia ovata, fucculenta, inftar portulacae. Ramulos fpargit plurimos ad ulnae longitudinem. . DopanrmiA Tournefortii. d) ^ Cal perianthium monophyllum, femiquinquefidum, perfiftens, Cor. monopetala; tubus cylindraceus, calyce longior, colo- . ris violacei ; labium fuperius erectum, bifidum; inferius patens, latum, trifidum, lacinia media minore, piloíum. Stam. filamenta quatuor tubo inferta, longa, ad labium füpe- rius inclinata. Antherae ovatae duplices, coloris violacei, Pift. germen conicum, feffile. Stylus ad longitudinem corol- 1 lae, Stigma bifidum, obtufum, violaceum, Peric. capfula globofa, bilocularis. - | E / Sem, minima, numerofa, - Oss. Altitudo plantae faepe ad ulnam dimidiam, Floret Iunio, P Schoberus in Memorabilibus fuis Volgenfibus fic defcribit: » Crefcit haec Dodartia e limofa terra ad. altitudinem fpi- ,thamae maioris, Radice gaudet aiba, brevi. E caule plar. ,» tae, plures excrefcunt ramuii, pauca habet foliola angufta, ,acuta, Flores funt monopetali izregulares, violaceicolo- ^ p ris; d) Lixx. fp. pl. p. 883. e Ts "DESCRIPTIO PLANTAR, ÁSTRACHAN, etc, 165 ^ tis: galea eft divifa et barba tripartita; ftamina habet lu- 2.tea, quae excipiunt quatuor femina laevia minora. ,, * Not. Error eft: nam femina funt plurima. p | 6. HakMaLa f. Pegánum. | Schobero Ruta (ylveftris. e) Cal periinthium pentaphyllum, foliolis linearibus, erectis, acutis, corolla paullo longioribus, perfiftentibus, . Not. His foliolis faepe unus vel duo proceifus parvi adnati funt. Coroilae petala quinque oblonga, ovata, ercéla, patentia, parumper convexa, alba. | - Stam. filamenta fübulata quindecim, bafi latiora. | Antherae obiongae, erectae, trifulcae, fere ad corollae longitudinem, Pift. germen trigonum, fubrotundum, Stylus filiformis , cy- lindraceus, in füummitate triqueter," et in nonnullis uno an- gulo caret, longitudine antherarum, perfiftens ufque ad ma- turitatem feminum, Stigmata tria longitudine antherarum. .Peric. capíula trigona, fubrotunda, trilocularis, Sem. plurima minima, ; Oss. Plantae altitudo ad dimidiam ulnam. Multis ramulis gau- . det, Caulis viridis, folia longa, angufíta, linearia. Floret . lunio ect lulio. | | j ^", HsriorROPIuM 22?f) Planta humilis, fpithamae dimidiae, lati- folia, afpera, floribus albis monopetalis in quinque lacinias divifis, racemofis. Ratione fructificationis et figurae flo- - ris. convenit plurimum cum Tournefortia. Videno. t. — Cal. perianthium monoph:llum quinquefidum, ad longitudi- nem corollae, perfiftens. |. Cor. monopetala regularis in quinque lacinias divifa; tubus | parvus, alibus. Ae & n | Stam. . e) Peganum Harmala LINN. fp. p/. 638. quamvis folia indivifa plantae fuae adfcribere videatur Nofter, Pegano daurico propria, Loquitur enim de foliorum laciniis, Eandem infra recenfet n. 46. . f) Helietropium europaeum LiNN, fp. pl. p. 187. quod ab Ill. LrR- . CHIO Aítrachaniae le&um fuiffe tefüs eft Flora [ibirica tom. IF. WU LA Nu bu ! " y? Lol - Q6 c CARA; LEROHE CochxSeSDEP. c (cie filamenta quinque breviffima infra medium tubuli infer- -Antherae erectae, 3E aeria, i longitudinem tubi, i, fauce corollae, minimae. ' Piít. germen rotundum, quadrifidum. . Stylus brevis, Sug- ma conicum ad corollae longitudinem. ] Sem, quatuor nuda, oblique acuminata, fere ut afperuginis, E minima. Oss. Habet tres et quatuor ramulos, folia latiora, ftriata, la- nuginofa, oblonga, acuminata, Floret tota aeftate.. Cre- fcit in officina nitraria iam deferta, et ad lacum Kalpizkoi ofer, falfum, in via ad Kislar. $. AsuTILON Zvicemuae. Sida. g) Cal. perianthium monophyllum, profunde quinquefidum, fere ad corollae altitudincm, perfiftenss foliola eius lata, acuta, villofa. Corollae petala quinque, lutea, inferius angufta, fuperius la- ta, fere cordiformia, in fundo circa germen inferta, coalita, Stam. filamenta filiformia plurima 40- 5o. inferius in gubum coa- lita, fuperius libera in capitulum congefta, Antherae reni- formes, in dorfo fulcatac, ad corollae altitudinem. Pif. germen fübrotundum, fulcatum, e cuius medio lacu- nari ftylus cylindricus brevis furgens dividitur in quindecim ! filamenta, ftaminibus paullo breviora. Stigmata capitata, 1 lutea. ; Pede. capfula cum feminibus maturis, magna, ad formam cya-- thi, hirfuta, quindecies fulcata et in extremitatibus cornus. ta. Capfulae feminales quindecim, arcuatae, dehifcentes, tria femina continentes, quac accreta corpori columnari membranaceo in medio, cuius pars ib plana , circu- laris, Sem. in quovis loculamento tria, cordiformia, compreffa, pun. tata, fere nigra, jd, n ! | Obf, 8) Sida afiatica LiNN. fp. pl. 964? j . DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN, etc, 167 Oss. In hortis Tartarorum inter angurias et melones fponte crefcit, ad ulnae longitudinem. —Caule gaudet. unico, viri- di, cylindraceo, lanuginofo, cum plurimis hydatidibus mi- ;53o nimis, ex quibus, digito contritis, ftülat liquor aquofus. |. . Ramulos gerit plures ;. folia inagna, tiliae fimillima, lanu. ginofa, mollia. Floret diu, Iunio et Iulio. Flofculi parvi, qui ante meridiem prodeünt, poft meridiem vero claudun- tur et cum ftaminibus et piftillis coalefcunt: fequentibus . diebus efflorefcunt alii, Planta eft annua. Caulis medul- "jam albam inftar fambuci continet, 9. HzpysaRuM, Ajbagi. h) | | | Cal. perianthium monophyllum, femiquinquefidum , parvum, perfiftens, ; . Corolla papilionacea, Carina f. galea fub collo divifa, binis pedunculis perianthio inferta, Vexillum reflexum, in medio marginis parva incifura. Alae oblongae, angufítae, ad lon- gitudinem galeae, Flores funt pallide rubri, Stam. filamenta decem diadelphia (fimplex et novemfidum) affurgentia. Anth. fimplices luteae, | Pift, germen oblongum. Stylus fimplex, ftaminibus longior. in regione filamenti fupremi inclinatus. Stigma obtufum. Peric. legumen oblongum, anguftum, recurvum, univalve, ;: viride.. $em, reniformia, compreffa quinque et faepe duodecim, Ozs, Planta annua, fpinofa, foliis viridibus et incanis lanugino- - . fis. : Habitat in campis defertis, altitud. unius velfesqui ul- nae, Caules protrudit lignofos , quatuor et fex, virides, Folia ordinarie viridia, craffiora, ovato- oblonga, latiora, . 4n ramulis vero füperioribus exiliora, anguftiora. In quo- libet geniculo folium unicum, et fpina acuta folio longior. Notabile in permultis huius plantae ramificationibus fupe- rioribus, quod degenerent vel monftrofae fiant: nam fpinis et foliis ordinariis carent: eorum loco aliud genus folio- | : | rum h) Liv, 7. c. p. 1ojr. | | App. N. Ad. Pbyf. Med. T.V..— TU 168 5 R60 OLDER CI TOER GÉEEC TT ETO?: rum obfervatur incertae figurae, quae partim ovata, par- — tim contorta, incana, lanuginofa, parva, in fummitatibus floris fpeciem 'efformantia, qui vero nil certi denotat. 1fta plantae monftrofitas eft frequentiffima. —Siliculae unilocu- lares, parvae, arcuatae. Floret Iulio et rci: 52 1o, LyrHRuM virgatum. i) » a . Cal perianthium monophyllum, tubulatum, longum usque ad limbum corollae, fexfidum, crenatum. Cor. petala fex, pallide rubra, oblonga, angufta, longitudine calycis, patentia, plana, inferta incifuris perianthii, in ipfa fummitate marginis. In plurimis aliis corollis haec petala bafi calycis inferta, : Stam. filamenta duodecim, quorum fex longitudine calycis, et fex ad eius dimidium breviora, perianthio inclufa." An- -- . therae reniformes, incumbentes, in dorfo binis fulcis nota- tae, luteae. Pift. germen cylindricum, oblongum, viride. stytis filifor- mis, ftaminibus longior, colotis rubri, Stigma. capitatum, luteum. Peric. capfula oblonga, bilocularis, drew inclufa - Semina numerofa;: minima. i ' Oss. Crefcit in pratis: folia anguíta, longa j acta; oppofita ; caulis cylindricus ad pedis SEaQutem. Floret. Tulio et Augufto, *) Y, Ka bacciferum falicorniae facie k) iidbsdo: Cent PI. Cent. 1, — Cal. perianthium triphy ds vp ec ye al. bum, nitens. ^ '. , j*) ^ .Suf Corolla nulla. : 1191 Staminum filamenta quinque, brevia, [bogcodiie perianthii, Antherae PN He cp | . Pift, : $ LINN. I. c. p. 642. ubi folia perperam alterna. dicontus, Tis perill, "^^ viro alibi monente, ^" .K) Anabáfis aphyIla LINN. /. c. p. 325. Conf. Florae fi ibiritae fom. HL -— p. 101, ubi plenior defcriptio exftat, et fz5- XPHE icon 4 E DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN. etc, 169 Pift. germen conicum. Stigmata duo, minima, vix oculo ar- mato diftinguenda, Piftillum longitudine ftaminum, — Oxs, In locis aridis , ad dimidiae ulnae altitudinem :. floret ;, :Augufto. .. 12. Sarsora, Kali altif/mum, foliis linearibus. Y) o: Cal. perianthium monophyllum, quinquefidum, foliolis OvYà- tis, concavis, margine membranaceo, perfiftens. ,:; Corolla nulla, nifi perianthium. . Staminum filamenta quinque. | Antherae bifidae, longitudine . perianthii. ;Pift. germen fere pentagonum, viride. Stylus nullus. Stigmata duo, nigra, minima, Peric. capíula oblongo- rotunda. Sem, unicum cochleatum, nigrum, parvum, 13. ConvoLvuLus flore albo maiori, folio cordato. m) Cal. perianthium duplex: exterius diphyllum, foliolis latis, cordatis, acutis, perfiftens, Interius pentaphyllum, eius- ..,, dem longitudinis, foliola angufta, acuta; perfiftens, Corollae petalum campanulatum, plicatum, poftea patens, decem incifuris in margine, parvis; album. Staminum filamenta fubulata quinque, ad longitudinem ter- tiae partis corollae, Antherae fimplices,, convexae, ere- Ctae , albae. -pift, germen conicum. Stylus filiformis, ftaminibus langtor usque ad dimidiam corollam. Stigmata. duo, capitata, alba. 21 Baric. capfula fubrotunda, calyce obvoluta, pr bi - et trivalvis. Semina nigra, minima. - Oss. Folia lactefcentia, cárdiformia, lobis emarginatis. Floret lulio et Auguíto, ; Y 2 14) Conu- D) Salfola caule fruticofo ramofiifimo glaberrimo etc, E]. fibir. tom. ITI. p. 93. n. 62. t. XIX. cui nomen Salfolae altiffimae var. . LiNN, fynonymis fubiungitur, fed addito figao dubitationis. . m) Convolvulus fepium. LINN. conf, Flor. fibir. tom. IV. p.96. Wyó m. lo. lAc. LERCHE 14) CoNvoLvurds flore coeruleo - albicante, altiffimus, folio: trilobato. Cal, périanthium pentaphyllum, foliolis erectis, anguítis, acu- tis, perfi(tens. ibis. cero pzG Cor. campanulata, plicata, decem incifuris levioribus in mar- ine, j Sia filamenta quinque usque ad medium tubi erecta, uno . altero longiore, pilofa, alba. Anth. fimplices. - Pift. germen capitatum, Stylus filiformis ad longitudinem ftaminum fuperiorum. Stigma globofum, fimplex, granu- latum, candidum. - E : cn Peric. capfula calyce obvoluta, fubrotunda, tri- quadrilocu- laris. ) Semina duo in quolibet loculamento, triangulata, Oss. In hortis crefcit ad lupuli fere altitudinem; flores gerit plurimos, lucente fole apertos, coelo vero nubilo clauíos. . A Folia pilofa, mollia. Floret Iul. Aug, Caulis et folia lactefcunt. 1f. MELONGENA frutiu violaceo; Armenis Badimfíchan. | Cal. perianthium monophyllum, acutum, femiquinquefidum, perfiftens. | )sc Cor. monopetala, rotata, fimbriata. Tubus brevis, limbus magnus, femiquinquefidus, plicatus, reflexus, pallide coe- ruleus. Stam. filamenta quinque , fundo corollae inferta, fubulata, -breviffima. Antherae erectae, trifulcatae, oblongae, lüteae. Pift. germen fübrotundum. 'Stylus filiformis, albus. Stigma - globofum, viride, trifidum et quadrifidum. Not. Stylus ftaminibus paullo longior: In floribus aliis fru&um non fe- ^ rentibus, ftylüs breviffimus, qui non nifi remotis ftamini- | bu: apparet, qui tribus vel quatuor tuberculis five ftigma- tibus praeditus. | | Peric. bacca ovata, oblonga, bilocularis, Sem. plurima, fubrotunda, compreffa, parva. Os. In multis corollis occurrunt fex, feptem et octo ftami- na, et in iisdem corollis etiam totidem laciniae, et calycis fabdivifiones, ^ Melongena vel pomiformis vel oviformis, ! | oblon- 1 boc - 4 16. C DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc. — "I óblonga, Floret lulio et Augufto. ...Caulis altitudo fere ad unam ulnam. Flores multi, fed vix unum vel alterum fru- €Ctum fert planta, CarsicuM coroniforme, vubrum. n) | onvenit ratione floris cum Capfico ordinario, variat quo- -que ratione ftaminum ,: quorum in plurimis quinque, .in ;:;: quibusdam. vero fex, feptem et octo: capfula feminalis fex- 17. locularis, in altero fruétu oblongo, bilocularis. Folia eius emarginata, Saporem non tam acrem habet, In hortis curiofitatis gratia fervatur, DoricHos Zrmenorum, album , minimum, Calyc. perianthium tubulatum, breve, irregulariter quinque- fidum, perfiftens. Corolla papilionacea, maior quam in phafeolis. Vexillum magnum, fubrotundum , fere cordiforme, latum, reliqua petala ambiens: deinde, corolla aperta, vexillum planum, affurgens (non reflexum, ut in phafeolis) externe luteum, interne pallide coeruleum: Alae eiusdem coloris, Carina alba. — | Alae ovaátae, obtufae, longitudine carinae, Calli duo alas comprimentes, Carina lunulata, compreffa, inferne arcte claufa. Stam. filamenta decem diadelphia (fimplex et novemfidum) fimplici e bafi adfcendente, Antherae fimplices, luteae. Pift. germen lineare, oblongum, viride, fuperne in regione antherarum lanuginofum; capitulum duplex, unum rotun. dum, inclinatum, alterum erectum, minus, acutum inftar criftac. | Peric. legumen longum, rectilineare, bivalve. | Sem. elliptica, parva, alba cum barba nigra, plura XII. XVII, Oss. Caulis repens, rectilineus, adlongitüdinem trium ulnarum, | non fcandens. Folia fere ficut in phaíeolis, fed laevia ma- E3 gis n) Capficum groffum, LiNN. manti[J. p. 47. x: - DA i - 4 P. ^ | : é^ ? " 175 lo. AC. LERCHE ' gis, mollia, albicantia. Semina faporem fingulatem habent, " mucilaginofüm:' fub coctiode ob barbam nigreícunt. ^ 328. ASTRAGALVS , Cicer flore pallide luteo. di ins | Cal. perianthium tubulatum , monophyllum , quinquefidum, foliolis anguíftis, acutis, longis ufque ad corollam. . "Cor: Flos papilionaceus :- éfm T sn op ^'^! Vexillum ovato - oblongum cum: levi incifura;: -Alae'angu- ftae, vix ad carinae longitudinem. -Carina compreffa, te- gens ftamina et! piftillum, m*1TOqg6n JAI&nTSME (I Stam, filamenta decem diadelphia, aequalis longitudinis," An- therae fimplices, luteae, — ^'^ | MaoE] ov "ift. germen oblongum, cylindraceum, pilofum. "Stylus fili- formis. Stigma divifum cum levi hiatu ficut in Dodartia. ..Per. legumen biloculare, arcuatum, fere circulare, ^ ^^'^ .. Sem. parva, reniformia. ! | C | Oss, Floret Augufto in hortis ad prata.. Planta parva, vix ad :sfpithamae longitudinem:* Foliola rotunda, villofa, cum le- vi incifura fupra in medio marginis. In quovis caule fex, cr. 8d, decem flofculi... | ?1. tiu I9; MARSILEA, «Quadrifolia Aftrachbanenjis...— Th | Haec planta alias rariffima, Aftrachaniae frequens in pratis "1: ad vineas et in Infula Bolda.. Pregerminat fub aqua durante inundatione Volgae- annua ,.et poítea meníe luliozapparet. ...Eft repens,, inftar Fragariae, et ex geniculis emittit radices. Folia quatuor, cordiforinia, ut in Trifolio pratenfi, cum — pedunculis longiffimis: rariffime folia quinque et fex, nunquam vero' tria reperiuntur. — Flores obfetvare non | potui: floret planta forfitan durante inundatione, qua, poft — - ..,. 4. et octo feptimanas, ceffante, apparent lulio folia et cap- — — '" "fulaé feminales, ovátae, compreffac; duae veltres, pedun- | ^ culis foliorum ad caulem:accretae, nigrae, pilofae, In his — -;" eapfulis»feu-folliculis femina plurima, ovata, alba, vix ocu. ] lo armato diftinguenda.. Sollicitüs de flore, inveni in geni- — | culis lanuginem incanam, fübtiliffimam, ex qua dicti folli- — culi feminales proveniebant, n ifta lanugine forte NN : ; fru. E DESCRIPTIO PLANTAR, ÁSTRACHAN, etc, 173 fructificationis partes, quas vero inveftigareidi ibi non ' contigit. ) | 20, AT RIONUM ,' Hibifcus. o). ! Cal: perianthium duplex: exterius plerumque undecaphiyllum "(interdum in 10, 12 et r3 partes divifum) foliolis lineari- - bus, perfiftens. .- Interius.monophylium, femiquinquefidum, - globofüm, inflatum, membranaceum, pellucidum, falris et ; ftris vigihti rabicundis ornatum, perüftens. | . Cor petala quinque ad bafin calycis coalita , cordata; bla: |tia, 1 ánferius violacei; fuperius lutei snlpris qui poftea mue tatur in viridem. cul, ' Stam. filamenta numerofa ; inferne coalita in. » cylindrum vio- laceum. Antherae reniformes, luteae, . . Pift germen fübrotundum.: Spic vg s scat figmata in ^ "eapitulum congefta. .- — .: Iniiojdo se3138 Peric. capfula ovata, obtufe pentaipuliris. inclufa: Béfuthio globofo; quinquelocvláris, quitique valvis, nigra hirfüta, , Sem, magis. cordiformia, ficut Abutili, fed ti minora, numero 2j - 39. Oss, in hortis paffim, flofet Kügüffo , ad. pedis illie, Caulis hirfutus fpargit ramulos quatuor ad fex, in quorum ,.. fummitatibus flores tres vel quatuor, Folia triloba, den- ' tata; fed inferiora 1Ttunda, integra. Arn RuMwzx.. , Cal perianthium exterius monophylluri,. ciun; foliolis acu- , tis, paryum, perfiftens; interius maius, triangulare cum den- dr ticulis longis, acutis; valv4 exterior habet quinque , binae "reliquae feptem denticulos. His valvis inclüfüfn femen tri- quetrum, unicum. ^ 1n valvà exteriore. Gic E Uo- n longitudinale. Corollam et ftamina non vidi, quia wen tune temporis iam defloruit,- à Soho AURA e FP ars pl P 9gr. var 4 " r » iD Ca 174 |. ^: /]o, TAC;- LERCHE Oss, Habitat in locis paludofis falis, variae altitudinis, | Fert unum, duos et tres caules, ab initio virides, poftea. vero. fiunt rubri coloris. Folia pauca, oblonga, angufta, ;fapo- ris aufteri. . Vidi etiam: in via in deferto. ad lacus fades et -in Hircania. 42. ALYSSOIDES, Sifymbrium an? Ratione floris convenit cum Si- napio, fed differt ratione faporis. Cal. perianthium tetraphyllum, —— Mihi cius angufta, acuta, concava, - io^) ''Cor, tetrapetala, cruciformis, petala ováta; paceátía ungui- bus anguftis, lutea. Stam, filamenta fex, longitudine corollae, . Antherae oblique incumbentes, oblongae, fimplices. Pift, germen ovatum, oblongum. . Stylus cylindricus, brevis. Stigma obtufum, orbiculare, Stylus ad io agiusiqem fta- minum. .- | Peric. capfula ovata, oblonga, parva. Sem. minima, Ozs. Crefcit in pratis ad dimidiam ulnam, folia dentata, radix alba, tenuis, |n multis quoque notavi ftamina quinque, in plurimis. fex. | uy 43. ANDROSACE.! p Cal, perianthium pentaphyllum, . magnum, foliolis. ovatis, longioribus, acutis, erectis, hirfutis, perfiftens. Cor. monopetala, ftellaris, alba, patens, quinquefida, parva, multo minor ipfó perianthio. Corolla inferius globofa, ad .. : formam germinis, quod ambit, Faux angufta, fere claufa. Stam. filamenta quinque; breviffima, lateribus germinis infi- dentia, - Anth. erectae, minimae, luteae. Pift. germen globofum, ftylus brevis; cylindriens, Stigma globofum, intra faucem. Peric, p) Andreface maxima Lrw, fp. pl. P 44 In meis onse pli 3 funt pauciffimi, TL TRO. ERUNT RENE EDS DrscRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN. es 179 Peric. capfüla. globofa. Sem. plura, minima. | | : Oss. Floret Aprili & initio Maii. Planta minima , trium vel / quatwor pollicum altitudinis: leviter piloía, caulis cylin- ^ dricus, folia parva ad terrae fuperficiem, in extremitate - paullo latiora. In locis ficcis hortorum. 24. ATRIPLEX orientalis Schoberi. Atrapbaxis. q) Cal. perianthium conftat ex duobus albis foliolis parvis, in- flexis, rotundis, deciduis. Cor. alba bipetala, ex utroque latere reflexa ; petalafere fcu- tiformia, poft aliquot dies rubicunda, paullo maiora,plana, Stam. filamenta fex, inferius triangulata, craíliora, fuperius tenuiora, fübulata, ad longitudinem petalorum, | Obferva- vi-in aliis corollis quatuor, quinque et feptem filamenta. Anth. fimpl. incumbentes, luteae, Pift. germen compreffum , rubicundum , verticaliter corda- tum, Stylus nullus. Stigmata duo, capitata,ruberrima. Peric. nullum. Semen fere cordiforme unicum, nudum , deciduum, Oss, Planta frutefcens, perennis, ad dimidiam ulnam. Fo- liola minima, fere myrtiformia, lateribus parumper reflexa, numerofa, Flores plurimi congregati. Radix lignofa, fibro- fa,longa. Floret Maio in campis ficcis. 25. Cvcvwus acutauguins flore luteo noctu clente, inftar tuberos. Turi Indorum. Linn. fpec. pl. p. 1436. Momordicae fpecies. Calyc. perianthium quinquephyllum , latum, acuminatum; perfiftens. Corolla pentapetala , petala fere cordata , ftriata , dentata. Flores mafculini et foeminini. Fructus viridis , oblongus, magnitudinis ovi anferini, decem fulcis donatus , trilocularis, In fructu maturo fibrae in- . numerae inftar retis ,. in quibus nidulantur femina nigra, ad formam fere feminum Anguriae, plurima. Folium trian- gulatum, Altitudo quatuor ulnarum, | H.. q) Atraphaxis fpinofalLiNN, conf, FJ. fibir. t. IH. p. 28. App. N, AG, Pbyf. Med. T. V. ZL ES 1/66. | . lo.lAc, LERCHE- E . M, PLANTAE SINGVLARES DESERTI ASTRACHA- - .. MENSIS INITINERE AD KISLAR. LECTAE ET DESCRIPTAE — — Anno 1746. Septbr. 1 26. ciliis r) : Cal. perianthium exterius. diphyllum , brevitl mum, foliolis - concavis, exteriore minore. X nterius perianthium mono- phyllum, infundibuliforme, leviflime quinquefidum, denta- - »- tum, plicatum, coeruleum. ' Cor. pentapetala, unguibus angufítis, tubo infertis; fuperne — — petala latiora, ovata , patentia, coerulea. Stam. filamenta. quinque erecta ad. faucem corollae. "Antherae. fimplices, ovatae, rubicundae. Pift. germen quinquangulare, minimum. Styli quinque, fili- formes, ftaminibus longiores , diftantes, Stigmata fimpli- cia, reflexa. Semen unicum, Oss. Staminum filamenta mediis unguibus petalorum inferta folia: magna oblonga ad latitudinem trium et quatuor polli- cum. Plantae altitudo vix unius ulnae. Radix craffa, lon- gi, fibrofa, cum cortice fufco; adhibetur pro parandis coriis, - Limonium minus, foliis parvis, ad fpithamae vix altitudinem — Habitat ad lacum falinum, Ruth. Kalpitzkoi Ofer. 27. TRIBVLVS ferrefiris — S). | Cal. perianthium pentaphyllum , foliolis latis, acutis, pilot 15; deciduis, Cor. pentapetala; petala plana, ovata, lutea. Sram. filamenta decem, ad longitudinem corollae. Antherae fimplices , erectae, luteae. Pift, germen conicum, pentagonum, cum ftigmate quinquan- gulari. Stylus nullus, Peric. legumen fpinofum, echinatum, durum, fpinis viginti /« praeditum: dehifcit in quinque partes, cuique quatuor fpi- nae infident. Seme oblonga, in quolibet loculamento tria. Oss, rf) Statice flexuofa LixN. ). c. p.395.2.9 ? s) LINN. l C. p. $54- fed pericarpium legumen dici vix poterit. - - DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, d^ c (Os. Curiofa haec planta crefcit copiofe in locis arenofis, Eft repens, ramos fpargit ad trium et quatuor ulnarum longi- tudinem. | Caulis cylindraceus tenuis ad ftraminis craífitiem ex viridi flavefcens.Folia inftar liquiritiae minima. Caulis ge- nicula unam fpithamam diftantia. Tota planta hirfuta, glabra, Leguminis cortex et eius fpinae duriffima. Inter fpinas emi- net dorfum tuberculatum , hirfutum. — Duae fpinae paullo longiores , duae breviores, In legumine integro fuperius fi- gura crucis Maltenfis repraefentatur, 28. Mzriorvs Polonica, "Trifolii fpecies. Cal, perianthium monophyllum , tubulatum ,' femiquinquefi- dum, apicibus acutis, perfiftens, Cor. papilionacea, parva, lutea, Vexilli ungues anguftae ; fuperius ovatum, oblongum, leviter incifum, reflexum. Alae oblongae, concavae, Carina ad alarum altitudinem. . Pift. germen oblongum, compreffum. Stylus filiformis, Stí- gma fimplex , acutum. bie Stam. filamenta decem diadelphia, Antherae fimplices, ere- &ae, omnes unius longitudinis, Peric. legumen uniloculare, rugofum cum apice acüto, par- - vüm. Semina duo, fubrotunda, fere reniformia, Ozss.Semina faporem habent lentibuüs fimilem. Florum odor fe- re meliloti, Haec planta rarior, in collibus arenofis. Cau- lem habet unicum, craffum, viridem , ramulos plurimos , ad fesqui ülnae altitádinem, ' Flores et filiculas profert plu- rimas, Folia parva , angüíta, tria, ficüt in meliloto, Ra- dix lignofa. 29. ATHAMANTA, Danucus montanus, vad. PAIRE, Cal. perianthium tubulatum, ftriatum, inaequaliter quinque- fidum , perfiftens, . Cor. Hl pentapetala, plicata, inflexa, ovata. Stam, filamenta quinque inter petala inferta, Antherae fim- lices, erectae, P à Za Pift. 378 7 77 038180. LERCHE 000050 Pift. germen conicum, Styli duo, diftantes , reflexi, Stigma- i - ta obtufa, alba. ! | Peric. nullum. ! : | Sem. duo, nuda, ftriata, inftar carvi,. L Oss. In deferto paffim obvenit, Planta umbellata,ramuli mul. ti in caput fphaericum congeíti, cum flofculis innumeris, — 3o, GypsorumaE fpecies, vel alia ignota, Cal. perianthium pentaphyllum, foliolis ovatis, Mo- j Cor. pentapetala, pa petala ovata, oblonga, Kee al- biffima. . Stam. filamenta quinque: Antherae fimplices. Pift. germen rotundum. Styli duo, reflexi. Stigmatalonga, reflexa. | | Peric. capfula rotunda, ad magnitudinem coriandri, Sem. unum, duo vel tria. Qss. Planta dichotoma, ramofiflima, radice nigra, craffa, fü- pra arenas ad quadrantem ulnae eminente, Folia parva; li- nearia, anguíta, acuta, femper duo fibi oppofita, Vidi hu- ius plantae tantummodo duo exemplaria, haud procul ala. cu falío albo, Ruth. Biela Ofer. Radix ad trium pellicum craffitiem. Caulis ramofiffimus, figuram fphaericam effor- mans , ad dimidiae ulnae altitudinem, Vielen os habet quam | plurimos. Planta non fpinofa. 31. FRANCKENIAE fpecies forte. Cal. perianthium duplex: externum ordinarie quinquefidum; faepe etiam in fex, feptem et octo partes divifums inter- num monophyllum , tubulatum, femiquinquefidum , cre- natum, quantifper pilofum, ad longitudinem corollae. Corolla pentapetala, rubra: ungues petalorum angufti intra - perianthium inferti: in limbo petala plana,fere cordiformia, . leviter dentata. | Stam. filamenta fex, filiformia, altitudine corollae, alterna- tim breviora, Anth. reniformes, oblongae, luteae. — DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN.etC, [79 . Pift. germen orbiculare, magis ovatum, viride, — Stylus fili formis , in ftaminum fuperiorum altitudine tripartitus in fi- lamenta tenuiffima, parumper inflexa, cum apicibus f. fti- - gmatibus capitatis paullo craffioribus, luteis. Peric. capfula cylindrica, acuminata, Semina plura, minima , oblonga. Oss. Eft planta frutefcens, fed vix ad fpithamae altitudinem, - faporis falfi, Externo habitu ferpillo fimilis, Ad lacum fal. fum, Kalpitzkoi Ofer. Poftea eandem Aftrachaniae vidi flo- rentem Iunio et Iulio: magis eft repens. 31. Sarsora falfa au? fingularis fpecies Kali. ss) Cal. perianthium quinquefidum, foliolis ovatis , fucculentis, perfiftens. | Cor. nulla, nifi perianthium fümas., Stam. fillamenta quinque, unguibus perianthii inferta, —An- therae incumbentes, rubicundae, perianthio longiores. Pift. germen conicum , viride. Styli.duo, reflexi, iàm ante floris apertionem fupra eminentes , rubicundi. m Sem. unicum , riigeum , cochleatum. . 'Oss, Plantae altitudo ad pedem dimidium. In quovis caulis geniculo inter medios flores foliolum unicum fucculentum, oblongum, planum, quod exterius convexum. In quovis ' geniculo fex usque ad decem flofculi, . HocKali non adeo. ramofum , ut aliae quaedam fpecies. Ad lacum Kalpizkoi, 33. HEpvsaRuM 42? vel Rumicis fpecies ? Eodem loco vidi plantam fingularem cum | legumine criffato bivalvi,parvo: valvae tridentatae: in bafi valvarunr utrius- que lateris tria et plura tubercula viridia , ita ut totum le- gumen repraefentet Echinum, fpinis tamen carentem. Semen in una valva fubrotundum, in altera curvatum, anguftum, .. gracile. Folia fucculenta, longa. .$5) Auabafis foliofa LiNN, ex mente Cl, GMrtiNI F/. fib.fom.IL. p.99. Pd IU, DE PLANTIS EIVSDEM DESERTI IN CERTO DISTRICTV XL, MILLIARIVM RVTHENICORVM, QVI A FOR- TALITIO KISLAR DISTAT XXX. MILLIARIA, A RIVVLO AMARO, GORKA RETSCHKA INCIPIENS ET FERE VSQVE AD LACVM SALSVM,KALPITZKOI OSER,SE EXTENDENS. IN ILLO DISTRI- CTV HERBAM EQVIS VENENOSAM ET LETHALEM HABITARE PERHIBENT, t) | X40 . lo Ac. LERCHE- yea Hac de re fententiam meam explicabo, Perveni ab initio mei muneris ad Aftrachaniam Anno 1732. et cum tempus ultra per- gendi inftaret;quidam ex fenioribus officialibus mihi indicabant locum iftum equis fatalem, quo Anno 1722, periculi infcii , cum legionibus pernoctaffent, et ultra mille perdidiffent e- quos. Ex eo tempore locus innotuit peregrinantibus, per quem feftinantes tranfeunt, equos vero fifcella e funibus facta capiftrant, ne herbam, quam timent, capere poffint: De ca- melis, bobus et ovibus non funt folliciti, quia ipfis haec gra- mina non adco nociva, Ego per hunc diflrictum iter feci tri- bus vicibus, ícilicet Anno 1733. Martio, Anno 1735. Octobri, et Anno 1746, Septembri; collegi omnis generis plantas, gu- ftavi, et nonnullas defcripfi. Rogavi Cofacos et Tartaros,viae ductores, ut herbam venenatam monftrarent : afferebant ab- finthium ponticum, artemitiam et falfolam, alii aliam accufa- bant; fed incerti erant omnes. Meo quidem iudicio, nonuna . vel altera ex iftis plantis, fed fere omnes funt noxiae, prop- ter faporem valde adverfum, amarum et falfum, quo propter folum fterile funt imbutae, Rivulus ibidem fere ftagnans eft falfus, aufterus, foetidus et valde amarus, unde etiain nomen habet Gorkaia Reka. — Eiusdem indolis funt quoque plantae ibi crefcentes, v. g, Kali folio clavato perianthio rofeo, tama. ticus , abrotanum , abfinthium ponticum, artemifíia minima, Aharmala, fabago, cynanchum, hyofciamus, convolvulus mi- nor ,limonium ,atriplex orientalis etc, quae tamen,excepto hy- ofciamo, alibi.non nocivae animalibus, Ipfe vidi aliquot equos in dicto diftri&tu morientes, qui debito more non erant capi- l T. fuati. — t) Cent. FI. fibi, tom. III. p. 93. ; DESCRIPTIO PLANTAR. AS'TRACHAN. etc, I8t ftrati, "Eiusmodi locus equis perniciofuüs ,. fed minoris diftan- tiae , etiam obíervatus eft nom procul a fortalitio Bunacenfi in via adDerbentum, - Ex plantis defcripfi fequentes. 34 Kart bumile , coloris obfcure viridis, foliolis minimis, copiofif- fimis , ad. figuram et magnitudinem ovulorum formicarum maiorum, Eo tempore carebat floribus et feminibus. Sapo- ris valde amari, falfi : hanc plantám Tartari prae aliis magis | venenuoíam effe dixerunt. u) 35. SaALSOLA, Kali fruticofim , non adeo ramofum. v) Perianthium triphyllum craffum , fucculentum, perfiftens, Corolla pentapetala membranacea , alba , candida, petalafere » €ordata, quorum tria paullo maiora » ct duo ad tertiam partem minora, anguftiora. Stam. filamenta nulla, Stylus brevis, cylindticus, Oss. In medio corollae circa ftylum quinque tubercula viridia, "petalis ad fundum calycis infidentia, Demptis petalis, ap- paret germen orbiculatum feffile f. compreffum, cui femen ineft curiofum circulare ad figuram cornu Ammonis. Folia oblonga, ovata, minima. Plantae altitudo duorum pedum, In fümmitatibus ramulorum folia gerit plurima, inferius nulla; quae coloris ex viridi lutefcentis, et ratione formae prae- - cedentibus finrilia, — Flores fert plurimos. 36. Sarsora rofacea humilior, vv) Cal. períanthium triphyllum , foliolis craffioribus acutis, ád longitudinem corollae, quo differt a priori : hocque peri- anthium eft plus fucculentum, cylindricum. Corolla pentapetala, membranacea , rubra : petala tria maio- ra, plana, figurae hemisphaericae, in unguibus irrsgam ja4- qd) Ad Anabafim foliofam LriNN. refertur a CI, GMzLINO FI. fibir. I. c. . 99.100, an reé£te, autoptae viderint, v) Salfola foliis ternis , floribus fubftratis : teretiufculis, ovatis , flore brevioribus. Hj. fi ibir. 1. c. p. 98. Kali fruticofum erieae facie, Buxa, EIL Tad e 105. 14. 7. Is .vv) Salfola rofacea LINN.fp.p/. p.313. Salfola foliis ternis , floribus fubftratis, ex conico fuübulatis , flores aequantibus. FL fib. ]. c. P. 96. -493- . To.lAc. LERCHE habentia; petala. duo minora, anguítiora, fed eiusdem lon- gitüdinis, | Piít. germen orbiculatum , paullo maius, | quam in praeceden- te. Stylus duplex, niger. | | Sem. circulare, inftar cornu. Ammonis, : Oss, Caulis ruber , craffus, fucculentus. Flores plurimi, Fo- (-—- lia nulla , nifi perianthii, | IV. PLANTAE PROVINCIARVM. DAGISTANIAE, SCHIRWANIAE: ET HIRCANIAE. 37, Convorvurus albus maritimus Per(icus , Tbee Perfi cum. Lüm. 4moc- nit. Academ. Vol.IL. pag. 341. x) Cal. perianthium quinquefidum, perfiftens ; foliolis CODE RVS, ..Ovatis,villofis, exterioribus paullo maioribus. Cor, petalum campanulatum, patens , albiffimum, magnum, quinquies plicatum , crenatum, "Stam, filamenta quinque, fubulata, vix ad dimidium tubi ere- 1 &a. Antherae longae ad ftylum parumper inclinatae, te- nues, exiles, Pift. germen fubrotundum, bifidum. - Stylus filiformis, ftami- ^ nibus longior. Stigmáta duo, oblonga, fere cylindrica, ad dimidiam corollae altitudinem, alba. Not. Sub gprgnine bafis calicis quinquangularis, Peric. capfula fubrotunda, nigricans, bi-et trivalvis. Semina duo, faepe unum ettría, Notabile in hoc femine eft, fi eius cuticula aperitur, nullam reperiri fubítantiam femi nalem f. nucleum, fed potius bina foliola parva, craffiufcula, curvata, viridia. Oss. Plantae longitudo pedalis; caulis et folia lanuginofa. Folia ovata, oblonga, craffa, tantifper la&tefcentia, infipi- - da, Radix lignofa, . Flos odoris rofei. Floret Maio et Iunio. | Haec planta perperam a Ruthenis infignità Thée Perfarum, 3 nam illis non eft in ufu, neque etiam bibunt Thée Chinen- fe, fed. loco eius zingiber cum faccharo coquunt et pro potu adhibent, Aliqui noftrorum Chirurgorum folia cum aliis Vepe- x) Convolvulus perficus,. INN. fp. tl. p.215. DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHÁN, etc, 183 vegetabilibus mifcuerunt et in forma decocti aegrotis fcor- buto adfectis cum fructu exhibuerunt, —Crefcit ad litus Maris Cafpii arenofum in abundantia. wir nc 38. RuiNANTHUS, Elepbas y): Singularis profetbo planta fuo flore , quam, . quoad potui, defcripji. | Cal. perianthium monophyllum viride , leviter pilofum, perfi- Ítens: pars inferior bifida, denticulis acutis , reflexis ; fu- perior cucullata, oblonga, acuminata, erecta. | Corolla monopetala, lutea, mirabiliter figurata et ornata. Tu- bus brevis: labium inferius fcutiforme, patulum, femitrifi- dum, trilobatum. Superius galeatum ,repraefentans ferme caput elephantinum cum probofcide longo , cavo, aperto, . piftillum continente, in parte inferiore fecundum longitudi- nem fiffo: in huius tubi media parte, ex utroque latere,pro- minent duo parvi proceffus acuti , os repraefentantés , fü- pra vero in galea duo puncta nigra inftar oculorum: talia duo puncta etiam circa os tubi in labio inferiori confpicua, Stam. filamenta quatuor, circa os tubi inferta, filiformia. —. Antherae incumbentes, bifidae, oblongae, coalitae in-tu- - bi dimidii regione , ubi nominata quatuor puncta nigra ap- parent. , í Piftilli germen conicum, viride, Stylus filiformis, longus, fa- T pra tubum proininens, Stigma obtufum. | ^ Peric. capfula fphaerica; nigra, bivalvis, in medio dehifcens . cito,femina emittens , quae propterea non facile colligenda, Sem. plura, minima, magis reniformia, nigra. - "- Oss, Huius plantae altitudo unius ulnae, habitat in fylvis Hire caniae ubique, floret iam a Martio usque ad Auguftum, et "s frequens obfervatur, Folia oblonga, dentata, menthae fo. liis fere fimilia, pilofa: Bina ex adverfo pofita. Flores lu- | tei, coloris egregii, plurimi. Radix tenuiffima, circa quam folia iuniora, albicantia,in terra adhuc latentia bulbum qua- . fi quadratum eíformant rugofum, — Semina collegi menfe | |. Au- y) Lis, fp. pl. p. 840. Elephas campoclarenfium, CoLuMN, ecpbr.XI. p. 186. fip. p. 188. | | | | App. N. Ad. Pbyf. Med. T.V. Aa | -—— ME ! LE s Y E" ^Y EM 77 ^ 1e. lc. LERCHE- Augufto. "Mead plantae, tunc temporis mihi i in- cognitae , feci, nefciens, Rhinanthum effe. 39. GsnANIUM, Cicutario proximum , minimum. | - Cal. perianthium pentaphyllum , foliolis anguftis , üruris, m ! acutis, concavis, apicibus reflexis, . &or. pentapetala, coloris carnei , petalis latioribus, concavis, . erectis. Stam. filamenta quinque. — Antherae fimplices , ovatae , lu- - teae, ad dimidiam corollae longitudinem, Pift. germen quinquepartitum. Stdus conicus, ftigmata quin- que. Capíula feminalis, utinaliis geraniis, Sem, non vidi. -Oss. Eft planta minima,procumbens foliis anferinae. FloretMar- tio et Aprili ad rivulum Karafu non procul ab urbe novae Schamachiae, et in miim Mungan. 40. ANacaLLIS arvemjis an ? Cal perianthium .pentaphyllum , foliolis SREUTAE , acutis , perfiftens, Cor. pentapetala, ,pallide rubra ; petala fere ücuE Adonidis ; | ipse voluta, ovata , obtuía, concava , inferius dagu- iora. Stam. filamenta quinque , ad dimidiam corollam erecta, fie [ bulata, inferius latiora , pilofa , bruni coloris. Antherae - erectae, fimplices, parumper reflexae, luteae,. 1 .Pift. germen fphaericum. Stylus filiformis, Stigma fimplex, | . capitatum. d Peric. capfula globofa, in medio dehiícens, hemifphaerio fu- periore decidente, ut in Rhinantho. : Sem, plura, minima, nigra. Oss. In provincia freti , ad ripas torrentium floret Aprili, | Eft magis repens, ad dimidii pedis longitudinem. Folia fere cordiformia , in caule oppofita, faporis amaricantis; grati, Ramuli plures. : i 4T. SvnixGAa Perjca alba , odorata, fpontanea. Cal. perianthium tubulatum , brevifimum, perfiftens. ^ Cor. DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, IB; Cor. monopetala, tubulata, limbus quadrifidus , laciniis pla- nis, acutis , albiffimis. | Stam. filamenta duo, medio tubo inferta, breviífima, An- therae bifidae, reflexae, ad longitudinem corollae. : Pift. germen fubrotundum. Stylus filiformis. Stigmabifidum, craffhiufculum, ad longitudinem antherarum. - Oss, Crefcit in Hircania fponte et in hortis urbis Refchtích, Folia myrtiformia , parva. 42. MELIA, Azedarachb, arbor maxima. 7) | Cal. perianthium pentaphyllum, breve, deciduum. Cor, pentapetala, petalis anguftis, longioribus parumper re- flexis, coloris pallide rubri et coerulei, petala facile de- cidua, Nectarium nigricans, violaceum , cylindricum, membrana- ceum, ad longitudinem petalorum , ore dentato, decem ftris longitudinalibus : in fummitate nectarium terminatur viginti denticulisl. apicibus angufítis, brevibus; facile quo- que poft corollam deciduum. Stam, filamenta decem, breviffima , nominatis apicibus infer- ta, albicantia, Anth. erectae fimplices, | Pift. germen conicum. Stylus cylindraceus, ad longitudinem ftaminum. Stigma capitatum, —— 1 3 Peric, capfula quinquelocularis effe videtur, ^ Drupa ovata inftar olivae, Nux quinquelocularis, T Ozs, Binas eiusmodi arbores vidi in urbe Refchtfch, Flores innumeri, odorati. Folia fingularia , compofita, 43. AranmEan? Stellata. - j T Caulis quadrangularis: in ramulis quatuor vel quinque folio. la anguíta, Perianthium nullum, nifi germen didymum ; in reliquis cum aparine convenit. Corollae laciniae crdinarie quatuor et ftamina totidem, In quibusdam petalum quin- quepartitum, in paucioribus tripartitum , inque iisdem to- tidem (funt ftamina quinque vel tria, In Peninfula Enfili ad litus Maris Cafpii, —— ; RTT Som Aa : 44. £) LINN. 7. c. p. 11$. 186 | Io. AC. Aye 44. LyruguM tbymifolium forte. &) : ' E Cal. perianthium monophyllum , infundibuliforme, quadran- gulare, quadridentatum , perfiftens. , Cor. tetrapetala , pallide coerulea: petala ovata , angufta, fummitatibus perianthii inferta, plicata, marcentia. .Stam. filamenta quatuor, fubulata, Antherae duplices,in fau- ce perianthii fitae. Pift. germen cylindricum, breve, compreffum, Stylus filifor- mis. .Stigtna capitatum. Oss. Folia anguíta, linearia, plurima, flore coeruleo. Planta P femipedalis. In pratis pagi Peribafar ad finum Hircaniae, Floret Maio et lunio, 43. Hibiscus pentacarpos aquaticus. 8) Cal perianthium duplex : exterius octophyllum et ennea- - | phyllum, foliolis linearibus , perfiftens: interius monophyl- lum , femiquinquefidum, cyathiforme, foliolis acutis,per- - fiftens. Cor. petala quinque, verticaliter cordata, ad bafin coalita , apice uno altero maiore, coloris pallide rubri. Stam, filamenta plurima, inferne cum germine coalita. Anthe- rae reniformes. Pift. germen conicum.' Stylus. filiformis, quinquefidus, ftami- nibus longior. Stigmata capitata, : Peric. capfula quinquelocularis, Semina folitaria, fere reniformia, Oss. Faux corallae anguílior, quam in Malva . neque piftil- Ium erectum, fed inclinatum, pendens. Floret lunio, In xivulo inter arundines ad pagum Peribafar. P NPI PRICE EE E e) LINx. Lc. p. 642. ex "- defcriptione non alia videtur, £) L Cc p.9 8 Ie i | DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc. 187 ADDITAMENTVM, His defcriptis paucioribus plantis , non inutile fore iudica- vi, aliarum quoque in Aílrachaniae confiniis et regionibus Perficis crefcentium, mentionem facere, ut illarum maneat me- moria, Binis mihi vicibus contigit , annis fcilicet 1732. usque ad 1736, cum exercitu Rhutenico , et poflea 1746. usque ad 1749. cum Legatione ad Perfiae Regem , in iftis locis verfari,cu- iusmodi occafiones raro obveniunt. Apparuit fubinde ex mif- fis a me feminibus et plantis tam ad curiam Medicàm, quam ad Amicos Philobotanicos, non paucás fuiffe hactenus incognitas , quae nunc publici iuris factàe. Communicábo itaque plantarum et ftirpium iftarum regionum ex meis herbariis cataloguin , ád- icctis nonnullis obfervationibus. - | In Hortis Afirachanenfibus. 1, Morus alba et nigra, 2. Poma varia bona; melioris vero notae, quae ex Crasno- garla non procul abhinc afferuntur, - 3. Pira optima, 4. Cerafa nigra et alba. : s. Pruna nigra , non tam frequentia. 6. Pruna lutea , parva, tartarice Litfcha, 72. Cydonia mala. | : $. Mala Perfica, quae etiam ficcata optima: aRutbenis etAr- menis vocantur Schaptala. | 9. Armeniaca mala maiora et minora in abundantia. 1o. Armeniaca fylveftris, frutefcens, in deferto. 11. Meípilus minori copia. | Y2. Vitis cultura maxima : uvae dantur varii generis, nigrae, rubrae, albae, baccis rotundis et oblongis, maioribus , quam aliislocis, Ex albis quaedam fpecies eft baccis mi- nimis fine acinis, faporis dulciffimi, cuius uvae magnae, ad pondus faepe quatuor librarum. — Aftrachaniae uvae citius maturefcunt, non alia de caufa , quam propter fo. lum nitrofo-falinum fertile et calorem continuum folis , Aa3 qui v t28 . lo. lac. LERCHE qui aeftate nubibus raro obícuratur ; tum etiam propter vinetorum perpetuam irrigationem , quae per aquaedu-- .€us vel molas alatas peragitur. Uvae mifcentur, et vi- num paratur rubrum non adeo fpirituofum , nec durabi- le, quod nunquam deponit tartarum, propter ingredien- ' tia, ut creditur, nitrofa. — Vocatur ibi nomine Perfico 13, 14. Ig 16. Tíchichir 1. melius Tfcháchir, | Frütices berberorum, ribium, rubi idaei, groffulariae, ra- riores et non tantae aeítimationis. —— . Cucumeres Períici, magni, ad longitudinem ulnae dimi- diae, in hortis Armenorum , Tartarorum etIndorum, ubi fructus exoticos varii generis vidi, qui funt fequentes. Cucumis acutangulus, ad ovi anferini magnitudinem, de- cies fulcatus, trilocularis, flore luteo noctu fuaviter o- lente, quod primus obfervavi. Indis appellatur Zur, qui fructum viridem, cortice deglubato valde amaro, affant cum butyro et comedunt, Defcriptionem plantae vide füpra fub numero 2. Cucurbita lagenaria flore albo: pro cibo non adhibetur ; Ob córticem durum infervit loco lagenarum. Cucurbita longa, cylindrica f. farciminaria, ad feíqui ul- nam, quae viridis, feminibus nondum maturis, coctavel - affata Indis et Armenis in ufu eft, Eodei modo nunc et alii comedunt, Cucurbita pomiformis, alba, parva. Cucurbita piri f. oviformis minima, ex viridi et albo ítria- ta: infervit pro capfulis. Cucurbita coroniformis lutea, egregia, inferius globofa, fuperius decem proceffibus obtufis ornata; flore luteo. magno; cortice molli, quapropter non diu fervatur. Ra- mos profert plurimos, luxuriantes, ad duas ulnas. Melonum variae fpecies maiores et minores, maxima in copia et viliffimi pretii, e quibus ifti; qui a Bucharia no- men trahunt, prae aliis delicatiores, —Crefcit etiam nova melonum Indicorum fpecies, fructu oblongo, laevi, lu- teo, cum carne viridi, grati faporis, qui ferius mature- fcunt et usque ad autumnum fervari poffunt. 22. me. "memMBSRT 22. 33. 1 24. A6. 27. a8. - 29. 30 - &£) Hilcus bicolor.LiNN. mautif. ait. f. 301. — DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN, etc, 189 Melo Perficus pufillus; inftar pomi , fphaericus , cortice variegato, odoratiffimus , qui a Botanicis pro Dudaim ha- betur. LixN. Sp. Pl. p. 1437. Propter odoretn aeítima- tur: comedibilis non eft. . | "Anguria Citrullus carne rubro et albo, fructu fphaerico, viridi, magno ad pondus faepe xxx et xr, librarum. In Hircania funt figurae oblongae ovalis, Aftrachanenfes an- guriae rubrae bonitate omnes aliarum regionum antecel- lunt, et ad Mofcoviam ct Petropolim feruntur. | Quae carne alba, nunquam tam grati faporis, Anguriae atque - melones a folis Tartaris coluntur maxima copia, Melongena, Badimfchan Armenis dicta , fructu pomiformi et oblongo, violacea et alba. Comeditur cocta vel affa- ta; vel etiam fructus excavatus herbis: petrofelini et co- riandri, allio cocto et femine finapios farcitus in aceto vini fervatur , qui loco acetarli in prandiis adhibetur. Goffypium herbaceum, annuum, 26. Capíicum , Piper Indicum, in abundantia, quod ficcatum venditur, et multis loco piperis nigri in ufum venit, Capficum coroniforme , quod rarius et fine acredine, Milium Bucharicum ££) altiffimum trium et quatuor u]na- rum 5 fpica unica, magna, penfili: femina alba, e quibus farina et placentae parantur. — ! " i Ciceres albi et rubri, griecbifd)e Grbíett. | Phafeolorum variae fpecies , maiores et fninores, albi, punclati, variegati, nigri, adfcendentes et luxuriantes, maxime in campis et hortis Tartarorum. | Dolychos, caule et legumine hirfuto, fem. parvo, nigri- cante, Frumentum Turcicum album et rubrum. Ex feminibus a- pud Armenos et Georgianos confeétionem vidi curiofam, primo intuitu mihi ignotam, quae vero facili negotio fic paratur : Frumentum cum butyro recenti, vafi operculo claufo imponitür fuper carbones candentes: tüm poft ali- quot minutas , bülliente butyro , auditur notabilis flre- pitus ex feminibus falientibus ad operculum in varias fi- guras 190 — » . o.lAc.LERCHE - guras , fere inftar papilionum, abientibus; quae confectio — inter bellaria menfis apponitur. : 33. Foenum graecum in hortis Indorum, qui eius herbam, quam narcoticam effe dicunt, cum oryza coquunt: fae« - . pe vero addunt folia cannabis fponte crefcentis in cam- pis, et fol. afae foetidae ex Períia allata, ut et crocum - orientalem: hanc oryzam fic paratam et valde butyratam comedunt avidi, unde ipfis primo hilaritas , fubinde vero - fomnus conciliatur profundus. Ceterum iíta natio Indica fobriae eft vitae generis, et non nifi aqua pura pro potu ordinario utitur, | 34. Impatiens lutea, cuius fucco Indi et Armeni ungues tin- gunt colore pallide rubro. ( 3;- Sinapi nigrum copiofum in hortis Tartarorum. ' - 36. Coriandri herba Georgianis et Armenis loco petrofelini in —- Aufü eft. | 37. Dracunculus efculentus. 38. Cépae Aftrachanenfes, cuticula lutefcente. 39. CepaeCrasnaiarienfes, cuticula alba; magnae ad libram fe- | mis , compreffae, fubdulces, quae hoc fingulare habent, quod, fi Aíftrachaniae feminantur , femper mutent cuti- culam fuam albam in lutefcentem fubrubram, fimulque fa- | porem et magnitudinem amittant. ^ . 49. Braffica cauliflora ex miffis huc feminibus ad notabilem pervenit magnitudinem. 41. Rofae rubrae centifoliae. | 4?, Cynosbátus hortenfis et fylveftris, 43. Rubus Volgenfis niger, magna copia venditur , ex quo pa- ratur potus curg aqua vel confectio cum faccháro. 44. Tournefortia f. Aftrichanià Schoberi, Defcr, no. 2, — 45. Nitráriá Schoberi: eius defcript. vide no, 3. et Linnaet 1n novis Commentariis Petropolitanis cum delineatione To- mo VII. | - 46. Marfilea quadrifolia,quae aliis locis ráriffima, hic vero fre- | 1 quen- ss. - DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, II quentiffima in pratis; fed non apparet prius, quam poft in- undationem Volgae;menfibus lulio, Augufto et Septembri, Defcript. no. t9. | : Tribulus aquaticus, in ftagnis ad vicum. Müfchaik: Tarta- ris audit Batlatfclik. * "Cyclamen: tartarice Tfchelim. Recens ad forum fertur venalis, et comeditur. 49. Nelumbo glandifera, perfice-Pachley Deria, i.e. ntices marinae. Huius plantae fructum facie plane peregrina,pri- ma vice vidi in Hircaniae urbeRefcht(ch ann. 1747, ubi vendebatur in foro publico. Fructus erat magnitudine ovi anferini in medio quafi truncati, in cuius difco glan- . des figura circulari erant reconditae decem et plures, ma- iores, quae circa peripheriam, minores, quae circa cen- trum fitae: faporem habebant gratum nucum fere avella- narum, Referebant mihi Perfae, hunc fructum crefcere - inter arundines in finu Maris Cafpii, non ultra duodecim milliaria ruthenica ab urbe diftante. Rogabam, utaffer- rent quam primur plantas iuniores cum floribus et foliis, ut illas examinarem; fed fruftra: in caufa erat rumor; qui iftis diebus pervenit de fübita Regis (Schach Nadir)morte, - quam fequebatur ftatim inter incolas mágna feditio, qua- propter nemo tutus exire poterat. Glandes interea fervabam, quae fübinde corticem durum, nigrum obti- nebant. Redux poftea ad Aftrachaniam, monftravi fru- €tum cum glandibus Indis ibi degentibus, qui mox illum 'cognofcebant, et certum me faciebant , iftum quoque inveniri ad ripas Volgae, ubi mare Cafpium influit, inter arundines et algas , fexaginta milliaria ab urbe, Dabant mihi nucleos maturos, et modum fimul plantandi indi- cabant, nempe ut inclüderentur argiilae et in aqua ftag- nante immitterentur; fed plantam cum floribus obtinere non potui; et licet aliis, poft meum difceffum hoc dili-- genter commiferim , nunquam tamen voti mei compos factus fum. Glandes quidem recentes poftea quotannis fere inde accepi, et Petropoli in horto botanico quasdam dicto modo in loco paludofo ponere iuffi, e quibus pro- App. N, AG, Phyf. Med, T. F. Bb | ger S X92 ....Io, IAc, LERCHE QT germinaverunt folia magna, peltata, integra, fubtus ra- :| diata; fed fructus cum floribus non apparuere, Commus- | nicavi de his glandibus expertitfimis Botanicis,Linnaco, | Gortero et Gleditfíchio, qui procul dubio fuis climatibus - benignioribus plantam ad perfectionem perducent, et ac- | ,curatius examinabunt. Linnaei Spec. Plantarum pag.739. | £o. Atriplex orientalis, perennis, frutefcens. Defcript. n.24. | $1, Chenopodium glaucum, anguftifolium,altiffimum ad duas | ulnas, florum racemis plurimis, longis, Ex miílis a me - feminibus in horto medico Góttingenfi planta progermi- | navit, quam celeberrimus Hallerus tanquam fingularem | meo nomine infignire dignatus eft. Conf.Halleri Enumer. plant. Goetting. p. 21.22, et Commentar.Goetting. Anno | 17f1. p. 223. Vide Commentar. Lipfienf. de rebus in fci- | ent. medic. et natur. Tomilldi part, 1. pag. 18. — Linn. | Spec. Pl.pag. 320. 321, y) | : ] $2. Chenopodium minimum, foliis triangülaribus, fagittatis, | . nitentibus. | | $3. Ranunculus lingua, longifolius,. $4. Cannabis Indica fpontanea, narcotica; vid. n.33. $5. Zygophyllum portulacae fol, petalis obtufis, miniatis, — $6. Peganum , Harmala, Ruta fylveftris Schoberi, frutefcens, | floribus albis, foliis multifidis, - « i . 57. Indigofera , quam plantam rariffimam poft meum difcef- | fum detexit Dnus Pharmacopoeus Madeburg 5 crefcit ad | Volgae ripas occidentales haud procul ab urbe. | $8. Aílragalus tragacanthoides, flore luteo. $9. Aftragalus phyfalodes £ veficalis, fl. coeruleo. 60. Aítragalus erectus anguftifolius. 61, Aí(tragalus alopecuroides, in locis fabulofis. 62. Hedyíarum erectum, angufílifolium flore carneo, E 63. Hedyfarum, Alhagi, foliis fimplicibus, lanceolatis, ob». | tufis, caule fruticofo, fpinofo, flore rubro, filiculis re-- MUNDI cur- y) Seu potius p. 324 , ubi planta ifta Salfola fruticofa audit. Aliam plantam in honorem meritiffimi LERCHU dixit Perill, Eques in Mga- | &i(Ja altera p. 256. E - *. "1 DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN. etc, I93 curvis, Saepiífime reperitur monftrofum. Defcript. n.9. . Linnaei Species Plant. pag. 1031, 64. Ornithopus compreffus. |. 65. Coronilla herbacea , varia. Linn. Sp. Pl. p. 1048, 66, Coronilla, Emerus Tournefortii. ibid, p. 789. 67. Vicia Cracca , flore coeruleo, - 68, Lathyrus flore purpureo. 69. Anonis flore albo, | 7e, Abfinthium anguftifolium, odoratiffimum. . 31. Abfinthium ponticum maius et minus. 71. Artemifia àltiffima. 73. Chryfocoma, 74. Bidens cernua. 75. Bidens tripartita. | 76, Ephedra monoftachia, Schobero Píeudo-Rubus.. |. 27. Glycyrrhiza vulgaris,3) abundantiffima. In pharmacopolia e radicibus coquitur fuccus pro toto Imperio Ruífiaco. 78. Glycyrrhiza leguminibus echinatis, quae rarior, 79. Cynofurus fpicis cenuiffimis. 8o. Orobanche ramofa. T3 81. Conium maculatum. Zarizin. | $2. Lythrum virgatum. Defcript. no. Io. et 44. 83. Lyfimachia. | $4. Numularia. $5. Androface. $6. Lycopfis veficaria. | |. $7. Rumex, Defcript. Plant. no, 21. ct 33. $8. Afperugo procumbens, - $9, Cerinthe echioides, 9o. Cucubalus tartaricus, - 91. Myofotis. ic 92. Dodartia Tournefortii flore coeruleo. 93. Ornithogalum vernale maius, flore albo, - ... 94. Ornithogalum minus, flore luteo. b a | 95. 3) Intelligit Glycyrrhizzm echinatam LINN. fp. pl.p. 1046. cont. Hora . . éibirica Tom. IF.p. 32. / | ^ 3904. ^r TYolac. LERCHE - og. Tamarifeus, ^ — | 96. Horminum aethiopicum, Phlomis, 97. Lepidium perfoliatum. : 98. Lepidium latifolium , acre. 99. Trionum, Hibifcus. | xoo. Gnaphalium arenariumr, Ior, Elychrifum. flore luteo.. 102. Perficaria non acuta f. Polygonum amphibium. 103. Perficaria acuta, Hydropiper, e) Ruthenis T (chetfchui- naja travva, quam denominationem traxit a morbo Aítra- chanenfi endemio, dicto Tfchetíchui, qui nihil aliud eft, quam cancri fpecies aquofi, faciem. et faüces valde in- quinantis :. inficit homines tam feniores, quam infantes. Hoc malum producit exulcerationes ferpentes cum puftu- lis, foetidas, mali moris, chronicas, deglutitionem impe- - dientes, Mulierculae fuerunt primae, quae huic malo pofuerunt obicem, idque praeftiterunt ope huius Perfi- -cariae, cuius folia ficcata in pulverem redigunt, et cum tantillo. vitrioli de Cypro]. aluminis et zingiberis mifcent: iftum pulverem calamo inflant naribus, faucibus, vel aliis partibus exulceratis, poftea fricant, et purificant, et pro: re nata reiterant aliquoties, talique methodo malum cu- rant feliciter. Chirurgi noftri poftea compofuerunt aliam: formulam ex perficar. acr; 5iij , cort. citrull. vft. 5i zingib;. alb. fal. ammoniac. aa 5if, nitr. pur. caryophyll, aromat.. vitriol cypr.calcin. aa, 3j, ex his pulverem fecerunt et * optimo: effectu adhibuerunt. Yo4. Afclepias, Cynanchum acutum, LzO$. Calamus aromaticus, in abundantia; 106. Sida, Abutilon: Avicennae , flore luteo. 197. Dulcamara. — . —— : | To$, e) In Hj. fib. t. III. p. 49. varietas effe dicitur Perficariae anguftifoliae- C. B., quae ibidem Polygonum fpicis interruptis rariífimis, foliis: ex lineari lanceolatis, feminibus obtufe triangulis, vaginis ciliatis , audit; ab liac aliter differre; quam vaginarum ciliis brevioribus , ibi- dem negatur ,, et quae hic relata leguntur , paullo plenius narrantur. - - DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, I95 - x08. Potentilla bifurcz, ^ - 1 X09, Lotus. Di 110, Heliotropium. . "A11, Limonium maius et minus, . 112. Rhaponticum, ad fluvium faik, -313* Salfolae, Kali et Salicorniae fpecies multae, ex quibus & combuftis Tartari parant Sodam nigri et albi coloris,acer- 1. rimam; quae infervit pro tingendis linteis bombaceis et pannis fericis, quibus ope fodae color redditur conftan- tior. Adhibent illam quoque pro fapone füo nigro tarta- rico praeparando. | 1r4 Efula prateníis maior, Euphorbia. *315. Efula.anguftifolia, » ; E 116, Galium boreale. -. .. | | | 117. Convolvulus arvenfis , flore coeruleo, fol. fagittato, 118. Alius flore rubente. | d V .319. Convolvulus fepium , flore albo, folio Ianceolato, III, Zn itinere per defertíum ad fortalitium Kislar. 120, Tribulus terreftrris , Iuxurians, feminibus aculeatis qua. - dricornibus, habitat in locis fabulofis, Ob eius raritatem defcripfi fupra fub numeró 27. Confer. Linn, Sp.Pl. p.554, Iz1. Melilotus Polonica, Trifolii fpecies, multiramofa, flore luteo, Defcript. n.28. Linn. ib.p. 1078. . ^ ^ -— I22. Athamanta, Daucus montanus, floribus albis, radice e- fculenta. Not. Haec eft ifta radix, quam Armeni et Tar- tari in itinere effodiunt, atque recentem comedunt, 123. Gypfophila forfan, fuperius n, 30. defcripta, - 124; Franckeniae fpecies forte; externo habitu ferpillo fimilis. — Deícr..Plant. n. 31. se Mac: 125. Plantas venenatas equis praefertim lethales, in certo di. ftrictu huius deferti.ad rivulum Gorka Rcka , fupra. de- (cripti (34, etfeqe | d 126. Camphorosma crefcit ibidem. 127. Armeniaca pumila, perficae foliis, fructu exfucco, hinc inde copiofa. Eius altitudo. vix ad.ulnam femis pervenit, 'quia fingulis fere annis per Tartaros et Calmuccos defer- bb ti -— b d fo: TAc. LERCHE ti fit deflagratio, Ex nucleis eius hic Petropoli crefcit. in horto botanico ad trium ulnarum altitudinem. Planta eft frutefcens, et floribus roíei coloris gaudet quam plu- rimis, egregiis. | miter is 128. Amarillis £), Tulipa fylveftris, coloris varii, albi, rubri, violacei, lutei, variegati. "Tempore vernali hae Tulipae iucundiffimum praebent adfpectum, ^| Habitant maxima copia in deferto ad Volgam inter urbes Zarizia: et T(cher- nojar. ,129, Anchufa. | -.33e, Medica , cochleata, 131. Cachrys, defcriptani. 3. . ^ ^ ut dy 132. Spiraea crenata, maior, cortice bruno , laevi: Tartaris * A audit Tavvalga, et pro baculis ambulatoriis adhibetur, ; 133," Liguftrum, 2,9110 te oxiurv[owng Or vk 134. Chelidonium corniculatum flore luteo et rubro. 15f..Hibifcus flore viridiy magno. | 136. Cerafus fylveftris , frutefcens, nana. 137. Serpillum, ^ 138. Eupatorium. 139. Phlomis. 140. Pulegium cyptrium candidàm, I4I. Scutellaria. 142. Senecio, 143. Echinops. | jp 144. Xeranthemum flore coccineo. 14$. Abfinthium incanum. 146. Periclymenum,. A IV. In Jifridu Kislarienfi et. ad fluvium 'Terec , in campis e$ fylvis, ubi babitant Cofaci Grebenskienfes. 347. Capparis ;) repens, frutefcens, ramulos virides fpargens ad longitudinem duarum ulnarum. Folia oblonga, ovata; fructus ad magnitudinem|ovi columbini, cortice viridi, | M rd qul: €) NoneftAmaryllis, fed ipfiffima Tulipa gesneriana LINN, ») Capparis fpinofa; Lixw. fp. pl. 710. | | -— » ín : ' : » x , Go we CHUTE APPIPTYES cS Lune PR RR " DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN.etc, 97 : qui ad maturitatem pervevtus, debifcit in tres vel qua- tuor pattes: pulpa eius coccinei coloris, femina fuíca. Flores nondum evoluti colliguntur, cum aceto vini vel aqua falífa condiuntur, et pro ufu fervantur. FloretIu- nio et Iulio in locis fterilibus non procul ab urbe Rislar usque ad diftantiam viginti milliarium ruthenicorum, Vidi etiam ad fluvios Ágrachan et Curam, copiofam. 148. Armoracia nigra, aciis, longitudine ulnae cum dimidia, ad crafitiem brachii humani, | Crefcit ad Cumae fluvium . in confiniis Cabardiae, unde faepius adfertur. 149, Lvonymus Europaeus. 190. Rhus, -. | 151, Pruna fylveftria, parva, rubra , Kifil vocata. 152, Arbor peregrina, non fatis nota. In lingua tartarica ve. nit zomiue Dugufhwm , i. e. decem corticalis. Crefcit in fylvis ad radices Caucafi montis. Prima vice innotuit anno 1747 per Tartaros noftros Tícherkafhenfes Kislariae degentes, qui ex huius arboris ramis conficiebant fagittas, quac va- rium colorem viridem , album et brunum exhibebant, Hoc videntes, Tartari, plures poftea maiores ,longiores Tamos arboris afferebant, et pro baculis aptabant, ven- debantque. Non ultra brachii hominis craíffitiem crefcit, Commiíi quidem nonnullis Kislariae habitantibus , ut flo- res , folia et fructus iftius arboris 1. fruticis procurarent, - fed obtinere non potui, nifi ramos cum cortice et cuti- culis tenuiffimis, quarum decem et plures detexi, 153. Lonicera , Ruthenis Gordovvina derevva, ex qua parans ^ tur tubuli longiffimi pro fumigatione tabaci,. Ir4. Dictamnus, Fraxinella. | 155. Rubia tinctorum copiofa: radix colligitur, et mercato- ribus venditur. Oss. Non licuit mihi, in hac regione aeftatis tempore diu verfari, qua plurima notatu digna vegetabilia reperiuntur, ut ex ManufcriptisClariffimi Dotoris Schoberi cognovi, Ae- quum eít, huius digni Viri memoriam hac occafione re- vocare. - Petrus Magnus Imperator mittebat illum ad haec loca anno 1717 €t 1718, ut fcrutaretur omnis generis na. turalia, - rz F * i i A 4 - turalia, inprimis etiam ut examinaret thermas, non ultra centum milliaria ruthenica fitas a fortalitio Kislar. Poft-- haec ille redux Mofcoviam, confcripfit librum fub titulo memorabilium Ruffico-Afiaticorum, qui tamen lucem non vidit. Digniffimus Vir anno 1731 fuum librum mihi com- municabat, quem fefítinanter defcripfi ^— Avtographum poít Auétoris obitum infeliciter periit; copia eius vero adhuc in meis manibus eft; apographum etiam a me com- municatum, reperitur in Bibliotheca Curiae Medicae. -Ex hoc Manufcripto iam transfcribam vegetabilia in his confiniis habitantia, | E Ex Arbovibus. Quercus, acer, platanus, fraxinus, falix, olea fylveflris odoris florum fuaviffimi, poma, pira, cerafa,. pruna fylve- ftria rubra, parva, morus, mespilus, cydonia, vitis fylvee ftris f, labrufcum baccis nigris minimis, quas Cofaci cum uvis ,fativis mifcent , et vinum non ingrati faporis exprimunt, Not. Hoc Labrufcum vidi in omnibus fylvis ad mare Ca- fpium, maxime vero in Hircania(Gilan ) ubi crefcit ad mirabilem altitudinem fummorum arborum cacuminum, et faepe ad hominis craffitiem. | Porro frangula, rhamnus, paliurus f. fpina Chrifti, acacia, J. liguftrum. | Ex Plantis. | Horminum foliis falviae maioribus, erica arboreícens ad duas tresve ulnas flore coccineo, lamium flore luteo ma- iori, lathyrus, aphaca flore rubro et albo, fatyrium flore purpureo et albo odorato, papaver erraticum flore ruber-. rimo, lychnis chalcedonica flore fcarlatino , gratiola, blat- - - taria flore a bo, fraxinella flore rubro, eryngium caule a- methyítino, delphinium flore coeruleo et albo, fcorzone- ra, origanum, fatureia, ferpillum , carvum, mentha ver- ticillata, fmyrnium ferulae folio caule multiplici, ftachys perianthio amplo, thlafpi perfoliatum, clematis fcandens flore purpureo, biftorta, allium fylveftre, filipendula flore luteo, apocynum anguftifolium flore minore ibo lore - c DrscRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN. etc, I99 flore ex luteo et albo mixto, millefolium flore luteo, gly- cyrrhiza flore rubro et albo, lychnis vifcoía anguftifolia ' . flore luteo noctu faltim florens, efulae variae fpecies folio angufto, longo, obtufo et crenato , aftragalus flore albo, - elychrifum lavendulae folio, et aliud prolificum i.e, ex uno flore alterius progerminatio libanotis, ariftoloctia rotunda, caffida flore coeruleo, lycopodium, muícus clavatus minor foliis latis et dentatis hinc et inde crinibus obfitus, vifcum. Hactenus $Schoberus. V9 - V. De Plautis in Provinciis Perficis Dagiftaniae, Schirvaniae et Hircaniae. 156. Oryza in campis declivioribus ad mare Cafpium; re- quirlt continuam irrigationem per aquaedu&tus usque ad incipientem ariftarum maturationem, 157. Goffypium herbaceum copiofum in Peninfula Apfcheron, in Hircania, maxime vero in provincia Mafanderan, 158. Milium in Dagiftania Tartaris magis in ufu eft, 159. Echium villofum, hirfutum, anguftifolium, floribus plu- "rimis coeruleis , altum ulnam unam femis; in via a Nifo- vva ad Schavvran. | Oftendi bina exemplaria valde mon- ftrofa, caulibus latis trium pollicum, compreffis floribus - * — plurimis obfeflis , quae tanquam miracu digna hucusque affervo. | | 160. Stachys villofa; Ad Sulacum. 161. Millefolium flore luteo et rubro, | 362. Gramen Buntcenfe variffimui, humile, vix ad fpithamam di- , midiam, fpicis pendentibus , contortis, variae, mirabilis figurae, plerumque inftar ciconiae cum collo longo. Spi- cae omnes carebant feminibus, erant cavae, per verini- culos exefae. Inveni proxime ad fortalitium Bunaeenfe jn prato ; alibi nunquam vidi, Bis quidem, fed hiemali App. N, AG, Pbyf. Med. T.V. Cc tem- » ] P . Pd b . 200 lo.lAG, LERCHE tempore tranfivi per hanc EA iügdcded Luc recens ' non obtinui, 163. Convolvulus maritimus, Thée Perficum, iens lanugi« : nofis. vide Plant. Defcript. n. 37... dui. 164, Lithofpermum. | 165 2, Phafeolus fru&tu virente minimo, pififormis 165 b, Iris alba et violacea. 166. Dipíacus folio magno laciaiato. 167. Hedera atborea fcandens ad altiffimas arbores, quarum innumeras hederae frondibus ( viridibus ) vidi obvolutas iucundo fpectaculo, In Hircania, | 168. Rufcus in fylvis ibidem frequens, baccis rubris et femi- nibus albiffimis, magnitudine pifi maioris, inftar marga- ritàárum, 169, Pervinca anguflifolia flore coeruleo. Derbent. . 170. Epilobium anguftifolium.. 171. After maritimus, Tripolium. 172. Ranunculus fceleratus. 173. Ceratocarpus arenarius,. 174. Cynanchum acutum. /175. Abfinthium ponticum maius et minus, 176. Apium verum fpontaneum, in fylvis Nifovvae copiofum, 177. Artemifia campeftris, 178. Nicotiana Perfica, foliis magnis, grati odoidss Cultura eius eft notabilis sd Curae fluvium et in aliis provinciis : quae melioris notae, regia vocatur, Schbacb- Taback. Per- fae in ufa habent machinas curiofas aqua repletas, quas Kalian appellant , ex quibus fumant nicotianam, 179. Anabafis aphylla, Buxbaum Plant. centur, l. 180. ! DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN.etc, —2o[ — 180. Verbena nodiflora, fpinis capitato-conicis, foliis ferratis, 7 . caulerepente. Linn.Spec. Plant. pag. 28. Enfili ad finum maris Cafpii in Hircan. 181. Caucalis maritima, ibid, 182. Veronica aquatica. ibid, 183. Veronicalongifolia, fpicis maximis, ibid. 184. Veronica minima cymbalariae folio, flore coeruleo. A- ftarae in Hircania. 1$5. Syringa Perfica vera, floribus albis, foliis maioribus et minoribus,f»ontanea et hortenfis, Hircan. Floribus cocru- leis ibi non reperitur, 186. Rubus fruticofus aculeatus, longiffimus , inter fe valde luxurians, in fylvis montanis Hircaniae,tranfitum reddens dif&cilem, | Vidi menfe Martio adhuc fine folii et flo- | ribus, 187. Valeriana rubra. .188. Arundo arenaria, 189. Arundo minima ad fpithamae altitudinem, 19o. Árundo calamogroftis, fuíca, ,nigricans, qua Períae et Armeni loco pennarum fcribere folent. Creícit in pro- vincia Mafanderan. 3 I9r. Ibidem quoque arundinem facchariferam reperiri, licet non magna copia, relatum eft. | 192, Arundo ad craífitiem facchariferae , altiffima trium et quatuor orgyarum, Habitat in locis paludofis ad Araxim fluvium, maxime vero in deferto Munganenfi ad litus Ca- fpii maris, Pro baculis et aliis ufibus infervit: in pagis fepes circa hortos et cafas limo obfirmatas ex hac arun- dine conftructas vidi. 193. Grocus vernalis fylvaticus, 194. Crocus orientalis fativus, in hortis colitur Derbenti,Scha- vvran et Baku, Incolae mifcent cum cera , et formant C c2 pla- /202 Io.lAC.LERCHE . "E CN placentulas, qua ratione diutius fervatur crocus , quod. ipfe expertus fum. | k 195. Viburnum, Opulus flore albo, magno. In fylv. Hircan, 196. Sium Falcaria. 197. Glaux maritima minima, Enfili, 198, Paliurus ad litus maris. ibid. 199, Blattaria. 200, Convolvulus coerulens hortentid folio hederaceo trilo- bato. Refchtích. 201, Campanula flore rubro et albo, SURG U RN Enfili. 202, Campanula flore coeruleo, folio cordato. ibid, 203, Anagallis flore rubro. Aftarae.. 2104. Primulae floribus albis, coeruleis, purpureis. ibid. 205. Levcoium bulbofum, odoriferum, flore albo, in pratis ad - urbem Kesma in Hircan. 206. Levcoium bulbiferum arvenfe flore croceo, Karasbafar ad finum maris. 207. Scylla amoena f. Hyacinthus ftellatus arvenfis. 208. Oxalis corniculata, pentapetala, luteà, minima, repens. Refchtfch. 209, Hibifcus nióféhrelitos. Linn. Sp. Pl. p. 175. .21o, Malva maior. Enfili. 3111. Geranium flore coeruleo, Aftarae. .. 212, Geranium rotundifolium, minimum. ibid, 213. Trifolii variae fpecies , floribus luteis albis et purpureis, foliis maculofis, Hircan. 414. Trifolium agrarium, ibid. | | 215. Trifolium fragiferum pratenfe, Linn, Sp, Pl. p. Lo86. 216, Callitriche paluftris f, Stellaria, ibid, ON 2I y : E — DESCRIPTIO PLANTAR. ASTRACHAN, etc, 203 217». Fumaria fpicata, foliis tenuiffimis. In deferto Mungan, zig. Vicia Faba, vvilde Bauerbobnen, in eodem deferto non procul a mari Cafpio. Linn. Sp.Pl. p. 1039. Not. Locus . crefcendi fpontaneus antea latuerat Botanicos, . 219. Afplenium, Trichomanes, in puteis Hircan. copiofe, ' 220. Rhinanthus, —Elephas flore luteo mirabili, in fylvis Hircaniae ubique per totam acítatem florens, Deícript, Plant, n. 38». VL Ex Arboribus. 221. Platanus orientalis, foliis palmatis, Perfis audit Tfebigay: eft arbor altiffima, craffa et ramofa, inftar quercus ma- gnae, cortice cineritio, Fructum non fert, nifi capitula echinata, hirfuta. In urbibus et pagis faepe occurrit,et ab incolis fancte fervatur, eiusque abfciffionem non permit- tunt. Alias habitat in fylvis Dagiftaniae et Hircaniae , non tamen frequenter, Lignum praebet egregias tlammeas figuras ; fed non aliter, nifi rite fcindatut truncus, nem- pe ex centro ad peripheriam. 222. Clutia Arabum pulchella, baccis parvis , cubebis fe- . re fimilibus, Unicam tantum vidi arborem Derbenti in horto Chani, altitudine cerafi, 213, Melia, Azedarach, arbor procera, defcripta no, 42. 214. Buxus arboreícens, ad abietis altitudinem et craffitiem. In fylvis Hircaniae abundat. | 215. Mimofa, Acacia, fpinofiffima a trünco usque ad ramulos, . floribus purpureis congregatis, filamentis capillariis lon- gifimis. Siliquae compretfae parvae, Folia poft folis oc- caíum invicem claufa, Arbor ad cerafi magnitudinem. in fyivis Hircaniae. 226. Mimofa maior , minus fpinofa, filiquis longis compreffis, folis bipinnatis, no&tu quoque claufis, quibus pro feri. Cc23 co b 9204 | | . ]o.l4c,. LEACHE : co tingendo utuntur. Períae vocant fua lingua,Schachuft et Haíar beg. i.e, mille homines regens, eiz Herr über tau- . fend. ibid. Ja | | 227. luglandium arbores plurimae fpontaneae, magnae; in fylvis Hircaniae. 228, Aurantium in omnibus fere hortis Hircaniae, et faepcin fylvis eius magnas arbores vidi. | 229. Citrii poma rara , Mafanderani plura. 230. Citrus fructu oblongo , nodofo, magno. Ruthenis au-- diunt Bodraenki. |n hortis urbis Re(chtfch, 231. Mori albae plantationes plurimae in omnibus Hircaniae pagis. Incolae adhibent iuniorum arborum folia pro nu-- triendis vermibus bombaceis. Sericum lucratur magna 232. Acer montanum platanoides altiffimum, in fylvis Hirca- . niae. 233. Cupreffi arbor rara; frequentior in previnciis Mafande- ran et Terabat. 234. Labrufcum candens, altiffimum, copiofum, baccis nigris, maioribus et dulcioribus. Ex his Armeni parant vinum, additis paffulis ficcis nigris Perficis, vulgo Kifchmifch,val-- de fpirituofum.. 25;. Vitis fativa in Hircania rarior; fed Derbenti, Baku, Scka- machiae, et in Peninfüla Apícheron in abundantia habe- .tur Vina funt optima, praecipue Schamachicum rubrum. Servatur ibiin vafis figulinis rubris maximis. Si vero more Perfarum in utribus ovillis ad alia loca transfertur, et in illis diutius retinetur, gratum fuum faporem perdit, 236. Mala punica fylveílria, parva, plurima, fed auftera; quae vero ex Ardevilio, Tevrifio et Casbino allata, funt ma- gna, faporis gratiífimi, 237. S - P , WO TET MEM KPEEUXaMN. DN OMPTPB L ^. * , ' - ; z UT QAM Tos omm TM. T CRD-NMES y a WEN. QUANT. MES NRAQRUE SINT, TERPANESI , - x . DESCRIPTIO PLANTAR, ASTRACHAN, etc, 208 237. Ficuum arbores in fylvis Hircani2e et muris urbium fpon- taneae, fructus ferunt innumeros, fed parvos , ex(ucco " 1 1 ? 5 non comedibiles. | 238. Ultimo loco nominabo Lycoperdon fubterraneum, efcu- — — lentum, Tiiffel, quod in diftridu urbis Baku reperitur |Copiofum: colligitur Aprili ab incolis Perfis , quibus locus natalis notus, et eo tempore , dum exeunt, obfervant terram , quam fi elevatam et in forma crucis fiffam vident, ibi fodiunt et inveniunt radices. Officiales noftri germani avide illas emebant, et tam recentes, quam in taleolas (cif- fas, ficcatas comedebant, Erant magnitudine ovi gallina- cei: Recentes examinare, defuit occafio, quia iufto tem- pore non adfui. Optime defcripferunt hoc Lycoperdon Linn. Flor, Lapp. p.526. Gleditfch Method. Fungor.p.157. et Mich. Nov. Plantar. gener. pag. 102, : Haec funt potiora vegetabilia in meis itineribus obfervata : plura certe adieciffem,fi fortuna fecundaffet. Rex Perfiae Schach .. Nadir) Legationem Ruthenicam, cui ego interfui, anno 1747. - lamiam usque ad Gilaniae provinciam appropinquatam,invitave- - rat ad fe, qui eo tempore Choraffani non procul ab urbe Mad- fched cemmorabatur, ubi adhuc nemo Botanicorum fuerat. Ad ter prefequendum parabantur omnia ; eodem vero tempore cur- fores triftibus pervenerunt relationibus de fübito Regis obitu, - quem fequebantur confeftim feditiones maximae per totam Per- fiam, immo in ipfa urbe Refchtfch, Hoc permovit Legatum, cum omni comitatu reverti Aftrachaniam per mare Cafpium. Ita- . que fpes mea plura colligendi vegetabilia, quod maxime dolui, fuit irrita. - | Antequáàm aó6 —.. Jo. IC. LERCHE. Antequam opufculo meo finem fácio, ficco pede non poffum praeterire egregias fylvas, quibus Hircaniae provinciae ad mon- tium fere cacümina ftipatae, quod plurimis abundernt peregrinis arboribus et herbis, ex quibus pauciffimas tantummodo in tran- fitu obfervare mihi contigit: inter arbores in Ruffia familiares nonnifi falices et alnos paffim vidi. Operae pretium effet, fi quis Tei herbariae amator in futuro, pacatis in Períia rebus, quod 1 optandum, cum noftris mercatoribus iterilluc faceret, et omnia — | penitius invefligaret, quod non fine notabili foret Botanices incremento, 3 MEMORIA "MEMORIA VIRI FXCELLENTISSIMI ET EXPERIENTISSIMI "MAVRITII ANTONII. CAPPELERI — PHILOSOPHIAE ET MEDICINAE DOCTORIS, INCLVTAE REIPV BLICAE£ LVCERNENSIS CENTVMVIRI ET POLIATRI, » ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDINO- CAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM, SOCIETATVM REGIAE ANG LICANAE SCIENTIARVM ET PHYSICAE TIGVRINAE COLLEGAE HONORARII. Y Ex aemorabilibus Adis y; ANEURR (0 App. N. A8. Phyf. Med. T.V. D 4 s08 —— MEMORIA. — Uo dH HR HH RHPHHHRHRRRRHMRR ic: de: arte: falutari/et: feorfinv rerum naturalium indagatio- | .-ÀK. ne optime: meritus. Senator ,. fama: praeclara: Celebris, lu- : cem: afpexic; Willifaviae,. quae. civitas ad. pagum: Lucernenfem |- pertinet. d. IX. Iunii: A. R;, S. MDCLXXXV. Patrem coluit Do- minum: Sebaflianum: CAPPELER ,. Medicinae Doctorem ; qui tunc - . temporis.Lucernae. praxin iatricam. exercuit, ibidemque vivere defit. A.. MDCCXII, d.. XXVIII Octobris. Mater ipfi obtigit ma- trona: honeftiffima: Auua: Maria: an: der. ALUMEND;. ex. nobili: Lucer--.— | nenfium: profapia: ortum: ducens,. In patria ab iftis ftudiis, quae ad; humánitatem fpectant,, primordia cepit, gymnafioque ma-. - ture. depofitis tirocynii rudimentis valedixit, annum aetatis de- cimum: fextum: vix. emenfíus,. .Vt. vero. pergeret tenere iftam. viam; quam inftituit;; Milanum: mittebatur., ubi. vitam: cum vir-- tute: degebat: in: aedibus: Aureliani THUTT. Pagorum. Helveticorum: . adminiftri: negotiorum; poftea vero: mutata: fede. Collegii Helve-- tici: eiusdemque difciplinae. fiebat. alumnus,. Quoniam: vero fe-- - cum: conftituit: parentis. legere veftigia et artem. falutarem ad- difcendi: fpem: bonam: habuit, ad: Academiam. Muffipontanam: tunc.temporis florentiffimam appulit; eum: in. finem ut fe fcru-- -» tinio;Profefforum: fifteretet honores: doctoris. ambiret; Peracta: | non.fine: infigni laude. virium: exploratione;; candidatus: dignus. unanimi confenfu: declaratus.fuit, qui: mereretur; fummum digni. tatis. gradum tenere, Solemniter. proin renunciatus. a: Brabeuta: fpectatifimo: Profeffore- GuzsIN. d; X. Decembris. A.. MDCCVI... medicinam; ulterius:faciendi cauffa Argentoratum petiit; et bre- — | vi: poft.in:Italiam:fe contulit;, non.obftante Bellonae facibus fuis: | undique: furentis; faevitia.. Id,. quod: maxime in. votis habuit, | obtinuit,, fecutus. exercitum: Caefareum;, qui: eo temporis tractu: duodecim. millia. militum: continens. Á, MDCCVIL regnum nea-- politanum occupavit: Merita CaPrzLERr non: diu latuerunt, ve-- — rum mox:fiduciam: Doctoris IERGERI flbi: pepererunt, adeo, ut... noftrum dignum iudicaret; quem: commendaret medicum caftren-. fem. in: nofocomiis: Caefareis;; Supremus belli Dux Comes de. NXArLis: praeftans; ingenium ipfius: in; obeundis. muniis. Architeéti: x : Inilie- i i —- 'MAUR, ANTON, CAPPELERI| 209 militaris probe«ognitum atque perfpectum habuit, (ideo in ob- fidione Pefcarae operam magna cura «et multo labore expertus eft. Tantiaautem in hac fcientia emicuerunt ;profectus, quanti requiri folent in architecto centurione ibellico inter 'Caefareas legiones, cuius fpartam honorificam ornavit, ita, ut 'in.diverfis fibimet invicem contrariis ftudiis verfatus, haud vulgarem tam hominem fervandi, quam cito enecandi, :comprobaret peritiam, Poft expugnationem huius caftelli perpetuam ibidem et in cir- «umiacente :regione .Abbruzo fuftinuit:.dignitatem. :Cum vero paulo.poít a parente, occupationibus clinicis :obruto, :domum revocatus fuiffet, amor patriae et cultus filialis magis apudeum valuerunt, quam conditiones ampliflimae, «et tantum abfuit, .ut feífo.Anchifae humeros fubílernere recufaret, ut potius oblatum munus docendi medicinam apud neapolitanos modefte depreca- retur, eReditum itaque paravit ad patrios lares anno aetatis vi- gefimo quinto, et in itinere amicitiam 'fancivit cum viris erudi. tione Romae, Bononiae et Milani clariffimis. "Ingruente bello -inteftino A, MDCCXIL. inter milites fui ftatus memorate munere iterum fungebatur. Poft pacem conciliatam pater deceflfit, :cu- ius fucceffor in phyficatu conítitutus, ampliffimam brevi tem- poris fpatio acquifivit famam, advolantibus multis medelam pe- tentibus ad invidiam ufque Collegarum, «quibus impoffibile vi- debatur, Martis affeclam in Aefículapii aditus ;penetrare :;poffe, medicinae cumre militari convenientiam ignorantes. A. MDCCXVI, magiftratus decreto fons :medicatus Rusweilenfis quondam cele- brior commendabatur CarPzLERO, ut penitius inquireret in vir- tutes aquarum, quarum phyfica relatio anno eodem in lucem prodiit. (Haec et alia infignia merita efficiebant, ut adícribere- tur ampliori Senatui, et praefectura promi.condi. falinarii ipfi concrederetur. Quamvis multitudo negotiorum concatenato- rum-quotidie accreverit5 nihil tamen temporis reliquum fecit, quo minus mufas amoeniores impenfe coleret, et praeter medi- cinam, mathefin, botanicam , opticam, geomcetriam, hydrauli- cam, algebram, geographiam, peculiari fedulitate hiftoriae na-- turali, quae phyfica fpecialis audit, totum fe confecraret. Rerum naturalium penitior «cognitio , quae iam luce clariori radiare incipiebat, praecipuum animi oblectamentum illi attulit, et quo-" | Ddza ties V oà10 — —. . MEMORIA *, | ties unumquodque otiofe et confiderate contemplatus eft, to- - ties infinita tenebatur iftud fingulare obiectum perícrutandi avi- . ditate. Divitis Florae gazas medicum fibi cognitas et perfpectas. reddere neceífario decet. Servata hac regula, hodegum elegit Tournefortium, qui a fingulari floris totius forma, qua notio- xis alicuius rei imaginem prae fe fert, claílium differentias dedu- xit in facienda medicina ut plurimum confulto meditabatur, qua ratione in cafibus difficillimis et morbis periculofis cito, tu- to et iucunde fuccurrendum effet aegrotis, ut amiffam recupera- rent fanitatem. — Cryftallifodinae A. MDCCXXIV. in Grimfel- berg pagi Bernenfis patefa&tae, omnium naturae curioforum at- . tentionem excitarunt. X CaPrzLzRus veritatem de figura generica ifterum lapidum diaphanorum coram intueri gefticebat, montem aícendens revera obfervavit, inter omnes cryítallos nullam alteri prorfus fimilem effe, licet omnes eadem planitie gauderent.. Hoc phaenomenon noftro redeunti anfam dedit, Cryftallogra- phiam contexendi,quae fub titulo: Adumbratio cryítallogra- phiae hiftorico. phyfico- medicae in diurnis eruditorum annun- ciabatur, Verum negotiorum cumulus impedivit editionem in- tegram, cuius caput IV. prodromus cryftallographiae, 'de cry- ftalis improprie fic dictis commentarius, in publicum prodiit Lucernae A. MDCCXXIIHL. cum figuris, quarum delineationes aeri incifas propria manu fecit, ut et reliquas operibus fuis de- Ítinatas. — Prodromi huius elenchum recenfent Transactiones Anglicanae philefophicae, proptereaque Praefes Societatis Ma- gnae Britanniae , Perilluftris N&wroN,Jautorem dignumiudicavit,- falutare collegam. . Praecipua pars manuícripti in fcriniis latet fautoris maxime confpicui, cui defunctus complementum colle- étancorum tradere promifit, quae vero tremula manu exarata, ob copiofas emendationes et additiones, vix ac ne vix quidem intelligi poffunt. Amicitiae vinculum, quod a multis retro iam annis cum He]vetiorum Plinio, Celeberrimo Doctore joanue a-. .- cobo-ScauzuCHzrRO fancivit, cuius conatus nunquam fatis laudandi, — | opitulantibus NVopwakpo et Luipio Anglis, et D.*EaNcio Lu- cernenfi, ftudium lithographicum egregie colluftrarunt ,. invita-- bant CArPzLERnM, ut fucceffive meditationes fuas eruditas com- . municaret, Tale argumentum praebet perdocta epiftola de en-— tro- "Lad Eye ' E^ Er MAuR. ANTON, CAPPELFERI. | — ^II — trochis et belemnitis, quam clariffimus naturae indagator Krrr. - —Nims Gedanenfis prooemii loco nomenclatori de lapidibus figu- ratis praefixit, ibidem MDCCXL. edito, lubensque fatetur, in - hoc fchediafmate originem horum animalium optime hucusque dilucidatam fuiffe. — Interea , durante fic labore propemodum alieno. patriae non plane immemor, pietatis monimentum ftatue- re in animo habuit. Famofus Pilati mons eo magis CaPPELERUM . alliciebat, quo magis viri magni nominis, VADIANUS, KIRCHERuS alique traditiones male fundatas merasque fabulas de hoc por- |. tento in publicum propofuerunt. . Vicinia montis fatis oppor- . tuna afcenfum facilem pandebat explorandi rariora, et exquifi- tam fcribendi hiftoriam, | Integram vero chorographiam fiftere moliebatur, ita, ut ifta defcriptio haud incongrue Pagi Lucer- nenfis hiftoria naturalis vocari poffet. Delineationes mapparum proprio marte confecit. Sciagraphiam iam ante quinquaginta annos Sereniffimo Principi regenti Galliam p.m, obtulit, quam - Academiae Scientiarum Parifienfi mittendam curavit, et infer- tam legimus diario memorabilium eiusdem. Tandem defcriptio, quae avide defiderabatur, fuperftite adhuc autore, cura et dili- gentia generofi et doctifimi Senatoris et Xenodochii Praefecti Domini BarrHBAsaRIs,Lucernae, cui autographum committebatur, typis exfcriptum fuit fub titulo: Pilati Montis bifloria ab amico. *) in lucem protracta atque Academicis Helvetiae Societatibus facra 4. Bafileae A. MDCCLXVII. cum figuris, Quae cum a no- flro omni diligentia peragebantur, non potuit non fieri, quin » plura meritis ipfius parata effent praemia. Anno igitur feculi, |. quod vivimus, trigefimo, Naturae Curioforum Academiae, quae duorum Augufliffimorum Lrororvp: et Canor: nominibus coruf- . cat, Collega cum Ztrchs3tae Tarentini cognomine adícribebatur, Praefide 7o. jac. Baizko, qui tunc fpartam Profefforis Medici- - .pae primarii in alma ftudiorum Univerfitate Altorfina ornavit, viro eruditionis ac meritorum dignitate illuftri. Varias commu- nicavit obfervationes lectu dignas cum ephemeridibus eiusdem | tam philofophici, quam 1atrici argumenti, quarum copiam etiam D d$... | um ratos *) Cura d' Annone P, P, in Academia Bafileenfi, " (fecit aliis diurils, 'Et quamvis interdum notatio et animadvet- . fio modefta cenforum affurgeret; absque.omni tamen acerbitate - refpondit promptus-atque paratus, ideas vel.explicandi, vel hal- Jucinationes fuas.emendandi. ;|Omnem fervorem et rixam , qui- bus contradicere folemne.eft, fedulo removit, in aliorum verba neutiquam iuravit, per experientiam probe edectus, nihil effe facilius, quam propria:opinione falli, Ipfi probe conftabat, er- rores in philofophia :commiffos faepius pari: paffu , ambulare, quam veritates, et in pluribus cafibus aliorum fententiam non amplectendam eife, «nifi hiftoriam errorum humanorum probe perfpectam haberemus, qui tamen primae fixaeque lineae funt, de quibus recedendum erit. Nova.eaque A. MDCCEXII, inau- gurata Societas celebris Tigurina phyficalis.cum primum extra- neos honorarios cooptaífet, CapPzLERuM conterraneum fub Prae- fidio celeberrimi Dottoris et Canonici GzsNERI in numerum .ecrun- dem recepit, :fimulque invitavit, ut confilio fuo faluti humanae provideret. Id quod vopportune contigit, dum fuccincta ipfius «defcriptio :novae praeparationis :vel faturationis lapidum .can- - «rorum et ufus in variis morbis, praefertim febribus ardentibus, - tomo tertio collectaneorum inferta fuit. Magna autem expe- rientiae ac fcientiae fama etiam extra patriam longe lateque fur- rexit. "In hac per complures annos dignitatem Decani ordinis - medici fuftinuit, et multum fibi laudis, gloriae, honoris et ex- iftimationis :conciliavit non folum inter cives, verum etiam apud alios foederatos Helvetiorum pagos et.deminatus, qui praefen- - tiam eius fümmopere defiderabant, fiquidem noftro Friburgi in. Nuithonia ÀA, MDCCXXXIX, et Soloduri A. MDCCXLIV. proto- phyfici honor. deferebatur , quem in utroque loco aliquamdiu tenuit, ibidem iure civitatis privato donatus. De hac celebri- tate ampliífimum quoque literarium commercium teftatur, quod - non folum in univerfa Helvetia foederata, verum etiam cum vi- ris fama et eruditione maxime confpicuis, in regionibus longin- quis, ufque ad vitae finem ftudiofe coluit. A. MDCCL. a fum- mo Magiftratu Lucernenfi concredebatur ipfi officium artis tor- . mentariae praecepta docendi et baliftarios in geometria et ar- - . chitectura militari fingendi peritos, Verum ingruente fenectute, ingruebant etiam incommoda corporis, neutiquam animi, Tre- " Inor he "m. * "ty e A - E P d" mU DURAN Mp NS. RB uox Re e ofi ^ NON Dec ra Ee E Qe. RENI e REC .. MAUR. ANTON; CAPPELERTE . — 213 mor: vehemens: iam: ante: multos annos neceffadium manuum ^ mfum,potentiam fcribendi. puta,. abftulit, quare infubfidium vo- care cogebatur. iuvenem. philiatrum:.— Vt vero: melius. confule-- ret rebus: fuis, ante: quatuor circiter: annos Lucernae: valedixit,. et: ad. filium fuum Diaconum: Ruswylenfem,. dein Canonicum Mo- nafterii: Argovienfium fe:contulit,, cum quo reliquum: vitae fuae: tempus tranfegit.. Aft in hoc tranquillo: rerum ftatu nunquam otiofus erat; quotidie legendo,. meditando et precando indefef- . fus. Aegroti cuiuscunque fuerint ordinis,. qui CAPPzrzar implo- - » -rabant opem, vel:coram: vel per. literas falutaribus confiliis, in-- terdum.etiam medicamentis recreabantur ,. fcoríum vero paupe- res, erga quos: liberaliffimus: munificentiffimusque fuit, genui-- num in hoc medico patrem amiferunt. Licet. crebris taediis ac moleftiis per totam: vitam fuam expofitus. erat; femper tamen: animum laetum: et contentum fervavit unacum confuetudine et: familiaritate.gratiffima: Admodum felici et. conftanti. gaudebat: memoria: ufque: ad. extremunr fpirandi fpatium ,. iudicio folido,. paucis multa 5: egregii: animi: dotes ita femper: praelucebant, ut philofophum: chriftianum: decet. cuius pietas cum: eruditione: apprime concordat, Prompte pronunciabat linguam gallicam,. germanicam, italicam: et: hifpanicam ,. nec; non idiomatis: graeci: et ebraici haud expers et'ignaruserat.. De affiduo et fere inde-- — feffo ftudio: legendi adhuc: notari! meretur; quotiescunque paf-- |: fus memoratu dignos legerat; diligenter in locum congruum ac titulum retulit;. vel referri iuffit;. Rarius aliquid: evolvit,. quod: non. commentario illuftraffet; Exinde memoria: eius. confirma-- tior facta tantum invaluit; non obftante molefto diuturno mor-- bi: decubitu, ut amanuenfy. durante fic ftatu; literas fine. mora: cum admiratione adítantium dictare poffet;; Quid? quod pau-- lo:ante animus acer ac: praefens fuit, ut omne; quod ante vi-- ginti et plures annos legerat, et iterum in memoriam revocave-- ^to, Etíia quadraginta, et quod excurrit4. annorum fpatio pa Aue TT v | ' fum: E L: * d b o rH T * - v D 3 d 9 E 33 2. NN o Uu MEMORIA ^. N Au *- rum vel rarius vinum deguftaffet, in ultimis vero vitae periodis abítemius fuiffet, integrum tamen corporis robur quodammodo Obtinuit, et (ummum vere gradum aetatis attigit. | Ad ultimum usque vitae annum erecto. incedebat corpore, aeque forti et ci- | tato greffu tam in montibu:, quam in planitie, ut iuvenes früftra. conarentur pari paffu ambulare. Pieraque itinera pedibus con- fecit, Ante decem circiter annos,verno cempore turbulenta tem- peftate,a Rusvvyl per vias nive obtectas iter direxit trans Lütfche- - men prope W'illifau per montes ad Romoos et Entlibuch, tandem per Hasle et W'ertenítein domum reveríus eft... Ad morbi emor- tualis hiftoriam quod attinet, d. vir, Iulii A. MDCCLXVIILE hora .-— fecunda pomeridiana, cum in legendo occupatus effet, hemiple-- gia fortis totius lateris dextri paralyíin et loquelae balbutiem .concitavit. Mox in fubfidium vocabantur praeftantiffima eaque . ufu probata remedia, quaetantum attulerunt allevamentum, ut : poft tres hebdomades lectum deferere, et ex hypocaufto prodi- re, nunquam vero fe domo commovere poffet. Tali valetudinis ' ftatu bono femper fuit animo, hilarisque affirmavit, religionem et philofophiam fibi pridem didiciffe mori. Vale fingulis amicis | dixit per literas, et gratias devinctas egit pro exhibita benevolen-. tiae coniunctione. Interim vires evidenter decreícebant, dsque dum d, xii Aug. A. MDCCLXIX. poft prandium hora fecunda ve- hemens catarrhus impetuo(íam induceret fuffocationem, unde fa- cile colligi poterat, CarPELERvM vix per noctem fore fuperflitem.. Insata naturae. «vrxgxsix animum linquentem quadantenus revo- - cavit, et placidam quietem concetfit, recrudefcente vero praefo. catione graviori die xvirt. eiusdem hora decima antemeridiana, poft adminiftrationem fecretorum fatramentorum, electo in fel- lam collocabatur, in qua per quinque feptimanas die nocteque, E inter magnos dolores ct agrypniam, tempus confumere cogeba- tur, infigni tranquillitate ac patientia praeditus. Die rv. Septem- bris per intervalla delirare coepit, redeunte ut plurimum fanae mentis difpofitione.. Cum dies decimus quintus illuxiffet,in affe- &um foporofum incidit, ita quidem, ut ingentes flrepitus eum - fomno fufcitare non poffent, et ifta infenfibilitas ad diem fequen- tem continuabat , quo verfus vefperam, anno aetatis gloriofae o» .€togefimo quarto, placidam et beatam natus eft analyfin. Cor- adi pus MauR. ANTOM, CAPPELFPR. 25 pus exanimatum die xvrr, in templo cathedrali Monafterienfi ma- gna cum pompa et frequenti comitatu terrae committebatur: E pitaphium, ab ipfo iam ante aliquod tempus conditum,ita fe habet: DEPOSITA HIC DISCORS MATERIA MAVRITII ANTONII CAPPELER QuAE SEMPER EHEV MEMORATA EST SPIRITVM 3DEO J IVGITER YNITVM ESSE QYOD IAM EO MISERENTE PER CHRISTI MERITA AETERNVM DVRAVIT LVCTA ANNOS LXXXIY MENSES IV DIES X. FINIIT ANNO MDCCLXIX. Ad]levandas curas domefticas domum duxit virginem nobiliíffi- . inam Fze& A. MDCCX. quae die xxix, Maii MDCCLII, fubitanea morte ipfi erepta eft. Suftulit ex hoc connubio,foecunditate ac ftabili mutuoque coniugum amore fortunatiflimo,octo liberos,de quibus in tenera adhuc iuventute quatuor animam Dco reddidce- runt, Filii fuperftites religioni fe devovere, Canonici capitula- . res, filiae nupfere viris. Scripta CarrELERI potioraquatuor iam nri leguntur, reliqua diverfis eruditorum diurnis inferta pro- ant. In A&is phyfico-medicis N.C. Vol,IV. Obfervatio de finiftro curationis per equitationem fucceffu in phthifi emicat. Literae ad D. Scheuchzerum deCryftallorum generatione in appendice legune &ur. 1n collectionibus W'ratislav. Tentam. XVII. Obfervatio. de mania et abufu croci, inTentamine xxvir. Obfervatio de disruptio- ne venae iugularis adeft. In operibus laudati Scheuchzeri praeter. alia plura proftat Defcriptio atmosphaerae Lucernenfis in Specim, App. N. AU. Pf. Med. T.F. Ec | AL 216 -- ^ o MEMORIA. — | vs II. differt de Helvetiae aeribus, aquis et locisSTig. MDCCXXVIIL In Profefforis Alemanni Defcriptione hiflorico - phyfica de montibus ' Helvetiae glaciferis, foli Caprzzgkodebemus tractationem de mon- tibus glaciferis in Grimfelberg et cryítallifodinis eiusdem loci. | . . Copiam quoque infignem manufcriptorum reliquit beatus Autor, quorum praecipua funt Inftitutiones rei herbariae emen- datae et auctae. Collectanea phyfica et mifcellanea cum figuris propria manu delineata,Fol, Vade mecum praécticum feu apiarium - medicum, Fol. Schematismus univerfae mathefeos, 4to. Pharma- copoea domeftica, 4to. Apiarium feu cumulus fcientiae attinen- tium notatuque dignum cum figuris autographis $vo, Variae de. fcriptiones de acidulis fontibus medicatis,v.g. Leukerbad in N/al- lis, Iben, Mooferbad in pago Lucern, frigido fonte Sarnenfi in. Untervvaldia. Defcriptio regni mineralis, vegetabilis et animalis Helvetiae. | Defignatio machinarum hydraulicarum inclutae urbis Lucer- — nenfis, variaeque delineationes, quae ad mathefin, geographiam, architecturam militarem et balifticam fpectant, amplo fat numero. , V wu ME ES. UMEN ETIN MEMORIA VIRI EXCELLENTISSIMI ET EXPERIENTISSIMI DOMINI IOANN. WOLEG. FRID. BOENNECKEN |» SERENISSIMI PRINCIPIS DE LOEWENSTEIN NV'ERTHEIM ARCHIATRI ET CONSILIARII AVLICI ET REGIMINIS ACTVALIS REVERENDISSIMI AC CELSISSIMI PRINCIPIS EPISCOPI BAM- BERGENSIS ET WIRCEBVRGENSIS CONSILIARH AVLICI DESIG.- NATI INCLVTAE AC LIBERAE REIPVBLICAE SVEVOFVRTENSIS SENATORIS ET SCABINI SENIORIS EIVSDEMQVE PHYSICI ORDINARII ACADEMIAE IMPERIALIS NATVRAE CVRIOSORVM COLLEGAE BASSVS. IL DICTL Eca 218 . MEMORIA (CPUS ABC Ei BC, He 2, Jam e ye abt, Ji dmt Rn NEIN C ps recordatio Collegae defideratiifimi, viri eruditione ac hono- 4A rum dignitate maxime confpicui, 3dmonet nos, ut rerum ab ipfo laudabiliter geftarum copiam ab oblivione vindicemus et ofteritati commendemus. " Is nafcendi aufpicia habuit A, MDCCVI die rv. Ianuarii in pa-: go Hopfgarten ditionis Erfordienfis, Pater ei fuit loaNNEs Rup- GER BOENNECKEN,tunc temporis Ecclefiae eiusdem paftor, dein Ad- iunctus Superintendurae Generalis Vinarienfis in Mellingen, pari vigilantia facram operam navans. Matrem coluit matronam ho- neftiffimam Sufannam Margavetam YoaNNis GgoRGII LAvRIzII, mune- ris gravitate fumme Reverendi, Sereniffimi Ducis Saxo - Vinarien[is Proto-Ecclefiaftae et Superintendentis Generalis filiam. Praecipua parentum cogitatio eo intendit, ut fundamenta pietatis et lite- - rarum tenellus poneret fub inftitutione praeceptorum domeftico- fum perquam induftriorum, quibus iam multa excitatae indolis . magnaeque ad virtutem et bonas artes. propenfionis figna dedit, Elapío anno aetatis octavo adoleícens Vinariam migravit, ut in il- luftri, quod ibi eminet, gymna(io fub cura et (edula inftructione clariffimorum docentium Kiefevvetteri Rectoris, Gefaeri Conrectoris, Richteri SubconreCtoris, et Reiueccii Cantoris ea ftudia, quibus aetas iuvenilis imbui folet, addifceret. Poft exantlata examina Anno XXIV, mufis Vinarienfibus valcdixit, et Academiam Salanam, quae lenae floret, petiit, ibidemque in excolendis Philofophiae dogmatibus. duces. elegit celeberrimos ZEHMANNVM et SyRBIVM, nec non D. TriCcHMEYERI acroafibus publicis phyfici argumenti fe- dulo interfuit. Anno finito in perantiquam Hieranam Univerfita- tem abiit, et laudabili flagravit. defiderio. intimius. rimandi philo- fophiam, cuius iam práecepta delibavit, Univerfum, quem aiunt, curfum philofophiae ingreffus eftad normam Profefforis Morscn- MANNI, et in ítilo perpoliendo applicuit fe ad regulan STys R1 | LU.D, et Gymnafi evangelici Directoris. Quum vero fe primum ftudio theologico confecraret, infigni delectatione alliciebatur ad graecae linguae ac hebraicae cogni- tionem, docentibus M,GrsHARDO , ad aedem divi Ioannis Paftore, hellenismum, et ICto ScnürrE, Profeffore eiusdem extraordina- rio , hebraifmum, viris ob meritorum amplitudinems&memorandis. - Tandem coníeníu parentis arti falutari fcíe initiandum tradere . £e- l . "i " ! E Apo "MN Le Minn RN EC uem rr cenae der pre qe V Io. WOoLFG. FRID. BOENNECKEN, ?19 geftiebat, et praeclaros medicinae Doctores FiscuzRvM, Lvporr- £M, IvchivM, SraAnLiVM et LvTRERVM incredibili audire coepit ftu- dio , inprimis autem illuftris Bü cuNEn1fidam expetiit manudu- étionem, et intra triennium omnes medicinae partes accuratus diligensque auditor addidicit. Huius inftitutione magis magis- que confirmatus eft, ut primum A.xxvi. fub moderamine Büch- neriano cathedram conícenderet,. et contra oppugnantes difpu- "tationem de naturali bilis conftitutione ftrenue defenderet, Poft biennium folemnia cum laude fubiit tentamina,et fine praefide de Melancbolia inauguraliter , applaudente Senatu populoque acade- mico, difputavit, et lauream doctoralem ftatim obtinuit, | : lam de ftabilienda fede,ubi praxin exerceret,folicitus,ex con- filio parentis et cognati cuiusdam Vefaliam inferiorem Rheno vi- cinam profectus eft, ibidemque medicinam felici aufpicio per tri- ennium bene recteque fecit, infimulque illuftriffüiu(norum Comi- , tum de SryRvM et de VzHLEN rationem fanitatis habuit. Quandoquidem vero in regionibus potentiffimi Borufforum Regis lege fancitum eft, ut quilibet neo-practicus in metropoli Berolineníi fpecimina anatomica et practica exhiberet, iuffa rata et firma habens iter Berolinum direxit, ac non folum in theatro " anatomico per fex lectiones praeftanda praeftitit, verum etiam cafum de angina propofitum dextre refolvit, et fic praevio iura- mento approbationem. et licentiam regiam in quavis provincia aegris medendi nactus eft, Poít reditum A. XXXI. ad Geldriae civitatenr Arnhemiam , ut militum praefidiariorum valetudini profpiceret , ibidemque ope- ram et auxilium reliquis incolis ferret, vocabatur. | Rogantibus. yero et fuadentibus cognatis morem geífit A.xxxv,Vefaliam repes tere, et fpartam defertam iterum fufcipere, illum laborem prifti- mum tanta infirmorum approbatione infumtum. Verum enim vero. longe aliter vifum fuit divinae providentiae, dum fama et exifti- atio eius apud confinia et vicinitates increbuit. Invitabatur ni- mirum. A. xxxvii. ad munus Phyfici civitatis Rees in Ducatu Cli- viae, quod cum honorifica fcabini amplitudine iunctum erat, Spe- cimen certe dedit egregium virtutum fuarum in duplici officio. ifto, et eximiam ex eo magiftratu laudem collegit. Finito biennio. profperam expertus eft fortem, quam conciliavit illi commenda- tio celeberrimi "TIMMERMaNNI Profefforis medici Duysburgenfis,. Siquidem fato admodum benigno accidit,ut BOENNECKEN. SERENIS-. | EA | &€IMVM. .a00 . MEMORIA sIMyM ParNCIPEM LoEVvENSTEINIO-. NVERTHEIMENSEM febre quarta. na decumbentem tempefítive falvum reftitueret,quae faufta mede- la Principem permovit, ut fofpitatorem dignitate Confiliarii au- lici et Archiatri condecoraret , qua etiam per dies vitae omni de- votione , fide et fubmiffione perfunctus eft. Et quemadmodum viri folida eruditio et profunda cognitio amplitfimi medicinae campi claritatem nominis dilatavit: ita facilis ipfi patuit aditus poft elaborata documenta ad inclutam Academiam lmperialem Naturae Curioforum, cuius inter Collegas cooptatus fuit A.XLII, fub agnomine Bassi ll. : ^" : ^ Aft V'ertheimium nondum ipfi locus erat definitus, ubi fe- dem fixam collocare voluit fummus rerum arbiter. Anno enim xiiv. conceffione Sereniffimi Principis, refervatis dignitatibus, Suevofurtum migravit, ut tanquam medicinae practicus uberio- rem inveniret occafionem commiodandi proximo. Adeo conftans et perpetuus fuit favor clementiffimi Domini erga BOENNECKEN, iterum iterumque defiderans praefentem , cuius gratiofiffimo nu- tui obtemperans Wertheimium rediit, et paulo poft iuffa capeffi- vit, ut Plenipotentiarii charactere donatus aeque ac Confiliarius | aulicus et regiminis actualis praecelfi Circuli Franconici Conven- tum,qui Norimbergae A. xrvri, celebrabatur, frequentaret, Se- . quenti anno Magnificus et "Iuftris Suevofurten(is Magi[iratus merito rum quondam Medici probe memor folemniter ei Phyficatum ob- tulit, quam fpartam , annuente fic Sereniífimo Principe, aufpica- tus, usque ad laudabilem vitae finem magna fide et incompara- bili dexteritate ornavit, Unde factum eft, ut officia ftudii plena magis magisque innotefcerent, et ab uno honoris gradu ad al- terum viam fternerent, Eodem nimirum anno ab illuftri Magiftra: - tu membrum amplioris Senatus eligebatur,deinA.1vitin arctiorem Senatum folemni fuffragio recipiebatur, et A. 1xirm. collega Scabi- " matus renunciabatur. Verum in hac forte fplendida nondum ac- quievit divina voluntas, Famae eiusdem celebritas perlata eft ad REVERENDISSIMvM et CrrsissiMvM PRINCIPEM ac EpiscorvM BAMBER- GENSEM et W'IRCEBVRGENSEM, qui dignitatem Confiliarii aulick - clementiffime impertiendam decrevit. Rerum domefticarum quoque facienda eft mentio, vixiffe il. lum in matrimonio duplici;et primum quidem contraxerat V efaliae inferioris cum virgine lectiffüma Ama Maria Elifabethba , viri fpe- -— étatifmi inter mercatores Jan Jillem Hekve/s filia, cuius amore et con- . e - — —'^ fo, WOLEG.FRID, BOENNECKEN, ^ zsI concordia per annos xvii gavifus, ex eademque decem libero- rum pater factus eft, e quibus quatuor non diu füperftites fue- runt. . Inter reliquos fex Ioannes Jilbelmus Fridericus paternarum ^, virtutum ex affe haeres, medicinae Doctor et practicus Suevo- furtenfis , Sereniífimi Principis Loevveníteinio - W'ertheimenfis confiliarius et aulae medicus fequenti poft obitum parentis anno vitalia iumina praematureliquit. Vitam vivunt Fridericus Mattbaenus inclutae Socictatis Belgicae , quae Samarangae in littore orien» tali magnae lavae floret, rei tormentariae et baliftariae locum- tenens, Maria Sufanna , dignitate fexus et virtute egregia, Georgio . Friderico Gunzelio memorato Sereniffimo Principi a confiliis came- ralibus nuptui collocata, Carolus Philippus chirurgiae ftudioíus, tonfor militaris fub agmine pedeílri legionis Electoralis Saxoni- cae, virgines ornatiffimae Magdalena Henrietta Cbarlotta, et krau- cifca Henrietta Friderica. Cum NV erthelmio A, xLvii, abfens fuavif. fimam coniugem fuam in puerperio amififfet, anno vertente die xxiv, lanuarii ob negotia publica Norimbergae commoratus, ad fecunda vota deícendit, et virginem nobiliffimam A/bertinam Ma« riam Sereniffimi Marchionis Onoldino-Brandenburgici Centurionis eiusdem metropolis Praétoris /Zilbelmi Godojredi I/eifi unicam fi- liam domum duxit, quae fingulari prudentia et frugalitate fami- — liam eius ornavit, iam vidua triftis, tametfi hoc matrimonium fterile fuerit. | ; p Valetudine minus profpera utebatur ultima aetatis periodo, cuius cauffam a diminutione fpirituum vitalium et debilitate ner- vorum derivare licuit. Varia adhibebantur, quae innatum refti- tuerent vigorem, ab ipfo ufu probata remedia. Et quamvis vir- tutes eorundem fperatum interdum praeftarent effectum 5 ifte ta- men non plenarie refpondit expectationi, ut minantes invafiones cohibere potuiffet, quando confideratur, illum per quadraginta, et quod excurrit, annos tam officio medico, quam politico cu- mulatiffime fatisfeciffe, et feorfim crebris itineribus vires attri. viffe, Acceffit vitium hepatis,quod in afthma ficcum permoleftum degeneravit, ita, ut ab initio per aliquot horas, tandem vero per integras noctes in fella erectum tenere fitum cogeretur. In- : gravefcente malo per octiduum ante vitae finem omnes Collegas ad confilium invitabat medicum, qui pro fincero affectu exquifi- ta fuadentes auxilia crebra vifitatione recreare ftuduerunt patien. tem, Aft maior vis morbi renuit probatiffimam Lx d à Vaie- 322 MEMORIA Io. W'orrc. FRID. BOENNECKEN, ' valefcendi fpes per impotentiam diutius extra lectum verfandi, proh dolor!evanuit per auctam pectoris oppletionem et rhon- chum, ita, ut natura, per agrypniam diuturnam proftrata,non am- plius refiftere valeret ingruenti pe&toris hydropi,et comati fomno- lento in catarrhum fuffocativum degenerantibus, Talem vitae e- ventum mature pracfagiens vir optimus ab initio ftatim morbi ad ultima fe comparavit, totumqne Dco fe commifit, viaticum coeli epuli fanctiffimi tempeftive ex voto confecutus, Deoque innixus inter preces et gemitus circumítantium neceffariorum cognatorum mortalitatem complevit,placideque obiit d.xxv.Dec. A,LXIX, cum annos explevifet fexaginta quatuor infra feptimanam unam, et tres dies. | Scripta To. Holffaangi Friderici Boenuecken edita. Differtatio inauguralis de melancholia, Erfordiae fine Praefide habita 1728, Abhandlung vonerdhaften Mitteln, Wehrtheim 1742. 8vo Anmerkungen uber Friederich Rübels Wahrnehmung vom Friefel unter dem Namen D. Ernft Wahrfager ib. r Bigae cafuum medicorum de mania nofimatode proítant in appendice Vol, VIII. AG. Phyf Med, : Idem Volumen locupletavit obfervatione de haemorrhagia enormi et impe- tuofa e faucibus, gingivis et lingua prorumpente in viro haemorrhoidario "feliciter tandem fanata. Vol. X. Obferv. de calculis veficae urinariae.T'om.I "Nov.A&. Obferv.de Vitiligine , et quidem illa fpecie, quaea Celfo y Xeus - vocatur, de exulceratione tonfillarum pertinaci, de carcinomate faucium velum palatinum,tonfillas atque uvulam obfidente, Tom.IL Obferv. ex - febre quartana perverfe curata oborta leucophlegmatia, feliciter tandem fublata. Febris quotidiana intermittens cum tumore crurum oedematofo '€oniun&ta in febrem quartanam tandem mutata, cortice peruviano felici- ter curata. De corticeSimarubae, eiusque faluberrimis affe&tibus in diar- thoea. Fluxus hepaticus chronicus corticeSimarubae curatus, Lienteria . cortice Simarubae curata, i Plura notatu digna continent Colle&iones Franconicae. ! Im 7. Stück, Abhandlung von den Blutfluffen uberhaupt.— 9 Nachricht vom. 'den Verlezungen bey einem Entleibten.— 15. Von einem vvie Wachs zer- Íchmolzenen Nez, Von emer ungevvóhnlich fchvverenund in éineBrey- : : Gefchvvulft veránderten Leber, — 2o. Von der Wirkung des kalten Waf- - fers bey dem Frott-oder Wundvverden.— 24. Ob eine kranke und vvie- dergenefene Perfon kónneGiftbekommen haben,—25. Von Éheleuten, die in einerNacht melancholifch vvordenjhernach aber genefen.— 27. Bemet- kungen bey einer Graffation der Ruhr. — 28.Von Gemüthskrankheiten, — 29. Von der Heilung der Schvvindfucht vermittelft eines Dunftesund mit Gurken. —31.Bemerkungen von einem allgemeinen Seitenkrampf,— 35. Von einerverfchloffenenMutter und fehr groffen Magen.—36.V on ei- ner gcheilten Vervvirrung des Verftandes mit Effelsblut, — 37. Von un. veri uthet doch glücklich geheilten Speichelüuls. | Jur "S JA dominates fpasmi bubonoceles cauffa B Abdominis paracentefis, vid, Para- centefis i Abortus non adeo facile procuratur, ac vulgo creditur II9 Abutilon Zfvicennae *166 Acacia, arbor — *205 Acetum folvit fagapenum 63 Acida, animalium olea deftillata co- lore inficiunt 196. Acido - aufterus fapor oris opii gra- | no edulcoratus *ó3 - Z«dckermannus citatur 309 "Acrelius citatur 107. 109 , Acroftichum Thelyptris J *149 Acus triangularis cannulata curva ad . perforandum inteftinum re&um et veficam urinariam pro educenda urina —. i 283. 296 Adcumulatio elc&rica 133 Aerugo nativa Suhlana : *IOI Affe&io hypochondrisca, vid. Hypo- . chondriaca atffe&io, Affe&us animi graviores lleum mor- bum producere poffunt 258. feq. Agaricum gelatinofum *159. 160. in- tortum, gelatinofum et mefente- riforme | *1 Agaricus *155. 136. alneus 136. cam- .peftris 136. chantarellus 135. cla- vus 136. fimetarius ibid. violaceus ibid. umbelliferus ibid. A CHURTUNNSPU IL NDSUEUNUEUETADN! s reemmemum LECCE MEE id IND y. " *- E i AZ. Men | OUR z . PE LA 2j Ó NUS UM » | -—5) : eis - X » P, A * ; L b ^ | Agaricus amanita ; ("15$ Agroftis ftolonifera *139 Aira caefpitofa *10G —— caryophyllaea "139 Albedo capillorum debilitatem cor- poris indicat :340 Alberti (Mich.) citatue 153 "Albinus citatur 3.57 Alcali volatile fal aquis mineralib ineffe, experimentis probatur *79 Alcalia volatilia, vegetabilium olea effentialia colore inficiunt ^ 196 — — Íalia, fixa et volatilia, fol- vunt gummi laccaé 57. 58 — —— fixa falia non favent putre- dini, fed eidem refiftunt ge Zlefeld citatur 326 Alhagi *167. 192 Allium *124, angulofumibid. inodo- rum jbid, oleraceum ibid, fencf- cens ibid, Alíine ped *138. 144 Althaea *129, hirfuta ibid. | Althaeae radicis mucilago folvit myr- ham 60. fagapenum 63 Alveoli dentis evulfi dolor periodi- cus, cortice peruviano difcuffus 8$ Àlvi contumax obftru&tio pane feca- lino referata 152 Alvinae faeces. cum urina excretae 21. 22 Aluminis folutione violarum fjrupus Ff Uo gquxe - ) ! 4 Á ; ^ e a / . * AAA E 1 i T ^ NM * E eu ; : á - ^ : - e. : ^ "Aferifcus muneris praefixus. indicat Appendicis paginas. vere eee NDEX heme mixtus, no&u rubieundus, in- - terdiu viridis apparebat. 334.feq. Alvo excretus calculus felleus, fin- gularis magnitudinis ac ponderis 276 Alvus ab odore ialappae foluta *16 Alyffoides *174 Alyffon calycinum *128, campeftre.- ibid. Aminita violaceus *136 Amárylis — . *196 amatus Lufitanus citatur *108 Amavrofis dentium dolorem et rheu- matismum faciei, fumo ex flori- bus fambuci fopitos, infequens 142. imperfeCta dextri, et perfe- fe&ta finiftri oculi, utráque pur- puram rubram infequens 137 -— cur plerumque mydriafin comi- tem habeat? 142 — venerea incipiens, mercurio fub- limato correfivo, in fpiritu fru- menti foluto, depulfa 85 Amethyftinus fluor Suhlaüus / *o5 Ammoniacalis oris fapor aqua calcis vivae mitigatus *63 Ammoniaeum summi, vid. Gummi ammoniacum. Amygdalae et ex iis parata emulfio fodam-obtundunt *538 Anabafis aphylla *168. 200 —— foliofa. 179. IGI Anagallis "184 Analyfis chimica exuviarum hominis . efepulchro erutarum 239 Anatome foeminae afciticeae 156. feq. —— foeminae. hydrope faccato. de- . mortuae 210 —. viri afcitici 164 ^" foetus humani bicipitis et bicor- porei 206 Androface 9174. ^. ZAndry citatur | glandulae coniun&rum 247 Angina inieBionibus per fyringam et gargari(matibus exafperatur | *60 thyreoideae Angulis fub fpuriis obie&ta in tene- bris percipimus ; VU Anguria *189 Anguítatio et contra&io violenta in- teftini coli vehementis uie cauffà Animalium olea deftillata ab acidis colore inficiuntur 196 Animi affe&us graviores ileum mor- bum producere poffunt 258. feq; Anthemis arvenfis *132 Anthoceros *155, laevis ibid. pun: Gatus ibid, Antimonii fulphur autatüir , vid. Sulphur. Anus vid. Inteftinum re&tum. Aparine *185 Apoplexiae imminentis fpeciem ha- bebant. morbi biliofi Nordlingae 1771. graffantes. ele&tricitate fublata 120. feq. Aqua caleis vivae fodam obtundit *« Aquae hydropicorum vomitu faepe reiiciuntur II3 — uteri hydropici cathetere edu&ae 117 220 . Apoplexiam ferofam fecuta paralyfis - "Mpos, IO7. IIO, III —— Anevryfma fpurium cum fcrophulofo- affe&u Aquarum mineralium Bennshufiana-. rua fontes*74. examen phyfico- chimicum 76. feq. fectus Aquis mineralibus carüstblg non ineft verum vitriolum *S8. Arabici ingredientia 729. 84. fal alcali ee 79. ef- .— "E A. ND EX | Arabici eumrai mucilago , idi Mu- -cilago gummi arabici &c, Arabis turrita "E 28 "Arena micacea Suhlana *94 Arenaria tenuifolia 4144, Argent) minerae Suhlanae *i0I Argentorati purpura alba morbus endemius *3s Argentum finiffimum largitur colo- rem faphirinum TUM T —nativum dentatum Suhlanum", o1 Armoracia nigra "T9 Aromaticorum fyruporum legitima praeparatio : !9I Aromatico- vifcofis ex plantis fjru- porum praeparatio 193 Artuum inferiorum gravis fpafmus olei calidi diuturna perun&ione folutus 87 — tremor et fingularis vifus imbecil- litas ex DUNS partium folidarum 42 Arundo *acI DE faccharifera, iid: -—— epigeios "121. calamagroftis, 1b. Afcariduf antidotum e(t daucus fa- tivus IIO, in inteftino re&o hae- rentium figna 107 "Afcites hydrops,. vid, Hydrops. Afthma convülfivum, variis fympto- matibus et inprimis eefophagi fpafmo ftipatum, fanatum — 301 Afthmsticis vomitus fitu corporis prono tolerabilior ,22 .Aftrachanenfe. vinum nünquám tar- tarum deponit " E88 , Mtrachanenfes plantae LM prove- nientes *190 Alftrachanentüis deferti plantae Mir *180. 193. venenofae et lethales Aftrachanenfium et Perfiae provia- ciarum Cafpio mari adiacentium plantarum defcriptio | *1$9 feq, — -— horterum plantae "A87 Aftrachania. X*r61. 190 Aftragalus *r323.:802 Athamanta Atoniam oculorum thermae Lauch- ftadienfes fanant 45 Atonia partiam folidarum tremoris artuum et fingularis vifus imbe- cillitatis cauffa 41 Atraphaxis | *197$ Atriplex orientalis *175. 192 Avena *142 fatua ibid, Aurantia mala funt remedium ad liac morrhoides veficae, menftrua i in- ordinata et degtutitionein laefam ANC TG Aurantiorum corticom ficcorum pul- vere cardialgia füblata *33 —. folia funt remedium antepilepti- cum 244 Auris ex meatu effluentis eruoris, puris etc, iter exaQe explicari nequit l 182 Azedarach *18$.203 Bada - Durlacenfes phyfici eafus ra- riores ftudio perquirere et adno- tare tenentur .1;6 Dakerus citatur 22 Balneis curata virgo lee 249 Bardanae radicis vis non diuretica folum, fed et lithontriptica 195 Df 2 Bau- *177. 195 - AE SBauhiniana coli valvula à vid, Val vula cóli. — — Baeliuwi folvitur mucilagine gummi arabici $ 1. melle $ f. liquore ma- £nefiae vitriariorum 42, vitello |oovi 42. Bennshufianarüm aquarum minerali- um fontes *7$.. examen phyfico ehymicum.76. feq. ingredientia 79.84. fal alcali volatile 79. ef- fedus | ^ . 8j. feq. Bergerus citatur 318 Betonica *12$. hirte ibid, : Bezold (fo. Ge.) citatur 279 Bidens r.* V VREAUY pilarius calculus, vid. Calculus fel- leus. Biliofi morbi, vid. Morbi, Blafia pufilla "Ies Boennecken. (To. JPolf/g, Frid.) memo- "- gia *217. fcripta ^. 219.222 Boletus *136. igniarius ibid. Bolus rubra Suhlana *93 Bonetus citatur 82. 279 Borellus citatur ri ' Bouillon à la Reine *70 Bovis fordae terroris in foetum efié- &us 241 Boyle citatur (4 Braffica alpina *129 Brelim citatur 114 Brendelius citatur 95. 326. Bromus arvenfis "?21, mollis 120. - pinnatus 121. fecalinus 120. te- &orum 12I. triticum 121. feftu- «ea 141. giganteus ibid, glaber 142, inermis I4I IHENMUDAES 7 mucilagine feminis cy«' doniorüm f2. non autem cerevi- fia concentrata | «2 Brückmiamnus! citatur ABrüningius citatur Bryum *151. 152. eirrhatum 152. hypnum ibid. *9s. pi. 100 hypnoides 134. pellucidum ibid, Bubonocele a fpafmis abdominalibus orta X198 Bucholtzius citatur 325 Büchnerüs citatur 44. 46 Bunacenfe gramen rariffimum *199 Byffus miniata *13$ C. Cachrys *163. 196 Caecitas incipiens ele&tricitate fub- lata 120. feq. Caerulei coloris varia predu&io et . mutatio 332. feq. Cseruleus color alchlinis et acidis producitur, deftruitur, réeftitui- - | tur i 333 Csefareae. feGionis hiftoria 96 . Calculi diverfarum corporis humani 106 — in inteftinis ilei morbieauffa253 partium recenfentur — o&te femunciarum pondere felix extra&io, patiente in integrum reftituto 191 Calculum conterit et pellit radix E 198 — Calculus felleus, fingularis magnitu« bardanae dinis ac ponderis per alvum ex- elufus — fub lingua extraftus Calitriche — - - Calor vifus imbecillitatem inducit, quam frigus tollit Cam- 226.7 : lanceolatum ibid. | unguieulatum et barbatum 14524, — 276 .. 10$ — »» 38 E | [5 7 5.9 - Campanula rotundifolia *123. pa- tula ibid. rapuneulus ibid. Camphora et mofchus in hydtopho- bo vehementia excitabant fym- ptomsta 203 , Canales corporis membranofi valde | poffunt dilatari- 279 Cancri aquofi fpecies, morbus Aftra- chaniae endemius, perficarisacu- ta fanatur 124. Cancro in exulcerato mammae cicu- tae exiguae funt vires 76 Canerofum ulcus, cum carie offis temporum , cicutae ufü externo famatum —— 74. Candelarum ufus ad praecavendam urethrae concretionem, poft infti- tutdm lithotomiam 3cO Canis rabidi morfus in aliquibus fe- liciter curatus, in alio, ob ne- gligcntiam chirurgi, lethalis 280 Cantharidum ufus ad morfus anima- lium rabidorum 12, feq. Capillerum albedo debilitatem cor- peris indicat 340 e-- cadaveris ex fepulchro extra&Gto- rum analyfis chimica 241 Capitis tinea, vid. Tinea. | Capparis *196 Capyeleri (Maurit. Znton.) Memoria *207. fcripta edita 209. 211.212,215. 216, inedita 2 16, epitaphium ab ipfo conditum 215 Cardamine *129. hirfüta ibid, Cardia!gia pulvers corticum auran- tiorum ficcorum fublata ^33 '"Carduus crifpus * 131, hybridus ibid. tuberofus ibid, 210, Carex * 148. 149. 132, 133. ate- naria 148. capillaris 132. elon- gata ibid, montaua ibid, TA ria ; 133 Cariei offis temporum iun&um ulcus cancrofuüm , cicutae ufu externo fanatam 74 Carotae luteae (gelbe Mohrrüben ) funtremediumcontra vermes I To Cartilagines noviter enatae , unde oriantur ? i d Caryophyllus arvenfis *139 Capficam *17I Cafpio mari adiacentium Perfiae pro- vinciarum etAftrachanenfium plan- tarum defcriptio 15.9. feq. Caftoreum, chinae cortici nuptum, effieax in tusfi infantum convulü- va remedium 226 Cafiratio feminarum ,, quomodo in- ftituenda 289 Cathetere uteri hydropici aquae eduttae 317 Catoptriea geometria 34. feq Catoptrico - £eometrica neva quae- dam problemata 27. feq. 34. Cavitas glenoidea artificialis diffor- mis offis humeri cum luxatione elaviculae E Caufticis mercurialibus. Mos infer« nalis anteponendus *10 Celfus eitatur 17I Cera flava per fpiritum vini et vitel- lum ovi folvitur et liquatur 47 Ceraftium pne odia vi- fcofum ibid, Cerafus Fox Ff3 *126 Cerebro "E INDEX. Cerebro arSior eft confenfus cum membranis ventriculi 4j Cerevifia concentrata folvens corpo- ra gummofa et refinofa 48. gum- mi ammoniacum £I. non autem bdellium $2. nec gummi laccae $6. fed myrrham $9,. opopana- cem 62. fagapenum 6 Ceti fperma vitello ovi folvitur | 47 Chaerophyllum aureum *123, Myr- rhis ibid. Chaifius citatur 320 Chalybis virtus ermenágoga. fallax 143 Chara hifpida *158 Cheiranthus eryfimoides *128 Chenopodium *192 Chiliani citatur 327 Chimica analyfis exuviarum hominis e; fepulchre erutarum '339 - Chinae cortex -— Cortex peruvia- nus. - Chinenfia poma remedium ad hae- morrhoides veficae, menftrua in- ordinata et deglutitionem Jaefam 215. 26 . Choledochus du&us a calculis felleis valde dilatari poteft 279 , Chordapfus (soedsipoc) Hippocra- His, quid? 267. feq. Cicer *172 Cicutae-exiguae vires in exulcerato mammae cancro 76. maiores in ulceribus mali moris et duris glan- .dufarum tumoribüs ibid. e— ufü externo cancrofum ulcus, cum carie ofiis temporum, fanatum 74 Circaea *138. alpina ibid. - Circulus ele&ricus concufferius 137 Cirfium Citrullus - *189 Clavaria | ( *137. 158 Claviculae Iuxatio cüm cavitate e1e- - moidea artificiali difformi offis! hu- meri I Clojjius citatur | 926 Clutia Arabum DSBOS: Clyfma cum urina redditum. — 23 Clyfmata ano inie&a, vomitu reie- Qa - 266 —. hyftericis ethypochondriacis tur- bas excitant *50, conf. Clyfter, . Clyfteres nutrientes in deglutitione abolita funt adhibendi E 82 "Clyfter hypochondriacum virum in- figniter levabat 68 —— in omnibus fere morbis utiliter adhibetur ibid. inprimis in infar- Gibus vaforum abdominalium ibid. et fpafmis -— tabacinus.nullius ufus in ileo 270 Coalitus inteftinorum variae cauffae | 260. — — ileum morbum producete potett |. 260 Cochlitae Suhlani | *98 Coffee decoctum cum la&e foedam : tollit *30, 38 — Levantici potus urinae violaceum conciliat odorem *r$ Colica vehemens, a violenta contra- Gione inteftini coli, cum uteri "incremento fcirrhofo et offium . "corporis fingulari degenératione 8 ^ 7e "143p / Coli inteftini valvula Bauhiniana non impedit afcenfüm faecum ex inte- füinis craffis ad tenuia et ipfüm ^ ventriculum. 7 3 9 -4 — MoWe ROMMR OW PNE 20V 4m o^ PMAPADIE 7 INDE X. Coli inteftini violenta eentra&io et. . anguítatio vchementis colicae — cauffa | . Colli feirrhofus tumor, oefophagi fun&ionem tollens 83 Color caeruleus, vid. Caeruleus, — ruber, vid, Ruber, —— viridis, vid. Viridis, Comprefílio inteftinorum ileug mor- bum producere poteft 259: . — eius variae cauffae ibid. - Conceptio foeminae, non obftante infigni mola in ipfius utero hefpi- tante Ij Conchitae Suhlani *9g Conformatio mala uteri eft cauffa ru- - pturae in partu eiusdem 183 Conglutinatio inteftinorum — ileum .. anorbum producere poteft ^ 261 Conftri&io inteftinorum ileum mor- . bum producere poteft e— eius variae eauffae ibid, Contortuplicatio inteftinorum ileum - gnorbum producere poteft — 262 —— eius variae cauffae ibid, Ceontra&io et anguftado violenta in- 255 teftini coli vehementis: colicae eauífa $ Convolvulus | *169. 170. 182 Convulfiones mofcho fublatae 146. 148 . Convulfüivum afthma, vid. Afthma Conyza maior flore globofo —*132 Cordis palpitationem flatus produ- . eere poffunt 67 —— polypi vid. Polypi cordis, me Ammonis Suhlana *98 [ Coronilla coromata *132o, montana ibid. Corpus ligneum ex vefica urinaria egeftum | 19- Cortex peruvianus febrem continu- am non. penitus fuftulit. *$7. $9. e- — in tuíli infantum convulfiva laudatur Rod 326 — -— in varlolis malienis fummo: eum fru&u exhibetur. dun aa — — non femper febres fugat in- termittentes 9 «- -—— faepius cerevifia co&tus, fem- per deco&um eiusdem faporis et virtutis praebet *£2 — —— tollebat febrim tertianam foporofam 76 — -—— tollit fere omnes dolores periodicos 86 Cortice peruviano difcuffus dolor periodicus in evulfi dentis alyeo- lo $6 Corticis peruviani vires vehiculum vinofum, praefertim HITS ex- altat *$6 Cotarii lapides Suhlani *96 Cowper citatur Cramer. citatur 420 Cranii fra&i frufta magna in puero quatuordecenni. feliciter exemta : 238 Cranzius citatur 194. Crepis *147. * 131. te&torüm ibid. Creta flavefcens f. terra Tripolitana Suhlana dura et mollis *94. —. umbria Suhlana *93 Corus o^ *10I Cruentus mi&us vid, Mi&us,- Crucs, minera ferri. *too Crus INDEX Crüris vena vid. Dracunculus, . Cryítalli varii coloris intra globulos lapideos contentae *96. feq. Cryftallus amethyftina Suhlana. *9$ Cucumis *189 Cucumis acutangulus — *175. *188 Cucurbita *188 Cupri minerae Suhlanae *IOI €ydoniorum feminis mucilago vid, Mucilago, | D. Dagifítanise plantae — *182,fe3. 199 Daouneil citatur 320 Daucus montanus *177.19$ — fativus ( gelbe Mührrüben) eft re-.. medium contra vermes IIO Deglutiendi difficultas in phthificis oritur ex paralyfi mufículorum pharyngis. 240 Deglutitio difficilis, per plures quam asdragitita annos durans $0. eius eauffa 81. remedia in principio . morbi adhibenda 82 - impedita a fcirrho inter oefo- phagum et afperam arteriam deli- tefcente $3 -— laeíaa contra&tione mufculorum, per poma Chineníia fanata — 26 - per fpiritum vitrioli cum fyru- po violarum mixtum fansta 26 .JDegnerus citatur — . *34 . Deliquii folis partialis, d. 26. O&obr. 1772, celebrati, Norimbergae habita obfervatio . 329 Delius citatur 67. 109 Dendritae Suhlani *Jó Dentis in-evulfi-alveolo dolor pério- . dicus, cortice peruviano. difcufus 26 Dentium dolorem et rheumatifmum. faciei, fumo ex floribus fambuci. fopitos, amavrofis fequebatur 142 Deícriptio mineralium praecipuos. rum, quae in regione urbis Suh- - lac reperiuntur | 43. —. plantarum. Aftrachanenfium et Perfiae previnciarum Calpio mari adiacentium *1$49. feq. Deferti Aftrachanenfis plantae equis venenofae et lethales *r80.19$ Dianthus arenarius *125. plumarius ibid. Diarrhoeam fortem nulla fequebatur purpurae fpuriae retroceffio d : Dimsdalius citatur Dippeliani olei, re&ificati licet, Hd co- ruber color unde? 196 . Diuretica vi non folum fed et lithon- triptica Saudetradix bardanae 194 Diuretieis hydrops afcites fanandus - 85 Dodartia Tonrnefortii "164 Doeveren (van) citatur . 108. 184 Dolichos Armenorum .*171: Dolor periodicus, in dentis evulfi alveclo, cortice peruviano dií- cuffus $6 Dracunculus non eft eoncretio poly- pofa*106. nec fpiffum pus 107. fed verus vermis 107.feq. biceps 109. non eft morbus contagiofus 107. .necin fe confideratus fune- ftus 112, amercurio crudo, adfa- — livationem ufque dato, non neca. tur 115. fed a mercurio füblimas to corrofivo in fpiritu frumenti: foluto frmTs. Dracunculi five Venae Medinditil - defcri- | M XR Bs N n defcriptio *ref. nátura Yo6, cau- fae 109. fymptomata 111J, figna diagnoítica 112, figna prognoftica ibid. curatio IL3. feq. Dracunculo disrupto vita aegroti periclitatur *109. 112. mortuo nulla füpervenit inflammatio 113 -Du£&us corporis membranofi valde poffunt dilatari 279 Duguflum f, arbor decemcorticalis *197 A... Echinus -cryftallinus, gelatinofus *^137 Echium villofüum monítrofum *199 Eclipfeos folis .partialis, d. 26. O- . s&ob. 1772. celebratae, Norim- bergae habita obfervatio 329 Electrica fomentatio 122 Ele&tricitas mixta. 134 Ele&tricitate paralyfis et caecitas in- cipientes fublatae 120, feq. Ele&ricitatis funt tria Senera 130. fc. tranfitus 131. adcumulatio f, pofitiva eleétricitas 133. evacua- io f, negativa ele&tricitas 134. eo- rum effectus in corpore 13; Ele&ricus concufforius circulus 1357 ,— ventus 121, effe&u diverfus 127 Elephas *183. 203 Elvela *1 f9- 160, 137. mitra 137. Ely mus caninus *142 . Emmenagoga ferri virtusfallax 143 — d Me : Exuviarum hominis , e fepulchro — fortiffima faépius abortum non promovent 119 Emendationes et fupplementa Flo- xae líenaceníis *14d INDE XM. NN Emetica, vid, Vomitoria. Emetici tartari optima praeparatio 1gQ Enema cum urina redditum 22, vid, 'et Clyfter. Enemata hyftericis et hypochondria- . cis turbas excitant Enumeratio morborumfpontaneorum lo. lac. Ritteri *1. feq. conf. Ku teri etc. Epilepfia curata radice valerianae 244.247. foliisaurantiorum 245. mofcho. -— 246 Epilobium paluftre * 143 Equifetum fluviatile *133. 'paluftre ibid. Equis. venenefa et lethalis herba in deferto Aftrachanenfi "180. 19$ Eryfimum hieracifolium *128 Effentialia:olea vid. Olea, Ettmüllerus citatur *fIO Evacuatio eleGrica f; negativa ele- &ricitas Exoftofes innumerae oflium maio- rum extremitatum II Exoftofis maxillae fuperioris feliciter exemta j 71 Experimenta folutionem. corporum gummoforum,gummi: refinoforum, refinarum, ad materiam medicam - pertinentium, fpe&tantia 46 Exulceratio vehemens glandulae pa- . rotidis in febre máligna falutaris 179 erutarum, chimica analyfis 339 F. Fabago *163 Gg aciei 134 77 EE INDEX Faciei mufculorum paralyfis, vermi- bus per alvum excretis, evanef- cens Faeces alvinae cum urina excretae 21. 22 Faye (de ia) fententia de dracunculo refutatur - *106 Febre artificiali fcabies curata — 24 Febres intermittentes non femper cortice peruviano fusantur *43 e— biliofae, vid. Morbi biliofi, Febris acuta nervofa Nórdlingae per femeftre hybernum ann, 1771- 1772. epidemia219.feq. feque- batur morbos biliofos varios 2 10, 230. eius tria ftadia 230. 232. 233. methodus medendi 13j. feq. e- continua cortice peruviano non penitus fublata *$7. «8 e. tertiana pediluvio tepido , ante horroris infultam adhibito , fu- gata *49 -— — foporofa, cortice peruviano fublata 726 Febrium intermittentium paroxyfmi extra le&um mitiores *$8 Felis rabidae morfus absque infe. quente hydrophobia curati Felleus calculus, fingularis magni. . tudinis ac ponderis per ajvum ex- clufus 276 Feminarum eaftratio, quomodo per- agenda 288 Feminis quibusdam laGatio infantum diffuadenda *24. Formin citatur *105. 108 Ferri minerae Suhlanae — *99, feq. -— virtus emumnenagoga fallax — 143 89. Filix faxatilis 12. Feftuea" 142. bromoides 140.de- cumbens ibid, rubra Filago germanica *132, tertiaibid. *149 Fifcherus citatue "5,918; Flatulentus mi&us, vid, Mi&us cru- entus.- — Flatus cordis palpitationem. produ- cere poffunt 67. et pulfüm inter- mittentem ibid, : Florae Ifenacenfis emendationes et fupplementa * 1 17, feq. Fluor amethyftinus Suhlanus — *95- Foemina gravida fa&a, non obftante infimzni mola in ipfius utero hofpi- tante | 1$ Foeminae rupto in partu utero de-. mortuaeanatomicafeCtio 185.189 Foetus humani bicipitis et bicorpo- rei anatome 206 — monftrofus, velamentis fuis in- clufus et velamentis alterius in- fantis recenter nati adhaerens 169 — vivi et fani poft effluxos XXVIL - menfes exclufio | 112 Folia aurantierum, vid, Aurantiorum. Fomentatio electrica 122 Fontes Suhlani aquam puram fcaten- tes*gr, quaretamnumerofi / 92 Fordae bovis terroris in foetum ef- - fe&tus 241 Franckenia | *178. 195 Freindius citatut 418 Frigus vifus imbecillitatem tollit, . quam calor inducit 44. feq. Frumento ex Turcico eonfeGio pa-. ratur curiofa *1$9 Fumus ex floribus fambuci, kon, dolo- 120 —. XNDEX. doforem et rheumatifmum faciei fopiens, amavrofin inducebat 142 "Fumus tabaci, ano inflatus, nullius eft ufus in ilco 270 We p. nn Galbanum folvitur mucilagine gum- mi arabici $3. melle $3. vitello ovi 5$. fyrupo dialthaeae Fernelii $5. oxymelle fimplici £54. non autem perfc&e mucilagine femi- nis cydoniorum $3, nec liquore magnefiae vitriariorum $4 Galenus citatur | 81. 88 Galium glaucum *122, mollugo ibid, montanum ibid, faxatile ibid, fpu- rium ibid. fylvaticum ibid, uligi- - nofum ibid, Gallandat (Dav. Henr.) Differtatio de Dracunculo f. Vena Medinenfi *103. feq. "Gallina ,- ovi loco, officulum albifli. mum excludebat 73 Gangraena fcroti ob ruptum dracun- culum ibi hofpitantem FIIS Gargarifmata et inie&iones per fy- " ringaminangina, morbum exafpe- rant *60 Gaftroraphia poft fe&ionem caefa- |. ream ftudio intermiffa 104 Gaíti citatur, 308 Gentiana *123 Amarella ibid. Geometria eatoptrica 34, feq. opti- CA - 37 -«Geometricum fpeculum eonficiendi — modus - 32. feq. "Geranium * 184. batrachioides 146. fylvaticum ibid, Glacies Mariae f, lapis fpecularis re- - gionis Suhlanae *96 Glandula maxillaris caleufum conti- nens 106 parotis vehementer exulcerata falütaris i79 Glandulae thyreoideae affe&tus fcro- phulofus cum anevryfmate fpurio HumeRss hi | 247 Glaferi (Jo, Frid;) Defcriptio mibers- lium praecipuorum Suhlanorum * Globuli lapide, intus cavi, cr;ftallos varii coloris includentes *s6, feq. Gmelin (Phil. Frid.) citatur 68 Gramen Bunacenfe rariflimum *199, — cyperoides fyjlvarum *132 -— montanum humile Ti33 — hlirfutum *143 — iunceum: *143 — paniculatum bromoides *14o. — paniculatum,pratenfe maius "14 1. — paniceum *139 — typhoides *139 Graviditas foemisae, non obítante infigni mola in ipfius utero hofpi- tante 15 Graviditati iun&us uteri hydrops — III, et afcites 114 Graviditatis figna admodum funt fal- Iacia 18 Grimm (To. Frid. Car;)) emendationes et fupplementa Florae Ifenacenfis *117. feq. Grotius citatur 320 Guaiaci ligni deco&um febrim pro- . ducens 24 Giüldenklee (Balth, a) citatur 46 Guineae et Indiae orientali morbus endemius eít dracunculus f. vena medinenfis *ic$ Gg2 Güihe INDEX .*go Hauftus Riverii vomitui tantum fpa- - Güthe citatur Gulae fpafinus,. vid, Oefophagi fpaf- Inus, . Gummi ammoniaci folutio per muci- laginem gummi arabici 49, per liquorem magnefiae vitriaziorum $0, per vitellum ovi $0. per mucilaginem feminis cydoniorum $!. per cerevifiam eoncentratam f 1. imperfecta per mel ' 49 — arabici mucilago , vid, Mucila- ^, $o gummi arabici etc. bdellium vid, Bdellium. e£albanum, vid. Galbanum, laccae; -vid. Lacca, myrrhae, vid, M*rrha. olibànum, vid. Olibanum, opopanax, vid, Opopansx, fagapenum, vid, Sagzapenum, Gummo(órüum, gummi. refinoforum corporum, refinsrum, folutionem fpe&antia experimenta 46 Gutta ferena, vid, Amavrofis, Gypfophila *178. 19 f, muralis."*124 Gypfum. Suhlanum *96 Haematitae Suhlani *99. ICO Haemorrhoides veficae periodicae pomischinenfibus füblatae — 25 FEET gL | 1g 1 — velicam: urinariam perforantes I7I Haemorrhoidurh fluxum largum nul- la fiquebatur purpurae [puriae .. retrocellio. *$8 : Hi Gen. (de) citatur: : 86 Haller. citatur. 2:248 Harmala f, Peganum. *165..192- ftico conducit *62 Hedera Helix BUTS Hedyfarum *167.179.192. Heliotropium *16$8. Heivetii non modo, fed et aliae zen- tes noítalgia laborant ^ *36, 48 Henslerus citatur 1 321 Herba equis venenofà et Iethaiis in deferto Attrachanenfi "180. 19$ Hernia ex incarcerata et fuppürata lumbrici egreciebantur inguinalis chbirurzo male non nifi tumor zlandulae. vifa *i$ -— inguinalis à fpafmis abdominali- bus orta 198 Herniae inteftinales incarceratae ile-- um. morbumi producere poffunt 259 Herniarum diagnofis faepe difficilis . 278 Herniofis vomitus fitu corporis yto- no tolerabilior et innoxius "32 Hibifeus *t73. pentacarpos aquati« cus *186 Hieraeium anguftifolium. *1 3T. cy- mofüm ibid; Hildanus citatur Hippocrates citatur . 88.94.95 Hircaniae plantae: *182, feq. 199, -— Íylvae plurimis abundant pere- I00 srinis arboribus *106 Flrfchelius citatur 324 Hoff mannus (Frid.) citatur. 70.276 Hoitzhaujen. citatur 109 Hominis exuviarum, e fepulchro eru- tarum, chimica analyfis. 339 Hordeum murinum *T2I Hortorum. Aílrachanenfium plantae 174 187 TUR. "ZINDÉX. | —| foetus bicipitis et bicorpo- rei anatome 206 Humeri offis. cavitas glenoidea arti- ficialis difformis cum luxatione - elaviculae ERES AHibxcham. citatur: 94. 324» 326 Hydnum acaule imbricatum *137. flexuofum 136, imbricatum ibid. "Hydropem ovarii penitus tollendi . methodus 287 Hydrophoba virgo- balneis curata 240 Hydrophobise lethalis hiftoria 201. - — prophylaxis poft moríus felis ra- bidae 12 Hydrophoho camphora et mofchus - vehementia. excitabant fj jmptomae ta Hy dropici uteri aquae cathetere edu- &ae 117 Hydropieorum aquae vomitu faepe eiiciuntur 113 Hydropiper, vid. Perficaria acuta. Hydropis faccati lethalis hiítoria 209 C-— — OrtuS. ^ 21$ 218 Hydrops afcites- in. foemina ,. quae fedecim in annis paracentefin.per XLVL vices. perpetfa. eft. 163 — —- figna diagnoftica: - -— liquore nitri fixi fanatus 88 -— — non femper purgantibus i; im- pugnandus ibid, -— -—— in viro, qui fex in annis paracentefin Ber XXVI, vicesper- tulit 159 --— --— et Uteris. pravidind: iun&us 1. « 203 Hydreps eum graviffimis fymptos - atibus. fanatus 197. feq. — oVarii extra peritonacum ge- neratur 290. in principio cognitu facilis ib. ex fcirrho oritur 29r —— uteri, sraviditati iun&us T 1 1. 1 74. — —- eít difficillimae diagnofeos1 18 Hypericum fallax *I30 Hypnum *134. illecebrumibid. my- ofaroides ibid. *152,153.144. abietinum 143.7 filieinum ibid, loreum ibid, ld. teícens 152..143. paluftre 154, repens 1$3,.1f4. rugofum 143. fericeum 144 Hy pochondriáca-affe&io- gravis, pa- riculum vitae minitans, cum falfa imaginatione polypi cordis — 64. Hypochondriacis et hyftericis clyf- mata turbas excitant "go Hyfterica paralyfis fanata: 23 H;fterici motus ab attraéto naribus: pulvere tabaci Hifpanici — *r6- Hyftericis et. hypochondriacis clyf- ra—À mata turbas excitant fep Hyfterotomia,. vid. Sc&io. caefarea,. L. Ialappae odor alvnm folvebat | *r16 laws, fpecies fcabiei malignae "rr5: Ichthyolithi Suhlani. | *08: IGterus periodicus. 328 lleus morbus. a. natura fanatus. 250,. 270. 272: — oritur ab inteftinorum: obturatios ne 24 I. ftatu praeternaturali. va-- rio 254. conftrittione 2455. come - preflione. 259, coalitu 260,. cone Gg 3. glue I A Ü XN^ttE € glutinatione 261 I, contortuplica- - tione 262, mutuo ingreffu 262. periftaltico motuinverfo ^ 26f |. eus morbus, quibus remediis fanan- dus 268. feq. :Yliaca paífio, vid. lleus morbus. -dmaginstio viri hypochondriaci falfa, polypi cordis 64. "imbecillitas fingularis vifus et tremor artuum ex atonia partium folida- . rum 42 Infantes tuffi convulfiva correpti a 'variolis immunes - 327 Infantibus recens natis: minus tuto variolae inoculantur 317 Infantis bicipitis 'et bicorporei ana- .. tome 20 ;— recenter nati fecundinis adhae- rens foetus monftrofus ,. propriis inclufus tunicis 169 Infantum la&atio feminis quibusdam diffuadenda *24. — tusfis convulfiva, vid, Tusfis, . Infernalis lapis, vid. Lapis infernalis, Wnflammatio et fphacelus perinaei, penis-et fcroti, cum urinae fup- preffione, fingulari operatione chirurgica fublata 2182 "ngreffus mutuus inteftinorüm ileum morbum producere poteft. 262 — —— eius variae cauffae 263 [nie&iones fyringa et sargarifmata anginam exafperant *60o Tnocülatio variolarum, vid. Infitio, Infitio variolarum non nimis feveram praeparationem « expofcit quomodo inftituenda? 310. 312. fruftranea in perfonis variolis na- 308. h turalibus iam perfun&is 516,311. - 3211, maxime propter abfentiam febris 316. 319. interdum venae fe&io- nem expofícit 318. in infantibus recens natis minus tuta 317 Infitio: variolarum Vefaliae feliciter inftituta 307. feq. — —- a theologis commendata 329 Intermittens pulfus, vid. Pulfus, Inteftini coli violenta contra&io et - ^anguftatio vehementis colicae cauffa 8$ — re&iafcaridum figna 107 — - et veficae perforatio artifi- cialis ad urinam educendam 283. — tünicae villofae procidentia . *49. refe&ta Inteftinorum obturatio 2541. ftatus praeternaturalis varius 254. con- ftri&io 24 f. compreífio 259. coa- litus 260, conglutinatio 26 I, con» tortuplicatio 262. — mutuus in» greffus 262. periftalticus motus "nverfus 26«,ileum morbum pre- "ducere poffunt, Inteftinüm re&um et vefica ab ulesde perforata .22 — ——- et vefica urinaria a fanguine ^ haemorrhoidali colle&to perforata L] LÀ j 177 -— — jn parturiente emormiter di- latatum, et quafi in duolabiadivi- | fum Intus füfceptio inceftimrom ileum morbum producere poteft 262 — —-. ejus vaáriae cauffae 263 Inverfus motus periftalticus intefti- norum A fecundae commendanda . 49 RB - . Inula pulicaria - EU I OEMSDCENSA J gorum.ileum. morbum producere potett 265 - Inveríi motus periftaltici variae cauf- : fae ibid, ) in 53a ifchuria, vid, Vrinae fuppreffio, IfenacenfisFlorae Zo. Frid.Car, Grimm emendationes et fupplementa* / 17 UU ECT, Juncus *124.143. bulbofus 124. pi- lofus. ibid. : "Jungermannia *156, 157, — dilatata 156. epiphyllea 157. platyphyl- los 156, trichophyllos 157. tri- lobata 156 — ciliaris *134 - Jufculum Reginae (Bouillon à [a Reine) «d tuto 14 | d TN K. .Kaau citatur 7 Kali altiffimum *169 — bacciferum *168 —. fruticofum 181 Keiri fylveftre *128 Kirkpatrik citatut 419. 321 Kraufiuscitatur — . | 243 Krügerus (Barth.) citatut 106 | L5. Labrufcdi ex baccis Armeni parant - winum *204 Lac lunae Suhlanum *94. Lacca in granis haud folvitur cere- . vifia concentrata $6, nec tnucilas gine gummi arabici £6. fed fali- bus alcalicis fixis $7. et volatili- bus | $8 La&atio infantum feminis quibusdam diffuadenda SHE. La&is paucae guttulae febrim ephe- meram excitarunt 7234 —. effe&us, cardialgia ibid, — *£0.. La&Guca *131. virofa ibid, Lapidei globuli, intus cavi, cry- ftallos varii coloris in fe continen- leg uu *o6. feq. Lapides fiífiles cupri et argenti Suh- lani "Jot — — bituminofi *1Ior — regionis Suhlanae *94. feq, Lapidis infernalis agendi modus *40, - 3n mercuriaibus anteponendus? ibid, | Lapills, vid. Calculus, Lapis fpecularis Suhlanus *26 Lamium album *128 —— maculatum *14€. purpureum ib. Lauchítadienfes thermae proficuae funt in atonia oculorum. 4 Laxans falinum nulla purpurae fpu- riae fequebatur retroceffio — *£8 Laxantia, prophylaxeos cauffa da- ta, fanis nociva *1 — repleto ventriculo haufta, mino- ra tormina efficiunt -. *1z Lemna gibba - *14g Leontodon danubiale *r30, hirfuü- tum ibid. Lerche (Ioh, Iac.) Defcriptio planta- rum Aftrachanenfium et. Perfiae provinciarum Cafpio mari adiae centum — *159. feq, Le[fius citatut 329 - Levantici coffee potus urinae violas - ceum conciliat odorem ^ uf Lichen INDEX ACE lidhen *1sg. -strecoeruleus bid. -eandelarius ibid, crifpus ibid. e— ericetorum *;:3$5 -— minimus "15$ e— pileatus, parvus *r54. Lichenaftrum *156. rg». filicinum $7, imbricatum 176, trichoides -minimur 157 Ligneum corpus ex vefica urinaria . egeftum I9 Ligni guaiaci deco&um febrim pro- ducens . : 24. Yignum petrefa&um Sdhlanum *9$8 2^ Limofella aquatica Limonium *r4$ *176 Linea alba pro loco fe&ionis caefa-- reàe eligebatur 98. quare? 103 Linguae fubiacens calculus extractus Io$ Liquiritiae fuccus .fodam obtundit *38 Liquor ex magnefia vitriariorum et fulphure paratus, plurima refino- fà corpora folvens 48. gummi ammoniacum $0. Mbdellium $2. non autem galbanum $4. myrrham 6o, opopanacem 62, (a- 'Sapenum 63 Liquor nitri fixi folvit myrrham 49 Liquoris nitri fixi in hydrope afcite efficacia — mineralis anodyni off, et fpiri- tus nitri dulcis optima PEDUME to- *$3 Lithanthraces Suhlani *1OI Lithomarga Suhlana * Lithontriptica vi gaudet radix bar- ' dgnac 19j N fed Lithotomia in viro LXV, annorum feliciter peracta 5919 adi Lixiviofa fdlia, fixa et volatilia, fol- - ' vunt gummi laccae - $7.58 . Locherus citatur 309. 317 Loeberus citatur 320 Loze/eke citatur adio, 2 Loewe citatur Lolium perenne *I21. 142 Loof (ndr, Iul, fug.) citatur 244. Lumbrici ilei morbi cauffa 252 -—— eX hernia incarcerata et fappu- rata egredientes ( (274 Lumbricis per alvum excretis, eva- nefcebat paralyfis mufculorum fa- ciel $9 Luxatio claviculae cum cavitate gIe- noidea artificiali difformi offis hu- meri e 1 Lycoperdon epidendron *138. lae- ve (phaericum, miniatüm ibid. — fubterraneum, efculentum *20$ Lycopodium fclago *149 Lythrum "186. virsatum *168.193 Magnefia(Braun/ieis)Suhlana *roz —. vitriariorum et.fulphur dant li» — quorem, plurima refinofa corpora folventem 48 Mala aurantia, vid. Aurantia, Mammae in exulcerato cancro Cicu- - tae exiguae funt vires 76 Marchantia hemifphaerica Marga alba Suhlana 23 — lapidifica dendritica Suhlana *93. Marinus feu navalis morbus, unde Marmora Suhlana I90 Cup 2S S C UBNDCESE | .Marfilea e nic fr2s395/ LU Mauritii [Antonii Cappeleri *2o7 fq. "Martiales aquae binessfos non con- Menfium inordinatorum remedium - tinent verum vitriolum .. *gg8 funt poma Chinenfia 2$ Martis emmenagoga virtus fallax -—— fluxus ferro potius cohibetur, ^ 7143 quam promovetur in debilibus Matricaria chamomilla *131. fuaveo- 143 ]ens ibid, | - Mentha *127, gentilis 127, verti- Haty citatuf | 5; 318.321 .cillata ibid. Mauchartus citatur 82. yos Mercurialibus caufticis lapis infer- AMMauriceau citatur 194. Maxillae fuperioris exoftofis felici- puer exem fpiritu frumenti foluto, amavrofis Mead (Rich.) citatur 93.324 ^ venerea incipiens depulfa 9; Meatu ex auditorio effluentis cruo- Mebeurius rudis wd fibviliond ris, puris etc. iter exa&te nequit ^" iut. VR explicari i 182 | H 4 | Medicinae ele&Gricae fpecimen I20 CEIUIB mquit DUbe SIRE TnEFcte E D Li erani nimen rius füblimatus corrofivus in fpi- Pas Gau TOR CN ONCE did ritu frumenti folutus ^ rT16 nalis anteponendus . *49 E 01 : $ *3* * Medinenfis vena, vid, Dracunculus, Mefferfchmidia : hola ET M eiatur j18 Metaftafis materiae acris ilel morbi "Mae caulfa 257. feq. Mel non perfe&e folvit rummi am- .moniacum 49. nec opopanacem 61. fed bdellium $1. galbanum $3. myrrham 6o. olibanum | 63 dto adfectus in foemina, - moeftitia fubortus, per 4. annos "^eum dimidio durans, etrepentino - Metaftafis materiae morbifcae ad ,180 Mica ferrea Sullana | *109 dolore ftipatus et flatulentus | 20 6 Mli&us verminofus 1'7 BUS E ^18. di 3 Miller citatur | bi rh 320 4 ! Mimofa, arbor |... *23 Bipioee Por ica P rag dE Minerae Suhlanae argenti*ror. cu- Mdo . *188. 189 pri ibid. ferri 99. 100. plumbi Melongena 5 | *170 IeI 1:51 Gorlieditut *i9g Minerales aquae mertidles non cor- 1 tinent verum vitriolum *sg Membranis. ventricufi ar&ior cum cerebro eft confenfus Mercurio füblimato corrofivo , im usque datus, non necat dracun- Mi&tus cruentus, purulentus, acutg Mineralium Suhlanorum praecipuo- * glandulas TET raro falutaris Memoria Zoann, SM i P Boen- . Xum dsferiptip 3 -neken 0c i *217 Mnium "134. androgynum ibid. ^ Hh Mnium Miiom *t fO; 14T.. 16$. fontanum: J$r, paluftre ibid. pellücidum: IfO. proliferum. cufpidatam IST. —Mührrüben. ( gelbe") funt remediuim contra vermes: IIO Moeítitia. fübortus in foemina adfe- "&us melancholicus,. per 4. annos: cum dimidio durans; et repenti- no terrore: füblatus: 166. Mola infignis iir utero foeminae con ceptionem non impediens — 1f AVonro: citatur 5.. 184». 324. Monftri humani bicipitis et bicorpo- rei anatome: 206 Monftrofus foetus; vid. Foetus. Monftrum: a vacca praegmante; ter- . rore percul(a,, editum: z4L Morbi biliofi vari ann, 1771..Nord- lingae animadverfi 220. fpeciem habentes apoplexiae: imminentis: 220; rheumatifmi 22r. pleuritie dis 222. eorum curatio:220; 221. 223 Morbona To, Iac. Ritteri *x. feq. vid. . Ritteri ete, Morbonae- Ritteri Confpe&tus *1. feq. Atrium To. feq... Fanum: 24. feq.. - conf.. Rit'eri.. Morborum: fpontaneorum E A Kitteri enumeratio "t. pa conf. Ritteri ete.. Morbus navalis: feu: marinus; HR rue *47- 48 Morgagius citatut- 248. Morrifius citatur: i "gor Morfüs: canis rabidi Féliciter 1 in ali- quibus curatus, letlialis, ob'ne- gig entiam chirurgi, i in alio: 280 DNDEGO Morfus: felis: sabidas FR: infe» - id NEM. quente: hydrophobia curati Mofchi virtus antepileptica 244. non. eft univerfalis 245. trogrellis confpicua 1247 — ufus internus contra tetanum. et convulfiones 146.. aliosque plures morbos. un I48. feq. — Íyrupi praeparatio: 147 Mofchus et camphora in hydropho- bo vehementia excitabant fympto- mata: 203 Motus periftalticus inteftinorum in-. verfüs ileum: morbum. producere poteft | — -—— eius variae cauffae ibid, fcd. maxime - - án epilepfia ab exanthematibus re-- * 26f | Mucilaginis gummi arabiciad tolUénd , . da corpora refino(à praeparatio 48; . vis folvens gummi. ammoniacumt: 49. bdellium $1. galbanum $3. nor autem gummi laccae $6. fed. myrrham 61. opopanacem. 63. fa- gapenumr 63 Macilago feminis cydoniorum. folvit . gummi ammoniacum 3 1, bdelliumi - $2. num: Müucilago: radicis aIthaeae foIvit. imyre non: autem: períede. galba- . rliam; 6o.. M d ifc 263. Müller (Jo. Ern.) citatur; e gg Müllerus. citatur: IO Muriae filis. marini ufüs ad; morfus animalium rabidorum.: - bus per alvum: excretis,.. evanef- - cens: 799 Mufculorum: pedum: gravis fpafinus diu- AZ feq. 3 Mfcalorom faciei paralyfis vermiv — ^ diutnrna ealidi olei perun&ione - folutus : $7 Mulicum organum novum .40. feq. Mutuus ingreffusinteftinorum,ileum smorbum producere poteft — 262 "Mydriafis, quare amavrofin plerum-- | Que comitetur ? bo Mylius citatur | Myrrha (foivitur faliva $9, 142 *95 'Cerevi- "fia bene lupulata 9. liquore ni- . trifixi $9. liquore magnefize vi- triariorum 60. -melle puro 60. .. Tyrupo dialthaeae Fernefii 60, mu- ...cilagine radicis althaeae 60. mu- cilazine gummi arabici 6I, non »autem cerevifiafecundaria ^ 61 Navalis ieu marinus morbus, "— 2 Ps i *47. 48 Nelumibo slandifera *1gI "Nervo(ía febris, vid, Febris. "Nicotiana Perfica Nitraria *300 *162:190 afcite . $8 -— Ípiritus dulcis et liquoris ano- . dyni mineralis Hoffm. o optima prae- paratio *53 Noise per. femeftre hybernum anno 1771-72. epidemise febris - acutae neryofae hiftoria 219. feq. .eonf. Febris, . — Nota eft Tiecior melancholíse *36. Helvetiis non modo, imo odiis gentibus: obfervata ibid, 48 9 EI c 5 £4XbrY Oleo effentiali non hiis planta: (6 PES | Obieda i in tenebris füb anulis Tpu- | riis percipimus *17 'Obftru&io alvi contumax pane feca- lino referata 152 'Obturatio inteftinorum ileum :mor- bum producere potelt: 251 — -—— eius variae cauffae ibid, —— :Oculorum :atoniam :Lauchítadienfes thermae fanant "Odontalgisa, vid, Dentium dolor, "Odor plantarum mon femper. oleo effentiali debetur Oefophagus, :conf, Pharynx. (193 Oefophagi fun&ionem tollens fcir- rhofus colli tumor 83 - fcirrhus -deglutitionis :difficilis eauffa 81, remedia in principio morbi adhibenda $82 — Ípafmus, afthinati convulfivo iun- us, vapore :medicato fublatus 3OI Rt erihiBBnsói impediens, (Nit fixi liquor folvit myrrham $9 5 —— — liquoris efficacia in hydrope : pomis .Chinenfibus- fublatus a6. conf, Deglutitio laefa.. 3 'Olea vegetabifium *effentialia ab at- »calinis volatilibus, animalium ve- t0 ab acidis, colore inficiuntur 196 Olei calidi diuturna. perun&ione gravis artaum ánferiorum fpafmus folutus 87 rum;odor debetur - vm Diesen: ex animalibus re&ificato- * orum colorationis vera cauffa 196 Oleoforum ufus in ileo morbo 173 Hh 2 On- Olibanum ivit melle. 8 felle bovino 1:63 Ollares lapides Suhlani *96 Omenti corrupta pars, absque prae- - via fübligatione, abfcinditur fine ^. noxa ES vi Opii varii effe&us in eodem fubie- &o h ; *63 'Opopanax non folvitur melle 61. fed oxymelle fimplici 62, fyrupo dialthaeae Fernelii 62, cerevifia ceoncentrata 62. liquore minerac marcafitae martis 62, mucilagine. gummi arabici Optica g S fconietria Orchis *132. 147. militaris ibid. -Organum muficum. novum: 40. feq. "Oris fapor acido- aüfterus opii gra- - no edulcoratus *63 —: ammoniacalis aqua calcis "^ vwivae mitizatuüs *63 -—— uteri anguftia eft cauffa ruptu. - rae in Sine uteri r83 Orobus niger *146. fylvaticus ibid, Officulum -álbiffimtm ; loco ovi, a gallina exclufum Offis humeri cavitas glenoidea arti- "63 NL d 37. feq. globoía ibid. m—— fielalis difformis cum luxatione - —. elaviculae : ] iE -— temporum. cariei iunctum ulcus cancrofum , cicutae ufü externo Basta màs "4 Offium totius corporis fingularis de- generatio $. concretio quoruh- " dam rr. exoftofes ibid. Ovarii hydropem PEUT tollendi ^ WO d4XN4DEX và REIN 23- methodus 287. -eonf. Hydrops ! ovarii, Ovi loco ' gallina offieulum albiffi- mum exceludebat —' - 7: — vitellum ceram flavam et fperma ceti folvit 47 — ——- folvit summi ammoniaeum . $0. bdellium $2, galbanum 4$ Oxymel fimplex folvit galbanum 5 f. opopanacem 62. fagapenum | 63 P. E. Pallas citatur 1og Palpitatio cordis, vid, Cordis. 'pal- pitátio. Panicum *139, veltfétiietuir ibid. Panis fecalini efficacia in contumael alvi obítru&tione 40 3142 Paracentefis in foemina afcitica fede-- cim in annis per XLVI, vices ad- miniftrata 1 £3. in viro afcitico fex in annis per XXVI. vices . 159 Pavaei fententia de dracunculo refu- —— c cw e—nwCGÉPRS u " "T A Ta " 4 " rJ i * "» c. twr egi RED aa CR SS ho do Mapa o Mm n ,atut. «x 7 | *1907 Paralyfis hyfterica (3nata ..23 — incipiens ele&ricitate füblsta I20. feq, — mufculorum in finiftro faciei la- tere, poft plurimorum vermium ,excretionem evanefcens ^ ^ $9 — — pharyneis eft cauffa degluti- tionis difficilis phthificorum 240 Paroxyfmi febrium intermittentium - 3 extra [e&tum mitiores: TU E Parotides raro bonis cum rebus in- "firmi contingant —— ^ 2809. /Parotis vehenienter —— fun- 4 E c PEE Parum . , ^ B ^ — sor Partium folidarum atonia tremoris - ^ artuum et fingularis vifus imbe- -- eilitatis cauffa - . TAE Parto rupti uteri hiftoriae 182. 388. | cauffae efficientes 183. figna 187. NME CC rn feq, Partus botón velt et fani poft effiu- ' xos XXVIL menfes. I12 "Paílio iliaca, vid. Ileus morbus. Pediculi a fpiritu vini et femine pe- trofelini necantur *26 Pediluvium tepidum febrem bl bat tertianam. - 49 Pedum mufculorum gravis fpafmus . diuturna calidi olei perun&üione .. folutus - $7 .Peganum *16g Penis, fcroti et perinaei inflammatio ' et fphacelus cum urinae füppref- , fione, fingulari operatione chirur- gica fublata 282 Percivall citatur 318 "Perinaei, penis et feroti inflammatio * et fphacelus cum urinae fuppres- . fone, fingulari operatione chirur- .' . gica fublata 282 ,*— punGQioni praeferenda perfora- tio: veficae per inteftinum re&tum, mediante acu friangulari Periftalticus motus inteftinorum in- - verfus ileum. morbum producere - M. 26$ potett. *— —- cius variae cauffae ibid. . Perfiae provinciarum Cafpio: mari ^. adiacentium et Aftrachanenfium plantarum defcriptio. | *r$9. feq. ! Perficaria acuta eft remedium contra. ( h 286 * "cancri a1quofi fpeciem, morbum Aftrachaniae endemium . | 194 Peru uyianus cortex, vid. Cortex pt | rüvianus, Peti Hifpanici Wn mlibos attra- Qus, motus excitabat hyftericos (^uo * L6 Petit citatum. — 2 Petiti fententia de dracunculo refu- tatur "106 Petrificata Suhlana *9g8 Petrofelini femen necat pediculos capitis *16 Peziza *137. lentifera ibid. Phallus efculentüus *1I37. impudi- cus ibid, Pharyngis mufculorum paralyfis. et cauffa deglutitionis difficilis phthi- ficorum. 240 — tumor imaginarius. in. phthifica 239 Phafcum fübulatum "159 Phleum nodofum à *139 Phyfici Bada- Durlacenfes cafus ra- riores ftudio p et adno- tare tenentur 1:6 Phytotypolithi Suhlani "98. feq, Picris: ) *132- Pilae lapideae, intus cavae, eryftal- los varii coloris includentes"96, fq. Pilorum albedo. debilitatem. corpes ris indicat deg 3409 Pilulae hydragogae Shaw. . X15: — non femper ab aegroti ventrie culo. folvuntur. 47 Pimpinella faxifraga *123. Pifces petrificati Suhlani *9g. Placenta uterina, vid, Secundinae,. Hh 3 . Planta INDEX E - Planta eqiií venenofa et Tethalis in Polypus cordis non eft anle pur ; deferto Aftrachanenfi *180. 195 . intermittentis caufa lo "Plantae hortorum- Aftrachanenfium Polytrichum alpinum *1 $0. famo- E *187 . fumibid.urniserum ibid, ^ " ^ - — jn diftridu Aftrachanenfi fponte -— commune AIT ES provenientes - -. *190 Poma Chinenfia remedium ad hae- Plantaginella paluitris *149 . morrhoides veficae et menftrua in- Piantarum Aítrachanenfium et Perfiae | ordinata 2$, ad deglutitionem provinciarum Cafpio mari adia- ^ jaeíam 505.26 €entium defcriptio — *rg9.feq. Potiuncula Ziverii vomitui -tantum Plantarum odormnon femper oleo ef- —— Ípaftico conducit (76 . fentiali debetur 193 Potus egelidus fiti praeftantior fri- Plantis ex aromatico-vifcofis fygrupo- ^. 'gido : *$5 . rum praeparatio - 193 Praeparatio inoculandorum mon fit Platanus *103 nimis fevera 308 Platerus (Felix) citatur 108 —— optima tartari emetici —— 199 Pleuritidis figna quaedam progno- —— — legitima fyruporum eX 3109 — ftica 9j maticis compofitorum 191, 193 - — fÍpeciem habebant morbi biliofi Pringle citatur $9. 94. | meet 1771. graffantes 222 Problemata nova geometrico - cato» Pleuritis gravidis non abfoluteletha- ^ trica, nec non catoptrico- geo- - Hs , . 96 metrica 27. feq, 34. i. enfsafter à Mif de ue nu Procidentia tunicae villofae inteftini. Piitt citatur 1 0b -..320 recti *39. refcéta "40 ; grise eed Prophylaxis per purgantia fanis no- Plumbi minera Suhlana *1or civà — *1g dE 141. ftolonifera is Prunus avium *126. cerafus ibid, - "Pocula pro conftruendo novo orga- . P(eudo-Amethyftus Suhlanus *9s 'j^ Mb mülice à 41 "Pueri quatuordecennis cranium te- T " Polygala amata *129. vulgaris mor ^i rebra feliciter perforatum -..3 36 — "tibid. " Pulfüsintermittens non 4 foloxordis- d d 1 - Polygonum * 11$. 144. oseénérin: . polypo, fed etaflatibusoritur. bud 12$, perfieariaibid. fcandensib. Pun&io perinaei, vid. Vetinset pun. Polypi cordis falfa hypochondriaci ^ &io, imaginatio ' (0 t5 64. feq. Purgantianon funt certdbortvarIg. ^ ' Polypodium , Heus fiierr esf rà g (i-. prophylaxeos eiu RÀ data, fanis Polyporus feffilis ^ *136. . nodya. vos sonis ME i 1 Pur LU t. Bnüocitis. -—: us r26. aquaticus: ' rhoidum retroceffio: ' Pürpuram rubram fequebatur amav- Putgandie ico ventriculo hau- - fta, minora efficiunt tormina *4 2; Purpura alba Argentorati morbus en-- " demius x f . Purpurae fpuriae nec 3 laxante; nec - diarrhoea forti, nec fluxu Baemor- "7j rofis imperfeQa dextri et perfe- ' &a finiftri oculi I37 - Purülentus mi&us,. vid.. Mi&us cru- , entus. Pütwedint non fávent filia alcalina fixa, fed eidem. refiftunt ^ - 89 Pyra clibano ficcata remedium con- tra fodam: » Pyritae fülpkurei Suhlani: - n * | e: 2 | Quadrifolia Aftrachanenfis *172, 190: . Quarzum Suhlanum: : : KR. : "SN * : e: j Rabidae felis morfüs abfque infe- quente Hiydrophobia curati — I2. Ribidi canis. morfus in aliquibus: feliciter curatus, in alio: ob negli- gentiam chirurgi, lethalis 280: Kadicis bardanae. vis nom diuretica: folum, fed et lithontriptica. *t 26. 127. 19$ z— ]anuginofüs *14$.. reptans ibid, a inteftinum;, vid.. Inteftinum: igoilertziss citatur: sica iufculi preparidc ! 426 "7o INDEX UE 38. 'IOk . aconitifo-- 127 Refinarum, corporum gummoforum;, gummi - refinoforum: folutionem: . fpe&antia experimenta: 46 Rlieumatifini fpeciem habebant mor- bi biliofi. Nordlingae 1771. graí-- fantes: 212IY Rlieumatifmum facleiet dentium do» lorem ,. fumo ex floribus fambuci fonits: amavrofis iequebathe 143. Rhinanthus: *183. 205^ Rhodius citatu& —- | "IIO Riccia glauca *igg Riolanus citatur *rIo Ritteri (To. lac.) parentes *ro. nati habitus 12. animi indoles 12. tem- peramentum I3. fàcultates animi 13. idiofyncrafia: 14. feq. educa- tio 17. feq. eruditio 19. feq. —. Morbonae confpe&us *1. feq. — morbi maiores: nativitas *24, tormina ibid. variolae 24. fíca- bies humida 24, colica inflam- . matoria 24. 26.. abíceffus fcro» to 2$. lumbis 27. alae 28, her- nia fcrotalis 2f. febris lenta 25.. 28. 3T, 4I. $7. phtiriafis capiti: - 26. febris acuta: 26, 29. 35. me- lancholia 27. 36, 38, feq..2. are thritis 284 344 37. 46. 60. 64. haemorrhoides 29..38. fo. i&e-- rus33. $0. morfus a cane irato: 34. metus purpurae 354. dyfpe- pfia 3$. palpitatio cordis 37. 4T... .. 48. 49. haemorrhagia ani ex fac» . ..€0 39. procidentia ani 39. 49. . febris: catarrhalis 41, 4j. $9. fe-- bris morbillofa 44. herpes 44. | 45*46.. fizepitusaurium Jem u$ c i c Pus navalis 47. — fputum cruen- tum 49. febris tertiana vera 49. cardialgia $0. febris tertiana no- tha $1. 5$. $7. febris fcarlatina $4. febris exanthematica rubra —.$4. $8. angina notha $8.60. 63. . diarrhoea $8. rheumatifmus $9. matrimonium 61 -Ritteri (Io. lac.) morbi minores: . achores *24. aurium dolor ibid. colici dolores ib. 29. 62. convul- . fiones 25. coryzae ib, 29. den- :* tium dolor 25. 29. 4T. 43- den- titio fecunda 2$, narium haemor-- rhagia jb. fingultus ib, abfceffuli -.. 29. parulis ib. fiffüurae labiorum ib. ophthalmiae ib. panaritia ib, perniones 39. jb, verrucae ]b, tullis ferina ib, . vari in fronte ib. varices vaforum fpermaticorum ib. clavi pedum .3b. frontis dolor obtufus ib. foda jb, cephalalgia 41. 62. febris ur- ficaria ib, elandularum coronae -.Slandis inflammatio etc. 41. car- dialgia 42. 62, vertigo et vomi- turitio 42. phtiriafis fcroti 42. li- pothymia et ftandi impotentia ib, vomitus ib, 43. 62.. haemoptyfis levis ib. gingivae tumor 42. af- carides 42. maculae volitantes oculis 43. varices haemorrhoida- . les 43. rheumati(mi vagiib. fee bris catarrhalis 6 r.. rheumatifimus . 'odontalgicus 6 ;. icterus 62. rheu- mabhinos 62. ori fapor acidus 62, hemicrania 62. puftula aphtofa DU. Lv quE S C - labii inferioris 62. rigor Ls -firones 1b. vermes ' 63: diarrhoea dee hauftus vomitui BEA pas f ftico conducit *62 Rivulus amarus deferti Aftrachanen*: fis *,80. 19$ Roetpier citatur 326 Rofa fpinofiifima ibid, Rofen[ieinius citatur 319. 321. 324. 325. 326. KRouppeus citatur 324. Rubeola arvenfis repens coerulea *I22 Ruber color non omnis ab acido de- rivandus 333 Rubus *-*20t1 — Volgenfis niger *190 Ruümex *173. 179. 193. — Lapáthum *12f, fanguineus ib, Ruptura uteri in partu faepius ben tingit, . conf. Vterus, Ruta fylveftris « Sagapenum folvitur liquore minérae marcafitae martis 63. aceto 63. mucilagine gummi arabici 63, oxymelle fimplici 63. mucilagine - radicis althaeae 63. cerevifia 'eon. centrata 63. Sal alcali volatile aquis ineffe mine- — ^ ralibus, experimentis probatu£ X Salia alealica fixa et volatilia PM i. gummi laccae e^ EAE $ *126. 144, eglanteria 326. ac vulgo creditur 183. "166 3 Wm UE ^22. Wieulae- . I. f : Schaarjchmid. (Sam.) citatur 153 Schach- Taback *2ao00 - Salmuthus citatur ex Salfola *181. 19$. altiffima "169 — falfa e vermes, unde? Saphirinum colorem largitur argen- E INDEX - Salia-alcalina fixa non favent putre- | 89. dini, fed eidem refiftunt Salicornia virginica Fisg Salis marini ufus ad morfus anima- lium rabidorum. . 12 feq. - Saliva folvit myrrham UA Mr. QU Salix "133. aurita ibid, caprea ib. purpurea ibid. 190 *179 — rofacea: *181 Salfulae Suhlanae *88. funt falis |" pauperes 89. earum ortus 9o. feq, Sambuci florum fumus, dentium do- lorem et rheumatifmum faciei fo- piens, amavrofin inducebat 142 " Sanguinis miQus, vid. Mi&us CIU« entus. "*IIO9 tum finiffimum 3512 Sapor oris acido - aufterus opii gra- no edulcoratus *63 — -— ammoniacalis aqua calceis vi- vae mitigatus *63 SSauvages (de) citatur loj .Scabies febre artificiali curata — 24. — maligna Zaws dicta ETS - Scapulae cavitas glenoidea artificia- hs difformis cum luxatione cla- Soluces &itatur. Schirwaniae plantae | Xoó *18 2. (eq. Schoberi liber memorabilium Ruffico- Afiaticorum manufcriptus "197. plantae in illo defetiptae recen- fentur *198. feq. Schreiber. citatur. 8 Schurigius citatur. ..184. 190 Scirrhofum uteri incrementum — $8 Scirrhofüs colli tumor, oefophasi fun&ionem tollens , $3 Scirrhus oefophagi deglutitionis dif- ficilis cauffa 81, remedia in prin-. cipio morbi adhibenda EE — — uteri eft cauffa rupturae eiusdem in partu 183 Scorzonera graminifolia — . *13t Scrophulofus affe&us glandulae thy- reoideae cum anevryímate fpurio. 247 Scroti a dracunculo occupati Bam graena lethalis VRAC — penis et perinaei inflammatio et fphacelus cum urinae fuppreflio- ne, fingulari jowo PE chirur- gica fublata | 282 Secalini panis efficacia in contümaci alvi obftrudione - 4$2 Se&ionis caefareae hiftoria 96, feq. — — felix fucceffüs 98, fed letha- lis, ex culpa puerperae , exitus .A1O0Q Secundinae ad menfem et ultra in utero fine noxaretentae 130. qua- re non putreícant? 151 li Secun- Uo s pow FR Secundinis infantis recéhiter nati ad- haerens foetus monftrofus, vela- mentis fuis inclufus - 169. - Sedum "124. 126, reflexum 125. rupeftre ibid. fempervivum 126. fexangulare ibid. ES Seip citatur *84 Semen petrofelini- remedium con- trà pediculos *16 Seminis cydoniorum mucilago, vid. Mucilago.. Shaw pilulae: hydragogae I15 - Sherardia arvenfis *122 - Sida afiatica *166 Sideritis vulgaris *128 Signa $graviditatis admodum funt fallacia 18 —- rupturae uteri inftantis et iam fa- &ae 137. feq. Silices regionis Suhlanae *oc Sifimbrium amphibium *129. Ra- - dicula ibid, Sifymbrium "i74 |o $*id egelidus potus | praeftantior fri- gido eir d "Soda continet falphurei quid 333 — deco&o coffee cum la&e fubla- EM *39. 38 Sodae, fecundum diverfas cauffas, ..— diverfa quoque remedia *8 Solenai under (Femer.) citatur IOS Solidarum partium atonia tremuoris artuum et fingularis vifus imbe- cilitàtis cauffa .— - 41 Solis deliquii partialis, d. 26, — ^ x772. celebrati, Norimbergae habita obfervatio | Solutionemi corporum gummoforum, gummi - refinoforum, refinarum, ad materiam medicam pertinen- tium, fpe&antia experimenta 46 Sonum in tenebris ex erroneis Bene Gis percipimus *17 Soporo(a febris tertiana cortice pe. ruviano fublata - 76 Sorbus hybrida *144 Spa(mi abdominales bubonoceles cauffa 198 . Spa(mus gravis. artuum inferiorum | olei calidi diuturna peronBione -folutus - 87 — oefophagi, afthmati convulfivo iundus, vapore medicato fübla- tus 3CI — .— pomis Chinenfibus fablatus 26, conf. Desglutitio laefa, — Spati regionis Suhlanae variae fpe- cies 3 feq, - Specularis lapis Sublanus —— *96- Speculum geometricum conficiendi modus -32. feq. Sperma ceti vitello ovi fotvitüe 47 - Sphacelus et inflammatio perináei, penis et feroti cum urinae füppref-. fione, fingulari operatione chirurs P Y rica fublata 2823 Sphsgnuin acaulon, trichoides * Ms paluftre ibid, Sphin- E . ^ mis dilatatio - Sphin&eris ani in. parturiente enor- 184 Spiritus nitri dulcis et Liquoris mi- »meralis anodyni Hoffm. optima praeparatio « 2 SER "$ 3 Spiritus falis ammoniaci folvit gum- - mi laccae $8 — vini remedium contra pediculos *26 *- ceram rM folvit et liquat 5o: 4 — vitrioli, vid, Vitrioli fpiritus. Springsfeld citatur *82 Statice flexuofa *176 Strandberger citatur 226 Struma cum anevryfmate fpurio con- . iun&a Strumofis vomitus fitu corporis ac no tolerabilior : ?121 Strümofüs tumor poft vomitorium imminutus 146 à Sphlanae regionis praecipua defcri. , buntur mineralia , fc. aquae mi- : merales bennshufianae noviter de- tectae *5. falfülae 8$. feq. fon- tes aquam puram fícatentes gr. terrae 93. lapides 94 petrificata 98. minerae . 99 Ss [milch citatur 518 "Sulphur antimonii auratum laudatur ad tuffim infantum 'convulfivam | 316 - ct magnefia- vitriariornm dant li- quorem. plurima refinofa corpora — folventem EM id 247 Soperfoetatio non t prorfus neganda 170 Supplementa et. emendationes Flo- rae Ifenacenfis *117.feq.- : Suppofitoria vomitu reied&a | . 266 - Suppreffie urinae, vid. Vrinae [ap- preítio. Swieten van (citatur): ^o. 88.95. 96 Sylvae Hircaniae plurimis abundant peregrinis arboribus "2106 Synopfeos methodicae ftirpium. agri- Ifenacenfis emendationes et füp- plementa "IJ7, fo. Syringa perfica alba - *r$4, aor Syruporum ex aromaticis compofito- rum legitima praeparatio — I9t — ex plantis aromatico- viícofis praeparatio - 193 Syrupus dialthaese Fernelii folvit galbanum f $. myrrham 60." opo- panacem 6L — violarum cum vitrioli fpiritu mixtus TR EM laefae mede-- tur 26 — — vid, et Violarum fjyrupus, ; dà Tabaci fumus, ano inflatus, nullius ufus in ileo 270 — Hifpanici pulvis, naribus attra- &us, motus excitabat hyftericos | *16 Tartari emetici in diverfis fübie&tis ; diverfus agendi modus 732 lio Tar- M — paraljfin producens hyftericam Temporum ofis cariei iunf&tum can- 1 crofum ulcus, cicutae ufu exter-: . no fanatum 74 "T enebris obie&ta fib angulis fpuriis, fonum ex erroneis percipimus pun&is 117 Tenefinus abortum poteft efficere . 120 "Tetra fieillata rubens Suhlana *94. — "Fripolitana Suhlana dura et mol- lis *94 . 'Terrae regionis Suhlanae enumee rantur *93 "Terror repentinus tollebat adfe&um melancholicum , moeftitia fubor- tum, et per 4. annos cum dimidio durantem 166 23 Terroris bovis fordae in foetum ef- £edus — 241 "Tertiana febris, vid. Febris tertiana, Tetanus mofcho fublatus 146.148 [hee Perficum cft Convolvulus al- ' bus maridmus Perücus *182.200 T hcologi commendant infitionem va» riolarum 320 Thermae Lauchítadienfes ptoficuae funt i in atenia oculorum. 4$ M. e: AE V | 4.0 247 Tilia europaea 227416 Tineam capitis repulfim fequebatur .- urinae fuppreífio cum infiamma- tione et fphacelo in perinaeo, pe- ne et fcroto Tiffot citatur 94. 321. 324 'Tormina minora efficiunt purgaritia,, Tartari ftibiati f emetici optim: aprae- Thefium slpinum *123,- finoplljt-: pato. s 19e lum ibid. . ng Tartarum A race vinum nun- Thlafpi alyffon di&um *128- quam deponit - *188 Thyreoideae glandalae atfeGtus fero- Teichmeyerus eitatur - g18 phulofus cum anevryfmate fpurio . P UE repleto ventriculo haufta ET Tournefortia "161. 190 Tragofelinum S. 75 Trallefius citatur (318.325 Tranfitus electrieus AA ^ 'Tremelia lichenoides ;*1858 Tremor artuum et fingularis vifus imbecillitas ex atonia partium. fo- lidarum Trepanatio in puero quatuordecen- ni feliciter peradta ' 336 Tribulus terreftris Trifolium *129, 139, alpeftre 130. rubens 129 "Trifolium hybridum aI46 -Tyiller citatur 95 "Irionum Tripela Suhlana dira et mollis *94.- "Friticum | *143- "Frochitae Sühlani -*98 Trois-cars, Vid, Acus triangularis, X rüfen *20$ : Tfchet-. m tm 176.195 "323 -— 4 ». E - dietus eft morbüs Aftrachaniae é endemius , cancrique aquofi fpe- . eies. 194 - Tulipa fylveftris : *196 - Tulpius citatur 109 Tumor colli feirrhofus , oefophagi fun&ionem tollens 83 -— pharyngis imaginarius in phthi- iE. Ufiea 239 — fub lingua calculum continens TY — ftrumofüs poft vomitorium im- J.— minutus 146 "Tumores offium carne fungofa re- pleti II "Tunica 3f i d TTunicae villofae inteftini re&i pro- - eidentia * 39. reíeCta *4AO | Tunicis infantis recenter nati adhae- ' «rens foetus monftrofüs propriis inclufus tunicis. 169 "Turcico ex frumento confeGio pa. , ratur cu:iofa *r89 Turi Indorum *17$ "Turritis *128. 129. pauciflora T28 "Fuffis infantum convulfiva, quibus remediis debellanda — 315. feq. "Tuífi convulfiva. correpti infantes a variolis immunes f 227 rs cr P £F, ; " v Ke : : - . Ld . -Wacene praegnsntis terroris in foe- | tum effe&us | 241 "Nainigliae deco&o ventriculi dolor - . fanatus - 4 T49 *101 Maleriana CHWNCDB UM. "e "Valerianse radix praecipue epiíe-- pfiae a vermibus ortae medetur 247' Valvula coli Bauhiniana non impe- dit a(cenfam fsecum ex inteitinis craífis ad tenuia et ipfum ventri- culum 266 Vapor medicatus. infignis efficaciae in fpafmo oefophagi 2ot Vaporis medicati iafignis efficacia in graviflima pleuritide vera .— 9o Variolarum infitio non nimis fevera praeparatione indiget 308. qno- modo inftituenda 316. 312. fru- ftranea in perfonis variolis natura-: libus iam perfun&is 310. 31:7, 321. maxime propter abfentiam febris fecundae commendanda 316,3 19.in infantibus recens natis minus tuta 317. interdum venae fe&ionem expofcit 318 —. — V efaliae feliciter inftituta 307 — —— atheologis commendata 320 Variolis an quis bis eorripi poffit? 32X — in maàlignis cortex peruvianus maxime conducit 324. — raro corripiebantur infantes tus- fi.convul(va laborantes 227 Vesgetabilium olea esfentialia aba[- calinié volatilibus colore inficiun- tur I96 - Velamentis infantis recenter nati ad- haerens foetus monítrofus itidem: velamentis fuis inclufus 169 Vena cruris vid. Draeunculus - Medineníis vid. Dracuvculus Ii3 Venae- - Nenaefe&io in curatione variolarum — fsepe neceffaria 318 — licet faepius iterata, non fem- — «- ber abortam promovet 119 Venaefe&ione larga paralyfis hyfte- Tica füblata — — 23 Venerea amavrofis incipiens , mer- curio füblimatoe corrofivo, in fpi- ritu frumenti foluto, depulfa $$ Ventriculi dolor vainigliae deco&to fanatus |. 149 Am membranis arCtior eft eum ce- rebro confenfus 43 . Ventriculo repleto haufta purgantia, minora efficiunt tormina —- *42 Ventriculus aegrotorum non femper pilulas folvit Viplnaam cauffa vertiginis ax ÉD $e *4A2 | Tantus Mic Él I21, effe&u diver- fus i 127 "Veerbena : nodifiota *1O0I Verbefina minima *147 Vermes vid; et [umbrici "NMermes ex vena incifacum fanetine exeuntes *1IO — faepe furunculorum, tuberculo- rum et ícabiei cauffa . "111 — "ilei morbi cauffa 252 Vermibus. per.alvum exeretis, .eva- neícebat paralyfis mufculorum fa- .eiel 69 Vermis verus et vivens éft'draeun-- .eulus 107 ga4sRX 47 Vermium. antidotam eft USE fid-- / NUS -— , ciae. — in eipdima animalium gene- rátio *I19 - — qmié&us Verónica *;oI — latifolia *120 — "'Teucrium ibid. Vertiginis fedes utplurimum in ven- triculo inftituta | 307 F'efalius . citatur | 3.5. Vefica ex urinaria Muvtug corpus egeftum 19 — urinaria et inteftinum re&um ab - ulcere perforata vb22 Vehicae calculi ,. o&to. femunciarum : .poudere, felix extraClio |..29 z — haemorrhoides periodicae pomis -Chinenfibus fublatae /——urinariae per inteftinum re&um : perforatio artificialis ad educen- dam urinam | 283 Veficam urinariam perforantes: háe- morrhoides zc ETI iebinatotürrum ufus ad. morfus ani. - amalium rabidorum TLUT SEI Vicia *146 aneuftifolia ibid. nigra C ibid. fylveftris ibid. Vini fpiritus vid. et Spiritus vini 'Nini fpiritus remedium contra: pe- dicülos *26 "Vinum ex baccis labrufei paratum t | "^01 . Vinüin Jo3 —5 : X42 Vcíaliae infitio varlolarum feliciter CWwUS . Pd Vitellum ovi vid, Ovi vitellum Vinum nunquam t taftarum n dep onens "188 -— rubrum corticis ; peruviasi vires exaltat ; *$6 3 ' Viola alpina 147* biflora ibid, pa- - . luftris ibid. - Y'iolantius citatur - Violarum fyrupus eum aqua, 318. e folo argillaceo fcaturiente, mixtus, in -. viridem, dein purpureum, tan- dem rubrum colorem | vergebat 334 -— — vitrioli fpiritu mixtus deglu- titioni laefae medetur 26 e— — folutionealuminis mixtus, no- - Qu- rubicundus,. irterdiu. viridis, . apparebat 334. feq. . Viridis color non omnis ab alealino derivandus 333 Vifus fingularis imbecillitas et tremor artuum ex atonia partium folida - - rum » Vitrioli fpiritus cum fyrupo violarum . mixtus deglutitioni lacfae mede- Vitriolum verum non ineft aquis mi- neralibus martialibus ui. Vicus cancrofüm, cum carie osfis temporum, cicutae eXterno- ufu. fanatum 74 —— veficam urinariam et Esdeinm | 42 "nu c HNAnEX f ogel citatur WMolvulus vid, Ileus binbus $8 Vomitoria non funt certa abortiva | 1I9 Voritorio imminutus tumor ftrumo- fus 146 Voinitu faepe eiiciuntur aquae hy- dropicorum I13 Vomitui tantum fpaflico hauftus Kiverii conducit *62.. Vomitus fitu corporis prono, afthma- ticis, herniofis et (irumofis tole- rabilior et innoxius 352 Vrethrae concretio, poft lithotomiam peractam, candelarum ufu praeca- venda 3CO Vrina foetidisfima cum fedimento ftercoreo ob ulcus veficam et in- teftinum reCtum perforans 21.22 Vrina verminofa 107 Vrinae violaceus odor ex potu cof- fee Levantici ; di Vrinae fuppreffio cum inflammatio- ne et fphacelo in perinaeo, pene et fcroto, ex repulfa capitis tinea, fingulari .operationc chirurgica feliciter fublata -2821 Vrinaria ex velica ligneum corpus egefturm 19 Vrinariam veficam perforantes hae- morrhoides 1715 Vteri hydropiciaquae cathetere edu- 2 ! Cae I17- - .re&um perforans |.22. LL hydrops graviditati iun£us 111. - —A Mmbra Suhlana UEg$. ^ 114. eft difficillimae diagnofeos Vuzerus citatur. . 326 | 11$ Vteri — - L i de i N'teri incrementum (cleetiofm | $ — jn partu rupti hiftoriae I82. 188. cauífae efficientes 183. fig- ma | ... 187. feq. -—— — ——- pars vulnerata membra- nae inftar attenuata ; 190 "we ruüpturae inftantis et iam factae figna 187. feq. Vtero foeminae inclufa mola infignis conceptionem non impediens 1$ Vulnus leviffimum, a cane rabido infii&tum , ob negligentiam chi- rurgi, lethale:'i/i 13-7 280 IZ allerius citatug. *79. 95 Wallius citatur 324 AV eberus citatur 326 NU INDEX M JF'eisfius citatur ; ad TF eitbrecht citatur | P 3 IV'endelius (o) citatur Adefse 23 Weypferus citatur | *";$ — Werlhof citatur /——. D EM E o IWhytius citatur — y; 96 1 Milfws citatug.— Aw wA ^. JVinslos citatug |. 05$ I/ inter ( Fridr.) citatur Qe. 7 JWolfius citatur — UUUREP SA dIFoodward citatur ^: 9$ Zanders citatur | Coget 5d - Zehner (Toach,) citatur im 89. o Züchert citatur DAS 94. i Zygophyllum ^ PRÉS 193 ONG. e eM n B c ( , 22NT E [102 723 berv1l ow. cet is z NV (8) je c Us illl TII mmm ttt TIT TI i : ail VA í Ii?| i » (i d "Vp x: 5. € 3 2 DIEN in " t —1Ü Ses ; E Tie Torn e Pj t Mme ASEAL C Lu DL cm i aei- H "n J disti "i meris A. A 2. no 47. o ddl «hisfeapipis uM P bcd jt ING» at. N2 C Sen Mx 22 Olferoat- xis, Bx :9. P d w* a * - " ZING 5 NC C. Um. N. edi fei X EVIL. e 169. M d. a VIllbr. A rz INS be Xobfervata. lv. 9? 12/202 3- ay * SPofibusque macula E.M Qr avm- NM | OWN RIZ 1 MAT CTPE L " - , JNG» et. NC C. Düm. V. d : » cms ad Otfee X EVIL , e : ] »* " 1 4 "d * Ld : z ^ w - [jJ | V A er T. J^ Me d "Mir why Me va |* à , » ^A | "^N 4 ded da. En | e uA » » " bb bu t. ) " , dta o de a IM A x He A FE PSP à E i» fas dà " 4 MA une m, , *. r1] pr- m «un á "s * L LI ! (u^ bL. qaa SY — a 4 n^ " m - 2 mI f LI - . 8 tub ") 1 L hol uw L t ' d b! «bili te " , 3 PE — i " ", We Wut" t radeon [ E14 E " "1 Hi * : a 12564 P3 n Eau " L] * d , " - lj LI ^ d í ,] " Wo v , d. L xin MI. ' |y et 2t-— / b Eg : L4 | 3 7" , id - ue? C OH L j lu vie f yv Ct i-i "m 2419 M ADILLAN TL us uu. Sole? DM | U » » 3 Puri py "i * / LER. 4 Teyspv / , n * ! d ud IT'S "d 1 ' ! , i iN * E t ^ TN "- LE ^ vont bad qn]... j n 1 do ws 1] IS 3 AM , » "MA L4 Pul PUN [] AÁM&, ow LL IU ji ^Y - TN j | Iu Dn ivt f b , | | Ü Pr y ^ NX ! uu "3o. M iMm gu i nM i | j ! l XM FR d DEDOS "ub (be^ y Hn M P (a SA] UY fasti PEU M ni A INA "yt TOR ?! NLGOL ] TUN CPV NY - | "i | "n LG MINMAN Y Hd " l Y n |] P kc AP j 4 wA ati M" j E tes b 7 4 "TU $5. [ «uA Nes A D AXE ME v 3 ^ - " Uu Ue " ; ?" Y j ^ "T. J*3 , AT r ) NL CRT PR CUL MEOS: VC VA f. rM A FITAA zit z i: | JV « : [ RW , Av Wim T ide | ! UE Are PLajwo, Y 103r ANT Ra | EMO y VOCARE b Dus 502 48 og TIVE TE. PLE l " bd ' | - i MIU NS E OUR INT LU / " . y ^v vu n f " n i w ER IT] WV M L 4L AÁ A i ' á á 1 , : » J iJ t V br: A " 4 ' i AI [ ! 11 ) í ) Mem 1 " D : s j 1; " y» i * "EO. 1 * a E -— ] un & s * á * LI " i - LI ) i i J ». t A i "t m". i Eo -. i ; H 4 u (T. üu c n L4 " * à y d ' A à Mj kh " . * Bc! ^ LL 2 * Ff n ] J U ] | 1 Y 34 d el [ - z UT 3 ] EM x / Nu Ó ! LÀ - LU *1 h LI j [ " I , Ne 1 ] ] « " Á d I2 E ' n y A ! ^ uh ! » J m "n M" | d ] r l M t W | TS